TOKSYKOLOGIA
Pytania kontrolne
1. Co to jest toksykologia przemysłowa?
stanowi częśd medycyny pracy. Zajmuje się szkodliwym działaniem substancji chemicznych
występujących w środowisku pracy
2. Jaka jest definicja szkodliwej substancja chemicznej, w jakiej postaci występuje, jak może byd
wchłaniania?
powoduje szkodliwe efekty w organizmach żywych
występuje w postaci
gazów
par
cieczy
ciał stałych
Mogą się one wchłaniad drogą oddechową, przez skórę i błony śluzowe oraz drogą pokarmową.
3. Efekty działania substancji chemicznych?
=> w miejscu wchłaniania - skóra, oczy, nabłonek nosa, płuca, przewód pokarmowy,
=> w miejscu przemian - wątroba, płuca, nerki, przewód pokarmowy, miejsca zawierające specyficzne
mechanizmy przemian,
=> w miejscu kumulacji (odkładania) - nerka, ośrodkowy układ nerwowy, wątroba,
=> w miejscu wydalania - wątroba, przewód pokarmowy, nerka, pęcherz moczowy,
=> w miejscach o szczególnej wrażliwości - gonady, zarodek, układ nerwowy, narządy wydzielania
wewnętrznego, układ krwiotwórczy, układ odpornościowy.
4. Jak definiujemy pojęcie dawki, rodzaje dawki.
ilośd substancji chemicznej podana, pobrana lub wchłonięta do organizmu
określoną drogą, warunkująca brak lub wystąpienie określonych efektów biologicznych
rodzaje dawki:
nieskuteczna
progowa
skuteczna medialna
śmiertelna bezwzględna
śmiertelna medialna
stężenie śmiertelne
stężenie śmiertelne medialne
stężenie progowe
5. jak definiujemy stężenie progowe?
powoduje zmiany czynności poszczególnych narządów lub układów w organizmie, przekraczające
fizjologiczne możliwości adaptacyjne.
6. Jaki proces chorobowy nazywamy zatruciem przewlekłym?
powstający w warunkach przewlekłego narażenia na substancję toksyczną
7.Rodzaje zatrud, podział zatrud.
następuje wtedy, gdy narażenie na substancje chemiczne jest powyżej określonych granic wydolności
organizmu ludzkiego, który nie potrafi usunąd substancji
podział:
ostre
 podostre
przewlekłe
8. Na jakiej podstawie klasyfikuje się substancje lub preparaty ze względu na ich toksycznośd ?
& & & & & & & & & & & . Ostra & .
9. Od czego zależy przebieg procesu wchłaniania substancji toksycznej do organizmu?
masy cząsteczkowej
konfiguracji przestrzennej (budowa)
rozpuszczalności w lipidach (tłuszczach)
stopnia jonizacji
Stężenia
Rozdrobnienia
wielkości powierzchni wchłaniania
10. Jakie są główne drogi wchłaniania substancji toksycznych w warunkach narażenia
przemysłowego?
- drogi oddechowe
-przez skórę
11. Czy uszkodzenie skóry przyspiesza wchłanianie substancji chemicznych tą drogą?
TAK
12. Co to jest pył, dym, mgła, areozol?
Pyłem nazywamy zawiesinę ziaren substancji stałych w powietrzu, powstałych przez mechaniczne
rozdrobnienie
Dym jest to zawiesina cząstek stałych, powstających na drodze kondensacji w procesach takich jak
spalanie, sublimacja, prażenie itp.
Mgła - płynny aerozol utworzony przez kondensację par lub atomizację cieczy.
Areozole dwufazowe układy, ciało stałe-gaz lub ciecz-gaz, w których fazą rozpraszającą (gazową) jest
powietrze. Aerozole ciał stałych przyjęto nazywad ziarnami, natomiast cieczy - kropelkami.
13. Jakimi drogami może byd substancja toksyczna wydalona z organizmu?
Powietrzem wydechowym
Moczem
kałem
14. Na czym polega działanie miejscowe substancji toksycznej?
Bezpośrednim kontakcie ze skórą, gałka oczną i błonami śluzowymi górnych dróg oddechowych
15. Na czym polega działanie embriotoksyczne substancji chemicznej?
& & & & & & & & & ..uklad rozrodczy& .
16. Kto jest upoważniony do określenia, w drodze rozporządzenia, wykazu najwyższych
dopuszczalnych stężeo i natężeo czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy?
Instytut Medycyny Pracy w A
odzi
17. Jaka jest definicja Najwyższego Dopuszczalnego Stężenia (NDS)?
średnie ważone, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego czasu pracy i 42-
godzinnego tygodniowego wymiaru czasu pracy przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno
spowodowad ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleo
18. Jaka jest definicja Najwyższego Dopuszczalnego Stężenia Pułapowego (NDSP)?
ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może byd w środowisku pracy
przekroczone w żadnym momencie.
19. Do czego służą wartości najwyższych dopuszczalnych stężeo?
& & & & & & & & ..ryzyko zawodowe&
20. Co to jest ryzyko zdrowotne?
prawdopodobieostwo wystąpienia negatywnych dla zdrowia pracownika skutków, spowodowanych
czynnikami tego ryzyka związanymi z wykonywaną pracą.
21. Na czym polega ocena ryzyka zdrowotnego dla związków rakotwórczych?
określeniu prawdopodobieostwa zachorowania lub zgonu z powodu choroby nowotworowej w
następstwie narażenia środowiskowego na ocenianą substancję rakotwórczą.
22. Do czego zobowiązany jest producent substancji chemicznej lub preparatu przed wprowadzeniem
go do obrotu?
& & & & & & & & .badan toksyczności&
23. W jaki sposób substancja może byd wydalona z organizmu?
Powietrzem wydechowym
Moczem
kałem
24.Co to jest narażenie zawodowe?
podleganie oddziaływaniu czynników szkodliwych związanych z wykonywaniem pracy.
25. Co jest podstawą narażenia zawodowego?
zalecenia Paostwowej Inspekcji Sanitarnej
26. Jaki jest najłatwiejszy sposób wykonania badao identyfikacyjnych?
Połączenie techniki chromatografii gazowej i spektrometrii masowej
27. Jakie są podstawowe elementy procedury pomiarowej do badania zanieczyszczeo w atmosferze
stanowisk pracy?
Metodyka pobierania próbek powietrza i metodyka ilościowego oznaczania.
28.Jakie są sposoby pobierania próbek powietrza?
Metoda izolacyjna i metoda integracyjna
29.Jakie są różnice poboru próbek powietrza metodą izolacyjną i integracyjną?
W metodzie integracyjnej w odróżnieniu od izolacyjnej próbki powietrza są wzbogacane w badane
substancje przez ich absorpcję lub adsorpcję.
30.Jakie są ograniczenia przy pobieraniu próbek powietrza metodą izolacyjną?
Metoda ta jest stosowana tylko do pobierania próbek powietrza zawierającego gazy i pary cieczy
niskowrzących.
31.Jakie korzyści mamy przy stosowaniu metody integracyjnej w porównaniu z metodą izolacyjną?
Można pobierad większe ilości badanego powietrza i następnie wzbogacanie próbki przez ich
adsorpcję lub absorpcję
33. Wymieo czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe.
Czynniki niebezpieczne (urazowe), które działając na człowieka mogą spowodowad uraz (wypadek
przy pracy). Można tutaj rozróżnid kilka podstawowych grup tych czynników:
ż zagrożenia elementami ruchomymi i luz
nymi, zagrożenia elementami ostrymi i wystającymi,
ż zagrożenia związane z przemieszczaniem się ludzi,
ż zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym,
ż zagrożenie poparzeniem,
ż zagrożenie pożarem lub/i wybuchem.
Czynniki szkodliwe i uciążliwe działające na pracownika przez okres dłuższy mogą spowodowad
obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej pracownika (np. obniżenie wydajności pracy) czy zmiany
w stanie zdrowia, powodując w ostateczności choroby zawodowe. Czynniki te dzielimy na 4
podstawowe grupy:
Czynniki fizyczne
ż hałas ustalony i nieustalony, hałas infradz
więkowy, hałas ultradz
więkowy,
ż wibracja (ogólna i oddziałująca na organizm człowieka przez
kooczyny górne),
ż mikroklimat,
ż promieniowanie optyczne (widzialne, podczerwone i ultrafioletowe), promieniowanie
jonizujące,
ż promieniowanie laserowe,
ż pole elektromagnetyczne (niskiej i wysokiej częstotliwości),
ż pole elektrostatyczne,
ż pyły przemysłowe.
Czynniki chemiczne
W zależności od rodzajów działania na organizm człowieka dzielimy je na:
ż substancje toksyczne,
ż substancje drażniące,
ż substancje uczulające,
ż substancje rakotwórcze,
ż substancje mutagenne,
ż substancje upośledzające funkcje rozrodcze.
Czynniki biologiczne
ż mikroorganizmy roślinne i zwierzęce (bakterie, wirusy, grzyby, pierwotniaki) i wytwarzane
przez nie toksyny i alergeny,
ż makroorganizmy roślinne i zwierzęce.
4. Czynniki psychofizyczne
ż obciążenie fizyczne (statyczne i dynamiczne),
ż obciążenie psychonerwowe.
34. Dokonaj podziału czynników szkodliwych i uciążliwych dla człowieka.
- fizyczne
- chemiczne
-biologiczne
-psychofizyczne
35. Co powinna uwzględniad ocena narażenia zawodowego.
- rodzaj i przebieg procesu technologicznego,
- czynniki występujące w różnych fazach procesu technologicznego i stwarzające różny stopieo
narażenia,
- charakter oddziaływania biologicznego i właściwości fizykochemiczne występujących
substancji,
- występowanie jednocześnie kilku substancji na badanym stanowisku pracy,
- opis stanowisk pracy związanych z narażeniem na działanie substancji toksycznych
- chronometraż pracy poszczególnych pracowników w celu dokładnego określenia czasu
ekspozycji na substancję toksyczną,
- liczebnośd pracowników zatrudnionych na poszczególnych stanowiskach pracy lub przy
wykonywaniu poszczególnych czynności,
- stosowanie profilaktycznych środków technicznych, organizacyjnych i sprzętu ochrony
osobistej.
36. Wymieo etapy przeprowadzania monitoringu zanieczyszczeo powietrza.
identyfikację substancji w powietrzu,
pobieranie próbek powietrza,
oznaczanie ilościowe badanych substancji w pobranych próbkach,
obliczanie wskaz
ników narażenia na podstawie uzyskanych wyników oznaczeo i ocena
narażenia zawodowego.
37. Co to jest monitoring biologiczny.
pomiar substancji szkodliwej lub jej metabolitów w materiale biologicznym.