16 30 KWI ETNI A 201 3 WWW. NOWYGORNI K. PL
WWW. NOWYGORNI K. PL
6
6
A K T U A L N O ś C I
A K T U A L N O ś C I
WARTO ODWOłAć SIę DO KORZENI SZTUKI
GÓRNICZEJ. Obecny stan techniki pozwala nam na skuteczne
zabezpieczenie przed metanem. Jednak każdy górnik doskonale
wie, że technika tylko wtedy zapewnia bezpieczeństwo, kiedy
przestrzega się wszystkich zasad  podkreślają Cezary Będkowski,
nadsztygar BHP, i Jacek Somerla, inżynier wentylacji z Ruchu
Bezp
Borynia KWK Borynia-Zofiówka-Jastrzębie
JÓZEF PAWLINÓW, DYREKTOR TECHNICZNY pracy jednej zmiany, a czasem nawet dłuższe.
KWK BORYNIA-ZOFIÓWKA-JASTRZęBIE: Wiercenie otworów i detonowanie w nich
W Ruchu Borynia udało się nam w znacz- ładunków pozwoliło na to, że w ścianie ze sto-
nym stopniu pogodzić wydajność z bezpie- sunkowo dużym zagrożeniem metanowym
czeństwem przy eksploatacji ścian o dużym mamy efektywność znacznie lepszą i znacz-
stopniu zagrożenia metanowego. Dzięki pracy nie mniejsze zagrożenie związane z nagłym
zespołu inżynierów z Ruchu Borynia zasto- wzrostem stężenia metanu. Wszystkie prace
w zagroż
sowaliśmy metodę wiercenia co kilka sekcji związane z wierceniem tak zgraliśmy, że robi
sześciometrowych otworów i detonowania się je w czasie przebudowy.
w nich ładunków wybuchowych. Chodzi o to, Chciałbym podkreślić, że jest to metoda
aby ładunkami wybuchowymi spowodować je- całkowicie zgodna z zasadami sztuki górniczej.
dynie rozluz
nienie calizny. Dzięki temu zgro- Wszystkie projekty, łącznie z projektem strze-
madzony metan w węglu powoli ulatnia się, lania, były przygotowywane pod nadzorem i metody zapobiegania zagrożeniom. Nie wy-
a w czasie urabiania kombajnem nie dochodzi inspektorów OUG. Wszystkie zasady i rygory obrażam sobie sytuacji, że do pracy w ścianie
do skokowego wypływu metanu. Praktyka związane z odmetanowaniem zostały zacho- idzie ktoś, dla kogo panujące tam warunki
pokazała, że w zasadzie tylko w teorii można wane. Czasem słyszę pytanie:  Po co wam będą zaskoczeniem. Nie ma mowy o zasko-
precyzyjnie określić postęp przodka, aby me- to było? . Ja uważam, że nie wystarczy stać czeniu ani o tym, że ktoś czegoś nie wie.
tan nie powodował bardzo częstych przerw z założonymi rękoma, bo jest zagrożenie. JACEK SOMERLA: Do monitoringu zagro-
w pracy. W praktyce kombajniści mieli olbrzy- Trzeba odwołać się do korzeni sztuki górni- żenia metanowego stosuje się metanometrię
mie kłopoty, aby utrzymać wolny i jednostajny czej. Metoda, którą zastosowaliśmy, została automatyczną z ciągłym pomiarem metanu,
postęp. Zanim zastosowaliśmy tę metodę, przed laty opisana. Trzeba było tylko spraw- która powoduje wyłączenie urządzeń elek-
w ciągu doby dochodziło do kilkunastu tak dzić, czy można ją zastosować w naszych wa- trycznych w razie wzrostu stężeń metanu
zwanych wybić. To znaczy, że stężenie me- runkach, dokonać odpowiednich analiz i obli- ponad wartości dopuszczalne przepisami.
tanu dochodziło do 1,8 proc. i automatyczne czeń. Uważam, że zespół inżynierów z Boryni Odmetanowanie w Ruchu Borynia odbywa
czujniki metanometrii wyłączały zasilanie. zdał na szóstkę ten sprawdzian. Mamy dobre się przez ujęcie metanu z otworów metano-
Trzeba było wycofywać załogę, zarządzać efekty w ścianie F-32/403. Mieliśmy dobre wych wierconych przed ścianą, względnie
przewietrzanie i za każdym razem przerwa efekty w ścianie F-32/406, którą skończyliśmy zza tam izolacyjnych, i odprowadzenie go
trwała przynajmniej pół godziny. To oznacza- w zeszłym roku. na powierzchnię rurociągami będącymi pod
ło, że w ciągu doby mieliśmy przestoje równe ST depresją wytworzoną przez powierzchniową
stację odmetanowania zlokalizowaną przy
szybie III.
Metan wydzielający się z pokładów węgla
Jeśli pracuje się bezpiecznie, to wykona się
jest odprowadzany na powierzchnię w proce-
sie przewietrzania i odmetanowania. Metan
swoją robotę. Jeśli pracuje się niebezpiecznie,
nieujęty przez odmetanowanie wydziela się
do powietrza wentylacyjnego, tworząc miesza-
może nie być okazji, żeby ją dokończyć
niny metanowo-powietrzne o dopuszczalnym
stężeniu.
W celu kontroli stanu zagrożenia meta-
X NOWY GÓRNIK: Można bezpiecznie praco- ściany, jeżeli zagrożenie metanowe ulega zmia- nowego powoływane są służby metaniarskie.
wać w zagrożeniu metanowym? Bezpieczna nie, wprowadza się aktualizację programu pro- Wszystkie wyrobiska kopalniane kontrolo-
praca w ciągłym niebezpieczeństwie wyda- filaktyki poprzez wprowadzanie dodatkowych wane są przynajmniej jeden raz w ciągu doby
je się niemożliwa. środków w celu obniżenia tego zagrożenia. Dla w dni robocze. Dla zwalczania zagrożenia
CEZARY BęDKOW- każdego przekroczenia dopuszczalnych stę- metanowego w rejonach ścian zapewnia się
SKI, NADSZTYGAR BHP żeń metanu powoływany jest Doraz
ny Zespół odpowiednie ilości powietrza w celu rozrze-
Z RUCHU BORYNIA KWK do spraw Zwalczania Zagrożenia Metanowego dzenia wydzielającego się metanu, na bieżąco
BORYNIA-ZOFIÓWKA-JA- oraz Wyrzutami Metanu i Skał, na którym likwiduje się chodniki przyścianowe za ścianą,
STRZęBIE: Nie ma innej to zespole analizuje się przyczyny przekroczeń stosuje się pomocnicze urządzenia wentyla-
możliwości jak tylko bez- dopuszczalnych stężeń metanu i podejmuje cyjne dla przeciwdziałania tworzeniu się na-
pieczna praca. Wszystkie odpowiednie działania w celu ich eliminacji. gromadzeń metanu w rejonach skrzyżowania
procedury są tak opra- Poza doraz
nymi zespołami raz w miesiącu ściany z chodnikiem przyścianowym i stosuje
cowane, aby górnicy mogli pracować bez zwoływany jest Zespół do spraw Zwalczania instalację do nadmuchu powietrza pod rynny
uszczerbku na zdrowiu. Oczywiście, jest ry- Zagrożenia Metanowego oraz Wyrzutami Me- przenośnika ścianowego.
zyko zawodowe, jest ono dokładnie opisane tanu i Skał, na którym analizuje się zagrożenie Podstawowym środkiem służącym zwal-
i są także dokładnie opisane procedury, które metanowe dla wszystkich wyrobisk w kopalni. czaniu zagrożeń metanowych w kopalni jest
mają zapewnić bezpieczeństwo. Bardzo ważną rolę odgrywa odpowiednie przewietrzanie wyrobisk kopalnianych o ilo-
JACEK SOMERLA, rozmieszczenie czujników metanometrycz- ści powietrza pozwalającej na utrzymanie
INżYNIER WENTYLACJI Z nych w danym wyrobisku. Przepisy określają, dopuszczalnych stężeń metanu stosownie
RUCHU BORYNIA KWK jak powinny być rozmieszczone czujniki me- do obowiązujących przepisów.
BORYNIA-ZOFIÓWKA- tanometrii automatycznej i jaki powinien być W wyrobiskach z wentylacją odrębną
-JASTRZęBIE: Dla każ- zakres wyłączeń urządzeń elektrycznych w da- są stosowane lutniociągi o średnicy dosto- Każdy górnik, który zjeżdża do pracy, chce wyjechać cały i zdrow
dej nowo uruchamianej nym wyrobisku. Obowiązuje zasada, że naj- sowanej do planowanego wybiegu i progno-
ściany opracowuje się bardziej monitorowane są miejsca, w których zowanej metanowości wyrobisk, a baterie raz w miesiącu kontrolę rejonu przeprowadza
prognozę metanowości metan może gromadzić się w największych wentylatorów lutniowych elektrycznych w wy- nadsztygar bhp. Taki system ma nas uchro-
bezwzględnej  na tej ilościach. Dlatego też zabudowane są dodat- robiskach o największej metanowości zasila nić przed jakąkolwiek pomyłką. Nie chodzi
podstawie podejmuje się odpowiednie kroki, kowo czujniki telemetrii automatycznej o ob- się z dwóch niezależnych z
ródeł zasilania. o brak zaufania. Chodzi o stosowanie proce-
jeszcze przed uruchomieniem ściany, w celu niżonych progach wyłączających urządzenia CEZARY BęDKOWSKI: Dla skutecznego dur, które mają zapobiec wystąpieniu błędu
minimalizacji zagrożenia metanowego; po- elektryczne spod napięcia w rejonach. monitorowania zagrożenia metanowego ludzkiego. Niezależnie od podstawowych
dejmuje się decyzję o ewentualnym odme- CEZARY BęDKOWSKI: Zanim górnicy niezbędna jest wielopoziomowa kontrola. środków profilaktyki metanowej są stosowa-
tanowaniu ściany, opracowuje się program zaczną pracę w nowej ścianie, zapoznają Najpierw pomiaru stężenia metanu doko- ne dodatkowe środki zabezpieczające przed
profilaktyki metanowej, który określa, jakie się z warunkami pracy podczas prezentacji nuje przodowy, następnie sztygar zmiano- zapłonem metanu podczas mechanicznego
działania organizacyjno-techniczne należy projektu technicznego. Dokładnie omawiane wy i sztygar oddziałowy. Także nadsztygar urabiania skał. W zakresie przewietrzania
podjąć, ażeby zagrożenie metanowe w danym są technologie stosowane w czasie wybierania i kierownik robót mają w zakresie swoich i odmetanowania w zależności od potrzeb
rejonie było jak najmniejsze. W trakcie ruchu ściany. Analizujemy zagrożenia, ich stopień obowiązków pomiary metanu. Przynajmniej zwiększamy prędkości przepływu powietrza,
WWW. NOWYGORNI K. PL
WWW. NOWYGORNI K. PL 16 30 KWI ETNI A 201 3
7
7
A K T U A L N O ś C I
A K T U A L N O ś C I
ezpieczna praca
rożonych rejonach
z organami urabiającymi posiadającymi we- PAWEł PANOWICZ, RA- dzięki przestrzeganiu wszystkich procedur
wnętrzne zraszanie, stosowanie dodatkowych TOWNIK GÓRNICZY, 19 zachowamy zdrowie i życie.
wysokowydajnych dysz i urządzeń zraszają- LAT PRACY W KOPAL- MAREK SZAFARCZYK, PRZODOWY, 24 LATA
cych, stosowanie urabiania skał w spągu za- NI: Wykonujemy prace PRACY POD ZIEMIą: Solidna praca to pod-
miast w stropie, odpowiednie dostosowanie profilaktyczne. Koncen- stawa. Nie ma mowy,
przybierki do rodzaju występujących skał trujemy się na tym, aby żeby ktoś lekceważył
w spągu i w stropie dla eliminowania urabia- zapobiec zdarzeniom swoje obowiązki. Doty-
nia skał zwięzłych, zwiększenie częstotliwo- potencjalnie niebezpiecz- czy to zarówno górni-
ści wymiany i kontroli noży kombajnowych nym. Wykonujemy przegrody wentylacyjne, ków odpowiedzialnych
dla utrzymania ich we właściwym stanie tamy odgradzające, zapory przeciwwybu- za wydobycie, jak i gór-
technicznym. To wszystko służy poprawie chowe, skręcamy rurociągi, przewietrzamy ników odpowiedzialnych
bezpieczeństwa. zaizolowane wyrobiska na zasadach akcji za kontrolę urządzeń za-
Dla zabezpieczenia przed zapłonem meta- ratowniczej. pewniających zwalczanie
nu przy robotach strzałowych kopalnia stosuje Jesteśmy po to, aby zapewnić bezpieczeń- zagrożenia metanowego. Każdy górnik, który
następujące środki profilaktyczne: stosowanie stwo. Sprawdzamy rozmieszczenie czujników, zjeżdża do pracy, chce wyjechać cały i zdrowy.
przybitki wodnej z dwoma odcinkami gliny, kontrolujemy, jak są realizowane zalecenia W naszej pracy nie ma miejsca na brawurę.
odpalanie całego przodka w jednej serii, eli- głównego inżyniera wentylacji. Przyjęliśmy To normalne, że zanim górnicy zaczną pracę,
minowanie robót strzałowych na wylotach dodatkowe obostrzenia. Na przykład, zgodnie przodowy mierzy stężenie metanu. Ja dosko-
powietrza ze ścian przez stosowanie eksplo- z przepisami, czujniki powinny wyłączać zasi- nale wiem, że z każdej tony węgla wydziela się
atacji bezwnękowej. lanie maszyn i urządzeń przy stężeniu metanu w naszej kopalni nawet do 8 metrów sześcien-
Wyrobiska przeznaczone do likwidacji, wynoszącym 2 proc. Inżynier wentylacji tak nych metanu. Wie to każdy górnik. Musimy
zroby oraz wyrobiska z wentylacją odręb- zaostrzył normy, że przy stężeniu 1,8 proc. zwracać uwagę na to niebezpieczeństwo. Nie
ną okresowo zbędne izolowane są tamami czujniki wyłączają zasilanie. Jestem prze- wyobrażam sobie dyskusji pod ziemią, czy
izolacyjnymi. konany, że dzięki ustawicznym szkoleniom komuś chce się punkt po punkcie realizować
JACEK SOMERLA: Dla zwalczania zagroże- wszyscy wiemy, jak duże zagrożenie stanowi szczegółowe instrukcje, czy może pójdzie
nia metanowego także w odpowiedni sposób metan. Każdy górnik jest uczulony na to, aby na skróty. Nie ma pracy na skróty. Dyscypli-
projektowane są roboty eksploatacyjne bez ich reagować na każde odstępstwo w stanie tech- na to podstawa. Ja zawsze tłumaczę, że jeśli
nadmiernej koncentracji w jednym rejonie ko- nicznym rozmieszczonych czujników, zapór pracuje się bezpiecznie, to zawsze wykona się
palni w celu lepszego wykorzystania powietrza przeciwwybuchowych i urządzeń pomocni- swoją robotę. Jeśli pracuje się niebezpiecznie,
dla przewietrzania rejonów wentylacyjnych, czych. W JSW obowiązuje zasada, że mamy może już nie być okazji, żeby tę robotę do-
a co za tym idzie utrzymania właściwych pa- przede wszystkim pracować bezpiecznie. Jeśli kończyć. W ścianie zawsze pracują najlepsi.
rametrów powietrza sieci wentylacyjnej. ktoś nie chce się dostosować, to niech szuka To pierwsza liga górnicza. Każdy ze ścianow-
SłAWOMIR STARZYńSKI pracy gdzie indziej. Doskonale wiemy, że tylko ców rozumie, co to jest metan.
acy, chce wyjechać cały i zdrowy
stosujemy pomocnicze urządzenia wentyla-
cyjne w strefie przodkowej. Zastosowanie
mają także niezależne przewietrzania wy-
robisk eliminujące możliwość dopływu me-
tanu z prądem świeżego powietrza z innych
przodków. Standardem jest zastosowanie
metanomierzy kombajnowych i zastosowa-
nie metanomierzy stacjonarnych o ciągłym
pomiarze sygnalizujących wzrost zawartości
metanu. W zakresie zwalczania iskier mecha-
nicznych w czasie urabiania zwięzłych skał
postawiliśmy na: wprowadzanie kombajnów W JSW obowiązuje zasada, że przede wszystkim pracuje się bezpiecznie. Jeśli ktoś nie chce się dostosować, to niech szuka pracy gdzie indziej
NOWY GÓRNIK
NOWY GÓRNIK