Jak napisać interpretację wierszy?


1. Przeczytać uważnie wiersz, najlepiej kilka razy.
2. Nie wpadaj w panikÄ™, nawet jeÅ›li nic nie “zrozumiaÅ‚eÅ›". To tylko pustki w
gÅ‚owie. Spokój i systematyczne podejÅ›cie do “współpracy" z tekstem może CiÄ™
uratować.
3. Zacznij od tytułu. Zwróć uwagę czy poeta w ogóle zadał sobie trud nazwania
swojego wiersza. Jeśli nie, i to przemilczenie jest znaczące, co może i powinno
się wyłonić w procesie interpretacji. Jeśli tak: jaki charakter ma tytuł
wiersza:
- czy jest oznajmieniem?
- czy jest pytaniem (zaproszenie do dialogu)?
- czy wraca np. refrenem w wierszu ?
4. Przyjrzyj się każdej linijce wiersza z osobna, wręcz każdemu wyrazowi.
Pozwól sobie na skojarzenia, choć nie mają być całkiem dowolne. Zajmujesz się
przecież interpretacją wiersza, zatem i skojarzenia powinny podporządkować się
konkretnym kontekstom, które wpisane są w utwór, np.
- z czym powiążesz imiona i nazwy własne (z Mitologią, z Biblią, z historią
Polski, Åšwiata, historiÄ… literatury)?
- jak przetłumaczysz na własny język wyrazy, czy zdania, które nie są dla
Ciebie zrozumiałe?
- jak wyjaśnisz na własny użytek metafory, w ogóle tropy stylistyczne w
wierszu?
- jakie sformułowania poety są dla Ciebie zaskakujące; podobają Ci się lub
rażą?
Skojarzenia w formie luźnych myśli, niekoniecznie gotowych zdań pracy, zapisz,
żeby móc je wykorzystać w komponowaniu wypracowania maturalnego.
5. Nie przypadkiem wiersz przybrał pod piórem poety konkretną formę. Tej formy
nie da się przeoczyć. Obejrzyj wzrokiem cały wiersz prześledź jego układ
graficzny: Co widzisz?
- czy występuje podział na strofy?
- ile jest sylab w wersie?
- czy potrafisz nazwać stopy metryczne? (np. trochej, daktyl, itd.)
- jakie i czy w ogóle występują rymy?
Musisz dysponować wiedzą w zakresie poetyki, którą zacząłeś nabywać w szkole
podstawowej. Jeśli nie pamiętasz dobrze jakie są rodzaje rymów, jakie mamy
tropy stylistyczne, poszukaj w Słowniku Terminów Literackich lub poproś
nauczyciela polonistę o wskazanie przystępnej lektury z zakresu poetyki na
poziomie szkoły średniej.
6. Åšwiat przedstawiony wiersza jest sumÄ… zrobionych przez Ciebie dotychczas
kroków. Utwór mówi do Ciebie, bo ktoś (lub coś) zazwyczaj w nim mówi. Skup się
teraz na elementy świata przedstawionego:
- podmiot liryczny: osoba czy osoby?; ukryte w alegorycznym obrazie czy
narzucajÄ…cy siÄ™ od razu?
- czy “coÅ›" siÄ™ w wierszu dzieje? JeÅ›li tak, to gdzie? Co to za miejsce. Może
da się na podstawie kilku słów poety namalować obraz tego miejsca. Jakich użyć
by można barw, a może to miejsce jest bezbarwne?
- masz do czynienia z wydarzeniem, dialogiem, statycznym obrazem-opisem?
- uderza Cię harmonia, ład czy przeciwnie chaos, nie uporządkowanie świata
przedstawionego?
Zapytaj o uczucia, które budzi w Tobie wiersz, co ważniejsze, o środki jakimi
poeta wywołał te uczucia i refleksje w Tobie.
7. Z drobnych elementów odbudowałeś na swój sposób (czyli zinterpretowałeś)
świat przedstawiony wiersza. Trzeba teraz wytłumaczyć sens tego świata, czyli
sens utworu. A ten narzuci się sam, skoro już tak daleko zaszedłeś. Odczytanie
sensu wiersza jest sprawÄ… indywidualnÄ… ale nabierze charakteru uniwersalnego
jeśli zdołasz:
- umiejscowić wiersz w kontekście całej twórczości poety, którą znasz,
- odwołać się do tradycji literackiej, w którą utwór się wpisuje (prąd
literacki, gatunek),
- wydobyć związek sensu wiersza z tzw. sytuacją egzystencjalną człowieka (np.
na jakie podstawowe pytania człowieka utwór odpowiada, lub czym niepokoi, lub
do jakich sfer życia ludzkiego nawiązuje).