powiedz
JESTEŚMY PO TO, ŻEBY CI POMÓC!
Fundacja Centrum Praw Kobiet oferuje:
8
<ð bezpÅ‚atne porady prawne i psychologiczne
<ð pomoc w kontaktach z policjÄ…, prokuraturÄ…
NIE !
i sÄ…dami
<ð bezpÅ‚atne poradniki i ulotki prawne
<ð możliwość pobytu w schronisku dla kobiet
i dzieci ofiar przemocy
ul. Wilcza 60, lok. 19
00  679 Warszawa
tel./ fax [phone]
e-mail: [e-mail]
www.cpk.org.pl
Pomoc możesz uzyskać również w oddziałach Fundacji
znajdujÄ…cych siÄ™ w kilku miastach, w tym w A
odzi, w Kra-
kowie, w Gdańsku oraz w Grójcu. Mamy również współ-
pracujÄ…ce z nami rzeczniczki w innych miastach.
Wpłacając na konto Fundacji
pomagasz potrzebujÄ…cym pomocy kobietom:
59 1020 1156 0000 7102 0059 9241
Druk publikacji możliwy był dzięki
środkom finansowym z Funduszu
Inicjatyw Obywatelskich.
Za jej treść odpowiada Centrum Praw Kobiet.
Przemoc
Przemoc
domowa
Tel.
STOP
(22) 621 35 37
CZYM JEST PRZEMOC DOMOWA?
CZY W TWOIM ZWI
ZKU JEST PRZEMOC?
Wypełnij poniższy kwestionariusz. Bądz
szczera i po-
Przemoc domowa to każde zachowanie, które powoduje
staw krzyżyk przy każdym zdaniu, które opisuje relacje
2
psychiczne lub/i fizyczne cierpienie osoby bliskiej, narusza
miedzy tobÄ… a twoim partnerem.
jej podstawowe prawa człowieka i ma na celu utrzymanie
nad nią kontroli i władzy. Możemy wyróżnić następujące for-
Mój partner:
my przemocy domowej:
mówi, że jestem głupia, brzydka i że sobie bez niego nie
Przemoc fizyczna to każde zachowanie, którego celem
poradzÄ™,
jest zadanie bólu fizycznego, uszkodzenie ciała, pogorszenie
podnosi na mnie rękę  bije mnie,
zdrowia lub pozbawianie życia ofiary.
żąda, abym była posłuszna, rozkazuje mi, co mam robić,
Przykłady: bicie, policzkowanie, popychanie, ciągnięcie za włosy,
zmusza mnie do współżycia bądz
robienia tego w nieak- wykręcanie rąk, kopanie, duszenie, zadawanie ran, odmawianie
koniecznej pomocy medycznej, pozbawianie jedzenia, picia, snu,
ceptowany przeze mnie sposób,
zmuszanie do zażywania alkoholu, narkotyków.
awanturuje się, gdy nie zrobię obiadu lub porządków na
Przemoc seksualna to każde zachowanie mające na celu zmu-
czas, albo nie tak, jak sobie tego życzył,
szenie ofiary do podjęcia współżycia lub niechcianych zacho-
zabrania mi chodzenia do pracy lub do szkoły,
wań seksualnych bądz
zdeprecjonowanie jej seksualności.
jest chorobliwie zazdrosny i podejrzliwy wobec moich
Przykłady: obmacywanie, gwałcenie, zmuszanie do uprawiania
znajomych i rodziny,
nieakceptowanych form współżycia (seks oralny, analny, sodomia,
nie daje mi pieniędzy na prowadzenie domu, kontroluje
sadomasochizm), zmuszanie do współżycia z innymi osobami,
wszystkie moje wydatki, wyśmiewanie preferencji seksualnych.
zabiera mi dokumenty i pieniądze, Przemoc psychiczna to każde zachowanie, którego celem
jest zmniejszenie poczucia własnej wartości, wzbudzenie
obraża mnie i poniża w obecności innych osób,
w ofierze strachu oraz pozbawianie jej poczucia bezpieczeń-
grozi mi bronią, nożem, siekierą, widłami itp.,
stwa i kontroli nad własnym życiem.
niszczy celowo moje rzeczy osobiste,
Przykłady: ciągłe krytykowanie, powtarzanie, że jest głupia, brzyd-
grozi, że skrzywdzi moich najbliższych,
ka, że nikt jej nie zechce, oskarżanie, grożenie, upokarzanie, poniża-
zabrania mi spotykać się z rodziną i znajomymi,
nie, wyzywanie, wmawianie choroby psychicznej, grożenie odebra-
krytykuje i wyśmiewa wszystko, co mówię i robię,
niem dzieci, izolowanie od rodziny i przyjaciół, wrogie nastawianie
grozi, że odbierze mi dzieci,
dzieci, zabranianie opuszczania domu, stałe kontrolowanie.
mówi, że jestem chora psychicznie,
Przemoc ekonomiczna to każde zachowanie, którego celem
krzyczy i wydziera się na mnie, jest ekonomiczne uzależnienie ofiary od sprawcy.
Przykłady: zabieranie wynagrodzenia, kart kredytowych, zakazy-
jest agresywny, gdy mówię mu, że za dużo pije lub pro-
wanie wykonywania pracy zawodowej, niszczenie rzeczy osobi-
szę, aby coś zrobił w domu,
stych, odmawianie pieniędzy na dom, kontrolowanie wydatków,
bije mnie tak, że muszę korzystać z pomocy lekarskiej,
ukrywanie informacji o stanie finansów rodziny, zmuszanie do pod-
grozi, że mnie zabije.
pisywania zobowiązań finansowych (kredyt, pożyczka, weksel).
Przemoc może pojawić się na każdym etapie związku,
Powyższe zdania opisują różne formy przemocy domo-
nawet po wielu wspólnie spędzonych latach. Jeśli doznajesz
wej. Jeśli postawiłaś krzyżyk przy którymś z nich, nie baga- przemocy nie ukrywaj tego, nie wstydz
siÄ™. Nie ty jedna zna-
lazłaś się w takiej sytuacji. Szacuje się, że w Polsce przemocy
telizuj tego i szukaj pomocy! Nikt nie ma prawa traktować
3
ze strony męża lub partnera doświadcza, na jakimś etapie
cię w ten sposób. Nic nie usprawiedliwia przemocy!
swojego życia, blisko jedna trzecia kobiet.
PLAN BEZPIECZEC
STWA
CYKL PRZEMOCY
Jeśli pozostajesz w związku, w którym dochodzi do aktów
Historia każdego związku, w którym występuje przemoc,
4
przemocy, uważnie zapoznaj się z poniższymi wskazówkami
jest inna. Przemoc najczęściej nie jest jednak incydentem
i opracuj swój własny plan bezpieczeństwa. Może on które-
jednorazowym, ale ma charakter długotrwały i cykliczny.
goś dnia uratować życie tobie i twoim dzieciom!
W wielu związkach można zaobserwować charakterystycz-
ne i powtarzające się fazy. Poznanie ich pomoże ci zrozumieć
żð Naucz siÄ™ rozpoznawać zachowanie partnera, abyÅ› byÅ‚a Å›wiado-
dynamikÄ™ i charakter twojego zwiÄ…zku.
ma, kiedy zbliża się najgorsze.
I. Faza budowania napięcia
żð Naucz dzieci korzystać z telefonu i dzwonić na policjÄ™.
Istotą tej fazy cyklu jest stopniowy wzrost napięcia.
żð JeÅ›li Twój dom ma kilka wyjść  naucz dzieci, jak z nich korzystać.
Sprawca przemocy wymyÅ›la swojej partnerce, obraża jÄ…, żð Zidentyfikuj miejsca i ludzi, do których możesz szybko uciec
przez agresjÄ… (sÄ…siadka, rodzina itp).
krytykuje, upokarza. Jest pobudzony i rozdrażniony, łatwo
żð SporzÄ…dz
listę najważniejszych adresów i telefonów i ukryj ją.
wpada w gniew. Dochodzi wówczas do mniejszych aktów
żð Przygotuj dodatkowy zestaw ubraÅ„, butów i rzeczy osobistych.
przemocy fizycznej, które mężczyzna próbuje usprawiedli-
Zostaw go u przyjaciół lub rodziny.
wiać. Kobieta zaś stara się zachowywać ostrożnie aby nie
żð OszczÄ™dz
i schowaj tyle pieniędzy, ile możesz.
drażnić partnera, zauważa zmiany w jego zachowaniu, ale
żð Ukryj w bezpiecznym miejscu wszystkie ważne dokumenty, takie
próbuje je tłumaczyć i usprawiedliwiać, np. przypisując winę
jak: dowód osobisty, paszport, akty urodzenia dzieci, małżeństwa,
samej sobie.
karty kredytowe, książeczki zdrowia, polisy ubezpieczeniowe, pra-
II. Fazy przemocy fizycznej
wo jazdy, dowód rejestracyjny samochodu, akt własności domu,
Eskalacja napięcia prowadzi w końcu do zagrażających zdro-
umowÄ™ najmu mieszkania, obdukcje lekarskie itp.
wiu i życiu kobiety aktów przemocy fizycznej, którym zwykle
żð Zrób dodatkowy komplet kluczy do domu i samochodu i scho-
towarzyszy skrajna agresja werbalna. Ta faza cyklu jest krótka waj w bezpiecznym miejscu.
żð JeÅ›li masz samochód, zadbaj o to, aby w baku zawsze byÅ‚o tro-
i cechuje ją ogromna brutalność. W tym czasie kobieta może
chÄ™ benzyny.
doznać poważnych obrażeń. Mężczyzna sprawia wrażenie jak-
żð Porozmawiaj z rodzinÄ…, sÄ…siadami i znajomymi  ustalcie tajny sy-
by był w amoku i nie zdawał sobie sprawy z tego, co robi. Kobie-
gnał, abyś zawsze mogła dać im znać, że potrzebujesz pomocy.
ta często pomniejsza rozmiary obrażeń, aby uspokoić sprawcę.
żð PoproÅ› sÄ…siadów, aby dzwonili na policjÄ™ zawsze, gdy usÅ‚yszÄ…
III. Faza miesiÄ…ca miodowego
z twojego domu jakieś niepokojące odgłosy, a sama nie wstydz
siÄ™
Sprawca wyraża żal i przeprasza za swoje zachowanie.
wyjść na klatkę lub przed dom i wzywać pomocy.
Jest opiekuńczy i nadskakujący. Przynosi partnerce kwiaty,
żð Przygotuj plan opuszczenia domu  zastanów siÄ™, gdzie możesz
prezenty i obiecuje, że już nigdy więcej jej nie skrzywdzi.
bezpiecznie przenocować z dziećmi (rodzina, przyjaciele, schronisko).
Kobieta chce wierzyć zapewnieniom partnera, iż się zmieni
żð Wzywaj policjÄ™  żądaj wypeÅ‚nienia Niebieskiej Karty i zatrzy-
i znowu będzie taki, jak dawniej. Postanawia dać mu kolejną mania sprawcy przemocy na 48 godzin, jeśli obawiasz się o swoje
zdrowie lub życie.
szansÄ™ i pozostaje w zwiÄ…zku. Czuje siÄ™ odpowiedzialna za
żð Opowiedz o swoim problemie dzielnicowemu.
partnera i własną krzywdę.
żð JeÅ›li doznaÅ‚aÅ› obrażeÅ„, poproÅ› lekarza, aby opisaÅ‚ je w karcie zdrowia.
Faza trzecia kończy się narastaniem napięcia. Cykl prze-
mocy powtarza się często w krótszych okresach, przyjmując
Pamiętaj, przemoc ze strony bliskiej osoby jest prze-
coraz brutalniejsze formy!
stępstwem jak każde inne. Nikt nie ma prawa cię bić, grozić
Opisany powyżej mechanizm nie występuje zawsze. Dy-
ci, upokarzać cię ani w żaden inny sposób naruszać twych
namika związku, w którym występuje przemoc, bywa różna.
praw. Prawo jest po to, aby cię chronić, a ty możesz i powin-
5
Dla związków o długim stażu charakterystyczne mogą być
naś zgłaszać organom ścigania każdy akt przemocy i doma-
np. tzw.  okresy ciszy .
gać się ukarania sprawcy.
OD PRZEMOCY MOŻNA SI
UWOLNIĆ
SKUTKI PRZEMOCY
Decyzja o wszczęciu postępowania karnego przeciwko
Jeśli przez lata pozostawałaś w związku, w którym dozna-
6
osobie, do której być może wciąż żywisz uczucia, nie jest
wałaś przemocy, nie mogło to pozostać bez wpływu na two-
łatwa. Brak reakcji może jednak wzmacniać jej poczucie
ją psychikę. Zmiany te mogą się objawiać m.in. w tym, że:
bezkarności. Pamiętaj, jeśli myślisz o opuszczeniu partne-
żð jesteÅ› przekonania, że nie masz wpÅ‚ywu na bieg wy-
ra, który cię znieważa i bije, dokonujesz właściwego wybo-
darzeń, rezygnujesz z walki i zaczynasz zachowywać się
ru. Chociaż nie jest to proces łatwy i bezbolesny, pozwoli ci
biernie  nie podejmujesz żadnych działań, aby zmienić
odzyskać poczucie utraconej godności, spokoju i siły. A oto
swojÄ… sytuacjÄ™;
kilka wskazówek, które mogą ci pomóc.
żð tracisz wiarÄ™ we wÅ‚asne siÅ‚y i wÅ‚asnÄ… wartość;
Krok pierwszy to przyznanie się przed sobą samą, że jesteś
żð stajesz siÄ™ odrÄ™twiaÅ‚a, zmÄ™czona i apatyczna, wykazu-
ofiarą przemocy ze strony osoby najbliższej. Wiele kobiet minima-
jesz mniejsze zainteresowanie światem;
lizuje lub zaprzecza, że w ich związku dochodzi do aktów przemocy
żð odczuwasz silne poczucie winy i wstydu;
i że żyją w poczuciu ciągłego strachu przed partnerem. Pamiętaj, że
żð wykazujesz objawy depresji  masz napady pÅ‚aczu,
nie musisz się godzić na przemoc  każdy ma prawo żyć w związku
wolnym od lęku i agresji!
ataki paniki i lęku, jesteś nadmiernie drażliwa i nerwowa;
Krok drugi to zrozumienie, że nie ponosi się odpowiedzialno-
żð zaczynasz miewać problemy ze snem i Å‚aknieniem;
ści za czyny sprawcy przemocy. Kobiety często obarczają się winą
żð wykazujesz skÅ‚onnoÅ›ci autodestrukcyjne  siÄ™gasz po
za doznawane krzywdy i cierpienia. Pamiętaj, że nikt nie zasługu-
alkohol, narkotyki i inne używki, myślisz o samobójstwie
je na to, żeby być bitym, poniżanym i wykorzystywanym. Nie ma
lub nawet podejmujesz próby odebrania sobie życia, celo-
żadnego usprawiedliwienia dla stosowania przemocy wobec dru-
wo wchodzisz w ryzykowne sytuacje;
giego człowieka.
Krok trzeci to szukanie pomocy i wsparcia. Wsparcie mogÄ…
żð tracisz zaufanie do ludzi i zaczynasz unikać bliższych
zapewnić ci przyjaciele, członkowie rodziny, ale także psycholo-
kontaktów z nimi  zamykasz się w sobie.
dzy, pracownicy socjalni oraz osoby działające w organizacjach
pozarządowych. Ważne jest wsparcie emocjonalne, ale możesz
Wbrew temu, co może ci wmawiać sprawca, twój stan
także liczyć na pomoc praktyczną w znalezieniu bezpiecznego
psychiczny nie ma nic wspólnego z twoimi indywidualnymi
mieszkania, pracy, środków utrzymania oraz pomoc prawną nie-
skłonnościami ani predyspozycjami. Jest natomiast natural- zbędną do ukarania sprawcy i uregulowania spraw rodzinnych
i majÄ…tkowych. Proszenie o pomoc nie jest Å‚atwe, wymaga odwagi
ną konsekwencją twojej trudnej sytuacji życiowej. Wymie-
i przezwyciężenia wstydu. Pamiętaj jednak, że tu chodzi o zdrowie
nione cechy myślenia i działania pojawiają się w mniejszym
a może nawet życie twoje i twoich dzieci.
lub większym natężeniu u wielu kobiet, które przez długie
lata doświadczały przemocy ze strony męża lub partnera. Masz prawo do błędów i pomyłek. Nie obwiniaj się i nie
wstydz
, jeśli zdecydujesz się dać partnerowi jeszcze jedną
Jeśli w swoim zachowaniu lub myśleniu zauważyłaś
szansę. Wiele kobiet odchodzi i wraca do swoich partnerów
niektóre z opisanych objawów, nie wstydz
się poszukać
zanim uda im się od nich ostatecznie uwolnić.
pomocy psychologa lub nawet psychiatry! Pamiętaj, twój
BÄ…dz
także świadoma tego, że okres, kiedy konsekwent-
stan psychiczny i zachowanie jest normalnÄ… reakcjÄ… na wie-
nie domagasz się ukarania sprawcy i podjęłaś decyzję o roz-
loletnie poniżanie, prześladowanie, straszenie, bicie i wy-
staniu, może być niebezpieczny. Może dojść do nasilenia ak-
korzystywanie!
tów przemocy, gdyż sprawca będzie chciał za wszelką cenę
7
utrzymać swoją władzę i kontrolę nad tobą. Nie poddawaj
się jednak, dbaj o swoje bezpieczeństwo i szukaj pomocy!