Nazwiska islandzkie
Islandzkie nazwiska różnią się od większości nazwisk w kulturze europejskiej tym,
że będąc patronimicznymi (czasem matronimicznymi) oznaczają jedynie ojca lub matkę,
nie zaś cały ród.
Przykład tworzenia nazwisk patronimicznych dwojga dzieci
Kultura Islandii jest w dużej części wspólna z kulturą krajów skandynawskich.
Jednak stary, skandynawski system nazwisk zachował się jedynie na Islandii. W zasadzie
nie używa się w nim nazwisk rodowych, a tylko nazwisk utworzonych od imienia ojca
(czasem matki). Pojedyncze nazwiska (we współczesnym europejskim sensie) funkcjonują
na Islandii; większość z nich została odziedziczona po przodkach nie-Islandczykach, część
została zaadaptowana.
Typowe nazwiska islandzkie
Przykładowy Islandczyk, Jón Einarsson, ma syna imieniem Ólafur. Nazwiskiem
Ólafura nie będzie Einarsson, jak jego ojca, a Jónsson, co dosłownie oznacza syn Jóna.
Tej samej metody używa siÄ™ dla kobiet. Córka Jóna Einarssona, Sigríður również nie
będzie się nazywać Einarsson, a Jónsdóttir, dosłownie córka Jóna.
Czasem zdarza się, że nazwisko tworzone jest nie od pierwszego, tylko od
Å›rodkowego imienia ojca, jeÅ›li Jón jest synem Hjálmara Örn'a Vilhjálmssona, może siÄ™
nazywać Jón Hjálmarsson (Jón, syn Hjálmara) lub Jón Arnarson (Jón, syn Örna). Dzieje siÄ™
tak, gdy ojciec woli swoje drugie imię, lub gdy rodzice uznają, że takie połączenie będzie
lepiej brzmiało.
Zdarza się również, że ludzie w jednym kręgu mają takie same imiona i nazwiska.
Rozróżnia siÄ™ ich wówczas za pomocÄ… imion dziadków. Np. Jón Þórsson Bjarnarson (Jón,
syn Þóra Bjarnarsona) i Jón Þórsson Hallsson (Jón, syn Þóra Hallssona). Ta metoda nie jest
zbyt powszechna, ale jej ślady spotkać można już w sagach.
Wybór nazwisk matronimicznych
Zdecydowana większość Islandczyków nosi nazwisko po swoim ojcu, jednak w
niektórych przypadkach z różnych powodów tworzy się też nazwiska od imienia matki.
Czasem dziecko lub prawni opiekunowie chcą zerwać jakiekolwiek więzi z ojcem. Niektóre
feministki decydują się na taki wybór jako rodzaj manifestu społecznego. Czasem też
Islandczycy postępują w ten sposób, by zaznaczyć swój styl, czy odmienność. We
wszystkich tych przypadkach konwencja pozostaje jednak taka sama. Ólafur, syn Bryndís
bÄ™dzie siÄ™ nazywaÅ‚ Ólafur Bryndísarson (dosÅ‚. Ólafur, syn Bryndís).
Ramy kulturowe
Członkowie innych kultur często są zdziwieni faktem, że wszyscy Islandczycy mówią
do siebie po imieniu, gdyż dla Islandczyka jego nazwisko nie jest częścią jego osoby, a
okreÅ›leniem, kim jest. Halldór jest Ásgrímsson, tj. synem Ásgrímura. JednÄ… z konsekwencji
tego faktu jest to, że na Islandii listy osób (jak np. książki telefoniczne) ułożone są
alfabetycznie według imion, a nie nazwisk. Możliwe jest więc, że w czteroosobowej
rodzinie bÄ™dÄ… cztery różne nazwiska: ojciec Jón Einarsson, matka Bryndís Atladóttir oraz
ich dzieci: Ólafur Jónsson i Sigríður Jónsdóttir. Oznacza to również, że nazwisko wcale
niekoniecznie jest wyznacznikiem stanu cywilnego ani własnego, ani rodziców.
Konstrukcja nazwisk
Konstrukcja tworzenia islandzkich nazwisk jest stosunkowo prosta (może poza
kilkoma wyjątkami tabela poniżej), do imienia ojca dodajemy  s oraz  son , a w
przypadku córki  dóttir .
W przypadku pozostaÅ‚ych wyjÄ…tków tj: (-endr, -fredr, -frÅ‚ðr, -gautr, -mundr, -rÅ‚ðr, -undr,
-urðr, -varðr, -viðr, -vindr, -þórðr, -þrándr) koÅ„cówkÄ™ wymieniamy na -ar.
y
ródło: Wikipedia