16.Sprężanie wielostopniowe. .Sprężarki wielostopniowe.
Aby umożliwić sprężanie powietrza do ciśnień końcowych, wyższych niż wynika z wartości sprężu =7 do 8 stosuje się
sprężanie wielostopniowe z międzystopniowym chłodzeniem sprężonego czynnika.
Przebieg pracy dwustopniowej sprężarki tłokowej: tłok stopnia niskiego ciśnienia (NC) rusza z ZZP w prawo. Pozostały z
poprzedniego cyklu pracy czynnik np.: powietrze o ciśnieniu sprężania w pierwszym stopniu pp, zawarte w przestrzeni
szkodliwej o objętości VoI rozpręża się wzdłuż krzywej 4-1. Z chwilą osiągnięcia w cylindrze ciśnienia pss następuje zassanie
do niego powietrza, którego objętość obrazuje odcinek izobary 1-2. W punkcie 2 rozpoczyna się powrotny ruch tłoka NC.
Gdyby sprężarka była jednostopniowa sprężanie do ciśnienia pt odbywałoby się wzdłuż politropy 2-10, natomiast sprężanie
dwustopniowe w cylindrze NC odbywa się wzdłuż wymienionej politropy jedynie na drodze 2-3 tzn. do momentu
osiągnięcia ciśnienia pośredniego pp, w którym rozpoczyna się wytłaczanie powietrza z cylindra poprzez zawory tłoczne.
Objętość tego powietrza obrazuje odcinek 3-4 izobary pp. W przestrzeni szkodliwej cylindra pozostaje powietrze o objętości
VoI, sprężone do ciśnienia pp. Powietrze z cylindra NC dostaje się do chłodnicy międzystopniowej, gdzie jest ochładzane
(najczęściej wodą morską). Zasysanie powietrza do cylindra wysokiego ciśnienia (WC), odbywa się przy ciśnieniu pp.
Rozprężenie znajdującego się w przestrzeni VoII powietrza o ciśnieniu pt, pozostałego z poprzedniego cyklu przcy przebiega
wzdłuż krzywej 7-4, a zasysanie ochłodzonego powietrza z pierwszego stopnia wzdłuż izobary 4-5. W punkcie 5 tłok WC
rozpoczyna drogę powrotną z WZP. Sprężanie w drugim stopniu przebiega wzdłuż politropy 5-6, zaś wytłaczanie przy
ciśnieniu pt  wzdłuż izobary 6-7. Objętość wytłaczanego powietrza obrazuje odcinek 6-7. Zakreskowane pole 3-10-6-5-3
przedstawia wartość oszczędności zużycia mocy przy sprężaniu dwustopniowym w stosunku do mocy potrzebnej przy
sprężaniu jednostopniowym w tym samym zakresie ciśnień.
Zastosowanie sprężarek na statkach w celu sprężenia następujących czynników
Powietrza dla celów rozruchu silnika /stosowane SA najczęściej sprężarki tłokowe, dwustopniowe z chłodzeniem
międzystopniowym/ lub dla celów gospodarczych/pobierane jest najczęściej z butli sprężonego powietrza rozruchowego po
obniżenia ciśnienia w zaworach redukcyjnych., na statkach specjalnego przeznaczenia istnieją oddzielne instalacje
roboczego sprężonego powietrza/ albo zasilania urządzeń automatyki pneumatycznej /stosuje się oddzielne sprężarki
powietrza zarówno tłokowe jak i rotacyjne.
Czynników chłodniczych /wyłącznie sprężarki jednostopniowe wielotłokowe z regulacja wydajności przez wyłączenie z pracy
poszczególnych cylindrów.
Powietrze do spalania w zespołach turbospalinowych /sprężarki wirowe: jedno-wielostopniowe, promieniowe i
wielostopniowe osiowe, stosowane głównie jako sprężarki powietrza podawanego do komory spalania/
Praca Sprężarek - Niesprawności
Obrazem pracy jest wykres indykatorowy.
Przyczynami zakłóceń pracy sprężarki mogą być:
a  zbyt duze opory przepływu po stronie ssawnej
b  pulsacja zasysanego czynnika w przewodzie ssawnym powodując zwiększenie ciśnienia powyżej wartości ps
c  drganie sprężyn zaworów ssawnych
d  drganie sprężyn zaworów tłocznych
e  nieszczelność zaworu ssawnego (przeciek do przewodu ssawnego czynnika o wyższym ciśnieniu niż ps zawartego w
przestrzeni szkodliwej)
f  niedostateczny przekrój przepływu przez zawór ssawny (zbyt mały skok zaworu ssawnego)
g  za silne sprężyny zaworów ssawnych.
17.Metody oczyszczania paliw i olejów smarowych.
Do metod oczyszczania cieczy i gazów stosowanych w okrętowej praktyce eksploatacyjnej zalicza się:
-odstawianie w zbiornikach czyli sedymentacja grawitacyjna (poddawane są najczęściej oleje pędne i opałowe lub niekiedy
smarowe, ten sposób oczyszczania może być traktowany jako wstępne oczyszczanie zgrubne);
-filtrowanie (jest najbardziej uniwersalną i najczęściej stosowaną na statkach metodą oczyszczania);
-wirowanie (czyli oczyszczanie za pomocą wytwarzanej siły odśrodkowej);
-oczyszczanie typu inercyjnego (przy odolejaniu) i absorbcyjnego (jako pochłaniacze wody w obiegu czynnika chłodniczego).
18. Omówić na podstawie rysunków zasadę działania wirówki.
Wirówki stosowane do oczyszczania olejów pędnych i smarowych można podzielić na trzy grupy: a) puryfikatory zwane
inaczej wirówkami oczyszczającymi, w których następuje oddzielenie dwóch nierozpuszczalnych w sobie cieczy o różnych
ciężarach właściwych, przy równoczesnym oddzieleniu cięższych cząstek stałych jako zanieczyszczeń; b) klaryfikatory 
zwane wirówkami klarującymi w których następuje usuwanie z oleju zanieczyszczeń w postaci cząstek stałych i nieznacznych
ilości płynnych, cięższych składników; c)wirówki do paliwa o bardzo wysokiej gęstości
rys. Zasada działania wirówki oczyszczającej (puryfikatora); 1,2-talerze;
Warunkiem rozdzielenia dwóch cieczy jest wcześniejsze napełnienie zbiornika cięższa cieczą aż do przelewu przez niżej
umieszczony otwór odpływowy. Przypuśćmy, że do zbiornika doprowadzimy mieszaninę oleju, np.: o gęstości 1 i wodę o
gęstości 2 ( zbiornik uprzednio napełniony wodą). W przestrzeni za przegrodą 1 na górnej powierzchni zacznie się
gromadzić lżejszy czynnik  w danym przypadku olej. Całkowity odpływ odbywa się początkowo niższym otworem, a
tymczasem w przestrzeni między przegrodami 1 i 2 poziom cieczy będzie się podnosił ze względu na różne gęstości obu
cieczy.
19.Przedstawić klasyfikację filtrów i omówić metody filtrowania.
Oczyszczanie cieczy i gazów metodą filtrowania  filtrowanie jest metodą oddzielania płynów od substancji stałych, a
zwłaszcza cieczy od subst. nierozpuszczalnych w tych cieczach. Polega ono na przepuszczaniu zanieczyszczonych płynów
przez przegrody filtracyjne. W stosowanych na statkach urządzeniach wyróżnia się 2 metody filtrowania:
-mechaniczną  gdzie do zatrzymania zanieczyszczeń stosowane są różne materiały filtracyjne, skąd następuje podział na
filtry: powierzchniowe (szczelinowe, siatkowe, włoskowate) i wgłębne (objętościowe).
Szczelinowy wkład filtracyjny tworzy zazwyczaj komplet odpowiednio wykonanych cienkich płytek pierścieniowych i
dystansowych, które w liczbie od kilkudziesięciu do kilkuset sztuk, po założeniu na przemian i ściśnięciu śrubą tworzą stos w
kształcie regularnego cylindra. Czynnik zawierający obce ciała stałe wypełnia obudowę filtru i, przenikając przez szczeliny w
ściance stosu cylindrowego, przedostaje się do jego wnętrza skąd następnie odprowadzany jest na zewnątrz. Do grupy
filtrów powierzchniowych zalicza się również filtry z wkładkami siatkowymi, papierowymi, tkaninowymi, itp.
Najprostszym wkładem wgłębnym (objętościowym) jest zaciśnięty pomiędzy dwiema metalowymi pokrywami stos o kilku
lub kilkunastu płatach filcu technicznego, wykonany w kształcie regularnego cylindra. Charakterystyczną
cechą wgłębnych wkładów filtracyjnych jest oddzielanie zanieczyszczeń mechanicznych z filtrowanego czynnika przez
pochłanianie.
-energetyczną  do oddzielenia zanieczyszczeń stosuje się pola magnetyczne, elektryczne, grawitacyjne, odśrodkowe, itp.
Najczęściej używane są filtry: energ., magn. i odśrodkowe (inercyjne).
Zdanie filtrów magnetycznych polega na wychwytywaniu większych cząstek oraz skupieniu drobnych pyłków metali w
większe cząstki, które następnie mogą być zatrzymane w filtrach innego rodzaju (powierzchniowych, wgłębnych lub
odśrodkowych). Filtry mag. mają najczęściej wkłady ze stałymi magnesami i przekładkami nawiniętymi na mosiężny pręt.
Na filtrach typu inercyjnego wytwarza się, wskutek obrotu filtra pole znacznych sił odśrodkowych, przewyższających siły
przyciągania ziemskiego. Siły te powodują przyspieszoną sedymentację zgodnie z kierunkiem działania siły odśrodkowej.
20. Wielkości charakterystyczne procesu filtrowania.
Filtrację traktować można jako przepływ wody przez szereg bardzo drobnych
kanalików łączących dwa naczynia połączone. Zasadniczo filtr powinien zatrzymywać tylko
cząstki o wymiarach większych od średnicy porów. Jednak w procesie filtracji występują
również zjawiska sedymentacji, sorpcji, kohezji i adhezji, co sprzyja zatrzymywaniu znacznie
drobniejszych cząstek niż wynikałoby to z wymiarów ziaren złoża filtracyjnego.
Proces filtracji prowadzony jest na złożach filtracyjnych odpowiednio dobranych w
zależności od rodzaju procesu prowadzonego na filtrze. Złoża filtracyjne muszą spełniać również
kilka wymagań dodatkowych; nie mogą wprowadzać do wody żadnych substancji toksycznych,
powinny być odporne mechanicznie (podczas płukania filtrów ziarna złoża narażone są na
działanie sił mogących powodować ich kruszenie i ścieranie). Wskazane jest również, by były w
miarę odporne na działanie czynników chemicznych (kwasy, zasady).
W procesach filtracyjnych stosowane są zarówno złoża pochodzenia naturalnego, jak
również syntetycznego. Najczęściej stosowanym złożem filtracyjnym jest piasek kwarcowy o
zróżnicowanym uziarnieniu. Stosuje się również takie złoża jak kruszony granit czy marmur,
antracyt, diatomit, piroluzyt, zeolity. Ponadto, w procesie filtracji znajdują zastosowanie
również materiały naturalne po odpowiedniej obróbce chemicznej lub termicznej np. węgiel
aktywny z węgla kamiennego lub surowców roślinnych (drewno, pestki owoców), keramzyt,
prażony dolomit, itp. Do materiałów filtracyjnych syntetycznych zalicza się materiały
otrzymywane z tworzyw sztucznych.
Podstawowymi parametrami określającymi własności materiału filtracyjnego są:
" średnica ziaren
" porowatość
" gęstość
" kształt ziaren.
21. Podział wymienników ciepła według kryterium zasady działania
Wymienniki ciepła można podzielić ze wzgl. na zasadę działania na mieszankowe i powierzchniowe. Mieszankowe
wymienniki ciepła stosowane są na statkach sporadycznie i jedynie w ściśle określonych celach, a ich rozwiązania
konstrukcyjne są zbliżone. W powierzchniowych wymiennikach ciepła stosowanych w okrętownictwie są różne rozwiązania
konstrukcyjne powierzchni wymiany ciepła, czyli ścianek oddzielających czynniki wymieniające ciepło (rurowe i płytowe).
Specyficznym rodzajem wymienników ciepła są wymienniki regeneracyjne (pośrednie) w których czynniki roboczy i
obrabiany przepływają przez elementy wymiennika na przemian. Przykładem ich zastosowania są podgrzewacze powietrza
w dużych kotłach okrętowych.
(podgrzewacze, chłodnice, skraplacze, wyparowniki, odsalarki).
22. Podział wymienników ciepła według kryterium kierunku przepływu czynników.
rys. Rodzaje przepływów czynnika omywającego rurki w rurowych wymiennikach ciepła: a) z przegrodami
współśrodkowymi, b) z przegrodami segmentowymi, c) z przegrodami podłużnymi, d) z przegrodami sitowymi; 1-płaszcz, 2-
przegroda,
23. Budowa i działanie wymiennika płaszczowo- rurowego
rys. Schemat wymiennika ciepła: 1-kadłub, 2-pokrywa, 3-ściana sitowa, 4-rury;
Zasada działania: jeden z czynników przepływa wewnątrz rurek, drugi zaś omywa rurki z zewnątrz; w kadłubie jest osadzony
pęk rur zamocowanych w ściankach sitowych, kadłub wymiennika zamknięty jest z obu stron pokrywami, w których
znajdują się króćce doprowadzenia i odprowadzenia czynnika przepływającego przez rurki.
rys. Rodzaje przepływów przez rurki w rurowych wymiennikach cieoła: a) jednoprzepływowy, b) dwuprzpływowy,
c)trójprzepływowy,
rys. Rodzaje przepływów czynnika omywającego rurki w rurowych wymiennikach ciepła: a) z przegrodami
współśrodkowymi, b) z przegrodami segmentowymi, c) z przegrodami podłużnymi, d) z przegrodami sitowymi; 1-płaszcz, 2-
przegroda,
5.5. Kompensacja rozszerzalności cieplnej elementów konstrukcyjnych wymienników ciepla.
rys. sposoby kompensacji wydłużeń cieplnych rurowych wymienników ciepła: a) z rurkami podatnymi, b) z przesuwną jedną
ścianą sitową, c) z kompensatorem kadłuba, d) z rurkami w kształcie litery U, e) z rurkami zamocowanymi syfonowo (rury
Fielda); 1-kadłub, 2-ściana sitowa, 3-rurki, 4-przegroda wzdłużna
5.6. Mocowanie rurek w ścianach sitowych wymienników rurowych.
rys. Sposoby rozmieszczenia rurek w ścianie sitowej: a) rozmieszczenie na koncentrycznych obwodach, b) w układzie
szeregowym, c) w układzie heksagonalnym.
Ściany sitowe  to elementy w których zamocowane rurki tworzą główną powierzchnię ogrzewalną wymienników ciepła. Są
to najczęściej okrągłe płyty metalowe z nawierconymi otworami. Rurki rozmieszcza się w ścianie sitowej w następujący
sposób: w koncentrycznych obwodach, w układzie szeregowym i w układzie heksagonalnym. Ściany sitowe wraz z rurkami
tworzą baterię grzewczą (lub chłodzącą). Ściany sitowe mocowane są w wymienniku w sposób: na stałe z obu stron
wymiennika, jedna ściana na stałe druga przesuwnie, jedna ściana na stałe druga swobodna.
24. Budowa i działanie wymiennika płytowego.
rys. Płyta wymiennika ciepła z rowkami tłoczonymi w układzie poziomym i z poziomym przepływem czynnika; 1-płyta, 2-
uszczelka, 3-przerwa odpowietrzająca
rys. Schemat zasady działania płytowego wymiennika ciepła z pionowym przepływem czynnika między płytami.
rys. Płyta wymiennika płytowego z przepływm skośnym czynnika i rowkami tłoczonymi w układzie V; 1-płyta, 2-uszczelka
rys. Schemat wymiennika płytowego z przepływem skośnym między płytami.
Zasada działania: powierzchnię wymiany ciepła stanowią tu płaskie płyty, wykonane z dobrych przewodników ciepła. Są one
zamontowane tak, że między nimi tworzą się wąskie szczeliny. Podczas pracy każda płyta omywana jest z jednej strony
przez jeden czynnik a z drugiej przez inny. Płyty dzielą się na gładkie i tłoczone w rowki. Tłoczenie płyt ma za zadanie
zwiększenie powierzchni wymiany ciepła. w płytowych wymiennikach stosowane ciśnienie robocze zależy od wytrzymałości
materiału uszczelek międzypłytowych (wykonane z materiału elastycznego). Płyty w starszych konstrukcjach wykonane były
z brązu aluminiowego lub stopu niklowego, obecnie wykonane są z tytanu, który wykazuje najlepsze właściwości
antykorozyjne.
25. Rodzaje i przeznaczenie urządzeń pokładowych
26. Urządzenia kotwiczne i cumownicze, rodzaje, rozmieszczenie, przemieszczenie.
. Urządzenia kotwiczne, przeznaczenie, budowa, eksploatacja.
Rys. Siły działające na łańcuch kotwiczny.
Rys. Kotwica admiralicji.
Nieruchome ramiona i składana poprzeczka, która przed każdym użyciem kotwicy jest unieruchamiana w położeniu
prostopadłym do płaszczyzny ramion.
Rys. Kotwica Halla
Cecha charakterystyczna to ruchome ramiona.
Rys. Szczegół konstrukcji kotwicy Halla
Rys. Ogniwo bezrozpórkowe łańcucha kotwicznego.
Rys. Szakla pośrednia łańcucha kotwicznego.
Rys. A
ącznik Kentera.
Krętliki umożliwiają obrót jednej części łańcucha dookoła jej osi bez kręcenia pozostałych części; wchodzą w skład przęsła
kotwicznego i niekiedy przęsła komorowego.
Wciągarki:
Rys. Wciągarka kotwiczna, napędzana silnikiem elektrycznym lub hydraulicznym.
Rys. Wciągarka z przekładnią ślimakową.
Rys. Wciągarka o innym ułożeniu przekładni ślimakowej.
11.2. Urządzenia cumownicze, przeznaczenie, budowa, eksploatacja.
Wyposażenie cumownicze przeznaczone jest do zamocowania statku przy nabrzeżu, palach lub do boi, przeholowania
statku wzdłuż nabrzeża. Wyposażenie to składa się z lin stalowych i włókiennych, pachołków, przewłok cumowniczych, kluz,
wciągarek cumowniczych, bębnów klinowych i rolek kierujących. Skład i wymiary wyposażenia cumowniczego zależne są od
wielkości, przeznaczenia i rejonu żeglugi statku.
Rys. Stoper (przed założeniem liny na polar trzeba ją zastopować na chwilę stoperem-łańcuch na cumie).
27. Budowa i zasada działania wciągarki kotwicznej
Urządzenia kotwiczne służą do zatrzymania statku w miejscu, gdy znajduje się on z dala od nabrzeża portowego, w czasie
oczekiwania na redzie, podczas postoju związanego z pracą na obszarach wodnych (bazy, statki badawcze), w wypadku
awarii i w innych podobnych okolicznościach. Urządzenie kotwiczne może być pomocne przy manewrowaniu statkiem w
basenach portowych, kanałach lub rzekach. W skład urz. kotw. wchodzą: kotwice, łańcuchy lub liny kotwiczne, stopery
łańcucha kotwicznego, wciągarki kotwiczne, kluzy kotwiczne i łańcuchowe, komory łańcuchowe, zwalniaki łańcucha
kotwicznego, żurawiki kotw. (tylko w niektórych urządzeniach).
28. Budowa i zasada działania wciągarki cumowniczej
Wyposażenie cumownicze przeznaczone jest do zamocowania statku przy nabrzeżu, palach lub do boi, przeholowania
statku wzdłuż nabrzeża. Wyposażenie to składa się z lin stalowych i włókiennych, pachołków, przewłok cumowniczych, kluz,
wciągarek cumowniczych, bębnów klinowych i rolek kierujących. Skład i wymiary wyposażenia cumowniczego zależne są od
wielkości, przeznaczenia i rejonu żeglugi statku.
29. Budowa i zasada działania kabestanu cumowniczego
30. Urządzenia przeładunkowe- podział i ogólna charakterystyka.
Metoda i przebieg prac przeładunkowych zależą od typu statku, rodzaju ładunku, stopnia wyposażenia portu i statku w
urządzenia przeładunkowe, organizacji prac przeładunkowych. Urządzenia przeładunkowe, to: żuraw bomowy, obrotowy
żuraw pokładowy stacjonarny lub przejezdny, suwnica.
Rys. Bom ładunkowy.
Gaje-liny sterujące bomem w poziomie,
Profender-zabezpiecza przed poderwaniem bomu do góry.
rys. Do kontenerów.
rys. Żuraw obrotowy podwujny.
Wada żurawi jest ograniczony udz
wig, większe koszty niż wykonanie układu bomowego, konieczność zatrudnienia dobrze
wyszkolonej załogi obsługującej. Napęd hydrauliczny i elektryczny.
11.4. Zamknięcia luków i otworów w kadłubie statku, przeznaczenie, budowa, eksploatacja.
W kadłubie nadbudówkach i pokładówkach okrętu znajdują się liczne otwory o różnym przeznaczeniu, kształcie, wymiarach
i sposobach ich zamykania. Z punktu widzenia przeznaczenia można je podzielić na trzy grupy:
1)przeładunkowe-luki ładunkowe oraz wrota burtowe, dziobowe i rufowe,
2)komunikacyjne-drzwi wodoszczelne (odsuwane lub na zawiasach), strugo szczelne i zwykłe oraz włazy zakręcane śrubami
lub otwierane, okrągłe, owalne, prostokątne lub kwadratowe, niskie lub wysokie a także włazy pokładowe i włazy do
zbiorników,
3)otwory oświetleniowe-iluminatory, okna i świetliki, które dzieli się na stałe i otwierane.
rys. Zrębnica
rys. Pokrywa typu McGregor.
11.5. Urządzenia do opuszczania, środków ratunkowych, przeznaczenie, budowa, eksploatacja.
Wyposażenie ratunkowe stanowią urządzenia i sprzęt, służące do zbiorowego lub indywidualnego ratowania życia ludzkiego
na morzu. Zakres wyposażenia ratunkowego statku obejmuje w zasadzie środki ratunkowe, przeznaczone do ratowania
załogi i pasażerów danego statku w odróżnieniu od wyposażenia statków ratowniczych, które są przeznaczone do niesienia
pomocy rozbitkom z innych statków. W skład wyposażenia ratunkowego wchodzą:
-łodzie ratunkowe wraz z urządzeniami do spuszczania ich na wodę,
-pneumatyczne tratwy ratunkowe wraz z urządzeniami do ich wodowania,
-sztywne tratwy ratunkowe,
-pływaki, koła, pasy ratunkowe,
-wyrzutnie linki ratunkowej, środki sygnalizacyjne i środki łączności.
rys. Żurawik obrotowy.
rys. Żurawik wychylny.
rys. Grawidacylne.
rys. Stacjonarny.