Współpraca pomiędzy lekarzem i
Współpraca pomiędzy lekarzem i
laboratorium diagnostycznym
laboratorium diagnostycznym
Zakład Diagnostyki
Zakład Diagnostyki
Katedra Biochemii Klinicznej
Katedra Biochemii Klinicznej
Collegium Medicum
Collegium Medicum
Uniwersytet Jagielloński Kraków
Uniwersytet Jagielloński Kraków
Pola współpracy
Pola współpracy
żżWłaściwy dobór panelu badań
Właściwy dobór panelu badań
żżNajkrótszy dostępny czas oczekiwania na wynik
Najkrótszy dostępny czas oczekiwania na wynik
badania  TAT (Turn-Around-Time)
badania  TAT (Turn-Around-Time)
żżOptymalny sposób przekazywania wyników
Optymalny sposób przekazywania wyników
żżFaza przedanalityczna
Faza przedanalityczna
Wspólnie
Wspólnie
żżWyniki fałszywe
Wyniki fałszywe
żżAnalityczne aspekty oznaczenia
Analityczne aspekty oznaczenia
żż(& )
(& )
Jakie są nasze oczekiwania od
Jakie są nasze oczekiwania od
laboratorium?
laboratorium?
Jak to osiągnąć...??
Jak to osiągnąć...??
" " odpowiedni dobór testów
odpowiedni dobór testów
" " wysoka jakość analityczna
wysoka jakość analityczna
" " najkrótszy czas oczekiwania na
najkrótszy czas oczekiwania na
rozmowa, dyskusja,
rozmowa, dyskusja,
wynik badania (TAT: turn-around-
wynik badania (TAT: turn-around-
time
time))
współpraca...
współpraca...
" " dostęp do informacji
dostęp do informacji
" " niskie ceny badań
niskie ceny badań
 Strategia współpracy 
 Strategia współpracy 
odpowiedni dobór panelu badań
odpowiedni dobór panelu badań
Co możemy/nie możemy...
Co możemy/nie możemy...
Potrzebujemy
Potrzebujemy
nowego testu... Wykorzystać nowy sprzęt lub
nowego testu... Wykorzystać nowy sprzęt lub
odczynniki
odczynniki
" " efektywnego
efektywnego
Wyszkolić personel
Wyszkolić personel
diagnostycznie
diagnostycznie
Ustalić zakres wartości
Ustalić zakres wartości
" " Wykrywającego
Wykrywającego
referencyjnych
referencyjnych
chorobę
chorobę
Dokonać analizy kosztów
Dokonać analizy kosztów
" " taniego
taniego
Problemy dodatkowe...
Problemy dodatkowe...
CONSENSUS
CONSENSUS
 Strategia współpracy  ustalenie
 Strategia współpracy  ustalenie
najkrótszego czasu oczekiwania
najkrótszego czasu oczekiwania
na wynik badania
na wynik badania
Badania zlecane
Badania zlecane
Niski
Niski
laboratorium cito i na
laboratorium cito i na
poziom
poziom
ratunek  badania
ratunek  badania
glukozy
glukozy
niezbędne do podjęcia
niezbędne do podjęcia
natychmiastowej decyzji
natychmiastowej decyzji
medycznej oraz
medycznej oraz
interwencji.
interwencji.
TAT powinien mieścić się
TAT powinien mieścić się
w zakresie od 15-60 minut
w zakresie od 15-60 minut
Powinieneś zapoznać się z...
Powinieneś zapoznać się z...
Panelem badań wykonywanych w
Panelem badań wykonywanych w
najbliższym laboratorium badań cito i
najbliższym laboratorium badań cito i
na ratunek
na ratunek
WSPÓLNIE
WSPÓLNIE
Możliwym do uzyskania TAT
Możliwym do uzyskania TAT
Ustalić panel badań oczekiwanych
Ustalić panel badań oczekiwanych
Opracować sposób przekazywania
Opracować sposób przekazywania
wyników badań
wyników badań
Faza przedanalityczna
Faza przedanalityczna
Laboratorium pozostaje
Laboratorium pozostaje
odpowiedzialne za dbałość
odpowiedzialne za dbałość
o przestrzeganie zasad
o przestrzeganie zasad
dotyczących aspektów
dotyczących aspektów
przedanalitycznych we
przedanalitycznych we
wszystkich oferowanych
wszystkich oferowanych
przez siebie testach.
przez siebie testach.
Jeżeli masz wątpliwości...
Jeżeli masz wątpliwości...
" " Jak przygotować pacjenta do badania
Jak przygotować pacjenta do badania
" " Kiedy i w jaki sposób zabezpieczyć
Kiedy i w jaki sposób zabezpieczyć
próbkę materiału do badania
próbkę materiału do badania
" " Jakich użyć środków konserwujących
Jakich użyć środków konserwujących
oraz jak dostarczyć próbkę do
oraz jak dostarczyć próbkę do
laboratorium
laboratorium
Zadzwoń do lab...
Zadzwoń do lab...
Dostępne na rynku typy probówek
Dostępne na rynku typy probówek
do pobrania krwi
do pobrania krwi
Nie jesteś pewny  Pytaj!!!
Nie jesteś pewny  Pytaj!!!
Zafałszowanie wyników badań
Zafałszowanie wyników badań
laboratoryjnych
laboratoryjnych
" " Wyniki badań laboratoryjnych są
Wyniki badań laboratoryjnych są
nieprawidłowo interpretowane w
nieprawidłowo interpretowane w
porównaniu do obrazu klinicznego
porównaniu do obrazu klinicznego
" " Prawdopodobne przyczyny:
Prawdopodobne przyczyny:
- błąd przedlaboratoryjny (np. z
le opisana
- błąd przedlaboratoryjny (np. z
le opisana
próbka, z
le pobrany materiał)
próbka, z
le pobrany materiał)
- analityczne (problematyka
- analityczne (problematyka
metodologiczna)
metodologiczna)
- zgłaszanie błędów
- zgłaszanie błędów
Jak postępować po uzyskaniu
Jak postępować po uzyskaniu
fałszywych wyników...
fałszywych wyników...
" " najlepiej nie wykonywać takich testów ponownie.
najlepiej nie wykonywać takich testów ponownie.
" " w pierwszej kolejności należy rozważyć
w pierwszej kolejności należy rozważyć
prawdopodobną przyczynę błędu przedanalitycznego
prawdopodobną przyczynę błędu przedanalitycznego
oraz...
oraz...
Zadzwonić do lab...
Zadzwonić do lab...
Zafałszowanie wyników 
Zafałszowanie wyników 
problemy analityczne
problemy analityczne
Związane z nieprawidłowym pobieraniem oraz
Związane z nieprawidłowym pobieraniem oraz
zabezpieczaniem próbki (np. hemoliza,
zabezpieczaniem próbki (np. hemoliza,
zastosowanie niewłaściwego antykoagulantu
zastosowanie niewłaściwego antykoagulantu
lub w wyniku zafałszowania wyniku na skutek
lub w wyniku zafałszowania wyniku na skutek
interwencji oraz działania substancji
interwencji oraz działania substancji
egzogennych.
egzogennych.
Leki oraz ich metabolity mogą interferować z
Leki oraz ich metabolity mogą interferować z
wieloma metodami analitycznymi.
wieloma metodami analitycznymi.
Kiedy spodziewamy się
Kiedy spodziewamy się
interferencji leków...
interferencji leków...
Najlepiej zadzwonić do lab...
Najlepiej zadzwonić do lab...
Lista wszystkich substancji
Lista wszystkich substancji
interferujących dla danego testu
interferujących dla danego testu
laboratoryjnego powinna być dostępna
laboratoryjnego powinna być dostępna
w laboratorium
w laboratorium
Aspekty analityczne
Aspekty analityczne
Powinieneś być zawsze poinformowany przez
Powinieneś być zawsze poinformowany przez
laboratorium na temat wielkości nieprecyzji
laboratorium na temat wielkości nieprecyzji
oraz błędu dokładności zlecanych testów.
oraz błędu dokładności zlecanych testów.
Taka informacja jest ważna kiedy uzyskiwane
Taka informacja jest ważna kiedy uzyskiwane
wyniki są ściśle związane z wartością punktu
wyniki są ściśle związane z wartością punktu
odcięcia.
odcięcia.
Na przykład...
Na przykład...
U chorych z cukrzycą punkt odcięcia
U chorych z cukrzycą punkt odcięcia
dla glukozy w osoczu wynosi 7,0 mmol/l
dla glukozy w osoczu wynosi 7,0 mmol/l
Otrzymany wynik: 6,7 mmol/l
6,7 mmol/l
Błąd całkowity: 8%
Błąd całkowity: 8%
Pomiar glukozy w osoczu mieści się w
Pomiar glukozy w osoczu mieści się w
zakresie: 6,16  7,24 mmol/L
zakresie: 6,16  7,24 mmol/L
Interpretacja wyników badań
Czy laboratorium może
Czy laboratorium może
uczestniczyć w interpretacji
uczestniczyć w interpretacji
wyników badań?
wyników badań?
TAK, CZASAMI..
TAK, CZASAMI..
Wynik badania
Każdy wynik uzyskiwany w
Każdy wynik uzyskiwany w
laboratorium musi być
laboratorium musi być
walidowany przed wysłaniem go
walidowany przed wysłaniem go
do lekarza.
do lekarza.
Wynik może zawierać dodatkowe
Wynik może zawierać dodatkowe
komentarze oraz uwagi, które są
komentarze oraz uwagi, które są
pomocne w interpretacji wyników.
pomocne w interpretacji wyników.
Pamiętaj, aby&
Czytać uważnie
Czytać uważnie
wydruki badań. Nie
wydruki badań. Nie
ograniczaj się jedynie
ograniczaj się jedynie
do wartości
do wartości
liczbowych.
liczbowych.
Przygotowano dla
Przygotowano dla
użytkowników&
użytkowników&
Interpretacja wyników badań
Wartości referencyjne zakres wartości
Wartości referencyjne-- zakres wartości
utworzony w oparciu o dobrze
utworzony w oparciu o dobrze
scharakteryzowaną populację referencyjną
scharakteryzowaną populację referencyjną
(określaną jako  normalna )
(określaną jako  normalna )
Wartości punktów odcięcia
Wartości punktów odcięcia  
umożliwia różnicowanie pomiędzy
umożliwia różnicowanie pomiędzy
zdrowymi i chorymi lub spełniającymi
zdrowymi i chorymi lub spełniającymi
określone warunki kliniczne
określone warunki kliniczne
Wartości krytyczne  niezbędne do
Wartości krytyczne  niezbędne do
podjęcia interwencji medycznej (wartości
podjęcia interwencji medycznej (wartości
do podjęcia działania, wartości krytyczne)
do podjęcia działania, wartości krytyczne)
Zakres wartości
Zakres wartości
referencyjnych dla
referencyjnych dla
stężenia sodu w surowicy
stężenia sodu w surowicy
wynosi:
wynosi:
135  145 mmol/L
135  145 mmol/L
Każdy wie, że&
Każdy wie, że&
Wartość punku odcięcia dla
stężenia cTnI w surowicy& ?
Czy jest to
Czy jest to
uzależnione od
uzależnione od
metody.
metody.
Jeżeli nie jesteś
Jeżeli nie jesteś
pewny, zapytaj..
pewny, zapytaj..
Pamiętaj, że&
Wiele dostępnych testów
Wiele dostępnych testów
immunochemicznych pozostaje słabo
immunochemicznych pozostaje słabo
wystandaryzowanych, a ich wyniki nie są
wystandaryzowanych, a ich wyniki nie są
zharmonizowane. Zakres wartości
zharmonizowane. Zakres wartości
referencyjnych/wartości odcięcia może
referencyjnych/wartości odcięcia może
różnić się w zależności od wyników
różnić się w zależności od wyników
uzyskiwanych przy pomocy różnych
uzyskiwanych przy pomocy różnych
testów.
testów.
Lekarze powinni być informowani, która
Lekarze powinni być informowani, która
metoda jest adekwatna do użycia oraz jak
metoda jest adekwatna do użycia oraz jak
interpretować jej wyniki.
interpretować jej wyniki.
Interferencja ludzkich anty-mysich
przeciwciał (HAMA)
Interferencji lekarze mogą
Interferencji lekarze mogą
spodziewać się, kiedy
spodziewać się, kiedy
uzyskane wyniki nie są
uzyskane wyniki nie są
adekwatne z aktualnym
adekwatne z aktualnym
statusem pacjenta.
statusem pacjenta.
W laboratorium możemy
W laboratorium możemy
oznaczać bezpośrednio
oznaczać bezpośrednio
HAMA i w ten sposób
HAMA i w ten sposób
eliminujemy ich
eliminujemy ich
interferencję.
interferencję.
Komunikacja online
Wskazania dla testów
Wskazania dla testów
Raporty badań
Raporty badań
Informacja na jaką oczekujemy
Informacja na jaką oczekujemy
Zlecanie wyników online
n Pozwala na eliminację procedury rejestracji
próbki w laboratoriumŁwyraz
ne skrócenie
TAT
n Pełna procedura powinna być akceptowana
przez lekarza zlecającego (określenie rodzaju
próbki, krótki czas analizy)
n Określenie panelu badań
n Panel badań powinien zostać sprecyzowany
przed wysłaniem próbek do laboratorium
Panel badań
n Grupa testów przeznaczonych do
definiowania procedury diagnostycznej
np. panel oceniający funkcję wątroby,
profil elektrolitów itd.
n Mogą zostać zlecone przez:  one click
n Idealny profil testów zlecane online mogą
być modyfikowane poprzez usuwanie
niepotrzebnych testów lub poprzez
dodatkowe dodawanie testów
Raport wyników dostępny w trybie
online
n Wynik badania generowany jest elektronicznie,
walidowanie odbywa się poprzez złożenie
podpisu elekronicznego
n Zostają one wysłane bezpośrednio po
zwalidowaniu, skrócenie czasu TAT
n Lekarz ma dostęp do danych z każdego
komputera włączonego do sieci szpitalnej lub
poprzez Internet.
Laboratorium jako z
ródło
referencyjności dla testów POCT
n Standaryzacja oraz kontrolowanie metod
laboratoryjnych pozwala na ich
wykorzystanie jako referencyjne dla
testów wykonywanych poza laboratorium,
np. samodzielne monitorowanie glukozy
we krwi (SMGB-self-monitored blood
glucose), badanie moczu testami
paskowymi, itd.)
Kontrola jakości SMGB
Kontrola jakości SMGB
 Ponieważ dokładność SMGB pozostaje
 Ponieważ dokładność SMGB pozostaje
instrumentem niezależnym od użytkownika, jest
instrumentem niezależnym od użytkownika, jest
to ważny element dbałości o zdrowie
to ważny element dbałości o zdrowie
wykonywany przez każdego pacjenta podczas
wykonywany przez każdego pacjenta podczas
monitorowania, zarówno na etapie początkowym,
monitorowania, zarówno na etapie początkowym,
jak również w czasie regularnego badania
jak również w czasie regularnego badania
następującego póz
niej.
następującego póz
niej.
ADA Position Statement
ADA Position Statement
Diabetes Care 2004; 27:S91-S93
Diabetes Care 2004; 27:S91-S93
Patient
240
Patient
400
200
300
160
200
120
100
80
Glucotrend vs. Ref.
Precision QiD vs. Ref.
Clinic
40
40 80 120 160 200 240 280
Clinic
0
Cliniv\c 0 100 200 300 400 500
500
400
300
200
SMBG Quality Control; Clinic of
Metabolic Diseses & Department of
100
Diagnostics
Ref. vs. Laborat.
Laboratory
0
0 100 200 300 400 500 600
Wiadomość jaką należy zabrać ze
Wiadomość jaką należy zabrać ze
sobą do domu&
sobą do domu&
Nie zapominaj numeru
Nie zapominaj numeru
telefonu kontaktowego
telefonu kontaktowego
z laboratorium, albo
z laboratorium, albo
przynajmniej adresu
przynajmniej adresu
email.
email.