Tytuł oryginału: How to Be Compassionate:
A Handbook for Creating Inner Peace and a Happier World
Tłumaczenie: Marta Czub
Projekt okładki: Magdalena Stasik
Fotografia na okładce: � Corbis/Fotochannels
ISBN: 978-83-246-4468-1
Copyright � 2011 by His Holiness The Dalai Lama.
Jeffrey Hopkins, Ph. D., is the translator into English and editor of the original oral
Tibetan materials.
All rights reserved, including the right to reproduce this book or portions thereof in any
form whatsoever.
Atria Paperback and colophon are trademarks of Simon & Schuster, Inc.
All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form
or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any
information storage retrieval system, without permission from the Publisher.
Polish edition copyright � 2013 by Helion S.A.
All rights reserved.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub
fragmentu niniej-szej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie
kopii metodą kserograficz-ną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku
filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej
publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądz

towarowymi ich właścicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce
informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za
ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub
autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej
odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji
zawartych w książce.
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. [phone]
e-mail: [e-mail]
WWW: http://editio.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Printed in Poland.
" Kup książkę " Księgarnia internetowa
" Poleć książkę " Lubię to! Nasza społeczność
" Oceń książkę
Spis tre ci
Przedmowa 7
Wst p. Jak odnale ród o szcz cia? 11
1. Czy gniew Ci chroni? 21
2. U wiadomienie sobie, e trudno ci
te mog by warto ciowe 25
3. Troska o innych jako droga do szcz cia 31
4. Sami sprawiamy sobie problemy 33
5. Utrata perspektywy w napi tych sytuacjach 39
6. Gotowo na zmiany 45
7. Czy gniew mo e czemu s u y ? 55
8. Pozory a rzeczywisto 61
9. Plastyczna natura umys u 65
10. Wspó czucie  podstawa relacji mi dzyludzkich 73
11. Wspó czucie  ród o ulgi 85
12. Wspó czucie oparte na równo ci 91
5
Kup książkę Poleć książkę
O WSPÓ CZUCIU
Zako czenie.
Wspó czucie  podstawa praw cz owieka 99
Podsumowanie wicze 109
Wybrane lektury 125
6
Kup książkę Poleć książkę
Sami sprawiamy sobie problemy
4
Sami sprawiamy sobie problemy
B D: WYOLBRZYMIANIE ATRAKCYJNO CI
arówno po dliwo , jak i nienawi opieraj si na
nastawieniu  i jedno, i drugie pojawia si , gdy prze-
Zjaskrawiasz natur danej rzeczy i rozdmuchujesz j do
nienaturalnych rozmiarów. B d ten sprawia, e mno si
wszystkie inne trudne emocje. A dochodzi do tego w sposób
nast puj cy: wychodzisz z b dnego za o enia, e funkcjo-
nujesz jako w pe ni niezale na jednostka (niepowi zana z in-
nymi lud mi i rzeczami), co prowadzi do sztucznego podzia u:
 ja i  oni . To z kolei zach ca, by przywi zywa si do tego,
co w Twoim mniemaniu przynale y do Ciebie, a stawia opór
temu, co przynale y do innych. Tego rodzaju przywi zanie
wyolbrzymia warto Twoich w asnych cech, takich jak wygl d
fizyczny, pochodzenie etniczne, stan posiadania, wykszta cenie
czy s awa, i sprawia, e wbijasz si w pych .
Zatem po dliwo i nienawi wyrastaj z wyolbrzymio-
nego przekonania, e ka dy z nas jest niezale n jednostk ,
podczas gdy w rzeczywisto ci jeste my wypadkow wielu
zmiennych tak z przesz o ci, jak i tera niejszo ci. Kiedy za
za bardzo przywi emy si do my li o istnieniu wyra nego,
33
Kup książkę Poleć książkę
O WSPÓ CZUCIU
namacalnego, konkretnego  ja , pojawi si pole dla dyskry-
minacji: tam, gdzie jest  ja , istnieje równie  ty . Konse-
kwencj dyskryminacji jest przywi zanie do samego siebie
i z o skierowana na innych, bo z o cimy si na to, co staje na
przeszkodzie naszym pragnieniom. Z o rodzi si na skutek
b dnego przekonania, e Ty jeste ofiar , a kto inny wrogiem.
Poza tym gdy si z o cimy, powód naszej z o ci wydaje si
du o gorszy, ni jest w rzeczywisto ci. Zastanów si nad tym.
OD WIADOMO CI
DO B DNYCH PRZEKONA
Przeanalizuj sposób, w jaki do tego dochodzi. Gdy natykamy
si po raz pierwszy na mi osob lub rzecz, szybko j zauwa-
amy, u wiadamiamy sobie jej istnienie. Na tym etapie umys
jest neutralny. Gdy jednak zaczynamy zwraca na t rzecz lub
osob wi ksz uwag , przedmiot naszego zainteresowania
zaczyna by atrakcyjny sam w sobie, a nie poprzez warto ,
jak sami mu nadajemy. Gdy co poci ga umys w ten sposób
 jakby istnia o naprawd w takiej formie, w jakiej na pozór
istnieje  pojawia si po danie, a tak e nienawi wzgl -
dem wszystkiego, co nas od tego oddziela. Pope niamy pod-
stawowy b d co do natury rzeczy, a w miar jak umacnia si
wra enie niezale nego istnienia, do g osu mo e doj trucizna
negatywnych emocji.
Punktem zwrotnym w przypadku zwyk ej wiadomo ci
i b dnych przekona jest moment, gdy wyolbrzymiamy dobre
lub z e cechy danej rzeczy do tego stopnia, e co wydaje si
z natury dobre lub z e, z natury atrakcyjne lub nieatrakcyjne,
z natury pi kne lub brzydkie. Uznaj c fa szywy wizerunek
za fakt, wykazujemy si niewiedz , która otwiera drog po -
dliwo ci, nienawi ci i tysi cu innych nieproduktywnych emocji.
34
Kup książkę Poleć książkę
Sami sprawiamy sobie problemy
Emocje te z kolei s ród em dzia a wyp ywaj cych z po -
dliwo ci i nienawi ci. Dzia ania te, prowadz ce w ostatecznym
rozrachunku do cierpienia, nie s uznawane za to, czym w rze-
czywisto ci s , ale mylnie brane za drog do szcz cia.
Gdy w gr wchodzi nasze  ja , podkre lamy nast puj c
zale no : moje cia o, moja rzecz, mój przyjaciel czy mój samo-
chód. Gdy w gr wchodzi co , co uwa amy za po dane, wy-
olbrzymiamy atrakcyjno tej rzeczy, a przymykamy oczy na
jej wady i niedoci gni cia, nadmiernie si do niej przywi zuj c.
W ten sposób po danie wci ga nas jak wir. Z kolei gdy w gr
wchodzi co , co uwa amy za niepo dane, wyolbrzymiamy
nieatrakcyjno tej rzeczy, a ka da drobnostka urasta w na-
szych oczach do rangi wielkiego problemu, przes aniaj c inne
cechy. Rodzi si w nas przekonanie, e rzecz ta uniemo liwia
nam rado i tym razem nienawi wci ga nas jak wir.
Na skutek narastaj cego egocentryzmu  moje to, moje
tamto, moje cia o, moje pieni dze  ka dy, kto stanie nam na
drodze, natychmiast budzi nasz w ciek o . Po dliwo ,
nienawi , przywi zanie, zazdro i dezorientacja mog by
powodem wszelkich krzywdz cych dzia a . W takiej sytuacji
ka dy z nas ma potencja , by wyrz dzi krzywd , pope ni
przest pstwo czy nawet kogo zamordowa .
I cho przyk adasz ogromn wag do swoich przyjació i swojej
rodziny, to nie pomog Ci oni ani przy narodzinach, ani przy
mierci; przychodzisz na wiat sam i sam z niego odchodzisz.
Gdyby w dniu Twojej mierci móg Ci towarzyszy przyjaciel,
Twoje przywi zanie do niego by oby uzasadnione, ale prze-
cie nie mo e. Gdyby w chwili, gdy si odradzasz w zupe nie
nowych okoliczno ciach, Twój przyjaciel z poprzedniego wcie-
lenia móg si na co przyda , to równie móg by rozwa y
mocne przywi zanie, ale taka sytuacja nie b dzie mia a miejsca.
A mimo to w okresie pomi dzy narodzinami a mierci przez
kilkadziesi t lat mówimy mój przyjaciel, moja siostra, mój brat.
35
Kup książkę Poleć książkę
O WSPÓ CZUCIU
Owo niczym nieuzasadnione przywi zanie w niczym nie poma-
ga, chyba tylko w narastaniu konsternacji i po dliwo ci. Po-
danie za sprawia, e z o cisz si , gdy ludzie nie s w stanie
sprosta Twoim oczekiwaniom. Nie dajesz innym szcz cia 
a sobie tym bardziej.
Gdy przeceniamy rol przyjació , to samo robimy z wro-
gami. W dniu narodzin nie znasz nikogo i nikt nie zna Ciebie.
Mimo e ka dy z nas pragnie szcz cia i nie chce cierpie ,
twarze niektórych osób lubisz i my lisz sobie:  To moi przyja-
ciele , a twarzy innych nie lubisz i my lisz:  To moi wrogowie .
Przyklejasz im etykietki i przydomki, skutkiem czego pierwszych
po dasz, a drugich nienawidzisz. Jaki w tym sens? aden.
Problem w tym, e za du o energii wydatkujemy, zamar-
twiaj c si tym, co powierzchowne. To, co g bokie, przegry-
wa z tym, co trywialne. Koncentruj c si na zbytkach, rozbu-
dzasz w sobie szkodliwe emocje, które z kolei prowadz do
z ych dzia a . Tego rodzaju nieproduktywne dzia ania s je-
dynie ród em k opotów, które w najlepszym razie psuj sa-
mopoczucie i Tobie, i ludziom wokó Ciebie. Zdobywasz coraz
wi cej dóbr materialnych, otaczaj c si nimi do tego stopnia,
e Twoja praktyka sprowadza si do kultu powierzchowno ci,
do po dania przyjació i do nienawi ci wzgl dem wrogów,
a tak e do próby odnalezienia w a ciwych sposobów reago-
wania na n kaj ce Ci stany emocjonalne.
PRZYPATRZ SI TEMU,
W JAKI SPOSÓB WPADASZ W K OPOTY
Wyobra aj c sobie nienawi czy po danie, przyjrzyj si
procesowi, który doprowadza Ci do b du. Czy nie wydaje Ci
si , e znienawidzona lub po dana osoba b d rzecz jest nie-
zwykle konkretna, namacalna? Przyjrzyj si jednak uwa niej,
36
Kup książkę Poleć książkę
Sami sprawiamy sobie problemy
a zauwa ysz sprzeczno mi dzy pozorami a rzeczywisto ci .
Zauwa , w jaki sposób:
postrzegasz przedmiot zainteresowania na samym
pocz tku; stwierdzasz, e jest on dobry lub z y;
dochodzisz do przekonania, e dobro (lub z o) jest
jego integraln cech ;
zaczynasz go po da lub nienawidzi  w zale no ci
od tego, czy wyolbrzymi e jego dobre, czy z e cechy.
Analiza taka sprawia, e przestajemy postrzega rzeczy jako
przesadnie dobre lub przesadnie z e, niezgodnie z rzeczywisto-
ci . Dzi ki temu mo na zredukowa , a w ostatecznym rozra-
chunku ca kowicie wypleni po dliwo i nienawi , poniewa
s to emocje oparte na przesadzie. To z kolei zapewni wi cej
przestrzeni na zdrowe emocje i zalety.
W nast pnym rozdziale rozwiniemy t my l nieco g biej.
37
Kup książkę Poleć książkę
O WSPÓ CZUCIU
38
Kup książkę Poleć książkę