ENERGIA WIATRU DORTMUND
(Niemcy)
Kiedy rozważa się wykorzystanie energii odnawialnej w miastach rzadko bierze się pod uwagę ener-
gię wiatru. Niewiele miast ma wystarczająco dużo miejsca na swoim terenie, aby budować wielkie
farmy wiatrowe. Można raczej znalez
ć małe turbiny wiatrowe zlokalizowane w granicach terenów
miejskich lub poznać miasta opracowujące studium wykonalności w tym temacie. Oprócz budowy
turbin wiatrowych istnieje wiele innych dróg pozwalających miastom promować to odnawialne z
ródło
energii. Zawierają one procedury dotyczące zdobywania technologii lub wspierają organizacje, które
kupują lub uruchamiają elektrownie wiatrowe. Miasto Dortmund należy do tych, które opracowały
innowacyjnÄ… metodÄ™ rozwoju technologii pozyskiwania energii elektrycznej z energii wiatrowej.
MIASTO
Dortmund (597 tys. mieszkańców) jest
położony w niemieckim landzie Nordrhein-
Westfalen, we wschodniej części okręgu
Ruhry. Leżąc nad Kanałem Dortmund-Ems
jest jednocześnie jednym z największych por-
tów rzecznych w regionie. Od XIII wieku, kiedy
to Dortmund stał się członkiem Hanseatic Le-
ague, miasto podtrzymuje tradycje handlowe,
prowadzÄ…c wymianÄ™ towarowÄ… przede wszyst-
kim z krajami skandynawskimi. W XIX wieku
zyskało na znaczeniu ze względu na wydoby-
cie węgla oraz fabryki stali. Zniszczone pod-
czas Drugiej Wojny Światowej zostało po jej
zakończeniu odbudowane.
Dane klimatyczne:
Średnia prędkość wiatru: 5,1 m/s
TA
O PROJEKTU
Wznoszenie elektrownii wiatrowych w tym mieście uregulowane jest dwoma aktami praw-
nymi. Pierwszy to ustawodawstwo Krajowego Prawodawstwa Energetycznego z 1996 roku
 zbiór reguł, z którymi zgodne muszą być nowe propozycje. Drugi to poprawka do planu
strefowego dla miasta Dortmund, wprowadzona w 1995 roku określająca obszary, gdzie
mogą powstać projekty związane z wykorzystaniem energii wiatru.
Dortmund posiada wyodrębnione Miejskie Przedsiębiorstwo Użyteczności (Stadtwerke), Do-
rtmund Energie und Wasser (DEW). Miasto, podobnie jak wiele innych niemieckich miast,
prowadzi politykę silnego wsparcia ochrony środowiska, co doprowadziło do powstania opi-
sywanego projektu. Położone na nizinnych obszarach w Niemczech wewnątrz lądu nie po-
siada żadnego szczególnego potencjału w zakresie energii wiatru.
Przedsiębiorstwo Stadtwerke zgłosiło zapytanie do grupy zajmującej się energią wiatrową
na Uniwersytecie Westphalian Wilhelms w Münster o przygotowanie opracowania na te-
mat potencjalnych możliwości wykorzystania energii wiatru w mieście Dortmund wydanego
Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć  Energie Cités 2003
Energia wiatru Dortmund (Niemcy)
w 1995 roku. Ekspertyza obejmowała potencjalne możliwości wykorzystania energii wia-
trowej w granicach miasta oraz wyszczególniła 7 rejonów odpowiednich do budowy turbin
o mocy 150 kW. Uwzględnione przy tym zostały takie elementy jak wpływ na estetykę oko-
licy oraz hałas. Jednak z uwagi na szybki rozwój technologii rozpoczęto budowę turbiny
o mocy 500 kW pomiędzy  Steinsweg a dwupasmową jezdnią A 45.
DOÅšWIADCZENIE MIASTA DORTMUND
Do realizacji wybrana została turbina ENERCON-40 o wydajności szacowanej na 500 kW. Ze
względu na położenie w głębi lądu zastosowano maszt wysokości 65 metrów. Dzięki temu
wirnik o średnicy 40 metrów jest raczej niewielki w porównaniu z całą konstrukcją. Całość
umiejscowiona została na terenie rolniczym na skraju miasta w pobliżu jezdni dwupasmowej
i słupów wysokiego napięcia. Najbliższe budynki mieszkalne (cztery domy) znajdują się
w odległości 190 m od turbiny.
Dane techniczne turbiny
Uruchomienie turbiny 1 sierpień 1997 roku
Wysokość 65 metrów
Åšrednica wirnika 40,3 metra
Maksymalna prędkość wirnika 290 km/h
Maksymalna prędkość wiatru 33 m/s
Szacowana produkcja energii 730 000 kWh/rok
Szacowane oszczędności C02 400 t/rok
Finansowanie turbiny
Finansowanie projektu jest najbardziej innowacyjnym aspektem całego przedsięwzięcia.
Projekt uzyskał dotację z Unii Europejskiej w wysokości 64 tys. . Oznaczało to konieczność
pozyskania dalszych 447 tys. z innych z
ródeł. DEW zapewniła te pieniądze a następnie
poszukała sposobu uzyskania taniej pożyczki. Właściwie zaangażowała w finansowanie pro-
jektu znaczną część lokalnej społeczności w nietypowy sposób: zaoferowała obligacje dla
mieszkańców tego regionu. Oznaczało to pożyczkę na ponad 10 lat.
Obligacje denominowane są w wartości 153 , 256 i 511 . Odzwierciedla to ich wartość
nominalną po dziesięciu latach. Bony te oferują 3% odsetek gwarantowanych, wyliczone
na podstawie równowartości 1 tys. godzin pełnej pracy. Uwzględnia więc ryzyko niekorzyst-
nych warunków pogodowych, kosztów utrzymania czy nawet zniszczenia i utraty turbiny.
Odsetki uwzględnione zostały w cenie zakupu (na przykład opłata 114 za certyfikat war-
tości 153 ). W przypadku uzyskania wyższej wydajności papiery wartościowe przynoszą
dodatkową dywidendę traktowaną jako końcowy bonus. Zgodnie z szacunkami, całkowity
zwrot w ciągu 10 lat powinien wynieść 5%, przy wydajności 1450 godzin.
W celu zareklamowania tej niecodziennej oferty DEW opublikowała broszurkę zawierającą
opis projektowanej turbiny, zalety budowy dla
środowiska naturalnego oraz finansowe korzy-
ści z kupna obligacji. Mieszkańcy mogli kupić
bon, lub też przekazać pieniądze bezpośrednio
do banku a następnie uzyskać certyfikat w biu-
rze DEW.
W celu uzyskania poparcia mieszkańców oraz
podniesienia świadomości społecznej organizo-
wanego projektu, DEW zorganizowała konkurs
wśród mieszkańców Dortmundu na nazwę tur-
biny. Turbina uzyskała nazwę  Airwin fonetycz-
nie bardzo zbliżoną do popularnego niemiec-
kiego chrześcijańskiego imienia Eriwn.
Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć  Energie Cités 2003
Energia wiatru Dortmund (Niemcy)
W lutym 1999 roku zostały sprzedane wszystkie (1 830) obligacje. Tym samym 447 tys.
wyłożone przez DEW zostało pokryte z emisji publicznej. Nadal jednak turbina pozostaje
własnością lokalnych władz, która wprowadza produkowaną energię do lokalnej sieci dystry-
bucyjnej.
ZarzÄ…dzanie turbinÄ…
Cała przeprowadzona przez DEW operacja jest częścią działalności w zakresie dystrybucji
energii elektrycznej. Producent ENERCON zapewnia z kolei zdalne sterowanie urzÄ…dze-
niem. Przy prędkości wiatru 33 km/h z przyczyn bezpieczeństwa wirnik przestaje działać.
Personel ENERCONu uruchamia go ponownie gdy minie niekorzystna aura. DEW utrzymuje
kontakt z obligatoruszami za pomocą gazetki  Airwin News , która raz w roku w nakładzie 3
tys. dystrybuowana jest do  Przyjaciół elektrowni wiatrowej w Dortmundzie . Informuje ona
o nowych wydarzeniach, danych technicznych, produkcji oraz możliwych korzyściach.
Szacowana a rzeczywista wydajność turbiny
Wydajność turbiny zmienia się sezonowo:
generalnie produkcja w zimie jest dwa-trzy
razy większa niż w lecie. Przez pierwsze pięć
miesięcy wirnik wyprodukował około 310 tys.
kWh energii, przy szacownej rocznej produk-
cji 730 tys. kWh. Uznane to zostało za za-
dowalający wynik, biorąc pod uwagę fakt, iż
rok 1997 był uznawany w Niemczech za nie-
korzystny dla energetyki wiatrowej.
Lokalizacja  Ariwina okazała się być do-
brym wyborem, co skutkowało wynikami
lepszymi od przeciętnych. W pierwszych
czterech latach działania, roczna produkcja energii zawsze przekraczała poziomy przewi-
dywane. Najlepszym rokiem jak dotąd był rok 1998 z wynikiem 960 tys. kWh. Przeciętna
wartość wyniosła 895 tys. kWh, czyli o 20% przewyższyła prognozy. Przeciętnie  Airwin
pracuje na pełnych obrotach przez 1760 godzin rocznie. Tak dobre efekty osiągnięte zostały
dzięki nowej konstrukcji wirnika gwarantującej maksymalizację zwrotu zainwestowanego ka-
pitału oraz lepszą od przewidywanej niezawodność.
Posiadacze obligacji są zadowoleni z zysków finansowych, które sięgnęły 5,2 6,5% zaanga-
żowanego kapitału. Wartość ta znacznie przewyższa poziom stóp procentowych osiąganych
na niemieckich rynkach finansowych.
Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć  Energie Cités 2003
Energia wiatru Dortmund (Niemcy)
OCENA PROJEKTU I PERSPEKTYWY ROZWOJU
Energia wytworzona przez turbinę wykorzystana jest bezpośrednio przez Dortmund Ener-
gie und Wasser co umożliwia firmie używanie energii elektrycznej unikając jednocześnie
płatności relatywnie wysokich taryf za wprowadzenie energii do obrotu. Cały projekt to nie
tylko korzyści ekonomiczne. Generowana energia umożliwia redukcję emisji CO2 przeciętnie
o 480 ton rocznie. Turbina umożliwia zaopatrzenie w energię około 260 gospodarstw domo-
wych. Turbinę Airwina rocznie odwiedza około 100 wycieczek, najczęściej klasy szkolne oraz
goście z zagranicy.
Wielką zaletą projektu jest uzyskanie kapitału po relatywnie niskich kosztach od entuzja-
stycznie nastawionych do projektu członków lokalnej społeczności, mogących bezpośrednio
zobaczyć wyniki swojego zaangażowania oraz przyczynić się do redukcji emisji dwutlenku
węgla. Obligatariusze nie mają rzeczywistego bezpośredniego wpływu na działanie i zarzą-
dzanie, co w praktyce pozostawia firmie pełną swobodę działania. Podejście takie mogłoby
być użytecznym modelem dla lokalnych władz chcących rozwinąć produkcję energii wiatro-
wej bez angażowania venture capital. Metoda ta ma zaletę ogromnej prostoty dla obliga-
tariuszy. Biorąc pod uwagę niewielkie sumy zaangażowane przez inwestorów, wykupienie
bonu może być uznane za gest dobrej woli.
Tego typu finansowanie projektów elektrowni wiatrowych jest obecnie coraz rzadsze. Wej-
ście w życie w Niemczech Ustawy o Odnawialnych y
ródłach Energii (Erneurerbare Energien
Gesetz) spowodowało ustanowienie bezpiecznych opłat za wprowadzenie energii do obrotu
gwarantowane ustawowo. Związana z tym zwiększona rentowność powoduje większe zain-
teresowanie dużych inwestorów. Tego typu finansowanie może być nadal atrakcyjne w kra-
jach, gdzie nie ma płatności gwarantowanych prawnie za wprowadzenie energii do sieci
elektrycznej, natomiast dzięki liberalizacji rynku płatności mogą być indywidualnie negocjo-
wane.
Energia uzyskiwana z siły wiatru jest obecnie atrakcyjna w Niemczech wewnątrz kraju. Bio-
rąc pod uwagę pozytywne wyniki Airwina DEW planuje wznieść trzy następne turbiny. Każda
z nich będzie miała wydajność 1,8 MW. Potencjalnymi trudnościami mogą okazać się czyn-
niki polityczne. Prywatni inwestorzy działają nawet sprawniej niż DEW, oddając w tym roku
do użytku na południu Dortmundu dwie turbiny o mocy 1,5 MW.
WI
CEJ INFORMACJI
Dortmunder Energie und Wasserverversorgung GmbH
Herr Albert Herzmann
Ostwall 51
D-44135 DORTMUND
Tel: [phone]
Fax: + 49 231 544 2381
E-mail: [e-mail]
www.dew.de
Opracowanie to zostaÅ‚o wykonane przez Energie-Cités we współpracy z wÅ‚adzami gminy
Ballerup oraz Cenergia Energy Consultants. Åšrodki finansowe pozyskano z Komisji
Europejskiej, Program ALTENER DG XVII.
POLSKA SIEĆ
Polska edycja została wykonana przez Stowarzyszenie
Gmin Polska Sieć  Energie Cités i dofinansowana przez
Narodowy Fundusz Ochrony Åšrodowiska i Gospodarki Wodnej,
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w Katowicach oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony
Åšrodowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie.
Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć  Energie Cités 2003