RYNEK ENERGETYKI WIATROWEJ W DANII
Wojciech Głoćko
EPA Spółka z o.o.
Dział Nowych Technologii
Artykuł zamieszczony został w kwietniowym numerze czasopisma "Czysta Energia"
Dania, obok Niemiec i Hiszpanii, to europejski lider energetyki wiatrowej. Na sukces
tego niewielkiego kraju złożyło się wiele czynników. Jednym z najważniejszych była
przemyślana i zaplanowana rządowa strategia promowania energetyki odnawialnej.
Rozwiązania stosowane w Danii stały się podstawą tworzenia podobnych systemów
wspierania zielonej energii na całym świecie. Warto, aby w obliczu dyskusji na temat
naszej rodzimej polityki, przyjrzeć się jak poradzili sobie z tym europejscy potentaci.
Duńska energetyka wiatrowa związana jest z całym obszarem państwa, obejmując
swym zasięgiem zarówno ląd jak i obszary morskie. Poza kilkoma dużymi parkami
wiatrowymi praktycznie nie spotyka się zespołów elektrowni wiatrowych. Najczęściej
zaobserwować można pojedyncze nowoczesne, turbiny wiatrowej zainstalowane na
terenach wiejskich w pobliżu duńskiej linii brzegowej Wynika to z preferencji
planistycznych władz i przed wszystkim prawa preferującego posiadaczy pojedynczych
urządzeń (choć co ciekawe nie było to intencją jego autorów). 80 procent duńskich
elektrowni wiatrowych należy do prywatnych firm i osób fizycznych, pozostałe 20
procent jest własnością zakładów energetycznych.
Aż do roku 1992 planowanie parków wiatrowych i ich lokalizacja znajdowało się w
rękach władz lokalnych. Podoban sytuacja ma miejsce obecnie w Polsce, gdzie
miejscowy plan zabudowy przestrzennej ustalany jest przez władze gmin. Okazało się
jednak, że brak koordynacji powoduje liczne problemy, a większość zaplanowanych
inwestycji posiada poważne wady prawne i formalne. W 1992 roku system uległ
całkowitej zmianie. Powołano do życia nadrzędny organ, którego celem była weryfikacja
planów poszczególnych jednostek samorządowych, koordynacja ich działań i co
najważniejsze stymulacja władz lokalnych do szybszego wprowadzania energetyki
wiatrowej do swoich planów rozwoju. Gminy zgłaszają swoje propozycje lokalizacji
inwestycji, które po rozpatrzeniu przez władze (akceptacja lokalnej społeczności, ocena
wpływu na środowisko, inne planowane inwestycje, sytuacja gminy i jej perspektywy
rozwoju) otrzymują zgodę na realizację. Obecnie, w wyniku nowego systemu,
zaplanowanych jest w Danii kilkadziesiąt miejsc, na których możliwe jest wybudowanie
turbin wiatrowych o łącznej mocy 2.600 MW.
Aby dodatkowo wspomóc gminy i zachęcić do inwestowania, wprowadzono w 1991
roku ogólnonarodowy system pomiarów charakterystyki wietrzności pod kątem
wykorzystania wiatru do produkcji energii. Otrzymane z ponad 4800 turbin wiatrowych i
1
masztów pomiarowych dane posłużyły do utworzenia narodowego atlasu wiatrów.
Wyniki są corocznie uaktualniane, co pozwala oszacować produktywność i atrakcyjność
energetyczną niemal każdego zakątka Danii. Jest to o tyle ważne, że do minimum
ogranicza ryzyko związane z czynnikiem naturalnym - wiatrem. Każdy inwestor wie jak
ważne jest posiadanie wiedzy na temat prędkości wiatru na terenie planowanej
inwestycji i to najlepiej uzyskanej na podstawie długoletnich badań. Dzięki
zapobiegliwości władz w Danii taka wiedza jest ogólnie dostępna.
W początkowym okresie rozwoju istniały wydawało się, że problemem będzie
podłączanie, ze względu na ich specyfikę pracy, tak dużej ilości turbin wiatrowych do
sieci energetycznej. Przeprowadzone badania wykazały jednak, że były to obawy
nieuzasadnione. Wprawdzie wyliczona granica bezpieczeństwa, pozwalała wprowadzić
do sieci energetycznej do 10 procent energii pochodzącej z turbin wiatrowych, to jednak
już wkrótce niektóre z zakładów energetycznych położonych na w zachodniej części
kraju przesyłały swoimi sieciami blisko dwa razy tyle to bez żadnych negatywnych
skutków. Obecnie podłączenie parku wiatrowego do sieci nie stanowi problemu ani
technicznego ani prawnego. Zakłady energetyczne zobligowane są do zapewnienia
podłączenia każdej nowej instalacji o mocy wyższej niż 1.5 MW i znajdującej się na
terenach wytypowanych przez władze lokalne i krajowe. Inwestor ponosi koszt
wybudowania odpowiedniego transformatora, a w przypadku turbin mniejszych niż 1.5
MW również koszt linii średniego napięcia, który jest relatywnie niski. Nad rozwojem
rynku czuwa Duńska Agencja Energetyczna, której zadaniem jest między innymi
planowanie rozbudowy sieci przesyłowych tak, aby mogły one pomieścić cała
wyprodukowaną energie elektryczną.
Jedyną nierozwiązaną kwestią wydaje się określenie jak ma wyglądać nowy system
sprzedaży energii. W przeszłości inwestorzy mogli liczyć na uzyskanie stałej ceny na
poziomie 0,60 DKK za kWh. Określana ona była w oparciu o 85% współczynnik ceny
energii elektrycznej sprzedawanej przez lokalny zakład energetyczny (0,33 DKK -
średnia dla Danii) i dopłaty związane z redukcją emisji dwutlenku węgla (0,10 DKK)
oraz rozliczeniami podatkowymi (0,17 DKK). Takie jednak rozwiązanie miało swoje
wady. Trudno było określić jaki poziom stałych cen zaakceptowany zostanie przez
rynek. Ustalona, wysoka cena zakupu wyprodukowanej kilowatogodziny pochodzącej
ze 
ródeł odnawialnych nie odzwierciedlała właściwych kosztów jej wytworzenia. Z
kolei zbyt niska zahamować mogła rozwój całej energetyki odnawialnej. Warto również
pamiętać, że cena stała wynika z polityki państwa i jako taka może zostać zmieniona w
każdej chwili. Powodowało to niepewność inwestorów co do czasu, w którym dany
poziom cen zostanie utrzymany.
Szczegóły nowego systemu nie są jeszcze znane. Dyskutowane są rozwiązania
związane zarówno modyfikacją systemu "stałej ceny" jak i nowy model "zielonych
certyfikatów". Czas pokaże, który z nich stanie się obowiązujący w najbliższej
przyszłości. Prawdopodobnie stary system, zmodernizowany pod kątem rozwoju
energetyki na morzu, nadal będzie obowiązywał do końca roku 2003. Wtedy to nastąpić
ma inauguracja rozwiązania zwanego "RPS - Renewable Port folio Standard) opartego
2
na handlu certyfikatami zielonej energii. W praktyce cena zielonej energii składać się
będzie z ceny energii, której poziom ma być jednakowy jak dla energii pochodzącej ze

ródeł konwencjonalnych oraz ceny zielonego certyfikatu. Oba te składniki mają
wzajemnie na siebie oddziaływać. Obniżenie się jednego z nich powodować ma wzrost
drugiego.
Ideą wcielenia w życie takiego właśnie, nowego systemu była chęć wprowadzenie
konkurencji wśród producentów zielonej energii oraz obniżenie i urealnienie kosztów jej
wytworzenia. Odbije się to bezpośrednio na wynikach finansowych właścicieli farm
wiatrowych ale Ci, których koszt produkcji jest niski nadal będą osiągać zyski.
Oczywiście konkurencja cenowa obejmie również producentów turbin, właścicieli ziemi
dzierżawionej pod budowę parków wiatrowych, firmy deweloperskie i projektowe. Jest
to jednak cena, którą trzeba zapłacić za liberalizację rynku energii odnawialnej. A że
taka liberalizacja nastąpi można być pewnym skoro nacisk na to kładzie sama Unia
Europejska. Na razie jednak Dania stoi u progu ważnej decyzji a dyskusjom ciągle nie
widać końca. Miejmy jednak nadzieje, że jeden z europejskich liderów rozwoju
energetyki wiatrowej poradzi sobie już wkrótce z obecnym kryzysem, choć trzeba
oczywiście mieć na uwadze, że jest to kryzys, w przeciwieństwie do sytuacji w naszym
kraju, wynikający z nadmiaru bogactwa.
Wojciech Głoćko
EPA Spółka z o.o.
Dział Nowych Technologii
3