PRAWO KARNE - część II











PRAWO KARNE - część
IIOpracowanie - Anna
Styborska - Uniwersytet Szczeciński

PRZESTĘPSTWO PRZECIWKO ŻYCIU
I ZDROWIU
ZABÓJSTWO
W TYPIE PODSTAWOWYM - art. 148 ż 1 kk.Zbrodnię zabójstwa
określa art. 148 ż 1 kk. za pomocą formuły "kto zabija człowieka". Sprawcą może
być każdy, kto spełnia podmiotowe warunki odpowiedzialności.
Zabójstwo jako zbrodnia, popełnione może być jedynie umyślnie -
nie tylko w zamiarze bezpośrednim, ale i ewentualnym. Jest to przestępstwo
materialne. Zatem gdy sprawca bezpośrednio zmierzał do spowodowania śmierci,
która jednak nie nastąpiła - ponosi odpowiedzialność za usiłowanie
zabójstwa.Warunkiem przedmiotowym odpowiedzialności za dokonane
zabójstwo jest związek między zachowaniem się sprawcy a skutkiem śmiertelnym.
Jako kryterium śmierci przyjmuje się ustanie czynności mózgu.Dla bytu
zabójstwa w typie podstawowym nie ma znaczenia sposób działania sprawcy i
motywy, którymi się kierował, aczkolwiek wpływają one na wymiar kary za
popełnione przestępstwo.
ZABÓJSTWO KWALIFIKOWANEKodeks karny wskazuje, że zabójstwo
kwalifikowane wyróżnia się tym, iż:

jest popełnione ze szczególnym okrucieństwem,
jest popełnione w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem lub rozbojem,

w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,
popełnione jest z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych,
zabicie jednym czynem więcej niż jednej osoby (rzucenie granatem,
podłożenie bomby),
uprzednie prawomocne skazanie za zabójstwo Zabójstwem
kwalifikowanym jest również:

ludobójstwo - polegające na eksterminacji grup ludności z powodów
rasowych, narodowych lub religijnych (art. 118 ż 1),
stosowanie środków masowej zagłady zakazanych przez prawo
międzynarodowe (art. 120 kk.) UPRZYWILEJOWANE TYPY
ZABÓJSTWAUprzywilejowanym typem zabójstwa jest:

zabójstwo z afektu - popełnione w stanie silnego wzburzenia
wywołanego przez okoliczności usprawiedliwiające - art. 148 ż 4 kk.,
zabójstwo eutanatyczne - dokonane na wyraźne żądanie pokrzywdzonego
i pod wpływem współczucia dla niego - art. 150 kk.. Sprawcami tego
przestępstwa są najczęściej lekarze, pielęgniarki, osoby najbliższe.
Od zabójstwa eutanatycznego odróżnia się pomoc do samobójstwa,
zaś podżeganie i pomoc do samobójstwa są karalne jako przestępstwa szczególne
(art. 151 kk.), gdyż sam zamach samobójstwa nie jest przestępstwem
NIEUMYŚLNE SPOWODOWANIE ŚMIERCI - art. 155 kk.
Nieumyślne spowodowanie śmierci - jest to wynik działania lub zaniechania,
które było niezamierzone a związanych z ryzykiem i obowiązkiem przestrzegania
reguł ostrożności. Warunkiem odpowiedzialności - oprócz zaistnienia związku
przyczynowego - jest również przypisanie sprawcy winy nieumyślnej.

KARALNA
ABORCJA
ABORCJA
- jest to pozbawienie życia dziecka nienarodzonego, może ona nastąpić:

wbrew woli kobiety ciężarnej - w wyniku zastosowanie wobec niej przemocy,
groźby bezprawnej lub podstępu - art. 153 kk.,
za zgodą kobiety lub na jej prośbę - wbrew warunkom określonym w art. 4a
ustawy z dn. 07.01.1993 r., a także udzielanie pomocy lub nakłanianie kobiety
do aborcji wbrew warunkom ustawy - art. 152 kk. Kara za
przestępstwo jest tu surowsza, gdy płód osiągnął zdolność do samodzielnego
życia poza organizmem kobiety będącej w ciąży (art. 152, 153 ż 3 kk.).
Zaostrzenie kary może nastąpić, gdy w wyniku przestępnej aborcji
spowodowana zostanie śmierć kobiety ciężarnej - art. 154 kk. (wiąże się to z
przestępstwem kwalifikowanym).
SPOWODOWANIE USZCZERBKU NA ZDROWIU
Rozmiar karalności zależy w tym przypadku od rozmiarów uszczerbku na zdrowiu
i winy sprawcy.Rozróżnia się:

ciężki uszczerbek na zdrowiu - art. 156 kk.,
średni uszczerbek na zdrowiu - art. 157 ż 1 kk,.
lekki uszczerbek na zdrowiu - art. 157 ż 1 kk., Karalność
rozróżnia się też w zależności czy uszczerbek nastąpił z winy umyślnej czy też
nieumyślnej. Lekkie oraz średnie uszkodzenia ciała popełnione nieumyślnie
ścigane są z oskarżenia prywatnego - art. 157 ż 4 kk.
NARAŻENIE ŻYCIA LUB ZDROWIA NA
NIEBEZPIECZEŃSTWOOgólnym typem przestępstwa jest spowodowanie
bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu w wyniku działania lub zaniechania - art. 160 ż 1 kk. Kara jest
surowsza, jeśli dotyczy osoby, która ma szczególny obowiązek troszczenia się o
osobę narażoną.
Do przestępstw tego typu zalicza się:

bójkę,
pobicie,
narażenie na zakażenie BÓJKA - jest to starcie między co
najmniej trzema osobami, które atakują się wzajemnie.POBICIE - jest
to czynna napaść dwóch lub więcej osób na inną osobę lub osoby, gdy występuje
wyraźny podział na napastników i napadających.NARAŻENIE NA ZAKAŻENIE
- dotyczy zakażenia np. wirusem HIV, chorobą weneryczną lub inną realnie
zagrażającą życiu. Karaniu podlega również nakłanianie do zażywania środków
odurzających lub psychotropowych oraz udzielanie innej osobie takich środków bez
upoważnienia i nie w celu leczniczym.
W przypadku bójki i pobicia odpowiedzialność jest rodzajem
odpowiedzialności zbiorowej "za narażenie". Przestępstwo to staje się typem
kwalifikowanym, gdy spowoduje następstwo dotyczące:

śmierci lub ciężkim uszczerbku na zdrowiu człowieka,
użycia broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu.
Odpowiedzialność za następstwo opiera się na winie kombinowanej.

PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO
WOLNOŚCI I NIEKTÓRYM INNYM DOBROM OSOBISTYM
Do przestępstw przeciwko wolności zalicza się:

groźbę karalną - art. 190 ż 1 kk,
zmuszanie - art. 191 kk.,
dokonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta - art. 192 kk.,
naruszenie miru domowego - art. 193 kk,
bezprawne pozbawienie wolności - art. 189 kk. BEZPRAWNE POZBAWIENIE WOLNOŚCI
Nie stanowi przestępstwa pozbawienie wolności na podstawie przepisów prawa.
Podmiotem tego przestępstwa może być każdy. Jest to przestępstwo trwałe. Do bytu
tego przestępstwa wymagana jest wina umyślna w postaci zamiaru bezpośredniego
lub ewentualnego.Typem kwalifikowanym jest pozbawienie wolności,
które trwało dłużej niż 7 dni lub łączyło się ze szczególnym udręczeniem.
GROŹBA KARALNA I ZMUSZANIE
GROŹBA KARALNA - polega na grożeniu popełnienia przestępstwa na szkodę
osoby, przeciwko której jest skierowane, albo na szkodę osoby najbliższej.Do
znamion przestępstwa należy wzbudzenie obawy u osoby zagrożonej co do spełnienia
groźby. Obawa musi być uzasadniona okolicznościami.GROŹBA BEZPRAWNA -
obejmuje groźbę karalną i groźbę spowodowania postępowania karnego lub
rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego najbliższej osoby
(art. 115 ż 2 kk.). Pomoc i groźba bezprawna są znamionami wykonawczymi
przestępstwa zmuszania do określonego zachowania się.

PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO
WOLNOŚCI SEKSUALNEJ I OBYCZAJOWOŚCI
ZGWAŁCENIE I INNE CZYNNOŚCI SEKSUALNE
Przepisy o zgwałceniu obejmują ochroną wszystkie osoby - zarówno kobiety, jak
i mężczyzn. Jest to przestępstwo materialne.Do znamion zgwałcenia należy
stosowanie:

przemocy fizycznej,
groźby bezprawnej,
podstępu w celu doprowadzenia osoby do czynu seksualnego.
Kodeks karny przewiduje karę surowszą za wymuszenie obcowania
płciowego (art. 197 ż 1 kk) zaś łagodniejszą za wymuszenie innej czynności
seksualnej - art. 197 ż 2 kk. (jest to jednak pojecie budzące problemy).
ZGWAŁCENIE KWALIFIKOWANEKodeks karny przewiduje w tym przypadku
karę surowsza. Jest to przestępstwo popełnione ze szczególnym okrucieństwem lub
wspólnie z inną osobą (art. 197 ż 3 kk). Za ten typ zgwałcenia może odpowiadać
sprawca, który ukończył 15 rok życia.
Kodeks karny przewiduje również karalność za przestępstwa polegające
na:

wykorzystaniu seksualnym osoby bezradnej (art. 198 kk) - przestępstwo
formalne,
wykorzystaniu stosunku zależności (art. 199 kk.) - przestępstwo
materialne. w celu doprowadzenia innej osoby do obcowania płciowego
lub innej czynności seksualnej. Chodzi tu jednak o sytuacje faktycznej
zależności, która w istotnym stopniu krępuje podjęcie decyzji
woli.Ściganie ww. przestępstw przeciwko wolności seksualnej następuje
na wniosek osoby pokrzywdzonej, o ile stan ofiary nie jest wynikiem trwałych
zaburzeń psychicznych - art. 205 kk.
CZYN LUBIEŻNY WOBEC OSOBY PONIŻEJ 15 ROKU ŻYCIA
Kodeks karny przewiduje karalność wobec sprawy czynu polegającego na
zetknięciu się sprawcy z ofiarą, które ma na celu zaspokojenie najczęściej
zboczonego popędu płciowego lub też wzmożenie pobudliwości
seksualnej.Art. 200 ż 1 kk. wskazuje właśnie na fakt karalności sprawcy,
który doprowadza małoletniego poniżej lat 15 do obcowania płciowego lub do
poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności.
Odpowiedzialności karnej podlega też utrwalanie treści pornograficznych z
udziałem takiej osoby - art. 200 ż 2 kk.
KAZIRODZTWO - jest to zbrodnia - popełnione może
być tylko umyślnie.Art. 201 kk. wskazuje na przestępstwo tego typu. Jest
to przestępstwo indywidualne - właściwe, gdyż może je popełnić tylko osoba
pozostająca z partnerem w związkach krwi lub w stosunku przysposobienia.
Przedmiot ochrony jest tu złożony, chodzi bowiem nie tylko o
prawidłowe funkcjonowanie rodziny, panującą obyczajowość w zakresie stosunków
seksualnych, ale także o względy eugeniki, czyli interes populacyjny
społeczeństwa.

PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO CZCI
I NIETYKALNOŚCI CIELESNEJ
ZNIESŁAWIENIE I ZNIEWAGA art. 212 - 217 kk.
ZNIESŁAWIENIE - godzi w dobre imię człowieka, w społeczne zaufanie do
niego i jego działalności (cześć zewnętrzna). Zniesławienie może
dotyczyć osoby fizycznej, prawnej, instytucji a także grupy osób. Polega ono
na pomówieniu dotyczącym postępowania lub właściwości, które mogą spowodować
poniżenie podmiotu pomówionego w opinii publicznej, mogą narazić na utratę
zaufania, które wymagane jest do zajmowani określonego stanowiska, wykonywania
zawodu lub rodzaju działalności.
Pomówienie jest przestępstwem umyślnym, które można popełnić w
zamiarze ewentualnym lub bezpośrednim. KWALIFIKOWANY TYP POMÓWIENIA -
jest to upowszechnianie pomówienia za pomocą środków masowego komunikowania -
art. 212 ż 2 kk.Odpowiedzialność za pomówienie wyłącza prawdziwość
zarzutu. Jeśli zaś zarzuty te podnoszone są publicznie to koniecznie
dodatkowo muszą działać w obronie społecznie uzasadnionego interesu (art. 213 ż
2 kk.).W przypadku skazania za zniesławienie, na wiosek osoby pokrzywdzonej
sąd może orzec podanie wyroku skazującego do publicznej wiadomości - art. 215
kk.
ZNIEWAGA - polega na ugodzeniu w godność osobistą człowieka (cześć
wewnętrzna).
NARUSZENIE NIETYKALNOŚCI OSOBISTEJ - ugodzenie w godność w sposób
czynny, o ile nie spowodowało ono uszkodzeń ciała lub rozstroju zdrowia (bowiem
wówczas zastosowanie ma przestępstwo przeciwko zdrowiu), np. oblanie wodą, itp.
Ściganie tego rodzaju przestępstw odbywa się z oskarżenia prywatnego (art.
212 ż 4, art. 216 ż 5, art. 217 ż 3 kk.)

PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO
BEZPIECZEŃSTWU W KOMUNIKACJI
KATASTROFA KOMUNIKACYJNA - zgodnie z wytycznymi
Sądu Najwyższego z 1975 r. jest to wydarzenie zakłócające w sposób nagły i
groźny ruch lądowy - sprowadzające konkretne, rozległe i dotkliwe skutki
obejmujące większą liczbę osób albo mienie w wielkich rozmiarach.
Kwalifikacja zdarzenia jako katastrofy opiera się przede wszystkim na
powszechności zagrożenia. Odpowiedzialności podlega zarówno umyślne (art. 173 ż
1 kk.), jak i nieumyślne jej spowodowanie (art. 173 ż 2 kk) a także sprowadzenie
bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy (art. 174 kk.)
Odpowiedzialności podlega również przygotowanie do przestępstwa
katastrofy komunikacyjnej (art. 174 ż 1 kk.).
WYPADEK KOMUNIKACYJNY - zdarzenie powodujące
śmierć lub obrażenia ciała indywidualnie określonej osoby lub osób, albo szkody
w mieniu, przy czym skutki te nie mają charakteru powszechnego - na podstawie
wytycznych SN z dnia 28.02.1975 r.TYP PODSTAWOWY - to spowodowanie
uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia na okres przekraczający 7 dni - art. 177
ż 1 kk. TYP KWALIFIKOWANY - spowodowanie śmierci innej osoby albo
ciężkiego uszczerbku na zdrowiu - art. 177 ż 2 kk. Do znamion wypadku
komunikacyjnego należy naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu, które może
być umyślne lub nieumyślne (skutki muszą być jedynie winą nieumyślną).
Spowodowanie wypadku komunikacyjnego jest występkiem nieumyślnym, którego
podmiotem może być jedynie uczestnik ruchu. Kara za spowodowanie wypadku lub
katastrofy jest surowsza (tj. orzekana do górnej granicy zwiększonej o
połowę) w przypadku, gdy osoba, która jest spowodowała była w stanie
nietrzeźwości albo zbiegła z miejsca zdarzenia.

PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO
MIENIU I OBROTOWI GOSPODARCZEMU
Ochrona mienia, tj. własności i inne prawa majątkowe, należy do tradycyjnych
zadań prawa karnego. Najbardziej klasycznym przestępstwem przeciwko własności
jest KRADZIEŻ, która polega na zaborze cudzej rzeczy
ruchomej w celu przywłaszczenia - art. 278 ż 1 kk.
ZABÓR - to wyjęcie rzeczy spod władztwa
dotychczasowego jej posiadacza w zamierza postąpienia z nią jak z własną.
KRADZIEŻ - jest więc przestępstwem kierunkowym,
które może zostać popełnione jedynie w bezpośrednim zamiarze przywłaszczenia (z
winy umyślnej ukierunkowanej - dolus directus coloratus). Jeżeli jednak
zabór nie wiąże się z przywłaszczeniem, lecz samowolnym użyciem, to
wówczas sprawca dopuszcza się jedynie wykroczenia, chyba że chodzi o pojazd
mechaniczny - wówczas jest to przestępstwo - art. 289 ż 1 kk. Dotyczy to też
kradzieży energii elektrycznej lub innej albo karty uprawniającej do podjęcia
pieniędzy z automatu bankowego (art. 278 ż 5 kk.).
TYP UPRZYWILEJOWANY - to kradzież stanowiąca wypadek mniejszej wagi -
art. 278 ż 3 kk. - tj. mała wartość przedmiotu zaboru oraz okoliczności
zasługujące na uwzględnienie.
Kradzież rzeczy do wartości 250 zł jest wykroczeniem - art. 119 kodeksu
wykroczeń - nie dot. to kradzieży programu komputerowego, energii
elektrycznej, karty do bankomatu oraz gdy przedmiotem zaboru jest broń,
amunicja, materiały wybuchowe, albo gdy kradzież została dokonana z użyciem
przemocy lub groźby. Jeśli kradzież została popełniona na szkodę osoby
najbliższej to ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego (nie dotyczy
to programu komputerowego) - art. 278 ż 4, 5 kk.
TYP KWALIFIKOWANYTypy kwalifikowane kradzieży
to:

zabór rzeczy znacznej wartości lub stanowiącej dobro o szczególnym
znaczeniu dla kultury ( art. 294 ż 1, 2 kk.), tj. wartość przekracza 200 -
krotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia),
kradzież z włamaniem - art. 279 ż 1 kk. - zachodzi, gdy sprawca
zabiera cudzą rzecz w celu przywłaszczenia w następstwie usunięcia przeszkody
materialnej, która to jest częścią konstrukcji zamkniętego pomieszczenia.
PRZYWŁASZCZENIE RZECZY - art. 284 kk - dokonane bez zaboru.
Występuje tu sytuacja, gdy sprawca jest prawnie w posiadaniu rzeczy i postanawia
ją przywłaszczyć (np. kasjer przewożący gotówkę z banku do kasy). TYP
KWALIFIKOWANY PRZYWŁASZCZENIA - to sprzeniewierzenie - polega na
przywłaszczeniu rzeczy powierzonej (oddanej na przechowanie).

ROZBÓJ, KRADZIEŻ
ROZBÓJNICZA, WYMUSZENIE ROZBÓJNICZE
ROZBÓJ - art. 280 ż 1 kk. - polega na zaborze
mienia z użyciem przemocy fizycznej, groźby albo z doprowadzeniem człowieka do
stanu nieprzytomności lub bezbronności.
TYP KWALIFIKOWANY ROZBOJU - jest to rozbój z użyciem broni palnej,
noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu, działanie wspólnie z inną osobą -
art. 280 ż 2 kk.Rozbój kwalifikowany jest zbrodnią zagrożoną karą
pozbawienia wolności od lat 3 do 15.
KRADZIEŻ ROZBÓJNICZA - istnieje, gdy sam zabór
dokonany został bez zastosowania przemocy, ale już samo utrzymanie się w
posiadaniu zabranej rzeczy następuje z jej użyciem lub użyciem groźby,
doprowadzeniem człowieka do nieprzytomności lub bezbronności - art. 281 kk.
WYMUSZENIE ROZBÓJNICZE - polega na zmuszeniu innej
osoby czy to przemocą, czy to groźbą do rozporządzenia mieniem według woli
sprawcy, np. zmuszenie do zmiany zapisu w testamencie, do zaprzestania
działalności gospodarczej - art. 282 kk.

OSZUSTWO
OSZUSTWO - art. 286 ż 1 kk. - polega na
wprowadzeniu w błąd pokrzywdzonego lub wykorzystaniu jego niezdolności do
należytego rozumienia znaczenia przedsiębranej czynności i w konsekwencji tego
doprowadzenie go w ten sposób do rozporządzenia jego własnym lub cudzym mieniem
w sposób niekorzystny w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Jest to
przestępstwo materialne - dokonanie następuje z chwilą rozporządzenia mieniem.
TYP SZCZEGÓLNY OSZUSTWA
OSZUSTWO GOSPODARCZE, które polega na
przedkładaniu fałszywych lub stwierdzających nieprawdę dokumentów, nierzetelnych
oświadczeniach, które mają na celu pozyskanie pożyczki, kredytu, dotacji,
subwencji lub zamówienia publicznego - art. 297 ż 1 kk.Jest to przestępstwo
formalne, gdyż do jego dokonania nie jest konieczne spowodowanie skutku w
postaci realizacje wymienionych świadczeń.Obok sprawcy karalności podlega
też pracownik, który decyduje o dotacjach, zamówieniach publicznych,
subwencji, który wbrew swoim obowiązkom służbowym nie powiadomił o powstaniu
okoliczności mających wpływ na wstrzymanie lub ograniczenie wysokości
wymienionych świadczeń - art. 297 ż 2 kk.KLAUZULA NIEKARALNOŚCI -
art. 297 ż 3 - podlega jej sprawca, który dobrowolnie, przed wszczęciem
postępowania karnego zrezygnował z przyjęcia zamówienia publicznego, przyznanych
mu świadczeń albo zaspokoił roszczenie pokrzywdzonego.
OSZUSTWO UBEZPIECZENIOWE - art. 298 ż 1 kk. -
polega ono na celowym spowodowaniu zdarzenia będącego podstawą do wypłaty
odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczeniowej, np. pożaru, kradzieży.
SZALBIERSTWO - jest to wyłudzenie płatnego
świadczenia bez zamiaru uiszczenia za nie należności. Polega ono karalności wg
kodeksu wykroczeń, za wyjątkiem wyłudzenia noclegu, uchylania się od zapłaty za
zamówione dzieło - które to karalne są według kodeksu karnego, jak za oszustwo -
z art. 286 kk.
PASERSTWO - polega ono na nabyciu lub pomocy z
zbywaniu rzeczy pochodzącej z czynu zabronionego, albo na przyjęciu lub pomocy w
ukryciu takiej rzeczy - związane z osiągnięciem korzyści majątkowej.
POPLECZNICTWO - to jedynie chęć udzielenia pomocy
sprawcy w uniknięciu odpowiedzialności karnej - art. 239 kk.
PASERSTWO - może być:

umyślne,
nieumyślne - co stanowi typ uprzywilejowany.
KWALIFIKOWANYM TYPEM PASERSTWA jest paserstwo popełnione w
stosunku do rzeczy znacznej wartości (art. 294 ż 1 kk.) lub czynienie z niego
stałego źródła dochodu (jest to tzw. paserstwo zawodowe - art. 65 kk.)
NADUŻYCIE ZAUFANIA W SPRAWACH GOSPODARCZYCHNa
mocy art. 296 ż 1 kk. odpowiedzialności karnej podlega też nadużycie zaufania
przy prowadzeniu działalności gospodarczej lub spraw majątkowych na rzecz innego
podmiotu poprzez wyrządzenie mu znacznej szkody majątkowej (tj. przekraczającej
200-ktorną wysokość najniższego miesięcznego
wynagrodzenia).Odpowiedzialność podlega zaostrzeniu, gdy sprawca
działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy wyrządził szkodę w
wielkich rozmiarach - art. 296 ż 2, 3 kk.Złagodzenie kary następuje
zaś, gdy do szkody doszło w wyniku zarzucalnej nieumyślności. Jeżeli zaś sprawca
dobrowolnie i w całości naprawił wyrządzoną szkodę przed wszczęciem postępowania
to może on na mocy art. 296 ż5 kk. uniknąć karalności.

PRZESTĘPSTWA FUNKCJONARIUSZY
PUBLICZNYCH ORAZ PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO FUNKCJONARIUSZOM I INSTYTUCJOM
PUBLICZNYM
Przestępstwa te dzieli się na dwie grupy:

przestępstwa funkcjonariuszy publicznych (zwane urzędniczymi),
przestępstwa skierowane przeciwko działalności instytucji publicznych i
reprezentujących je funkcjonariuszy. FUNKCJONARIUSZ PUBLICZNY - ustawodawca w art. 115 ż 13 kk.
Wymienia osoby zaliczane do tej kategorii. Są nimi m.in. Prezydent, posłowie na
Sejm, Senatorzy, radni, sędziowie, ławnicy, prokuratorzy, notariusze, komornicy,
zawodowi kuratorzy sądowi, pracownicy administracji rządowej, organów
państwowych lub jednostek samorządu terytorialnego (z wyłączeniem osób
pełniących czynności usługowe - sekretarki, obsługa techniczna), osoby zajmujące
kierownicze stanowiska w innej instytucji państwowej, pracownik organów kontroli
państwowej, samorządowej i terytorialnej, funkcjonariusz Policji, UOP, Straży
Granicznej, Służby Więziennej, osoby uprawnione (w rozumieniu KPA) do wydawania
decyzji administracyjnej oraz osoby pełniące czynną służbę wojskową.
NADUŻYCIE UPRAWNIEŃ - polega na działaniu na
szkodę interesu publicznego lub prywatnego przez przekroczenie uprawnień lub
niedopełnienie obowiązków związanych z pełnioną funkcją - art. 231 ż 3 kk.
TYP KWALIFIKOWANY - jeśli ma na celu osiągnięcie korzyści majątkowej
lub osobistej.TYP UPRZYWILEJOWANY - gdy był objęte
nieumyślnością.TYPEM SZCZEGÓLNYM NADUŻYCIA UPRAWNIEŃ jest wymuszanie
zeznań, od osoby przesłuchiwanej, poprzez zastosowanie wobec niej przemocy lub
groźby a także znęcanie się nad tą osobą.

SPRZEDAJNOŚĆ, PRZEKUPSTWO I
PŁATNA PROTEKCJA
SPRZEDAJNOŚĆ (zwana łapownictwem biernym) polega
na żądaniu, przyjmowaniu korzyści majątkowych lub osobistych a także obietnic w
związku z pełnioną funkcją - art. 228 ż 1 kk. Dotyczy ona osoby pełniącej
funkcje publiczną. Warunkiem odpowiedzialności jest istnienie powiązań miedzy
korzyściami lub obietnicą a pełnioną funkcją. TYP KWALIFIKOWANY
SPRZEDAJNOŚCI FUNKCJONARIUSZA PUBL. to uzależnienie czynności służbowej od
otrzymanej korzyści, przyjęcie jej za naruszenie przepisów prawa, przyjęcie jej
w znacznej wartości - art. 228 ż 3 - 5 kk.
PRZEKUPSTWO - dotyczy osoby udzielającej korzyści,
zwane jest również łapownictwem czynnym. Nie jest tu istotne (w typie
podstawowym) kto był inicjatorem udzielenia korzyści. Może ono jednak zostać
uznane jako wypadek mniejszej wagi na mocy art. 229 ż 2 kk. o ile korzyści
zażądał funkcjonariusz publiczny. TYPEM KWALIFIKOWANYM jest tu
udzielenie korzyści funkcjonariuszowi publicznemu za naruszenie obowiązków
służbowych lub też udzielenie jej w znacznej wartości - art. 229 ż 3 kk.
PŁATNA PROTEKCJA - polega ona na podjęciu się
pośrednictwa w załatwieniu sprawy w instytucji państwowej, bądź samorządowej w
zamian za uzyskanie korzyści majątkowej lub obietnicy jej otrzymania - art. 230
kk. Sposobem przestępnego działania jest powoływanie się na wpływy w takiej
instytucji albo wywoływanie przekonania innych osób o posiadaniu takich wpływów.


CZYNNA NAPAŚĆ, ZNIEWAŻENIE I
WYMUSZENIE CZYNNOŚCI
CZYNNA NAPAŚĆ - popełniona co najmniej trzy osoby
działających w porozumieniu lub z użyciem broni, noża albo innego podobnie
niebezpiecznego przedmiotu, środka obezwładniającego stanowi zaostrzoną
odpowiedzialność - art. 223 kk. Art. 222 ż 1 kk. przewiduje zwykłą
odpowiedzialność za naruszenie nietykalności funkcjonariusza publicznego lub
osoby mu przybranej. Nadzwyczajne złagodzenie kary a nawet
odstąpienie od jej wymierzenia sprawcy za naruszenie nietykalności cielesnej
może nastąpić, gdy zostało ono sprowokowane niewłaściwym zachowaniem się
funkcjonariusza art. 222 ż 2 kk.
Ochronę w wyżej wymienionych przepisów objęte są jednak tylko czynne
napaści popełnione w związku lub podczas pełnienia obowiązków służbowych przez
funkcjonariusza.
ZNIEWAŻENIE - karalności podlega publiczne
znieważenie konstytucyjnego organu RP zgodnie z art. 226 kk. oraz cześć i
godność funkcjonariusza publicznego.
WYMUSZENIE CZYNNOŚCI - zgodnie z art. 224 ż 1 kk.
przestępstwem godzącym w realizacji funkcji publicznych stanowi użycie przemocy
lub bezprawnej groźby w celu wywarcia wpływu na czynności urzędowe organu
administracyjnego rządowego lub samorządowego. W ż 2 tego artykułu określono, iż
przestępstwem jest też używanie ww. środków by zmusić funkcjonariusza
publicznego lub osoby mu przybranej do przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej
czynności służbowej - dotyczy to jednak czynnego oporu. polegającego na przemocy
lub groźbie skierowanej wobec funkcjonariusza.
PRZYWŁASZCZENIE FUNKCJI - zgodnie z art. 227 kk
polega ono na podawaniu się za funkcjonariusza lub wykorzystanie błędnego
przeświadczenia o tym innej osoby i wykonywanie czynności związanych z tą
funkcją. Warunkiem odpowiedzialności nie są tu motywy tego przestępstwa.

PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO
RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ
ZAMACH STANU - ART. 127 ż 1 kk. - spisek
antypaństwowy - polega on na podjęciu w porozumieniu z innymi osobami działań
zmierzających do pozbawienia RP niepodległości, oderwania części obszaru lub
zmiany przemocą jej konstytucyjnego ustroju.Sprawcą może być tu zarówno
obywatel polski jak i cudzoziemiec. Warunkiem odpowiedzialności jest działanie
we wskazanym celu. Jest to zbrodnia, przy czym karalne jest też podjecie
czynności przygotowawczych.
ZAMACH NA PREZYDENTA RP (art. 134 kk) LUB INNY
KONSTYTUCYJNY ORGAN (art. 128 ż 1 kk) - przestępstwa te zaliczane są do
przestępstw antypaństwowych. Przestępstwa antypaństwowe skierowane są
też przeciwko międzynarodowym stosunkom - zamach na głowę innego państwa, jego
przedstawicieli dyplomatycznych i konsularnych oraz zamach na symbole (art. 136,
137 kk.). Warunkiem penalizacji jest zapewnienie wzajemności - art. 138 kk.
SZPIEGOSTWO - art. 130 ż 1 kk.Kodeks karny
przewiduje typ podstawowy tego przestępstwa oraz dwa typy kwalifikowane i dwa
uprzywilejowane.TYP PODSTAWOWY SZPIEGOSTWA - polega na braniu udziału
w działalności obcego wywiadu przeciwko RP, czyli uczestnictwo w jego
strukturach (jako agent, informator).TYP KWALIFIKOWANY SZPIEGOSTWA -
zalicza się tu:

przekazywanie przez osobę, która działa w obcym wywiadzie lub na jego
rzecz wiadomości, które ze względu na swój charakter interesują obcy wywiad i
które mogą zostać użyte na szkodę RP,
organizowanie lub kierowanie działalnością obcego wywiadu (art. 130 ż 2 i
4 kk.), TYP UPRZYWILEJOWANY zawarty jest w art. 130 ż 3 kk.

zbieranie lub przechowywanie wiadomości albo włączenie się do sieci
komputerowej w celu ich uzyskania,
podjęcie działalności na rzecz obcego wywiadu przeciwko RP, nawet jeśli do
realizacji tego zamiaru nie doszło - szpiegostwa. SZPIEGOSTWO - jest przestępstwem umyślnym. Warunkiem
odpowiedzialności jest świadomość sprawcy, że uczestniczy w strukturach obcego
wywiadu albo że przekazuje wiadomości mogące spowodować ich użycie przez obcy
wywiad, a co za tym idzie godzenie się z tym.

USIŁOWANIE POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA POLEGAJĄCEGO
NA:

zamachu stanu,
zamachu na Prezydenta,
zamachu na inny konstytucyjny organ,
szpiegostwie nie podlega karze, jeśli sprawca zaniecha
dalszej działalności i ujawni organowi ścigającemu za dane przestępstwo
wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu (art. 131 ż 1 kk.)
NIE PODLEGA RÓWNIEŻ KARZE samo przestępstwo polegające
na:

przygotowaniu przestępstwa usunięcia konstytucyjnego organu RP,
nadużyciu zaufania w stosunkach z zagranicą,
gromadzeniu i przekazywaniu informacji obcemu wywiadowi lub zgłaszaniu mu
gotowości działania na jego rzecz przeciwko RP o ile sprawca
dobrowolnie zaniechał dalszej działalności i podjął starania zmierzające
zapobieżeniu zamierzonego czynu zabronionego.
Do przestępstw przeciwko RP zalicza się również:

usługi wywiadowcze RP, które wprowadzają w błąd polski organ państwowy
przez dostarczenie fałszywych dokumentów, wiadomości - art. 132 kk.,
czynna napaść i publiczne znieważenie Prezydenta - art. 135 kk.

PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO
POKOJOWI I LUDZKOŚCI
Do przestępstw przeciwko pokojowi zalicza się WSZCZĘCIE
ORAZ PROWADZENIE WOJNY NAPASTNICZEJ - art. 117 kk. Jest to zbrodnia,
którą popełnić może zarówno obywatel polski jak i cudzoziemiec.
Odpowiedzialności karnej podlega również przygotowanie do popełnienia
tego czynu zabronionego (art. 117 ż 2 kk) oraz publiczne nawoływanie do
wszczęcia wojny napastniczej (art. 117 ż 3 kk.)
Przestępstwem przeciwko ludzkości jest natomiast
działanie w celu wyniszczenia w całości lub w części grupy narodowej,
etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub grupy o określonym
światopoglądzie i w tym celu dopuszcza się zabójstwa albo powoduje ciężki
uszczerbek na zdrowiu osoby należącej do takiej grupy - art. 118 ż 1 kk. Jest
to typ podstawowy przestępstwa i jest to zbrodnia, popełniona tylko
umyślnie.
TYP KWALIFIKOWANY zawarty jest w art. 118 ż 2 kk. Zalicza się tu:

stwarzanie warunków życia grożących biologicznym wyniszczeniem,
stosowanie środków mające służyć do wstrzymania urodzeń w obrębie danej
grupy
przymusowe odbieranie dzieci osobom należącym do wskazanych grup.
Odpowiedzialności karnej podlega też sprawca, który czyni
przygotowania do wskazanego przestępstwa.
Odpowiedzialności karnej podlega również osoba, która
stosuje przemoc lub groźbę bezprawną wobec grupy osób lub poszczególnej
osoby z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej,
wyznaniowej lub z powodu jej bezwyznaniowości. Karze podlega też nawoływanie
do popełnienia tego przestępstwa. - art. 119 kk.