Linux Sound Playing HOWTO Autor: Yoo C. Chung [e-mail] v1.5, 7 Listopada 1997 WWeerrssjjaa ppoollsskkaa:: LLeesszzeekk UUrrbbaaÅ„Å„sskkii ttyyggrryyss@@ffiiddoonneett..oorrgg..ppll v 1.0, 28 Marca 1998 Ten dokument opisuje aplikacje dla Linuxa, sÅ‚użące do odgrywania dźwiÄ™ku w różnych formatach. Dokument ten zostaÅ‚ napisany w standard­ zie ISO-8859-2. OryginaÅ‚ tego dokumentu znajduje siÄ™ pod adresem http://laplace.snu.ac.kr/~wacko/howto/ ______________________________________________________________________ Table of Contents: 1. Wprowadzenie 1.1. Prawa autorskie tego dokumentu 1.2. Prawa autorskie opisanych aplikacji 1.3. Gdzie można zdobyć ten dokument 1.4. Kontakt z autorem 1.5. PodziÄ™kowania 2. Odtwarzanie różnych formatów dźwiÄ™ku 2.1. MIDI 2.1.1. "Adagio package" 2.1.2. TiMidity 2.1.3. playmidi 2.2. ModuÅ‚y 2.2.1. tracker 2.2.2. gmod 2.2.3. MikMod 2.2.4. xmp 2.2.5. s3mod 2.2.6. mod 2.2.7. nspmod 2.2.8. yampmod 2.3. MPEG audio 2.3.1. mpg123 2.3.2. maplay 1.2 2.3.3. maplay 1.3b 2.3.4. maplay3 2.3.5. splay 2.3.6. Sajber Jukebox 2.3.7. amp 2.3.8. XAudio 2.3.9. Layer 3 Shareware Encoder/Decoder 2.4. WAV 2.4.1. wavplay 2.5. Inne rzeczy 2.5.1. sox 2.5.2. bplay 2.5.3. SIDPLAY 2.5.4. RealAudio Player 2.5.5. cat 3. Inne przydatne narzÄ™dzia dźwiÄ™kowe 3.1. volume 3.2. Sound Studio 3.3. Tickle Music 4. OdnoÅ›niki 5. Od tÅ‚umacza ______________________________________________________________________ 11.. WWpprroowwaaddzzeenniiee To jest Sound Playing HOWTO. Opisuje wiele formatów dźwiÄ™ku i aplikacje, które mogÄ… być użyte do ich odtwarzania. Opisuje także pare trików i rad dotyczÄ…cych tych aplikacji. Jest tu też trochÄ™ innych interesujÄ…cych programów zwiÄ…zanych z dźwiÄ™kiem, nie zwiÄ…zanych bezpoÅ›rednio z odtwarzaniem. Jednakże ten dokument _n_i_e opisuje, jak ustawić obsÅ‚ugÄ™ dźwiÄ™ku w Linuxie. Zobacz Linux Sound HOWTO autorstwa Jeff'a Tranter'a, dla uzyskania instrukcji konfiguracji obsÅ‚ugi dźwiÄ™ku i obsÅ‚ugiwanego sprzÄ™tu. Ten dokument opisuje tylko normalne aplikacje użytkownika. Znaczy to, że tÅ‚umaczy tylko to, co Å›rednio zaawansowany użytkownik powinien wiedzieć o stronie programowej dźwiÄ™ku, a nie egzotyczne tematy typu synteza dźwiÄ™ku lub sprzÄ™t - jest on opisany w Sound HOWTO. 11..11.. PPrraawwaa aauuttoorrsskkiiee tteeggoo ddookkuummeennttuu Ten dokument może być dowolnie dystrybuowany i modyfikowany (byÅ‚bym wdziÄ™czny, gdybym byÅ‚ zawiadamiany o zmianach), dopóki sÄ… zachowane wiadomoÅ›ci o prawach autorskich. Jednakże nie może posiadać żadnych innych ograniczeÅ„, a zmodyfikowany dokument musi mieć te same prawa autorskie, co ten. Musi być także podany autor zmian. 11..22.. PPrraawwaa aauuttoorrsskkiiee ooppiissaannyycchh aapplliikkaaccjjii Jeżeli nie ma informacji o prawach autorskich, aplikacja jest pod LicencjÄ… PublicznÄ… GNU (GNU General Public License). 11..33.. GGddzziiee mmoożżnnaa zzddoobbyyćć tteenn ddookkuummeenntt Najnowsza oficjalna wersja tego dokumentu może być Å›ciÄ…gniÄ™ta z . Najnowsza nieoficjalna wersja znajduje siÄ™ na KoreaÅ„ska wersja tego dokumentu (bardzo nieaktualna) znajduje siÄ™ na JapoÅ„ska wersja tego dokumentu jest dostÄ™pna na http://jf.gee.kyoto-u.ac.jp/JF/JF- ftp/euc/Sound-Playing-HOWTO.euc. 11..44.. KKoonnttaakktt zz aauuttoorreemm Nie jestem ominescentny i nie używam wszystkich aplikacji opisanych tutaj (kilku nawet nie wypróbowaÅ‚em), wiÄ™c mogÄ… być bÅ‚Ä™dy. Programy także ewoluujÄ…, wiÄ™c dokumentacja ciÄ…gle siÄ™ przedawnia. Jeżeli wiÄ™c znajdziesz jakieÅ› bÅ‚Ä™dy, wyÅ›lij mi poprawki. Sugestie i dodatki bÄ™dÄ… także mile widziane. 11..55.. PPooddzziięękkoowwaanniiaa dla wszystkich autorów aplikacji opisanych w tym HOWTO. Także Hannu Savolainenowi za Å›wietny sterownik dźwiÄ™ku i Linusowi Torvaldsowi za Å›wietny system operacyjny. ChciaÅ‚bym też podziÄ™kować Raymondowi Nijssenowi ([e-mail]), Jeroenowi Ruttenowi ([e-mail]), Antonio Perezowi ([e-mail]), Ianowi Jacksonowi ([e-mail]) i Peterowi Amstutzowi ([e-mail]) za informacje i pomoc. 22.. OOddttwwaarrzzaanniiee rróóżżnnyycchh ffoorrmmaattóóww ddźźwwiięękkuu Istnieje wiele rodzajów formatów dźwiÄ™ku (WAV, MIDI, MPEG itp.). Poniżej opisujÄ™ różne formaty i aplikacje używane do ich odtwarzania. 22..11.. MMIIDDII MIDI znaczy Musical Instrument Device Interface (Interfejs urzÄ…deÅ„ i instrumentów muzycznych). Pliki MIDI majÄ… zazwyczaj rozszerzenie .mid. ZawierajÄ… informacje sekwencerowe, to znaczy informacje kiedy odtworzyć jaki instrument w jaki sposób itp. Zależnie od Twojego sprzÄ™tu (i może oprogramowania, którego używasz) dźwiÄ™k może być Å›wietny, albo niewyraźny i charczÄ…cy. 22..11..11.. AAddaaggiioo ppaacckkaaggee"" Ten pakiet zawiera mp (odtwarzacz MIDI obsÅ‚ugiwany z linii komend) i xmp (odtwarzacz MIDI oparty na XView, nie mylić nazwy z odtwarzaczem modułów także nazywanym xmp). Do używania xmp bÄ™dziesz potrzebowaÅ‚ rozszerzeÅ„ SlingShot. Pakiet zawiera także inne programy do odtwarzania utworów Adagio. Jeżeli jesteÅ› posiadaczem GUS'a, mpmoże także odtwarzać pliki MOD (zobacz sekcjÄ™ ModuÅ‚y, żeby uzyskać wiÄ™cej informacji o moduÅ‚ach). Jeden maÅ‚y, ale denerwujÄ…cy bÅ‚Ä…d (w wersji 0.5 na niektórych kartach) - dźwiÄ™k urywa siÄ™ przy koÅ„cu. Zamiast zakoÅ„czenia utworu w sposób, który opisuje plik MIDI, koÅ„czy siÄ™ on na przydÅ‚ugim odegraniu przedostatniej nuty. Nie przeszkodziÅ‚o mi to w używaniu mp, ale może kogoÅ› zniechÄ™cić do używania go do ,,prawdziwej'' pracy. Uruchamia siÄ™ dosyć wolno. W pakiecie nie ma notatki o prawach autorskich (przynajmniej nie mogÅ‚em takiej znaleźć), wiÄ™c przyjmujÄ™, że może być dowolnie dystrybuowana i modyfikowana. (W dokÅ‚adnej interpretacji przepisów o prawach autorskich, nie wolno tego robić, ale sÄ…dzÄ™, że taka byÅ‚a intencja autora). To jest wersja CMU MIDI Toolkit pod Linuxa (ale tak dużo zostaÅ‚o dodane, że można to zakwestionować) autorstwa Grega Lee ([e-mail]). Można go Å›ciÄ…gnąć z anonimowego ftp z tsx-11.mit.edu z katalogu /pub/linux/packages/sound/adagio05.tar.gz. Binaria tu zaÅ‚Ä…czone sÄ… w formacie a.out (z doÅ‚Ä…czonymi archaicznymi bibliotekami), a binaria xmp dziaÅ‚ajÄ… w Å›rodowisku X11R6 (XFree86 3.1.1, libc 4.7.2). Binaria mp dziaÅ‚ajÄ… dobrze w Å›rodowisku a.out. Do skompulowania tego bÄ™dzie potrzebne trochÄ™ sztuczek. WÅ‚aÅ›ciwie niewiele - wszystko, co musisz zrobić, to zaÅ‚Ä…czyć przeÅ‚Ä…cznik -lfl na koniec SHROBJ i XMPOBJ w pliku Makefile. Jest to potrzebne do doÅ‚Ä…czenia biblioteki flex, co nie jest standardowo zrobione. Dalej postÄ™puj zgodnie z instrukcjÄ… instalacji. I nie zapomnij, żeby mieć zainstalowane XView i rozszerzenia SlingShot, jeżeli chcesz skompilować xmp 22..11..22.. TTiiMMiiddiittyy Niektórzy ludzie polecajÄ… ten _e_k_s_p_e_r_y_m_e_n_t_a_l_n_y program z powodu dobrej jakoÅ›ci dźwiÄ™ku (co jest prawdÄ…, brzmi znacznie lepiej niż mp na Sound Blaster'rze 16, jednak nie bÄ™dzie brzmiaÅ‚ o wiele lepiej na karcie z syntezÄ… wavetable, jak np. GUS). Jednakże jego problemem jest duże obciążanie procesora. Odgrywa MIDI przez skonwertowanie go do WAV i odtworzenie WAV (możesz także skonwertować MIDI do WAV bez odtwarzania). To tÅ‚umaczy obciążanie CPU. Ma także opcjonalny interfejs ncurses, SLang, Tcl/Tk lub Motif. Potrzebujesz plików z instrumentami Gravis'a Ultrasound do używania tego programu. Zobacz FAQ zaÅ‚Ä…czony z TiMidity. Autorem jest Tuukka Toivonen ([e-mail]). Najnowsza wersja TiMidity znajduje siÄ™ na stronie domowej TiMidity. Ta strona zawiera też odnoÅ›nik do maÅ‚ej biblioteki instrumenów GUS'a. 22..11..33.. ppllaayymmiiddii To jest odtwarzacz MIDI obsÅ‚ugujÄ…cych syntezÄ™ FM, GUS'a i zewnÄ™trzny interfejs MIDI. po odpowiednim "zaÅ‚ataniu" także AWE32/64 - przyp. tÅ‚um. Uruchamia siÄ™ szybciej niż inne odtwarzacze MIDI. Może także odgrywać pliki Creative Music Files, pliki Microsoft RIFF i duże archiwa MIDI z gier takich jak Ultima 7. Posiada interfejs X i SVGA. Posiada także opcjÄ™ Å›ledzenia nut na każdym kanale i zegar odtwarzania (doÅ‚Ä…czony automatycznie z xplaymidi i splaymidi). PowinieneÅ› napisać coÅ› takiego: $ splaymidi foo.mid; stty sane jeżeli chcesz używać interfejsu SVGA, jednak nie przywraca on trybu tty poprawnie. Tryb SVGA może być usuniÄ™ty w bliskiej przyÅ‚oÅ›ci. Ten program byÅ‚ napisany przez Nathan'a Laredo (laredo@gnu org lub [e-mail]). Znajduje siÄ™ na anonimowym ftp - sunsite.unc.edu w katalogu /pub/Linux/apps/sound/players/playmidi-2.3.tar.gz. 22..22.. MMoodduuÅ‚Å‚yy ModuÅ‚y (w muzyce komputerowej) to pliki z muzykÄ… cyfrowÄ…, stworzone ze zbioru próbek (sampli) i informacji sekwencerowych, mówiÄ…cych odgrywarce kiedy odtworzyć jakÄ… próbkÄ™ (instrument) na jakiej Å›cieżce i z jakÄ… wysokoÅ›ciÄ…, opcjonalnie wytwarzajÄ…c efekt, taki jak np. vibrato. Ma zaletÄ™ nad MIDI - może zawierać prawie każdy rodzaj dźwiÄ™ku (Å‚Ä…cznie z gÅ‚osem ludzkim). Po drugie, brzmi prawie tak samo na każdej platformie, ponieważ próbki sÄ… w module. WadÄ… jest, że moduÅ‚y majÄ… znacznie wiÄ™kszy od MIDI rozmiar, a także to, że nie ma prawdziwego standardowego formatu (jedynym ,,prawdziwym'' jest ProTracker, z którym wiele modułów nie jest kompatybilnych). Pochodzi z Amigi. Najczęściej spotykany format to .mod. Jest wiele rozszerzeÅ„, zależenie od formatu. 22..22..11.. ttrraacckkeerr Ten bardzo elastyczny program (zostaÅ‚ napisany na wiele platform) odtwarza moduÅ‚y muzyczne Soundtracker'a i Protracker'a. Używa wyjÅ›cia stereofonicznego 16-bitowego, jakość uważam za bardzo dobrÄ…. Jeżeli potrzebujesz prostego sposobu na zredukowanie obciążenia procesora, użyj opcji -mono. To jest program "giftware" (cytujÄ…c autora). Jest nim Marc Espie ([e-mail]). Wersja z plikiem Makefile dostosowanym pod Linuxa może być sciÄ…gniÄ™ta z anonimowego ftp z sunsite.unc.edu z katalogu /pub/Linux/apps/sound/players/tracker-4.3-linux.tar.gz 22..22..22.. ggmmoodd Gmod to odtwarzacz modułów muzycznych dla Gravisa. ObsÅ‚ugiwane formaty to 4/6/8 kanaÅ‚owy MOD, 8 kanaÅ‚owy 669, MultiTracker (MTM), UltraTracker (ULT), FastTracker (XM) i ScreamTracker III (S3M). Gmod wymaga wersji 3.0 lub późniejszej sterownika dźwiÄ™ku. Oraz, oczywiÅ›cie, GUS'a. Możliwe, że bÄ™dziesz musiaÅ‚ zmodyfikować jÄ…dro żeby kontrola gÅ‚oÅ›noÅ›ci dziaÅ‚aÅ‚a tak, jak sobie tego życzysz. Gmod posiada interfejs X'owy. Używa bibliotek QT (wersja 0.99 lub wyższa). Sprawdź stronÄ™ domowÄ… QT, żeby uzyskać informacje o QT. Program może być darmowo rozpowszechniany. ByÅ‚ poczÄ…tkowo napisany przez Hannu Savolainen'a, a teraz jest nadzorowany przez Andrew J. Robinson'a ([e-mail]). Można go Å›ciÄ…gnąć z anonimowego FTP z sunsite.unc.edu (katalog /pub/Linux/apps/sound/players/gmod-3.1.tar.gz. 22..22..33.. MMiikkMMoodd Ten podrÄ™czny odtwarzacz modułów odtwarza formaty XM, ULT, STM, S3M, MTM, MOD i UNI. (Format UNI jest wewnÄ™trznym formatem używanym przez MikMod.) Posiada obsÅ‚ugÄ™ spakowanych (zipped) plików z moduÅ‚ami. Używa jakoÅ›ci 16bit stereo. Użyj opcji -m (m jak mono) jeżeli potrzebujesz prostego sposobu obniżenia obciążenia procesora. Wersja unixowa może używać bÄ…dź to ncurses, bÄ…dź to Tcl/Tk jako swój interferjs użytkownika. Może być także użyta jako biblioteka, a nie tylko niezależny program. MikMod byÅ‚ poczÄ…tkowo napisany przez Jean-Paul Mikkers'a ([e-mail]). Teraz jest nadzorowany przez Jake'a Stine'a ([e-mail]). Jest to shareware, które musi być zarejestrowane, jeżeli chcesz używać je komercyjnie. Potrzebne jest też zezwolenie na dystrybucjÄ™ komercyjnÄ… (niekomercyjne rozpowszechnianie nie wymaga zezwolenia). Program można znaleźć na stronie domowej MikMod. 22..22..44.. xxmmpp Ten odtwarzacz modułów (nie mylić z xmp Adagia) może odtwarzać moduÅ‚y MOD, S3M, STM, 669 i XM (inne formaty sÄ… też obsÅ‚ugiwane, ale ciÄ…gle eksperymentalnie lub niecaÅ‚kowicie) na kartach z syntezÄ… WaveTable (GUS albo SoundBlaster AWE 32) i na systemach z SoftOSS (sterownik miksujÄ…cy programowo). W bardzo bliskiej przyszÅ‚oÅ›ci zwykÅ‚y DSP bÄ™dzie też obsÅ‚ugiwany. Wersja pod X jest też dostÄ™pna. Program jest napisany przez Claudio Matsuoka'Ä™ ([e-mail]) i H. Carraro Jr. Znajduje siÄ™ na stronie domowej xmp 22..22..55.. ss33mmoodd S3mod odtwarza 4/6/8 Å›cieżkowe moduÅ‚y MOD i Scream Tracker 3. Używa standardowo jakoÅ›ci 8 bit mono, 22000Hz. Użyj opcji -s, żeby wÅ‚Ä…czyć stereo, -b, żeby wÅ‚Ä…czyć jakość 16 bitowÄ… i -f, żeby ustawić czÄ™stotliwość. Jednakże jakość dźwiÄ™ku jest gorsza od tracker'a (szumy), wiÄ™c polecaÅ‚bym tracker'a zamiast s3mod do odtwarzania zwykÅ‚ych plików MOD (chyba, że masz maszynÄ™ o maÅ‚ej mocy). S3mod obciąża procesor znacznie mniej niż tracker. Prawa autorskie należą do Daniela Marks'a i David'a Jeske'a ([e-mail]), ale możesz zrobić z tym co chcesz (poza twierdzeniem, że to ty go napisaÅ‚eÅ›). Można go zdobyć przez anonimowe FTP z sunsite.unc.edu (katalog /pub/Linux/apps/sound/players/s3mod-v1.09.tar.gz. 22..22..66.. mmoodd Ten program (_w_e_r_s_j_a _b_e_t_a) odtwarza MOD'y (15/31 instrumentowe, do 32 gÅ‚osów), MTM'y, ULT'y i S3M'y na Gravisie Ultrasound. Może też używać spakowane moduÅ‚y, jeżeli masz gzip'a, lharc'a, unzip'a i unarj'a. Nie potrafi odtwarzać modułów spakowanych Powerpacker'em lub modułów spakowanych niektórymi programami do komponowania na AmigÄ™ (sygnatura "PACK"). Program wymaga wersji 3.0 sterownika dźwiÄ™ku. _N_i_e _b_Ä™_d_z_i_e dziaÅ‚ać z wersjÄ… 2.90-2 lub wczeÅ›niejszÄ…. Interfejs tekstowy wymaga ncurses. Jest także zaÅ‚Ä…czony interfejs X'owy, który używa Tcl/Tk. Mod jest napisany przez Mikael'a Nordqvist'a ([e-mail] lub [e-mail]). Można go znaleźć na anonimowym FTP z sunsite.unc.edu z /pub/Linux/apps/sound/players/mod-v0.81.tgz. 22..22..77.. nnssppmmoodd Nspmod to odtwarzacz modułów w wersji _a_l_p_h_a, który może odtwarzać moduÅ‚y MTM, S3M i MOD. Jest przeznaczony dla kart dźwiÄ™kowych bez DSP (nie mylić z tym co Creative Labs nazywa DSP). Obciąża procesor porównywalnie z tracker'em Posiada możliwość zapÄ™tlenia modułów, jeżeli sÄ… tak zaprogramowane. Ilość zapÄ™tleÅ„ może być limitowana opcjÄ… -l. Używa tylko wyjÅ›cia 8 bitowego. (jeżeli chodzi o wersjÄ™ 0.1). ZostaÅ‚ napisany przez Toru Egashira'Ä™ ([e-mail]). Można go Å›ciÄ…gnąć z anonimowego FTP (sunsite.unc.edu, katalog /pub/Linux/apps/sound/players/nspmod-0.1.tar.gz). 22..22..88.. yyaammppmmoodd Ten program (_w_e_r_s_j_a _a_l_f_a) byÅ‚ zaprojektowany do odtwarzania 4 kanaÅ‚owych modułów, minimalnie obciążajÄ…c procesor. _N_i_e _b_y_Å‚ zaprojektowany do odtwarzania dźwiÄ™ku wysokiej jakoÅ›ci. A wiÄ™c jedyna jakość to 22kHz, mono. DźwiÄ™k nie jest też tak czysty jak powinien, co wyjaÅ›nia status alfa programu. ZostaÅ‚ napisany przez David'a Groves'a ([e-mail]). Można go znaleźć na anonimowym FTP z sunsite.unc.edu w katalogu /pub/Linux/apps/sound/players/yampmod-0.1.tar.gz. 22..33.. MMPPEEGG aauuddiioo MPEG jest standardem specyfikujÄ…cym kodowanie wideo i towarzszÄ…cego mu dźwiÄ™ku w celu cyfrowej archiwizacji. MPEG jest zazwyczaj kojarzony z obrazem, ale część dźwiÄ™kowa może być używana oddzielnie. Część dźwiÄ™kowa standardu definiuje trzy powÅ‚oki (ang. layers), Layer I, II i III. Odtwarzacze mogÄ…ce dekodować wyższe powÅ‚oki mogÄ… także dekodować niższe. (np. odtwarzacze Layer III mogÄ… odtwarzać pliki Layer II). Pliki audio MPEG Layer I majÄ… zwykle rozszerzenie .mpg (wiÄ™c jeżeli plik z tym rozszerzeniem nie może być odtworzony odtwarzaczem MPEG wideo, to jest to prawdopodobnie strumieÅ„ audio), Layer II zazwyczaj ma rozszerzenie .mp2, a Layer III zajmie 25 megabajtów jako czysty PCM _o _t_e_j _s_a_m_e_j _j_a_k_o_Å›_c_i 22..33..11.. mmppgg112233 Ten program (_w_e_r_s_j_a _b_e_t_a) jest wydajnym odtwarzaczem MPEG audio, z obsÅ‚ugÄ… powÅ‚ok I, II i III. Jest oparty na kodzie z wielu źródeÅ‚. Może odtwarzać w czasie rzeczywistym strumieÅ„ przez HTTP (tzn. można odtwarzać strumieÅ„ MPEG bezpoÅ›rednio przez World Wide Web). Głównym autorem jest Michael Hipp ([e-mail]- tuebingen.de). Może być używany i rozpowszechniany w niezmodyfikowanej formie darmowo, przeznaczony do zadaÅ„ niekomercyjnych. ZaÅ‚Ä…czenie w kolekcji darmowego oprogramowania (takiej jak CD-ROM'y lub serwery FTP) jest dozwolone. NajnowszÄ… wersjÄ™ można znaleźć na stronie mpg123 Oliver'a Fromme'a. 22..33..22.. mmaappllaayy 11..22 Ten odtwarzacz MPEG audio obsÅ‚uguje tylko Layer I i II. ObsÅ‚uguje 16 bitowe karty dźwiÄ™kowe pod Linuxem. ZÅ‚używa dosyć dużo czasu procesora, ok. 55% na Pentium 60MHz. DźwiÄ™k jest niemożliwy do sÅ‚uchania na 486 66MHz, ponieważ procesor nie może nadążyć z dźwiÄ™kiem. Jeżeli to ci siÄ™ zdarzy, spróbuj odtwarzać tylko jednÄ… stronÄ™ strumienia audio (opcjÄ… -l lub -r), zamiast domyÅ›lnego stereo. MaÅ‚a zmiana w jednym z plików może być potrzebna do skompilowania programu. Musisz dodać takÄ… liniÄ™ na poczÄ…tek pliku configuration.sh. #! /bin/sh Autorem jest Tobias Bading ([e-mail]). maplay 1.2 można znaleźć na anonimowym FTP na ftp.cs.tu-berlin.de z /pub/multimedia/maplay1.2/maplay1_2.tar 22..33..33.. mmaappllaayy 11..33bb To jest nieoficjalna modyfikacji (tzn. nie przez oryginalnego autora) maplay'a 1.2, może dziaÅ‚ać z o wiele mniejszym obciążeniem procesora. Udaje siÄ™ jej to głównie przez używanie wyjÅ›cia u-law na innych platformach poza SPARC'em. Zauważ, że używa wyjÅ›cia u-law domyÅ›lnie, wiÄ™c jakość dźwiÄ™ku jest niższa. Modyfikacje byÅ‚y przeprowadzone przez Orlando Andico ([e-mail]). Program można znaleźć na anonimowym FTP na sunsite.unc.edu z katalogu /pub/Linux/apps/sound/players/maplay-1.3b-Linux.tar.gz. 22..33..44.. mmaappllaayy33 To jest kolejny krewny maplay'a 1.2. Dodaje obsÅ‚ugÄ™ formatu MPEG Layer 3. W tej chwili ma pewne bÅ‚Ä™dy w odtwarzaniu (możesz sÅ‚yszeć skrzeczÄ…ce odgÅ‚osy). Możesz pobawić siÄ™ opcjami żeby to zmienić. Modyfikacje byÅ‚y przeprowadzone przez Timo Jantunen'a ([e-mail] lub [e-mail]. Mówi, że może być używany darmowo, ale zarabianie nim pieniÄ™dzy nie jest dozwolone. Jakkolwiek nie jestem caÅ‚kowicie przekonany o poprawnoÅ›ci praw autorskich, ponieważ oryginalny maplay jest na Licencji Publicznej GNU (GNU General Public License), która nie pozwala zmodyfikowanym pracom mieć innych praw autorskich. Program może być znaleziony na anonimowym FTP na sunsite.unc.edu z katalogu /pub/Linux/apps/sound/players/maplay3.tar.gz. 22..33..55.. ssppllaayy Ten odtwarzacz (_w_e_r_s_j_a _b_e_t_a) jest kolejnym krewnym maplay'a 1.2 (wÅ‚aÅ›ciwie jest krewnym maplay'a 1.2+, który jest Windows'owym krewnym maplay'a 1.2). Dodaje obsÅ‚ugÄ™ strumieni MPEG Layer 3. Może też odtwarzać pliki WAV. Może także odtwarzać strumienie audio przez poÅ‚Ä…czenie HTTP. Inna opcja splay'a, to możliwość używania go jako biblioteki (na licencji GPL), wiÄ™c może być używany w innych programach. Próbuje też polepszyć wydajność przez używanie grupowania (threading) (potrzebujesz pthread, żeby używać tÄ… opcjÄ™) i trochÄ™ assemblera w kodzie. Splay używa interfejsu linii komend i opcjonalnego X'owego (który używa QT). Jeżeli nie dziaÅ‚a po kompilacji (np. zwraca bÅ‚Ä…d segmentacji), spróbuj skompilować go jeszcze raz bez grupowania (threading). Autorem jest Jung Woo-jae ([e-mail]). Program można znaleźć na stronie domowej splay'a. 22..33..66.. SSaajjbbeerr JJuukkeebbooxx Ten program jest odtwarzaczem MPEG z graficznym interfejsem użytkownika. Jest oparty na splay'u, wiÄ™c obsÅ‚uguje powÅ‚oki MPEG do III. Może też odtwarzać strumienie MPEG w czasie rzeczywistym, ze strumieniem podawanym przez HTTP. Jest także Å‚atwy do skonfigurowania. Używa bibliotek QT toolkit (w wersji 1.2<). Używa też LinuxThreads (zaÅ‚Ä…czone binaria dziaÅ‚ajÄ… tylko z wersjÄ… 0.5). Autorem jest Joel Lindholm ([e-mail]). NajnowszÄ… wersjÄ™ można znaleźć na anonimowym FTP na kewl.campus.luth.se z katalogu /pub/jukebox. 22..33..77.. aammpp Ten odtwarzacz MPEG audio (_w_e_r_s_j_a _b_e_t_a) obsÅ‚uguje tylko MPEG Layer 3. Może odtwarzać bezpoÅ›rednio do karty dźwiÄ™kowej i do plików PCM lub WAV. Daje też dosyć duży Å‚adunek dla procesora (okoÅ‚o 60% na Pentium 133MHz). ZostaÅ‚ napisany przez Tomislav'a Uzelac'a ([e-mail]). Może być darmowo używany i rozpowszechniany, dotÄ…d, dokÄ…d nie bÄ™dzie sprzedawany komercyjnie bez zezwolenia (zaÅ‚Ä…czanie go na CD-ROM'ach z darmowym oprogramowaniem jest dozwolone). Można go znaleźć na anonimowym FTP na ftp.rasip.fer.hr z katalogu /pub/mpeg/amp-0.7.3.tgz. 22..33..88.. XXAAuuddiioo Ta biblioteka (_a_l_f_a) zostaÅ‚a napisana jako szybka implementacja bibliotek dekodowania MPEG audio, do użycia w różnych interfejsach GUI. ObsÅ‚uguje powÅ‚oki I, II i III. Może losowo pobierać dane ze strumieni. Interfejs linii komend jest zaÅ‚Ä…czony. Wersja Motif (Lesstif) jest też zaÅ‚Ä…czona w wersji pod Linuxa. Autorzy to Gilles Boccon-Gibod, Alain Jobart i inni. WykoÅ„czenia (front-ends) biblioteki mogÄ… być darmowo pobierane. Biblioteka sama w sobie musi być licencjonowana (dostÄ™pna jest licencja źródÅ‚owa i binarna). WykoÅ„czenia tej biblioteki mogÄ… być Å›ciÄ…gniÄ™te ze strony domowej XAudio. 22..33..99.. LLaayyeerr 33 SShhaarreewwaarree EEnnccooddeerr//DDeeccooddeerr WÅ‚aÅ›ciwie jest to konwerter, który przeksztaÅ‚ca strumienie audio MPEG Layer 3 w WAV, AIFF, SND, AIFC lub po prostu czyste PCM. Wersja pod Linuxa nie kieruje wyjÅ›cia bezpoÅ›rednio do karty dźwiÄ™kowej. Trzeba najpierw skonwertować plik do innego formatu. Jakkolwiek, jeżeli spróbjesz odtworzyć skonwertowany plik używajÄ…c sox'a, otrzymasz prawdopodobnie tylko szum, poniewać porzÄ…dek słów (to taki rodzaj "liczby" komputerowej - przyp. Tygrys) w próbkach PCM nie jest poprawny (przynajmniej na platformach Intelowych). Musisz odpalić sox'a z opcjÄ… -x, żeby pozbyć siÄ™ tego problemu. Ale niektóre odtwarzacze nie muszÄ… być zawiadomione, że porzÄ…dek słów jest zÅ‚y, wiÄ™c nie musisz siÄ™ o to martwić. Jeżeli masz naprawdÄ™ szybki komputer (prawdopodobnie co najmniej Pentium 100MHz), możesz spróbować odtwoezyć strumienie MPEG Layer 3 bezpoÅ›rednio, bez potrzeby skonwertowania dźwiÄ™ku na inny format, tak jak w nastÄ™pujÄ…cym przykÅ‚adzie (przyjmuje on, że używasz sox'a i odtwarzasz próbkÄ™ 44.1kHz stereo). $ l3dec foo.mp3 -sto | play -t raw -x -u -w -c 2 -r 44100 - Liczba po -r jest czÄ™stotliwoÅ›ciÄ… próbkowania strumienia audio, a liczba po -c zależy od tego, czy to ma być mono, stereo, czy nawet kwadro. Jeżeli to wyglÄ…da zbyt skomplikowanie, możesz użyć skryptu lub aliasu. To jest shareware z prawami autorskimi Fraunhofer-IIS. Wersja demo pod Linuxa na systemy x86 może być Å›ciÄ…gniÄ™ta z anonimowego FTP na ftp.fhg.de z katalogu /pub/layer3. Wersja demo konwertuje tylko strumienie Layer 3. 22..44.. WWAAVV CytujÄ…c ze strony podrÄ™cznika man sox'a: WydajÄ… siÄ™ być podobne do plików IFF, ale nie takie same. SÄ… oryginalnym formatem dźwiÄ™kowym Windows 3.1. OczywiÅ›cie Windows 3.1 jest tak ważne dla przemysÅ‚u komputerowego, że musiaÅ‚o mieć wÅ‚asny format plików dzwiÄ™kowych. MajÄ… zazwyczaj rozszerzenie .wav 22..44..11.. wwaavvppllaayy Ten program obsÅ‚uguje odtwarzanie i nagrywanie w formacie WAV. Używa blokowania (locking), wiÄ™c tylko jeden dźwiÄ™k może być odtwarzany w danej chwili. Jego możliwoÅ›ci blokowania mogÄ… też być użyte oddzielnie od jego możliwoÅ›ci odtwarzania dźwiÄ™ku. Jako dodatek do interfejsu linii komend, ma także interfejs Motif, który może być używany z Lesstif'em. ByÅ‚ poczÄ…tkowo napisany przez Andre Fuechsel'a ([e-mail]- dresden.de), ale zostaÅ‚ caÅ‚kowicie przepisany przez Warren'a W. Gay'a ([e-mail] lub [e-mail]). Można go znaleźć na anonimowym FTP z sunsite.unc.edu w katalogu /pub/Linux/apps/sound/players/wavplay-1.0.tar.gz. 22..55.. IInnnnee rrzzeecczzyy Ta sekcja opisuje rzeczy, które odtwarzajÄ… formaty dźwiÄ™ku nie zasÅ‚ugujÄ…ce na oddzielnÄ… sekcjÄ™ (np. formaty majÄ…ce tylko jeden odtwarzacz), lub odtwarzacze obsÅ‚ugujÄ…ce kilka formatów. 22..55..11.. ssooxx Ten program jest wÅ‚aÅ›ciwie konwerterem, zamienia jednen format dźwiÄ™ku na drugi. Jakkolwiek, niektóre wersje sox'a, przywoÅ‚ywane komendÄ… play, odtwarzajÄ… dźwiÄ™k. (Aplikacja play w Sound HOWTO prawdopodobnie odnosi siÄ™ do tego). ObsÅ‚uguje czyste (bez nagłówka) binaria i dane tekstowe , Pliki DźwiÄ™kowe IRCAM, .voc Sound Blaster'a, formaty Sndtool'a i Sounder'a, .snd NeXT'ta RIFF/WAV Windows 3.1, GdzieÅ› w kernelu 1.3.6x, musisz dokonać maÅ‚ej zmiany w jednym pliku, żeby dźwiÄ™k byÅ‚ odtwarzany bezpoÅ›rednio. Musisz zmienić liniÄ™ 179 w pliku sbdsp.c z if (abuf_size < 4096 || abuf_size > 65536) { na if (abuf_size < 1 || abuf_size > 65536) { Ale może nie bÄ™dziesz musiaÅ‚ tego robić. Jednak zrobienie tego nic nie zepsuje. ZostaÅ‚ napisany przez wielu ludzi i może być użyty w każdym przeznaczeniu. Można go znaleźć na anonimowym FTP na sunsite.unc.edu w katalogu /pub/Linux/apps/sound/convert/Lsox-linux.tar.gz. Nowsza wersja, której autorem jest Chris Bagwell ([e-mail]) (oparta na najnowszej wesji gamma oryginalnego sox'a, z zaÅ‚Ä…czonÄ… powyższÄ… poprawkÄ…) może być Å›ciÄ…gniÄ™ta przez anonimowe FTP na sunsite.unc.edu z katalogu /pub/Linux/apps/sound/convert/sox-11gamma-cb3.tar.gz. 22..55..22.. bbppllaayy Ten program (_w_e_r_s_j_a _b_e_t_a) odtwarza czyste audio, WAV i VOC. Może też nagrywać takie pliki. Używa różnych technik do osiÄ…gniÄ™cia najwyższej możliwej prÄ™dkoÅ›ci, a wiÄ™c może chodzić przystÄ™pnie nawet na wolnych maszynach. Jedna z tych technik wymaga, żeby zainstalowane programy miaÅ‚y identyfikator setuid root. Jeżeli koniecznie chcesz tego używać, możesz użyć paczki Debiana, której autorem jest Ian Jackson ([e-mail]), która wyÅ‚Ä…cza funkcjÄ™ potrzebujÄ…cÄ… bitu setuid. Autorem jest David Monro ([e-mail]). Można go znaleźć na anonimowym FTP na sunsite.unc.edu w katalogu /pub/Linux/apps/sound/players/bplay-0.96.tar.gz. 22..55..33.. SSIIDDPPLLAAYY Ten program emuluje ukÅ‚ad SID (Sound Interface Device, MOS 6581) i MPU (Micro Processor Unit, MOS 6510) Commodore'a 64. Jest wiÄ™c w stanie zaÅ‚adować i uruchomić programy w kodzie maszynowym C64 wydajÄ…ce dźwiÄ™ki lub muzykÄ™. Głównie sÄ… to fragmenty kodu i danych, które zostaÅ‚y wyciÄ…gniÄ™te (ripped) z gier i programów demonstracyjnych i przesÅ‚ane bezpoÅ›rednio z C64. Standardowo używa linii komend. SÄ… też interfejsy Tk i QT, dostÄ™pne oddzielnie z głównej paczki. Sidplay jest nadzorowany przez Michael'a Schwendt'a ([e-mail]). Jest dostÄ™pny ze strony domowej SIDPLAY'a. 22..55..44.. RReeaallAAuuddiioo PPllaayyeerr Pozwala ci sÅ‚uchać dźwiÄ™ku, zapisanego w odpowiednim formacie, w czasie rzeczywistym przez Internet bez pobierania caÅ‚ego pliku. Może być użyty oddzielnie, ale tak naprawdÄ™ jest przeznaczony do użytku z przeglÄ…darkÄ… web (najlepiej obsÅ‚ugiwane sÄ… Mosaic i Netscape). Nie może być używany bez X'ów (nie możesz używać go z Lynxem na konsoli tekstowej). Autorem jest firma Progressive Networks, Inc. Program nie może być rozpowszechniany, modyfikowany itp. Zajrzyj do licencji, żeby uzyskać dokÅ‚adne informacje o tym, co możesz robić. Program można Å›ciÄ…gnąć ze strony domowej RealAudio. 22..55..55.. ccaatt KtoÅ› może pomyÅ›leć co cat, czasami nadużywane narzÄ™dzie wypisujÄ…ce, może mieć wspólnego z odgrywaniem dźwiÄ™ku. Pokażę jak można to zużytkować na przykÅ‚adzie. $ cat sample.voc > /dev/dsp $ cat sample.wav > /dev/dsp $ cat sample.au > /dev/audio Wykonanie cat'a pliku .au na urzÄ…dzenie /dev/audio bÄ™dzie zwykle dziaÅ‚ać, a jeżeli bÄ™dziesz miaÅ‚ szczęście, porzÄ…dek bajtów w pliku bÄ™dzie odpowiedni do twojej platformy itp., uda siÄ™ nawet "zcatowanie" pliku PCM (takiego jak /dev/audio czy /dev/dsp) na urzÄ…dzenie /dev/dsp. To wcale nie jest bezużyteczny sposób wykorzystania cat'a. Może być przydatny np. jeżeli masz plik dźwiÄ™kowy nie rozpoznawany przez twoje programy, a wiesz, że używa próbek PCM, możesz mieć przybliżone wyobrażenie tego, jak plik brzmi (jeżeli bÄ™dziesz miaÅ‚ szczęście). (kurczÄ™, nie pisze skÄ…d to wziąć ;-) - przyp. Tygrys) 33.. IInnnnee pprrzzyyddaattnnee nnaarrzzęęddzziiaa ddźźwwiięękkoowwee Ta sekcja nie ma bezpoÅ›rednio nic wspólnego z odtwarzaniem plików dźwiÄ™kowych. Jest to raczej kolekcja narzÄ™dzi, które mogÄ… być przydatne. 33..11.. vvoolluummee To jest prosty interfejs linii komend, który kontroluje gÅ‚oÅ›ność (co innego mogÅ‚oby to być?). Ma też oddzielny program z interfejsem Tcl/Tk zaÅ‚Ä…czonym w paczce, sÅ‚użącym do kontrolowania gÅ‚oÅ›noÅ›ci i odtwarzania plików .au. Jest też zaÅ‚Ä…czony bardzo prosty odtwarzacz CD Tcl/Tk. Jest to Freeware napisany przez Sam'a Lantinga'Ä™ ([e-mail]). Można go znaleźć na anonimowym FTP na sunsite.unc.edu w katalogu /pub/Linux/apps/sound/soundcard/volume-2.1.tar.gz. 33..22.. SSoouunndd SSttuuddiioo To jest aplikacja Tcl/Tk zapewniajÄ…ca odtwarzanie, nagrywanie i edycjÄ™ cyfrowego dźwiÄ™ku używajÄ…c sox'a. Zawiera sox'a w swojej dystrybucji, żeby uniknąć problemów z kompatybilnoÅ›ciÄ…. Program zostaÅ‚ napisany przez Paul'a Sharpe'a i N. J. Bailey'a ([e-mail]). Może być darmowo używane i rozpowszechniane, jeżeli zostanie wysÅ‚ana kartka pocztowa. (greetsy i widoczek dla autorów :-) - przyp. Tygrys) Można go znaleźć na stronie domowej Sound Studio. 33..33.. TTiicckkllee MMuussiicc Ta (_w_e_r_s_j_a _b_e_t_a, Tcl/Tk) przeglÄ…darka plików muzycznych pozwala odtwarzać różne formaty dźwiÄ™ku dotÄ…d, dokÄ…d odpowiednie programy odtwarzajÄ…ce sÄ… zainstalowane na twoim systemie. Standardowo moduÅ‚y odtwarza gmod, a pliki MIDI mp (możesz zmienić źródÅ‚a, żeby używać innych programów). ZostaÅ‚ napisany przez Shannon Hendrix ([e-mail] lub [e-mail]). Można go Å›ciÄ…gnąć przez anonimowe FTP na sunsite.unc.edu z katalogu /pub/Linux/apps/sound/players/tmusic-1.0.tar.gz. 44.. OOddnnoośśnniikkii 1. Dokumentacja zaÅ‚Ä…czona z aplikacjami opisanymi w tym dokumencie 2. Linux Sound HOWTO. Można je znaleźć w Linux Documentation Project. (Polska wersja znajduje siÄ™ w Projekcie JTZ.) 3. Strony MIDI i dźwiÄ™ku w Linuxie 4. MPEG Audio Layer 3 FAQ 5. Programmer's Guide to OSS 6. Strona domowa SoX 55.. OOdd ttÅ‚Å‚uummaacczzaa ZdajÄ™ sobie sprawÄ™, że jest tu mnóstwo mniejszych lub wiÄ™kszych bÅ‚Ä™dów. Jest to dopiero wersja 1.0 - vis major, bÅ‚Ä™dy muszÄ… być... :-) Jeżeli jakieÅ› znajdziesz, daj mi znać. Prawa autorskie tÅ‚umaczenia - (C)1998 [e-mail].