PRZEWODNIK DO ĆWICZEC

Z GLEBOZNAWSTWA
I OCHRONY GLEB
Andrzej Greinert
Wydawnictwo Politechniki Zielonogórskiej 1998
Autor:
dr inż. Andrzej Greinert
Politechnika Zielonogórska
Instytut Inżynierii Środowiska
Zakład Odnowy Środowiska
Recenzent:
prof.dr hab.inż. Adam Koćmit
Akademia Rolnicza w Szczecinie
Instytut Inżynierii Rolniczej
Zakład Erozji i Rekultywacji Gleb
Skład komputerowy, opracowanie i redakcja techniczna:
autor
Projekt okładki i strony tytułowej:
autor
Copyright by Wydawnictwo Politechniki Zielonogórskiej
Wydano za zgodą
Rektora Politechniki Zielonogórskiej
Wydawnictwo Politechniki Zielonogórskiej
Zielona Góra 1998. Nakład egz. Format B5. Ark. wyd. ; ark. druk.
Podpisano do druku . Druk ukończono w . Papier kl. , g/m2,
Druk: Zakład Poligraficzny Politechniki Zielonogórskiej.
Od autora:
Niniejszy skrypt został zaprojektowany tak, aby stanowił pomoc stu-
dentom uczelni politechnicznych w realizacji ćwiczeń polowych oraz laborato-
ryjnych, zgłębiającym w trakcie studiów problematykę dotyczącą gleb i grun-
tów oraz ich ochrony.
Problematyka realizowana jest w ramach przedmiotów: Ochrona Gleby, Glebo-
znawstwo z Elementami Chemii Rolnej, Ochrona i Rekultywacja Terenów Zur-
banizowanych, prowadzonych na kierunkach: Inżynieria Środowiska, Ochrona
Środowiska oraz Mechanizacja Rolnictwa i Procesów Przetwórstwa Spo-
żywczego.
Układ treści skryptu został zaprojektowany z myślą o ułatwieniu prak-
tycznego przygotowania się studentów do ćwiczeń, a także o przedstawieniu
podstawowej wiedzy teoretycznej na temat każdego z realizowanych zagadnień.
Materiał skryptu został podzielony na 3 części: Badania stanu gleb i gruntów,
Ocena stopnia degradacji gleb i gruntów, Metody usuwania zanieczyszczeń z
gleb i gruntów, obejmujące łącznie 18 jednostek ćwiczeniowych, zawierających
materiał umożliwiający poznanie podstawowych pojęć oraz procesów ze spe-
cjalności gleboznawstwo i ochrona gleby, ze szczególnym naciskiem na bio-
chemiczne i fizyczne procesy przebiegające w glebach i ich wzajemne zależno-
ści.
Dla wszystkich tematów przyjęto jednolity system opisu, rozpoczynający się
określeniem celu ćwiczenia oraz wprowadzeniem teoretycznym, przedstawiają-
cym podstawowe założenia jednostki tematycznej. Jest to niezbędny element
właściwego zrozumienia tematyki ćwiczenia, prawidłowego jego przeprowa-
dzenia, a następnie zinterpretowania wyników. Następnie opisano niezbędną
dla wykonania ćwiczenia aparaturę, szkło i odczynniki laboratoryjne. Nacisk
położono na opis prawidłowej kolejności oraz właściwego wykonania manual-
nego poszczególnych czynności tak, aby dać studentom możliwość samodziel-
nej pracy, zakończonej uzyskaniem wyników dających podstawę do prawidło-
wego wnioskowania.
Każda z jednostek tematycznych jest zakończona przedstawieniem koniecznych
przeliczeń matematycznych, propozycją ich wykorzystania w ocenie gleby oraz
tabelarycznymi zestawieniami danych literaturowych dotyczących kształtowa-
nia się opisywanej cechy w glebach i gruntach. Przy pomocy tak opracowanego
materiału student uzyskuje możliwość zinterpretowania uzyskanych przez sie-
bie wyników.
 Wykonanie ćwiczeń, przewidzianych w tym opracowaniu, powinno dać
studentom wiedzę, pozwalającą samodzielnie wykonywać szereg prac laborato-
ryjnych oraz właściwie analizować zjawiska zachodzące w środowisku glebo-
wo-gruntowym. W rezultacie końcowym powinno to doprowadzić do wyrobie-
nia u studentów umiejętności formułowania właściwych wniosków i podejmo-
wania właściwych decyzji w określaniu działań w pracy zawodowej przez przy-
szłego absolwenta uczelni w dyscyplinie kształtowania środowiska.
Andrzej Greinert
Spis ćwiczeń :
I. Badania stanu gleb i gruntów Strona:
1. Technika badań polowych. Sporządzanie odkrywek gle-
bowych. Opis profilu glebowego. Pobieranie prób glebo- 9
wych. 22
2. Laboratoryjne przygotowanie prób. Wyciągi glebowe.
3. Określenie składu mechanicznego gleb i gruntów. Jego 29
znaczenie dla praktyki gleboznawczej i rolnej.
4. Właściwości sorpcyjne gleb i gruntów. Oznaczanie kwa-
sowości hydrolitycznej, sumy zasad, całkowitej pojemno- 42
ści wymiennej.
5. Oznaczanie właściwości powietrzno-wodnych gleb i grun-
tów: gęstości właściwej, objętościowej, pojemności wod- 52
nej, wilgotności, porowatości.
6. Kartografia gleb, symbolika map glebowych. Klasy boni- 64
tacyjne gleb i kompleksy przydatności rolniczej.
II. Ocena stopnia degradacji gleb i gruntów
7.Oznaczanie parametrów podstawowych świadczących o za- 71
soleniu i zakwaszeniu gleb i gruntów.
8. Oznaczanie zawartości węgla organicznego w glebach 87
i gruntach. 94
9. Oznaczanie zawartości siarki w glebach i gruntach.
10. Oznaczanie zawartości azotu i fosforu w glebach i grun- 99
tach.
11. Oznaczanie zawartości węglanów oraz wapnia, potasu i 112
sodu w glebach i gruntach.
12. Oznaczanie zawartości magnezu i innych metali w glebach 122
i gruntach.
13. Zanieczyszczenie gleb i gruntów produktami pochodnymi 131
ropy naftowej oraz metody ich diagnozowania.
14. Ocena stanu gleb i gruntów na podstawie zgromadzonych 140
danych laboratoryjnych i polowych.
III. Metody usuwania zanieczyszczeń z gleb i gruntów
15. Zmiany w składzie gleb i gruntów wywoływane ich prze- 163
mywaniem. Właściwości filtracyjne gleb i gruntów.
16. Metody unieruchamiania zanieczyszczeń w glebach i grun-
tach.
17. Biodegradacja zanieczyszczeń gleb i gruntów.
172
177
IV. Tablice; Przeliczniki; Zasady bezpieczeństwa w pracy
laboratoryjnej. Szkło laboratoryjne, przyrządy i urzą-
dzenia laboratoryjne i polowe - zastosowanie i zasady ich
użytkowania. Praca z odczynnikami chemicznymi
182
V. Spis literatury
218
VI. Indeks
222
Występujące w tekście skróty redakcyjne:
aut.  autorskie opracowanie rysunku, tabeli itp.;
wsp.  współpracownicy;
zebr.aut.  dane z wielu pozycji literaturowych, zebrane przez autora;
rys.zmod.  rysunek z literatury, zmodyfikowany przez autora.