blo g.t yczko wski.co m
http://blog.tyczkowski.com/2014/01/stopniowanie-przymiotnikow-i-przyslowkow-w-jezyku-niemieckim/
Stopniowanie przymiotników i przysłówków w języku
niemieckim
A
ukasz Tyczkowski
Tłumaczenie zagadnienia stopniowania niemieckich przymiotników i przysłówków chciałbym zacząć
od pokazania różnicy pomiędzy tymi dwiema częściami mowy. Mimo że przymiotniki i przysłówki mają
w niemieckim bardzo często identyczne f ormy (gut może znaczyć zarówno dobrze, jak i dobry/a/e),
to zachodzą miedzy nimi znaczące różnice. Zbiorę więc ich najważniejsze cechy. Póz
niej przejdÄ™
do poszczególnych zagadnień, podam także przykłady użycia w zdaniach oraz formy stopniowania
nieregularnego.
Niemieckie przymiotniki:
odmieniają się przez przypadki otrzymując tym samym końcówki odmiany (sprawdz
tematy: odmiana
przymiotnika po rodzajniku określonym lub nieokreślonym);
w zdaniu stoją w f unkcji przydawki, określają więc rzeczownik;
odpowiadajÄ… na pytania: jaki?, jaka?, jakie?.
Niemiecki przysłówki:
są nieodmienne, mają więc tylko jedną f ormę, bez żadnych końcówek odmiany;
w zdaniu stoją np. w f unkcji orzecznika, z reguły na końcu tego zdania;
odpowiadajÄ… na pytania: jak?, kiedy?;
ulegają stopniowaniu, jeżeli pochodzą od przymiotników.
Wymienione wyżej różnice widać doskonale na poniższych przykładach:
Das ist ein schnelles Auto.  To jest (jaki?) szybki samochód.
Sie hat einen neuen Computer gekauft.  Ona kupiła (jaki?) nowy komputer.
Ich fühle mich heute nicht so gut.  Nie czujÄ™ siÄ™ dzisiaj zbyt (jak?) dobrze.
Warum fährst du immer so schnell?  Dlaczego zawsze jez
dzisz tak (jak?) szybko?
Mimo powyższych rozbieżności, przymiotniki i przysłówki stopniują się w języku niemieckim według tych
samych reguł. Widoczne są tutaj oczywiście pewne różnice, ale przy dokładnym przemyśleniu tematu raczej
nie powinny one Wam zbytnio utrudniać życia. Przejdz
my do rzeczy.
Podobnie jak w języku polskim czy angielskim, w niemieckim też są
3 stopnie:
stopień równy (Positiv),
stopień wyższy (Komparativ),
stopień najwyższy (Superlativ).
Stopień równy to ten, który poznajemy już na samym początku nauki.
Przymiotniki nie mają końcówek poza tych pasujących do rodzaju
gramatycznego, przysłówki też stoją bez żadnych końcówek, te są
przecież nieodmienne. W stopniu równym używane są spójniki: so& wie 
tak& jak, genauso& wie  dokładnie tak& jak, ebenso& wie  tak
samo& jak.
Stopień wyższy przymiotników i przysłówków tworzymy przede wszystkim poprzez dodanie końcówki 
er, np.: schnell  schneller, interessant  interessanter, breit  breiter etc. Przymiotniki i przysłówki
jednosylabowe otrzymują dodatkowo przegłos, jeżeli samogłoska tworząca tę sylabę to a, o lub u. Musi
być to więc samogłoska, która ma w niemieckim alf abecie swoją f ormę z przegłosem (nie ma w niemieckim
przecież i-Umlaut lub y-Umlaut), np.: alt  älter, jung  jünger etc. PrzegÅ‚os dodawany jest też w stopniu
najwyższym. Jeżeli przymiotnik lub przysłówek kończy się na  el lub  er, wtedy z tej końcówki w stopniu
wyższym znika -e-, np.: dunkel  dunkler, teuer  teurer. W stopniu najwyższym to -e- wraca na swoje
miejsce. W stopniu wyższym używany jest spójnik als  niż.
Pamiętajcie, że przymiotniki w stopniu wyższym otrzymują końcówki osobowe oraz odmieniają się przez
osoby, przysłówki natomiast pozostają nieodmienne. Zerknijcie na przykłady użycia:
Klaus hat ein schnelleres Auto.  Klaus ma (jaki?) szybszy samochód.
Sie hat einen neueren Computer gekauft.  Ona kupiła (jaki?) nowszy komputer.
Warum fährst du jetzt noch schneller?  Dlaczego jedziesz teraz jeszcze (jak?) szybciej?
Reguły tworzenia stopnia najwyższego chciałbym rozbić na dwie części, gdyż w tym stopniu widoczne
są dosyć duże różnice.
Stopień najwyższy przysłówków tworzymy poprzez dodanie końcówki  sten lub  esten, w zależności
od końcówki przysłówka w jego f ormie podstawowej. Jak się pewnie domyślacie, końcówkę  esten
otrzymają w stopniu najwyższym przysłówki zakończone np. na -t, -d, -z: (breit  breiter  am breitesten).
Poza końcówką, przysłówek w stopniu najwyższym należy poprzedzić słówkiem am. W stopniu najwyższym
używany jest spójnik von  z, ze, od.
Przykłady stopniowania przysłówków
schnell  schneller  am schnellsten
hoch  höher (znika ch)  am höchsten
interessant  interessanter  am interessantesten
gef ährlich  gef ährlicher  am gef ährlichsten
bequem  bequemer  am bequemsten
Przykłady użycia stopnia najwyższego przysłówków w zdaniach
Dieses Gebäude ist am höchsten.  Ten budynek jest najwyższy.
Deine Präsentation ist am interessantesten.  Twoja prezentacja jest najbardziej interesujÄ…ca.
Das Auto von Klaus ist am schnellsten.  Samochód Klausa jest najszybszy.
Stopień najwyższy przymiotników jest już bardziej wymagający, gdyż do
jego poprawnego utworzenia i zastosowania w zdaniu niezbędna jest
znajomość końcówek odmiany przymiotnika. Schematy te pozostają takie
same, jak w stopniu równym, jednak niektóre f ormy mogą brzmieć
dziwnie, szczególnie te utworzone od dłuższych przymiotników.
Końcówki stopnia najwyższego niemieckich przymiotników są podobne
do końcówek przysłówków. Mianownik rodzaju męskiego, żeńskiego
i nijakiego będzie miał na końcu zawsze  ste lub  este, np.: der/die/das
breiteste, der/die/das schnellste, der/die/das interessanteste etc. Jak da siÄ™
zauważyć, słówkiem poprzedzającym przymiotnik w stopniu najwyższym
jest tutaj rodzajnik określony. Jeżeli więc zmienia się rodzajnik (np. na
skutek zmiany przypadków), to zmienia się też końcówka przymiotnika,
np.: den interessantesten (biernik rodzaju męskiego lub celownik liczby mnogiej), die interessantesten
(mianownik i biernik liczby mnogiej) etc.
Przykłady stopniowania przymiotników
schnell  schneller  der/die/das schnellste
bequem  bequemer  der/die/das bequemste
langweilig  langweiliger  der/die/das langweiligste
Przykłady użycia stopnia najwyższego przymiotników w zdaniach
Klaus hat das schnellste Auto.  Klaus ma najszybszy samochód.
Meinem Bruder gefällt dieses höchste Gebäude.  Mojemu bratu podoba siÄ™ ten najwyższy
budynek.
Sie hat den bequemsten Sessel gekauft.  Ona kupiła najwygodniejszy fotel.
Istnieje w języku niemieckim pewna grupa przymiotników i przysłówków, które stopniują się w sposób
nieregularny. W tym przypadku tłumaczenie zasad jest zbędne, podam więc przykłady takich słówek.
gut  besser  am besten/der, die, das beste
bald  eher  am ehesten/der, die, das eheste
gern  lieber  am liebsten/der, die, das liebste
of t  öf ter/häuf iger  am häuf igsten/der, die, das häuf igste
viel  mehr  am meisten/der, die, das meiste
nah  näher  am nächsten/ der, die, das nächste
Wskazówki i dodatkowe informacje
W języku niemieckim nie występuje stopniowanie opisowe, jak
to ma miejsce np. w angielskim, kiedy to przymiotnik jest dłuższy
(interesting  more interesting  the most interesting), każdy niemiecki
przymiotnik i przysłówek stopniujemy więc według podanych wyżej
reguł (interessant  interessanter  am interessantesten).
Jako pierwsze potrzebne jest uczÄ…cym siÄ™ stopniowanie
przymiotników w roli orzecznika (am schnellsten, am besten),
dlatego też temu zagadnieniu należy poświęcić na początku więcej
uwagi.
Spójniki wie czy als mogą także występować w tzw. zdaniach
porównawczych, wtedy wprowadzają one szyk końcowy (czasowniki
w f ormie osobowej znajduje się na końcu zdania).
To tyle ode mnie. Starałem się ująć temat możliwie zwięz
le i jasno, chociaż może się Wam wydawać inaczej,
w końcu trochę się tego nazbierało :)
Foto: sxc.hu