PROTET. STOMATOL., 2010, LX, 6, 501-506
Właściwości mechaniczne żywicy akrylowej wzmacnianej
nanowypełniaczami
Mechanical properties of acrylic resin reinforced by nanofillers
Zbigniew Raszewski1, Danuta Nowakowska2,3
Z Zhermapol� Dental Materials1
Prezes: dr n. farm. W. M. Zabojszcz
Z Zakładu Materiałoznawstwa2
P.o. kierownik: dr n. med. D. Nowakowska
Z Katedry Protetyki Stomatologicznej AM we Wrocławiu3
Kierownik: dr hab. n. med. H. Panek, prof. nadzw.
HASA
A INDEKSOWE: KEY WORDS:
żywice akrylowe, nanowypełniacze, wytrzymałość me- acrylic resins, nanofillers, mechanical properties, sorp-
chaniczna, sorpcja, rozpuszczalność tion, solubility
Streszczenie Summary
Wprowadzenie. Żywice metakrylanowe są po- Introduction. Acrylic resins are commonly used in
wszechnie używane w stomatologii do wykonywania dentistry as basic materials to make removable par-
ruchomych uzupełnień protetycznych, jednak ze wzglę- tial dentures (RPD), but its mechanical properties are
du na ich stosunkowo małą wytrzymałość mechaniczną, not good enough. Therefore, many attempts have been
próbuje się je wzmocnić różnego typu materiałami, np. made to improve their mechanical parameters by rein-
włóknami w formie siatek i taśm, a ostatnio wypełnia- forcing them with different materials, such as fibres in
czami w formie nanocząsteczek. the form of meshworks, and quite recently with some
Cel pracy. Określenie wytrzymałości na zginanie kind of nanoparticles.
oraz sorpcji i rozpuszczalności termoutwardzalnej ży- Aim of the study. To investigate the effect of the ad-
wicy akrylowej wzmocnionej niewielkim dodatkiem ded nanofillers on the flexural strength, sorption and
różnych nanwypełniaczy. solubility of the heat-curing acrylic resin.
Materiał i metody. Badano żywicę Villacryl H Rapid Material and methods. Commercially available
po dodaniu sześciu rodzajów wypełniaczy o wielkości acrylic resin, Villacryl H Rapid, was reinforced with
cząsteczek od 5 do 50 nanometrów, w ilości 0,5% (3 0.5% of nanofillers (3 types of silica with modified
krzemionki o modyfikowanej powierzchni: Aerosil DT4, surface, Aerosil DT 4, Aerosil R 812, SDH 2000, and
Aerosil R 812 i SDH 2000 oraz tlenek cyrkonu, tlenek zirconium dioxide, titanium dioxide and zirconium/si-
tytanu i ceramika typu tlenek cyrkonu/srebro). Do każ- lver ceramics). Each series consisted of five samples
dej serii badań użyto po 5 odpowiednio przygotowa- with nanofillers (study group) and five samples without
nych próbek. Grupę kontrolną stanowiło po 5 próbek nanofillers (control group). Flexural properties were
materiału bez dodatku nanowypełniaczy. Wytrzymałość determined by a three-point bending test, after 24 h
na zginanie mierzono w warunkach suchych po 24 go- in dry conditions and after 7 days of water immersion
dzinach od polimeryzacji próbek oraz po 7 dniach prze- at 37�C. Instron type 4411 testing machine was used.
chowywania w łaz
ni wodnej w temperaturze 37�C. Ba- Sorption and solubility were tested after a 7-day stora-
danie wykonano w zrywarce typu Instron 4411. Sorpcję ge in distillate water at 37�C.
i rozpuszczalność określono po 7 dniach przechowywa- Results. Flexural resistance of acrylic resin increased
nia w wodzie destylowanej w temperaturze 37�C. after its reinforcement with 0.5% nanosilica with me-
501
Z. Raszewski, D. Nowakowska
Wyniki. Wytrzymałość na zginanie badanej żywicy thacrylic groups on the surface. Sorption and solubility
akrylowej zwiększyła się po dodaniu 0,5% nanokrze- decreased after adding hydrophobic silica A 812 R.
mionki z grupami metakrylanowymi na powierzchni. Conclusions. Addition of a small amount of nanofil-
Sorpcja i rozpuszczalność zmniejszyła się po dodaniu lers can change mechanical properties of acrylic resins.
podobnej ilości hydrofobowej krzemionki A 812 R. This may be useful in decreasing acrylic sorption and
Wnioski. Dodatek niewielkiej ilości nanocząstek solubility, which in turn can significantly contribute to
wpływa na zmianę właściwości mechanicznych tworzy- the long wearing of removable partial denture.
wa akrylowego. Za pomocą tego typu związków można
obniżyć sorpcję i rozpuszczalność polimetakrylanu me-
tylu, co w znaczący sposób może wpłynąć na długość
okresu użytkowania protez ruchomych.
Wstęp raturze tematu istnieje niewiele publikacji mówią-
cych o efektach dodania tego typu materiałów do
Stosowane powszechnie w stomatologii żywice żywic akrylowych (3, 9, 10). Pierwszą grupę nano-
akrylowe do wykonywania płyt protez nie są dosko- wypełniaczy stanowiły krzemionki o modyfikowa-
nałe. Ze względu na ich stosunkowo małą odpor- nej powierzchni.
ność mechaniczną, próbuje się je wzmocnić różne- Aerosil DT 4 (Evonic) posiada na swojej po-
go typu materiałami (1-4). Najczęściej stosowane wierzchni grupy metakrylanowe w ilości około 5%
są w tym celu siatki metalowe lub włókna szklane i w stosunku do swojej masy wielkość cząsteczek 14
polietylenowe o różnych długościach (1, 5, 6, 7, 8). nanometrów i pole powierzchni 200 m2/g. Aerosil
Struktury metalowe powodują wzmocnienie żywi- R 812 (Evonic) zawiera cząstki o podobnej wielko-
cy, ale jednocześnie zmieniają jej kolor. Połączenie ści i polu powierzchni lecz ich zewnętrzna warstwa
metalu i akrylu jest podatne na działanie środowi- została zmodyfikowana za pomocą silanów o dłu-
ska jamy ustnej i po dłuższym okresie czasu może gich łańcuchach prostych i o właściwościach hy-
powstać szczelina, która jest siedliskiem różnego drofobowych. SDH 2000 (Wacker) jest krzemionką
typu mikroorganizmów, także i chorobotwórczych, o powierzchni zmodyfikowanej grupami metakry-
a ponadto może dojść do rozdzielenia elementów lanowymi o wielkości pojedynczej cząstki rzędu 7
metalowych i akrylowych. Spośród innych wła- nanometrów Zawartość wiązań metakrylanowych
ściwości mechanicznych pożądana jest niewielka wynosi około 1%. Następne nanowypełniacze, np.
sorpcja i rozpuszczalność żywic akrylowych, co tlenek cyrkonu (Aldrich) charakteryzuje się wielko-
ma znaczenie dla jakości i długości okresu użytko- ścią cząstek wynoszącą 50 nanometrów i polem po-
wania protez. wierzchni około 50 m2/g. Nanocząsteczki tlenku ty-
W ostatnim czasie coraz większego znaczenia na- tanu (Aldrich) wykazują wielkość rzędu 500 nano-
bierają substancje wypełniające stosowane w for- metrów i pole powierzchni około 5 m2/g. Ceramika
mie nanocząsteczek, czyli cząstek o wymiarach zawierająca tlenek cyrkonu i srebro (AlphaSan) jest
od 5 do 50 nanometrów. Cząstki te w stosunku do materiałem o wielkości cząstek 100-500 nanome-
swojej masy mają duże pole powierzchni, które trów, polu powierzchni około 5-10 m2/g i ponadto
można dodatkowo modyfikować chemicznie. Z te- posiada właściwości bakteriobójcze.
go względu posiadają często unikalne właściwości
różniące się w znaczny sposób od tych samych ma- Cel pracy
teriałów w skali makro. Nanowypełniacze znajdują
szerokie zastosowanie jako dodatek do materiałów Celem badań było określenie wytrzymałości na
złożonych wpływając na poprawę ich właściwości, zginanie, sorpcji i rozpuszczalności żywicy akrylo-
takich jak odporność na zginanie, sorpcja, rozpusz- wej wzmocnionej niewielkim dodatkiem różnych
czalność oraz tolerowalność. Jednocześnie w lite- nanowypełniaczy.
502 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2010, LX, 6
Tworzywo akrylowe
Materiał i metody
Materiał badań stanowiła żywica akrylowa do
wykonywania płyt protez polimeryzowana ter-
micznie Villacryl H Rapid (Zhermack) oraz 6 ty-
pów nanocząsteczkowych wypełniaczy różnią-
cych się wielkością i modyfikacją powierzchni.
Przygotowanie materiału wyjściowego do wykona-
nia próbek i przeprowadzenia wszystkich badań by-
ło jednakowe. Każdorazowo do porcji 30 g prosz-
ku żywicy Villacryl H Rapid dodawano po 0,150 g
ocenianych nanowypełniczy. Następnie mieszano
w młynie kulowym przez 30 minut, aby cała obję-
tość proszku była jednolita. Po tym czasie do prosz-
Ryc. 1. Schemat badania wytrzymałości na zginanie.
ku dodawano monomer żywicy Villacryl H Rapid,
oba składniki mieszano w szklanych naczyniach i
pozostawiano pod przykryciem, aby materiał osią- 13). Jako urządzenie pomiarowe zastosowano zry-
gnął fazę plastyczną. warkę typu Instron 4411 (Instron Corp, Anglia),
W celu określenia wytrzymałości tworzywa na w rozstawie podpór 50 mm i prędkości przesuwu
zginanie próbki wykonano w formie metalowej o głowicy wynoszącej 5 mm/min (12). Test kończył
wymiarach 10 x 3,3 x 65 mm, zgodnie normą EN się z chwilą złamania się próbki. Schemat badania
ISO 1567 (12). Na płytce metalowej położono fo- przedstawiono na ryc. 1. Wytrzymałość na zginanie
lię polietylenową a następnie formę metalową, w w megapaskalach obliczano z poniższego wzoru:
której umieszczano ręcznie plastyczne tworzywo
aż do wypełnienia formy. Całość przykryto fo- 0 f = 3FmI /2bh2
lią polietylenową i sprasowano prasą hydrauliczną
(Zhermack, Włochy) pod naciskiem 1 Atm, przez 0 f  wytrzymałość na zginanie
10 minut, aby uzyskać próbki o jednakowej grubo- Fm  maksymalna siła w momencie złamania
ści. Następnie formę umieszczono w ramce polime- próbki
ryzacyjnej i utwardzano przez 60 minut w wodzie I  odległość pomiędzy podporami 50 mm
o temperaturze 100�C w polimeryzatorze wodnym b  szerokość próbki 10 mm
(Zhermack, Włochy). Do każdego badania przygo- h  grubość próbki 3,3 mm
towano zestaw 10 próbek. W każdej serii badawczej
pierwsze 5 próbek umieszczono w wodzie destylo- Badanie sorpcji i rozpuszczalności
wanej na okres 7 dni w temperaturze 37�C, nato- Próbki do badania sorpcji i rozpuszczalności po
miast pozostałe 5 próbek przechowywano w tem- polimeryzacji umieszczono w eksykatorze i po 24
peraturze pokojowej przez 24 godziny. godzinach zważono z dokładnością do 0,0001g
Próbki do badania sorpcji i rozpuszczalności wy- [M1]. Po ustaleniu się stałej masy krążki akrylowe
konano w formach o średnicy 50 mm i grubości 2 zanurzono w wodzie destylowanej w temperaturze
mm. Sposób przygotowania i polimeryzacji próbek 37�C. Po 7 dniach próbki suszono dokładnie za po-
był taki sam jak dla próbek do badania wytrzymało- mocą bibuły i ważono powtórnie. Masa próbki mo-
ści mechanicznej. Badanie sorpcji i rozpuszczalno- krej została oznaczona jako M2. Następnie próbki
ści przeprowadzono dla 5 próbek z każdej serii. umieszczano ponownie w eksykatorze i suszono do
stałej masy, oznaczając ją jako M3.
Badanie odporności na złamanie Sorpcję wyznaczono jako różnicę masy próbki
Test odporności na złamanie wykonano stosując po wyjęciu z wody i osuszeniu, czyli M2 i M3, w
model zginania trójpunktowego, co zostało szcze- stosunku do pola powierzchni. Rozpuszczalność
gółowo przedstawione w normie EN ISO 1567 (12, obliczono jak różnicę masy próbki przed umiesz-
PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2010, LX, 6 503
Z. Raszewski, D. Nowakowska
czeniem w wodzie [M1] i masy po umieszczeniu (100,1 ą 11,4 MPa), co stanowi wzrost wytrzymało-
w wodzie [M3] podzieloną przez pole powierzch- ści średnio o około 8% w stosunku do samego two-
ni próbki. rzywa. Dodatek tlenku tytanu w znaczący sposób
osłabił wytrzymałość próbek akrylowowych (śred-
Wyniki nio o około 17%). Najbardziej elastyczne okazały
się próbki z dodatkiem krzemionki Aerosil R 812
Wyniki odporności na złamanie, ugięcie w mo-  4,85 mm przy złamaniu.
mencie pękania próbki oraz moduł elastyczności Przechowywanie próbek przez okres 7 dni wpły-
po 24 godzinach od momentu spolimeryzowania wa na zmniejszenie ich odporności na złamanie
przedstawiono w tabeli I. W tabeli II natomiast oraz modułu elastyczności przy jednoczesnym
przedstawiono odpowiednie wyniki dla próbek zwiększeniu ich elastyczności (zwiększenie ugię-
umieszczonych w wodzie destylowanej w tempe- cia). W tej serii badawczej najlepsze wyniki uzyska-
raturze 37�C na okres 7 dni. no dla próbek z dodatkiem krzemionki Aerosil 812
Najlepsze rezultaty spośród próbek przechowy- R, gdyż materiał ten mający właściwości hydrofo-
wanych 24 godziny w warunkach suchych, uzyska- bowe, nie wykazuje tak dużej absorpcji wody jak
no dla żywicy akrylowej, do której dodano krze- próbki z zawartością innych nanocząsteczek.
mionkę o wiązaniach metakrylanowych SDH 2000 Sorpcję i rozpuszczalność termoutwardzalnej ży-
T a b e l a I . Właściwości mechaniczne tworzywa akrylowego Villacryl H Rapid bez i z dodatkiem nanocząstek
po 24 godzinach od momentu polimeryzacji
Odporność na złamanie Maksymalne ugięcie Moduł Younga
Materiał
[MPa] [mm] [MPa]
Villacryl H Rapid 92,3 ą 6,7 4,05 ą -,56 ? 2540 ą 115
Villacryl H Rapid + Aerosil DT 4 84,9 ą 8,9 3,31 ą 0,42 3120 ą 154
Villacryl H Rapid + Aerosil R 812 93,8 ą 11,8 4,85 ą 0,62 2979 ą 167
Villacryl H Rapid + SDH 2000 100,1 ą 11,4 3,97 ą 0,58 3279 ą 189
Villacryl H Rapid + Tlenek cyrkonu 101,4 ą 6,9 4,33 ą 0,55 3185 ą 125
Villacryl H Rapid + Tlenek tytanu 77,97 ą 8,8 2,90 ą 0,29 3266 ą 134
Villacryl H Rapid + Ceramika
95,4 ą 5,4 4,56 ą 0,54 3116 ą 245
tlenek cyrkonu /srebro
T a b e l a I I . Właściwości mechaniczne tworzywa akrylowego Villacryl H Rapid bez i z dodatkiem nanocząstek
po 7 dniach przechowywania w wodzie w temperaturze 37�C
Odporność na złamanie Maksymalne ugięcie Moduł Younga
Materiał
[MPa] [mm] [MPa]
Villacryl H Rapid 82,8 ą 7,4 4,45 ą 0,61 2430 ą 202
Villacryl H Rapid + Aerosil DT 4 74,8 ą 7,3 3,54 ą 0,28 3098 ą 234
Villacryl H Rapid + Aerosil R 812 91,8 ą 8,8 4,75 ą 0,67 2954 ą 125
Villacryl H Rapid + SDH 2000 85,1 ą 4,9 4,07 ą 0,43 3132 ą 122
Villacryl H Rapid + Tlenek cyrkonu 88,4 ą 5,9 4,46 ą 0,35 3056 ą 193
Villacryl H Rapid + Tlenek tytanu 67,1 ą 5,8 3,02 ą 0,34 3054 ą 156
Villacryl H Rapid + Ceramika
83,4 ą 3,4 4,69 ą 0,55 3078 ą 245
tlenek cyrkonu / srebro
504 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2010, LX, 6
Tworzywo akrylowe
T a b e l a I I I . Sorpcja i rozpuszczalność żywicy akrylowej Villacryl H Rapid bez i z dodatkiem nanocząsteczek
Materiał *Sorpcja �g/mm2 **Rozpuszczalność �g/mm2
Villacryl H Rapid 22,4 ą 1,2 1,5 ą 0,3
Villacryl H Rapid + Aerosil DT 4 22,8 ą 1,3 1,6 ą 0,4
Villacryl H Rapid + Aerosil R 812 17,6 ą 1,4 0,9 ą 0,2
Villacryl H Rapid + SDH 2000 24,5 ą 1,7 2,0 ą 0,4
Villacryl H Rapid + Tlenek cyrkonu 21,6 ą 0,8 1,6 ą 0,3
Villacryl H Rapid + Tlenek tytanu 23,2 ą 1,7 2,3 ą 0,45
Villacryl H Rapid + Ceramika
20,1 ą 1,4 1,3 ą 0,2
tlenek cyrkonu / srebro
Wymagania normatywne: *Sorpcja >32 �g/mm2, **Rozpuszczalność >2 �g/mm2.
wicy akrylowej Villacryl H Rapid z dodatkiem nano- się mniejszą sorpcją i rozpuszczalnością niż two-
wypełniaczy przedstawiono w tabeli III. Najlepsze rzywo nie modyfikowane. Nanocząstki krzemion-
wyniki uzyskały próbki z dodatkiem hydrofobowej ki, które posiadają na swojej powierzchni wiąza-
krzemionki Aerosil R 812. nia metakrylanowe (Aerosil DT 4 i SDH 2000)
mogą reagować z cząsteczkami metakrylanu me-
Omówienie wyników i dyskusja tylu, służąc jako środek sieciujący. Próbki akrylu
z tymi krzemionkami odznaczały się większym
Nanowypełniacze są cząsteczkami, które po- modułem elastyczności i mniejszym ugięciem niż
siadają bardzo duże pola powierzchni właściwej próbki materiału odniesienia. Dodatkowo krze-
czasami rzędu 300 m2 na gram. Dlatego też przed mionka Aerosil DT 4 posiada więcej wiązań met-
przystąpieniem do badań starano się określić jaką karylanowych niż SDH co powoduje, że próbki te
maksymalną ilość nanowypełniaczy można do- odznaczają się gorszą odpornością na złamanie i
dać do materiału akrylowego bez zmiany propor- są bardziej twarde.
cji mieszania proszku z płynem zalecanych przez Ponadto nanocząstki krzemionek oraz ceramiki
producenta. Dodatek 1-2% tego typu wypełnia- tlenek cyrkonu/srebro w niewielki sposób wpływa-
czy powoduje zwiększenie ilości monomeru po- ją na zmianę barwy samej żywicy Villacryl H Rapid
trzebnego do właściwego zwilżenia proszku na- o kolorze różowym. Natomiast nawet niewielki do-
wet o 20%. Przykładowo dodatek 2% krzemionki datek tlenku cyrkonu lub tlenku tytanu w znaczny
Aerosil R 812 zmienił proporcje mieszania z 2,4 g sposób powoduje zmniejszenie przezierności ba-
proszku na 1 g płynu do 2 g proszku na 1 g płynu. danych próbek.
Z licznych publikacji wiadomo, że wprowadze- Casemiro L. A. i wsp. przebadali wpływ dodatku
nie dużej ilość monomeru nie jest korzystne, po- zeolitu (glinokrzemiany sodu i wapnia) zawierają-
nieważ zwiększa niebezpieczeństwo wystąpienia cego srebro na właściwości akrylu i wykazali zna-
reakcji alergicznych, zmniejsza wytrzymałość sa- czy spadek wytrzymałości mechanicznej na zgina-
mego materiału oraz zwiększa możliwość wystą- nie (2). Autorzy ci jednak dodawali większą ilość
pienia porów w spolimeryzowanym materiale (3, ceramiki od 2,5% do 10%, ponadto był to materiał
8, 13). Dlatego w dalszych badaniach zastosowano o większych cząstkach niż Alphasan. Jest zrozumia-
tylko 0,5% dodatek nanowypełniaczy. Uzyskane łe, że tak duży dodatek materiału niezwiązanego w
wyniki wskazują, że już tak niewielka ilość na- chemiczny sposób z tworzywem metakrylanowym
nocząstek wypływa w znaczący sposób na wła- powoduje jego osłabienie.
ściwości mechaniczne zmodyfikowanego tworzy- Unalan F. i Dikbas I. badali z kolei wpływ do-
wa akrylowego. Próbki zawierające krzemionkę o datku nanocząstek krzemionki z wiązaniami met-
właściwościach silnie hydrofobowych odznaczają karylanowymi na powierzchni oraz silanizowane-
PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2010, LX, 6 505
Z. Raszewski, D. Nowakowska
go szkła (5-25%) na twardość powierzchniową zę- szklane. w: Kompozyty. WPW, Warszawa 2003, str.
bów akrylowych (3). Autorzy ci wykazali, że do- 35-55.
datek nanowypełniaczy, które mogą wiązać się w 6. Gajdus P., Hędzelek W., Leda H.: Wpływ wybra-
sposób chemiczny z tworzywem akrylowym, po- nych wysokowytrzymałych włókien sztucznych o
woduje zwiększenie jego twardości powierzchnio- modyfikowanej i niemodyfikowanej powierzchni
wej. Z kolei Mc Nally L. i wsp. badali dodatek czą- na właściwości mechaniczne polimetakrylanu me-
steczek hydrofobowej nanokrzemionki, na właści- tylu. Protet. Stomatol., 2000, 50, 3, 161-165.
wości mechaniczne tworzywa akrylowego na płyty 7. Wagner L: Włókna szklane i Rodzaje włókien
protez, takie jak odporność na złamanie oraz mo- sztucznych. w: Zastosowanie włókien sztucznych
duł elastyczności (9). Uzyskane wyniki badań są w stomatologii. Bestom, A
ódz
, 2008, str. 5 15 i 32-
podobne do wyników własnych. Dodatek hydro- -55.
fobowych krzemionek nie zwiększa w istotny spo- 8. Raszewski Z.: Nowe spojrzenie na tworzywa akry-
sób odporności na złamanie, a moduł elastyczności lowe, Elamem, Katowice 2009, str. 51-61.
ulega nieznacznemu zwiększeniu. 9. Mc Nally L., O Sullivan D. J., Jagger D. C.: An in
vitro investigation of the effect of the addition of
Wnioski untreated and surface treated silica on the transverse
and impact strength of poly(methyl methacrylate)
Na podstawie przeprowadzonych badań można acrylic resin. Biomed. Mater. Eng., 2006, 16, 2, 93-
stwierdzić, że dodatek niewielkiej ilości nanoczą- 100.
stek wpływa na zmianę właściwości mechanicz- 10. Stober T., Henninger M., Schmitter M., Pritsch M.,
nych tworzywa akrylowego. Za pomocą tego typu Rammelsberg P.: Three-body wear of resin den-
związków można obniżyć sorpcję i rozpuszczal- ture teeth with and without nanofillers. J. Prosthet.
ność polimetakrylanu metylu, co w znaczący spo- Dent., 2010, 103, 2,108-17.
sób może wpłynąć na długość okresu użytkowania 11. AEROSIL� Colloidal Silicon Dioxide for
protez ruchomych. Pharmaceuticals, The Technical Information No.
1281, 2010.
Piśmiennictwo 12. PN-EN ISO 1567, Denture Base Materials, 2000.
13. Pfeiffer P., Rolleke C., Sherif L.: Flexural strength
1. Jagger D. C., Harrison A, Jandt K D.: The rein- and moduli of hypoallergenic denture base materi-
forcement of dentures. J. Oral Rehabil., 1999, 26, 3, als. J. Prosthet. Dent., 2005, 93, 4, 372-377.
185-194. 14. Rahal J. S., Mesquita M. F., Henriques G. E., Nóbilo
2. Casemiro L. A., Gomes Martins C. H., Pires-de- M. A.: Influence of chemical and mechanical polish-
Souza F.de C., Panzeri H.: Antimicrobial and me- ing on water sorption and solubility of denture base
chanical properties of acrylic resins with incorpo- acrylic resins. Braz Dent J., 2004, 15, 3, 225-230.
rated silver-zinc zeolite  part I. Gerodontology. 15. Hoshiai K., Tanaka Y., Hiranuma K.: Comparison
2008, 25, 3, 187-194. of a new autocuring temporary acrylic resin with
3. Unalan F., Dikbas I.: Effects of mica and glass on some existing products. J. Prosthet. Dent., 1998, 79,
surface hardness of acrylic tooth material. Dent. 3, 273-277.
Mater. J. 2007, 26, 4, 545-548. 16. Ogawa T., Hasegawa A.: Effect of curing environ-
4. Kamijo K., Mukai Y., Tominaga T., Iwaya I., Fujino ment on mechanical properties and polymerizing
F., Hirata Y., Teranaka T.: Fluoride release and re- behaviour of methyl-methacrylate autopolymeriz-
charge characteristics of denture base resins con- ing resin. J. Oral Rehabil., 2005, 32, 3, 221-226.
taining surface pre-reacted glass-ionomer filler.
Dent. Mater. J., 2009, 28, 2, 227-233. Zaakceptowano do druku: 28.X.2010 r.
5. Boczkowska A., Kapuściński J., Lademann Z., Adres autorów: 02-981 Warszawa, ul. Augustówka 14.
Witemberg-Petrzyk D., Wojciechowski S.: Włókna � Zarząd Główny PTS 2010.
506 PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2010, LX, 6