Prawo w ochronie zdrowia
1. Terminologia z zakresu polityki zdrowotnej i prawa ochrony zdrowia w systemie prawa, m.in.:
a. Pacjent  osoba zwracająca się o udzielenie świadczeń zdrowotnych lub korzystająca ze świadczeń zdrowotnych
udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych lub osobę wykonującą zawód medyczny,
b. świadczenie zdrowotne  działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz
inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich
wykonywania,
c. prawo do ochrony zdrowia  prawo socjalne oraz osobiste w Konstytucji RP:
- każdy ma prawo do ochrony zdrowia,
- obywatelom (niezależnie od sytuacji materialnej) władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń
opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych,
- władze publiczne są zobowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom
ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku,
- władze publiczne są zobowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla
zdrowia skutkom degradacji środowiska,
- władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.
d. szpital  przedsiębiorstwo podmiotu leczniczego, w którym podmiot ten wykonuje działalność leczniczą w
rodzaju świadczenia szpitalne,
e. samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej  może być utworzony i prowadzony przez Skarb Państwa
(reprezentowany przez ministra, centralny organ administracji rządowej lub wojewodę), jednostkę samorządu
terytorialnego lub uczelnię medyczną. Prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie,
pokrywa z posiadanych środków i uzyskiwanych przychodów koszty działalności i reguluje zobowiązania, jego
podstawą jest plan finansowy ustalany przez kierownika. SPZOZ może uzyskiwać środki finansowe z odpłatnej
działalności leczniczej, z odsetek od lokat, z darowizn, zapisów, spadków, ofiarności publicznej, na realizację
celów i zadań.
f. dokumentacja medyczna  opisane w pkt.2 i pkt.6 g.
g. działalność lecznicza  polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, może także polegać na promocji zdrowia
lub realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją
zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii medycznych oraz metod leczenia,
h. podmiot leczniczy  przedsiębiorcy, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, jednostki budżetowe,
instytuty badawcze, fundacje i stowarzyszenia (działające w zakresie ochrony zdrowia), jednostki wojskowe,
lekarze i pielęgniarki (indywidualna lub grupowa praktyka lekarska / pielęgniarek).
2. Zasady prowadzenia dokumentacji medycznej
Wyróżnia się dokumentację indywidualną (dotyczącą poszczególnych pacjentów, korzystających ze świadczeń
zdrowotnych) oraz dokumentację zbiorową (odnoszącą się do ogółu pacjentów lub określonych grup pacjentów
korzystających ze świadczeń zdrowotnych). Rozporządzenie szczegółowo reguluje zasady prowadzenia
dokumentacji medycznej przez poszczególne podmioty (m.in. szpitale, ale i indywidualnych pracowników
wykonujących zawód medyczny) oraz zakres informacji mających znalez
ć się w prowadzonej dokumentacji.
Dokumentacja indywidualna wewnętrzna przeznaczona jest na potrzeby podmiotu udzielającego świadczeń
zdrowotnych (np. historia zdrowia i choroby, karta noworodka, karta indywidualnej opieki pielęgniarskiej).
Dokumentacja indywidualna zewnętrzna przeznaczona jest na potrzeby korzystającego ze świadczeń.
Wewnętrzna pozostaje własnością podmiotu który ją sporządził i jest przez niego przechowywana, a zewnętrzną
wydaje się pacjentowi (np. skierowanie do szpitala, skierowanie na badanie, zaświadczenie, orzeczenie, opinia
lekarska).
Zasada zgodności dokumentacji z rzeczywistym stanem faktycznym  każdy dokument wytworzony z uwagi na
udzielone świadczenie musi być wiarygodny. Dokumentację medyczną sporządza się w języku polskim. Do
przestrzegania tych zasad zobowiązani są wszyscy dokonujący w niej wpisów.
Zasada optymalnej szczegółowości wpisów dokonywanych w dokumentacji, tj. wpisów dających z zakresu
medycyny poszczególnych czynności możliwość odtworzenia przez biegłego i wykonywanych w ramach
udzielania świadczenia zdrowotnego oraz ich skutków. Aby odtworzenie procesu diagnostyczno-leczniczego
było możliwe, wpisy w dokumentacji muszą być dokonywane w porządku chronologicznym, czytelnie i
niezwłocznie po udzieleniu świadczenia.
Zasada nieusuwalności wpisów w dokumentacji  to co zostało w dokumentacji stwierdzone, nie może zostać z
niej usunięte, ale można poprawiać błędy. Gdy błędy się pojawią dokonuje się adnotacji o przyczynie ich
wystąpienia. Dokumentacja może być prowadzona w formie elektronicznej i papierowej  każda strona powinna
być oznaczona imieniem i nazwiskiem pacjenta i ponumerowana. Dokumentacja musi być zabezpieczona przed
uszkodzeniem lub utratą, a także przed dostępem do niej osób nieuprawnionych.
Dokumentację indywidualną wewnętrzną zakłada się niezwłocznie po przyjęciu do szpitala lub przy udzielaniu
świadczenia po raz pierwszy. Należy dołączyć upoważnienia osoby bliskiej do uzyskiwania informacji oraz
dokumentacji lub brak takiego upoważnienia.
3. Zasady prowadzenia działalności leczniczej przez podmioty prawne
a. rodzaje działalności leczniczej
- stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne (szpitalne i inne)  udzielanie całodobowych świadczeń
zdrowotnych (pielęgnacja, rehabilitacja, zapewnianie produktów leczniczych i wyrobów medycznych oraz
pomieszczeń i wyżywienia, a także prowadzeniu edukacji zdrowotnej dla pacjentów i ich rodzin), prowadzenie
działań usprawniających służących zachowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, sprawowanie wszechstronnej
opieki zdrowotnej, psychologicznej i społecznej nad pacjentami i ich rodzinami,
- ambulatoryjne świadczenia zdrowotne  obejmują świadczenia podstawowej lub specjalistycznej opieki
zdrowotnej oraz świadczenia z zakresu rehabilitacji leczniczej, udzielane w warunkach niewymagających ich
udzielania w trybie stacjonarnym i całodobowym; udzielanie świadczeń może odbywać się w ambulatorium
(przychodni, poradni, ośrodku zdrowia, lecznicy lub ambulatorium z izbą chorych), a także zakładzie badań
diagnostycznych i medycznym laboratorium diagnostycznym oraz w pojez
dzie (karetka) lub w miejscu pobytu
pacjenta,
b. prawa i obowiązki podmiotu leczniczego
Podmiotami leczniczymi są: przedsiębiorcy, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, jednostki
budżetowe (posiadające w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza),
instytuty badawcze, fundacje i stowarzyszenia (których statut dopuszcza prowadzenie działalności leczniczej),
kościoły, jednostki wojskowe. Podmiot leczniczy może być utworzony w formie spółki kapitałowej, jednostki
budżetowej lub jednostki wojskowej przez Skarb Państwa, jednostkę samorządu terytorialnego lub uczelnię
medyczną.
Podmiot leczniczy nie może odmówić udzielenia świadczenia zdrowotnego osobie, która potrzebuje
natychmiastowej pomocy ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia. W miejscu udzielania świadczeń
zdrowotnych nie mogą być świadczone usługi pogrzebowe oraz prowadzona ich reklama. Nie ma natomiast
żadnych przeszkód prawnych, aby była wykonywana działalność gospodarcza inna niż działalność lecznicza, pod
warunkiem że nie będzie ona uciążliwa dla pacjenta lub samego przebiegu leczenia. Podmiot wykonujący
działalność leczniczą ma ponadto obowiązek podania do wiadomości publicznej informacji o zakresie i rodzajach
udzielanych świadczeń zdrowotnych. Treść i forma tych informacji nie mogą mieć cech reklamy. Podobnie
informacje dotyczące wysokości opłat za udostępnienie dokumentacji medycznej, opłat za przechowywanie
zwłok oraz udzielanie świadczeń zdrowotnych innych niż finansowane ze środków publicznych  podaje się do
wiadomości pacjentów w sposób zwyczajowo przyjęty.
Podmiot leczniczy jest zobowiązany: posiadać odpowiednie pomieszczenia lub urządzenia, stosować
odpowiednie wyroby medyczne, zapewniać udzielanie świadczeń zdrowotnych wyłącznie przez osoby
wykonujące zawód medyczny oraz spełniające wymagania zdrowotne, zawrzeć umowę ubezpieczenia
(odpowiedzialności cywilnej i na rzecz pacjentów z tytułu zdarzeń medycznych).
c. regulamin organizacyjny podmiotu wykonującego działalność leczniczą
Sprawy dotyczące sposobu i warunków udzielania świadczeń zdrowotnych przez podmiot wykonujący
działalność leczniczą, nieuregulowane w ustawie lub statucie, określa regulamin organizacyjny ustalony przez
kierownika. Regulamin określa w szczególności:
1) firmę podmiotu, cele i zadania podmiotu, strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa podmiotu
2) rodzaj działalności leczniczej oraz zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych
3) miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych
4) przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych, z zapewnieniem właściwej dostępności i jakości tych
świadczeń w jednostkach lub w komórkach organizacyjnych przedsiębiorstwa podmiotu
5) organizację i zadania poszczególnych jednostek lub komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa podmiotu
oraz warunki współdziałania tych jednostek lub komórek dla zapewnienia sprawnego i efektywnego
funkcjonowania podmiotu pod względem diagnostyczno-leczniczym, pielęgnacyjnym, rehabilitacyjnym
i administracyjno-gospodarczym
6) warunki współdziałania z innymi podmiotami wykonującymi działalność leczniczą w zakresie zapewnienia
prawidłowości diagnostyki, leczenia, pielęgnacji i rehabilitacji pacjentów oraz ciągłości przebiegu procesu
udzielania świadczeń zdrowotnych
7) wysokość opłaty za udostępnienie dokumentacji medycznej, organizację procesu udzielania świadczeń
zdrowotnych w przypadku pobierania opłat
8) wysokość opłaty za przechowywanie zwłok pacjenta przez okres dłuższy niż 72 godziny od osób lub instytucji
uprawnionych do pochowania zwłok oraz od podmiotów, na których zlecenie przechowuje się zwłoki w związku
z toczącym się postępowaniem karnym, wysokość opłat za udzielane świadczenia zdrowotne inne niż
finansowane ze środków publicznych oraz sposób kierowania jednostkami
9) sposób kierowania jednostkami lub komórkami organizacyjnymi przedsiębiorstwa podmiotu.
d. zasady funkcjonowania podmiotów leczniczych
Podmiot leczniczy wykonujący działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia
zdrowotne:
- w razie pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta, powodującego zagrożenie życia lub w razie jego śmierci,
niezwłocznie zawiadomić wskazaną przez pacjenta osobę, a w przypadku śmierci  umycie, okrycie i
przechowanie zwłok,
- wypisanie pacjenta ze szpitala następuje gdy jego stan zdrowia się poprawi, na żądanie lub gdy pacjent rażąco
narusza porządek (a zaprzestanie leczenia nie spowoduje zagrożenia dla zdrowia lub życia),
- w dokumentacji medycznej pacjenta sporządza się adnotację o dokonaniu albo zaniechaniu sekcji zwłok, z
odpowiednim uzasadnieniem (sprzeciwić może się rodzina lub zmarły jeszcze za życia), sekcja może nastąpić
najwcześniej po upływie 12 godzin od stwierdzenia zgonu,
- podmiot może na okres nieprzekraczający 6 miesięcy, zaprzestać działalności leczniczej całkowicie lub
częściowo (wymagana zgoda wojewody),
- osoby zatrudnione w podmiocie leczniczym są zobowiązane nosić w widocznym miejscu identyfikator
zawierający imię i nazwisko oraz funkcję tej osoby.
e. podmioty lecznicze o szczególnej regulacji
Jednostka budżetowa posiadająca w swojej strukturze ambulatorium z izbą chorych albo poradnię
przyzakładową i poradnię przyzakładową z izbą chorych, wykonuje działalność leczniczą w zakresie świadczeń
podstawowej opieki zdrowotnej lub świadczeń lekarza dentysty, a także stacjonarnych i całodobowych
świadczeń zdrowotnych innych niż szpitalne udzielanych żołnierzom i personelowi cywilnemu, funkcjonariuszom
Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Biura Ochrony Rządu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralnego
Biura Antykorupcyjnego, Służby Więziennej oraz Straży Granicznej.
f. podmioty lecznicze niebędące przedsiębiorcami
Ustrój podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą, a także inne sprawy dotyczące jego funkcjonowania
nieuregulowane w ustawie określa statut. W statucie określa się: nazwę, siedzibę, cele i zadania, organy i
strukturę organizacyjną oraz formę gospodarki finansowej podmiotu.
Podmiot tworzący może pozbawić podmiot (LNP) składników przydzielonego lub nabytego mienia w przypadku
jego połączenia albo przekształcenia, przeprowadzanych na zasadach określonych w ustawie.
Podmiot (LNP) udziela świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych ubezpieczonym oraz
innym osobom uprawnionym do tych świadczeń na podstawie odrębnych przepisów nieodpłatnie, za częściową
odpłatnością lub całkowitą odpłatnością. Wysokość opłat za świadczenia zdrowotne ustala kierownik.
W podmiocie (LNP) działa rada społeczna, która jest organem inicjującym i opiniodawczym podmiotu
tworzącego oraz doradczym kierownika.
Podmiot (LNP) stosuje minimalne normy zatrudnienia pielęgniarek, ustalone przez kierownika.
g. rejestr podmiotów wykonujących działalność leczniczą
Podmiot, który zamierza wykonywać działalność leczniczą jako podmiot leczniczy, składa odpowiedniemu
organowi wniosek o wpis do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Do wniosku dołącza się
dokumenty potwierdzające spełnienie warunków wykonywania działalności leczniczej. Organem prowadzącym
rejestr jest wojewoda właściwy dla siedziby albo miejsca zamieszkania podmiotu leczniczego oraz okręgowa
rada lekarska i pielęgniarska. Organ prowadzący rejestr jest uprawniony do kontroli podmiotów w zakresie
wykonywanej działalności leczniczej.
Wpis do rejestru podlega wykreśleniu w przypadku złożenia oświadczenia niezgodnego ze stanem faktycznym,
wydania prawomocnego orzeczenia zakazującego podmiotowi wykonywania działalności objętej wpisem,
rażącego naruszenia warunków wymaganych do jej wykonywania oraz niezastosowania się do zaleceń
pokontrolnych lub złożenia wniosku o wykreślenie z rejestru.
4. Podstawy prawne indywidualnych i grupowych praktyk lekarskich, pielęgniarek i położnych
a. zasady wykonywania działalności leczniczej
Lekarze i pielęgniarki mogą wykonywać swój zawód w ramach działalności leczniczej, po wpisaniu do rejestru
podmiotów wykonujących działalność leczniczą i zgodnie z ustawą. Lekarze i pielęgniarki mogą wykonywać
działalność leczniczą w formie jednoosobowej działalności gospodarczej (indywidualna (specjalistyczna)
praktyka lekarska i pielęgniarska) lub w formie spółki cywilnej, jawnej albo partnerskiej (grupowa praktyka
lekarska / pielęgniarek).
b. prawa i obowiązki osób wykonujących działalność leczniczą
Lekarz ma obowiązek:
- posiadać prawo wykonywania zawodu,
- nie może być zawieszony (w prawie) lub pozbawiony prawa do wykonywania zawodu,
- dysponować pomieszczeniem w którym będą udzielane świadczenia zdrowotne, wyposażonym w odpowiednie
produkty lecznicze, wyroby medyczne, aparaturę i sprzęt medyczny,
- uzyskać wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,
- zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej,
- posiadać specjalizację w dziedzinie medycyny odpowiadającej rodzajowi i zakresowi wykonywanych świadczeń
zdrowotnych,
- w miejscu wezwania, posiadać produkty lecznicze i sprzęt medyczny umożliwiające udzielanie świadczeń
zdrowotnych,
- wskazać adres siedziby indywidualnej praktyki lekarskiej wykonywanej w miejscu wezwania oraz miejsca
przyjmowania wezwań i miejsca przechowywania dokumentacji medycznej oraz produktów leczniczych i sprzętu
medycznego.
Pielęgniarka ma obowiązek:
- posiadać prawo wykonywania zawodu,
- nie może być zawieszona (w prawie) lub pozbawiona prawa do wykonywania zawodu,
- nie może mieć przerwy w wykonywaniu zawodu łącznie przez okres dłuższy niż 5 lat w okresie ostatnich 6 lat
poprzedzających wniosek o wpis,
- dysponować pomieszczeniem w którym będą udzielane świadczenia zdrowotne, wyposażonym w odpowiednią
aparaturę i sprzęt medyczny oraz posiadać opinię właściwego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o
spełnieniu warunków umożliwiających udzielanie określonych świadczeń zdrowotnych
- uzyskać wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej,
- zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej,
- posiadać specjalizację w dziedzinie pielęgniarstwa lub położnictwa lub innej dziedzinie mającej zastosowanie w
ochronie zdrowia,
- posiadać sprzęt medyczny umożliwiający udzielanie określonych świadczeń zdrowotnych w miejscu
zamieszkania lub pobytu pacjenta,
- wskazać adres praktyki oraz adres miejsca przechowywania dokumentacji medycznej.
5. Zatrudnienie w systemie ochrony zdrowia
a. czas pracy pracowników podmiotów leczniczych
Czas pracy pracowników zatrudnionych w podmiocie leczniczym w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie może
przekraczać 7 godzin 35 minut na dobę i przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień (w przeciętnie
pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (okres rozliczeniowy nie może być dłuższy
niż 3 miesiące)).
Czas pracy pracowników technicznych, obsługi i gospodarczych, w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie może
przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień.
Czas pracy pracowników niewidomych zatrudnionych na stanowiskach wymagających kontaktu z pacjentami, w
przyjętym okresie rozliczeniowym, nie może przekraczać 6 godzin na dobę i przeciętnie 30 godzin na tydzień.
Jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, w stosunku do pracowników mogą być stosowane
rozkłady czasu pracy, w których dopuszczalne jest przedłużenie wymiaru czasu pracy do 12 godzin na dobę.
Czas pracy pracownic w ciąży lub pracowników opiekujących się dzieckiem do lat 4, bez ich zgody - nie może
przekraczać 8 godzin na dobę.
Praca w ramach pełnienia dyżuru medycznego może być planowana również w zakresie, w jakim będzie
przekraczać 37 godzin 55 minut na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin oraz w każdym tygodniu do co
najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku.
6. Prawa pacjenta (katalog z ustawy o prawach pacjenta i RPP oraz standardy europejskie i międzynarodowe).
Prawa pacjenta do:
a. do świadczeń zdrowotnych
Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej oraz
do przejrzystej, obiektywnej, opartej na kryteriach medycznych, procedury ustalającej kolejność dostępu do
tych świadczeń. Pacjent ma prawo zażądać aby jego lekarz zasięgnął opinii innego lekarza lub zwołał konsylium
lekarskie, ale lekarz może odmówić gdy uzna to za bezzasadne. Pacjent ma prawo aby otrzymać świadczenia
natychmiastowo, ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia. Powinny one być udzielane z należytą
starannością, w warunkach odpowiadających wymaganiom fachowym i sanitarnym oraz zgodnie z zasadami
etyki zawodowej.
b. do informacji
Pacjent ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia. Pacjent (powyżej 16 r.ż.) lub jego ustawowy
przedstawiciel mają prawo do uzyskania informacji o stanie zdrowia, rozpoznaniu, metodach diagnostycznych i
leczniczych, następstwach ich zastosowania lub zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu. Pacjent ma
prawo wyrazić zgodę na udzielenie informacji innych osobom. Lekarz musi odpowiednio wcześniej
poinformować pacjenta że zamierza zrezygnować ze świadczenia usług zdrowotnych i wskazać pacjentowi
innego lekarza. Pacjent ma prawo do informacji o prawach pacjenta  lekarz musi umożliwić pacjentowi
zapoznanie się z tymi prawami (np. forma papierowa, umieszczona w miejscu ogólnodostępnym).
c. do zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych
Pacjent / jego przedstawiciel / opiekun ma prawo zgłaszania przedstawicielom medycznym działania
niepożądanego produktu leczniczego.
d. do tajemnicy informacji z nim związanych
Pacjent ma prawo do zachowania w tajemnicy przez lekarzy, informacji z nim związanych, a uzyskanych w
procesie leczenia. Tajemnica ta obowiązuje również po śmierci pacjenta.
e. do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych
Pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy. W
przypadku pacjenta ubezwłasnowolnionego, chorego psychicznie lub upośledzonego, lecz dysponującego
dostatecznym rozeznaniem  może on wyrazić sprzeciw, pomimo zgody opiekuna, ale wtedy rozstrzyga sąd.
f. do poszanowania intymności i godności pacjenta
Prawo do poszanowania intymności i godności obejmuje także prawo do umierania w spokoju i godności.
Pacjent ma prawo do świadczeń zapewniających łagodzenie bólu i innych cierpień. Przy udzielaniu świadczeń
może być obecna osoba bliska, chyba że istnieje zagrożenie epidemiczne lub zagrożenie zdrowia pacjenta.
Uczestnictwo a także obecność innych osób wymaga zgody pacjenta.
g. do dokumentacji medycznej
Pacjent ma prawo dostępu do dokumentacji medycznej, dot. jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu
świadczeń. Dane zawarte w dokumentacji medycznej podlegają ochronie. Podmiot udzielający świadczeń jest
zobowiązany prowadzić, przechowywać i udostępniać dokumentację medyczną. Dokumentacja medyczna
zawiera: dane pacjenta (imię i nazwisko, datę urodzenia, płeć, adres, pesel), oznaczenie podmiotu, opis stanu
zdrowia i udzielonych świadczeń zdrowotnych, datę sporządzenia. Po śmierci pacjenta, wgląd w dokumentację
ma osoba upoważniona (za życia pacjenta przez niego). Wgląd mają także inne podmioty udzielające świadczeń
zdrowotnych, organy władzy publicznej, NFZ, minister do spraw zdrowia, sądy, zakłady ubezpieczeń, komisje
lekarskie, itp. Sposoby udostępniania dokumentacji medycznej: do wglądu, poprzez wyciąg / odpis / kserokopię,
poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i zastrzeżeniem zwrotu. Dokumentację medyczną
przechowuje się przez okres 20 lat, następnie jest niszczona.
h. do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza
Pacjent lub jego przedstawiciel mogą wnieść sprzeciw wobec opinii lub orzeczenia, jeżeli opinia lub orzeczenie
ma wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta, wynikające z przepisów prawa. Sprzeciw wnosi się do Komisji
Lekarskiej przy Rzeczniku Praw Pacjenta, w terminie 30 dni od wydania opinii lub orzeczenia orzekającego o
stanie zdrowia pacjenta. Sprzeciw wymaga uzasadnienia. Komisja Lekarska (skład: 3 lekarzy) na podstawie
dokumentacji medycznej i ew. badaniu pacjenta wydaje orzeczenie (do 30 dni od wniesienia sprzeciwu),
większością głosów. Od decyzji komisji nie przysługuje odwołanie.
i. do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego
Pacjent przebywający stacjonarnie i całodobowo w podmiocie leczniczym ma prawo do kontaktu osobistego,
telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami, ale także ma prawo do odmowy kontaktu z nimi.
j. do opieki duszpasterskiej
Pacjent przebywający stacjonarnie i całodobowo w podmiocie leczniczym ma prawo do opieki duszpasterskiej, a
w sytuacji pogorszenia się zdrowia lub zagrożenia życia  podmiot jest zobowiązany umożliwić pacjentowi
kontakt z duchownym jego wyznania.
k. do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie
Pacjent przebywający stacjonarnie i całodobowo w podmiocie leczniczym ma prawo do przechowywania rzeczy
wartościowych w depozycie  koszty ponosi podmiot. Ministerstwo określa zakres spisu przedmiotów
oddawanych do depozytu, sposób zabezpieczenia przedmiotów i sposób i warunki prowadzenia i
przechowywania księgi depozytów.
7. Zasady i tryb ustalania odszkodowania i zadośćuczynienia w przypadku zdarzeń medycznych
Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do zakażenia pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym,
uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta albo śmierci pacjenta będącego następstwem niezgodnych z
aktualną wiedzą medyczną: diagnozy (niewłaściwe leczenie lub opóz
nienie właściwego leczenia), leczenia (w
tym wykonania zabiegu operacyjnego), zastosowania leku lub wyrobu medycznego.
a. podstawy działania i status prawny wojewódzkich komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych
Tworzy się wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Siedzibą wojewódzkiej komisji
jest siedziba właściwego urzędu wojewódzkiego. Wykonywanie zadań wojewódzkiej komisji nie stanowi
wykonywania władzy publicznej.
b. zakres zadań wykonywanych przez komisję
Celem postępowania przed wojewódzką komisją jest ustalenie, czy zdarzenie, którego następstwem była szkoda
majątkowa lub niemajątkowa, stanowiło zdarzenie medyczne. W celu wydania orzeczenia wojewódzka komisja
może wzywać do złożenia wyjaśnień: podmiot składający wniosek, kierownika podmiotu leczniczego, osoby
które wykonywały zawód medyczny w podmiocie leczniczym oraz inne osoby w nim zatrudnione lub z nim
związane. W postępowaniu wojewódzka komisja rozpatruje dowody przedstawione przez podmiot składający
wniosek, kierownika podmiotu leczniczego oraz ubezpieczyciela. Wojewódzka komisja może także w zakresie
prowadzonego postępowania zażądać dokumentacji medycznej, przeprowadzić postępowanie wyjaśniające oraz
dokonywać wizytacji pomieszczeń i urządzeń szpitala. Wojewódzka komisja po naradzie wydaje, w formie
pisemnej, orzeczenie o zdarzeniu medycznym albo jego braku, wraz z uzasadnieniem (nie póz
niej niż 4 miesiące
od złożenia wniosku).Orzeczenie zapada większością co najmniej 3/4 głosów.
c. skład komisji
W skład wojewódzkiej komisji wchodzi 16 członków (osoby nie mogą być karane), w tym:
- 8 członków posiadających co najmniej wyższe wykształcenie i tytuł magistra lub równorzędny w dziedzinie
nauk medycznych, którzy wykonują zawód medyczny przez okres co najmniej 5 lat albo posiadają stopień
naukowy doktora w dziedzinie nauk medycznych,
- 8 członków posiadających co najmniej wyższe wykształcenie i tytuł magistra w dziedzinie nauk prawnych,
którzy przez okres co najmniej 5 lat byli zatrudnieni na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub
tworzeniem prawa albo posiadają stopień naukowy doktora w dziedzinie nauk prawnych - którzy posiadają
wiedzę w zakresie praw pacjenta oraz korzystają z pełni praw publicznych.
Po jednym członku powołują minister do spraw zdrowia i Rzecznik Praw Pacjenta, a pozostałych 14 członków
wojewoda:
- 4 osoby spośród kandydatów zgłoszonych przez samorządy zawodowe lekarzy, dentystów, pielęgniarek, itp.
- 4 osoby spośród kandydatów zgłoszonych przez samorządy zawodowe adwokatury i radców prawnych,
- 6 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez organizacje społeczne działające na rzecz praw pacjenta.
8. Obowiązek prawny zachowania tajemnicy zawodowej
a. pojęcie tajemnicy medycznej
Tajemnice zawodów medycznych są powszechnie uznawane za jedne z najważniejszych i najstarszych
ograniczeń jawności. Wszelkie informacje uzyskane przez lekarza lub inną osobę wykonującą zawód medyczny
podczas leczenia mają być zachowane w tajemnicy i nie należy ich rozgłaszać. Zachowanie w tajemnicy
informacji związanych z pacjentem jest ważne z punktu widzenia poszanowania jego prywatności i intymności, a
także utrzymania zaufania do osób wykonujących medyczne profesje.
b. zakres przedmiotowy i podmiotowy tajemnicy medycznej
Zakres podmiotowy  podmiotem jest pacjent (def.pkt.1) oraz osoby wykonujące zawód medyczny (osoby, które
fachowo, stale i w celach zarobkowych zajmują się wykonywaniem zajęcia mającego związek z medycyną i które
mają odpowiednie kwalifikacje - zasób wiedzy i umiejętności wymaganych do udzielania świadczeń
zdrowotnych).
Zakres przedmiotowy - informacje związane z pacjentem, uzyskane w związku z wykonywaniem profesji
medycznej. Informacje uzyskane w sposób zamierzony lub przypadkowy, przekazane przez pacjenta (wywiad
medyczny) lub uzyskane przez lekarza podczas wykonywanych procesów diagnostycznych lub terapeutycznych.
Tajemnica nie musi bezpośrednio dotyczyć wyłącznie osoby pacjenta  może dotyczyć także osób trzecich (osób
bliskich, przyjaciół lub osób postronnych).
Tajemnica medyczna obowiązuje od momentu pozyskania informacji, również po śmieci pacjenta. Obowiązek
zachowania tajemnicy nie ulega przedawnieniu, powinien być przestrzegany także po zaprzestaniu
wykonywania zawodu medycznego.
c. odpowiedzialność cywilna, karna, dyscyplinarna za niedochowanie tajemnicy medycznej
Odpowiedzialność cywilna - sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia
pieniężnego za doznaną krzywdę.
Odpowiedzialność karna - przestępstwo to ma charakter umyślny  może być popełnione zarówno w zamiarze
bezpośrednim, jak i ewentualnym, jest skutkowe, indywidualne  sprawcą tego czynu zabronionego może być
tylko ten, na kim ciąży obowiązek zachowania tajemnicy. Ściganie omawianego przestępstwa następuje na
wniosek pokrzywdzonego.
Odpowiedzialność dyscyplinarna  lekarze mają obowiązek wykonywania zawodu zgodnie z zasadami etyki
zawodowej. Może ona występować już na przedpolu odpowiedzialności karnej lub cywilnej, kiedy nie doszło
jeszcze do naruszenia prawa.