aklimatyzacji można rozpocząć już podczas W takiej sytuacji nowo wprowadzane
kwarantanny, jednak nie wcześniej niż po świnie powinny być bezpośrednio po za- al. Partyzantów 57, 24-100 Puławy
upływie 2 tygodni od zakupu warchlaków. kupie zaszczepione przeciwko chorobom
jach. W 1885 r. francuski lekarz weterynarii,
Biotechnologia w rozrodzie koni*
R
piquet przedstawił własne wyniki una-
sieniania klaczy i możliwości zootechnicz-
nego wykorzystania tej metody. Szczególne
zainteresowanie zastosowaniem sztuczne-
Marian Tischner
go unasieniania u koni wykazali farmerzy
z Akademii Rolniczej w Krakowie amerykańscy, widząc w nim metodę zwal-
czania niepłodności. W 1893 r. czasopismo
 The Horseman opublikowało pozytywne
Sztuczne unasienianie conego z nim sąsiada i pobrał nasienie od wyniki lekarza weterynarii, profesora Pear-
słynnego z urody i wytrzymałości ogiera, sona z Uniwersytetu Pennsylwanii.
Pierwsze wzmianki o unasienianiu koni za- a następnie wprowadził je do dróg rodnych Na Ukrainie w latach 1894 1898 polski
wiera arabski tekst z 1322 r. Historia, apo- klaczy, która urodziła mu zdrowe z
rebię (1). lekarz weterynarii Ferdynand Chełchowski
kryficzna lub nie, mówi, że szejk arabski Pod koniec XIX wieku sztuczne unasienia- stosował tę metodę zarówno celem zwalcza-
w Darfurze zakradł się do namiotu skłó- nie koni zaczęto wprowadzać w wielu kra- nia choroby stadniczej koni, jak i ze wzglę-
* Referat wygłoszony 13 X 2005 r. w Krakowie podczas 17. spotkania lekarzy weterynarii Unii Europejskiej zajmujących się inseminacją.
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(1)
19
Prace poglądowe
Biotechnology in horse reproduction
Tischner M. " Agricultural University, Kraków.
In this article modern breeding technology in hor-
ses was presented. Artificial insemination (AI) is prac-
ticed extensively in many species. Despite the fact
that it was first applied in mare this breeding tech-
nology was seldom in use in horses. Currently, new
methods of semen collection and preservation have
been developed. Veterinarians use now routinely the
ultrasound examination of mare ovaries and uterus,
which enables to utilize AI in about 40 countries. As-
sisted fertilization has developed. Methods of equ-
ine embryo transfer and preservation have greatly im-
proved. There are several pairs of homozygotic twins
born due to the embryos splitting. The mechanisms
controlling pregnancy have been determined and be-
tween-species embryo transfer resulted in healthy of-
Ryc. 1. Różne typy sztucznych pochew dla ogierów. Zbiór Katedry Rozrodu Zwierząt AR w Krakowie
fspring. Cloning with encouraging success has been
recently the greatest achievement.
gielskiej (The Jockey Club), amerykańskie- lenie ejakulacji u ogierów następuje w wy-
go towarzystwa koni miniaturowych (Ame- niku bodz
ców ciśnieniowych i cieplnych
Keywords: horse, artificial insemination, embryo
rican Miniature Horse Association) i kuców wywieranych głównie na nasadę, nie jak
transfer, embryo preservation, assisted fertiliza-
walijskich (Welsh Pony Society of America). powszechnie przypuszczano na żołądz

tion, cloning.
Również w hodowli koni ras zachowawczych prącia. Uzyskane wyniki badań pozwoliły
nie dopuszcza się inseminacji klaczy. na opracowanie modelu sztucznej pochwy
Aktualnie inseminacja koni stosowa- typu otwartego i zmodyfikowanie techniki
dów zootechnicznych. Opisał on metody na jest w około 40 krajach świata. Procent pobierania nasienia od ogierów. Sztuczna
sztucznego unasieniania, skonstruował in- klaczy objętych inseminacją waha się od pochwa typu otwartego różni się od modelu
strumenty służące do zbierania i wstrzyki- 0,1 do 97, a ogólna liczba klaczy unasie- klasycznego tym, że nie posiada zbiornika
wania nasienia. Sztuczne unasienianie koni nianych rocznie przekracza milion. Naj- na nasienie. Ejakulowane nasienie zbierane
w Niemczech stosował Hoffman (1895 r.), więcej klaczy unasienianych jest w Chi- jest wprost do lejka połączonego ze zbior-
w Rosji Lideman (1895 r.) oraz Izmaiłow nach, USA, Finlandii, Francji, Holandii, nikiem. Ten sposób pobierania nasienia po-
i Jeniszerłow (1986 r.), na Węgrzech Kaldro- Belgii i Niemczech. zwala na rozdzielenie ejakulatu na frakcje,
vics i w Danii Sand i Stribolt (1902 r.; 2). a nawet na poszczególne wyrzuty. Pierw-
Przełomowe znaczenie dla wykorzysta- Rozwój techniki pobierania nasienia od sze 3 wyrzuty zawierają około 80% plem-
nia sztucznego unasieniania w praktyce ho- ogierów ników całego ejakulatu. Podczas rutynowe-
dowlanej mają prace rosyjskiego biologa go pobierania nasienia ejakulat rozdzielany
I. I. Iwanowa, który zorganizował pierw- Podczas początkowych prób stosowania jest zazwyczaj tylko na dwie frakcje: bogatą
szą stację sztucznego unasieniania klaczy sztucznego unasieniania nasienie zbiera- w plemniki zawierającą pierwsze 3-4 wyrzu-
w 1903 r. Przez wiele lat doświadczenia no za pomocą strzykawki z pochwy tuż po ty oraz frakcję śluzową. Pobieranie nasienia
zdobyte na koniach służyły hodowcom pokryciu grzejącej się klaczy lub wyciśnięciu przy użyciu sztucznej pochwy typu otwar-
jako model w rozwoju sztucznego una- nasienia z gąbki wkładanej do pochwy krytej tego posiada szereg zalet. Przede wszystkim
sieniania innych gatunków zwierząt. klaczy. Pierwszą sztuczną pochwę dla ogie- pozwala na wizualizację i kontrolę procesu
W latach międzywojennych sztuczne rów w 1930 r. skonstruował Salzman w La- ejakulacji oraz otrzymanie nasienia całko-
unasienianie klaczy stosowano na szero- boratorium Sztucznego Unasieniania Zwie- wicie wolnego od wtórnych zanieczyszczeń
ką skalę w Związku Radzieckim, osiąga- rząt w Moskwie (3). Od tego czasu sztucz- bakteryjnych, a w przypadku urospermii lub
jąc w latach 1939 1940 około 300 000 kla- na pochwa dla ogierów była wielokrotnie uszkodzeń prącia  wolnego od domieszek
czy rocznie. Metody opracowane w latach modyfikowana i ulepszana (ryc. 1). moczu i krwi. Pierwsze 2 3 wyrzuty nasie-
trzydziestych, a usprawnione po II wojnie Dotychczas opisane modele sztucz- nia zawierające frakcję bogatą w plemni-
światowej wykazały, że sztuczne unasienianie nej pochwy dla ogierów można podzie- ki mogą być zamrażane bez konieczności
daje możliwość uzyskiwania zaz
rebień do- lić na dwa typy konstrukcyjne: sztuczną szkodliwego dla nasienia wirowania i od-
chodzącą nawet do 80%. Jednak przez wie- pochwę zamkniętą, ze sztywnym (mode- dzielania frakcji śluzowej (ryc. 3, 4, 5).
le lat inseminacja koni nie była w pełni ak- le: Cambridge, Kolorado, francuski, buł-
ceptowana przez wiele związków skupiają- garski, Roanoke i inne) lub elastycznym Fantomy
cych hodowców koni rasowych. Obawiano (model Missouri) cylindrem zewnętrz-
się, że powszechne stosowanie inseminacji nym oraz sztuczną pochwę otwartą  Użycie fantomu pozwala na sterylne po-
może doprowadzić do ograniczenia róż- model Kraków-72 (ryc. 2). branie nasienia. Jest również bezpieczniej-
norodności genetycznej. Często wyrażano sze zarówno dla osoby pobierającej nasie-
obawy o ewentualne pomyłki porcji nasienia Mechanizm kopulacji i ejakulacji  nie, jak i dla ogiera.
i utratę tą droga czystości ras. Obecnie wiele frakcjonowane pobieranie nasienia Pierwszy fantom dla ogierów skonstru-
związków hodowlanych na świecie zezwala ował prof. Tadeusz Olbrycht (ryc. 6) w 1935 r.
na inseminację klaczy, a wyjątek stanowią to- Badania nad mechanizmem kopulacji i eja- na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we
warzystwa hodowców koni pełnej krwi an- kulacji u ogierów (4) wykazały, że wyzwo- Lwowie (5). Od tego czasu skonstruowano
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(1)
20
Prace poglądowe
A B A
C B
Ryc. 5. Podczas rutynowego pobierania nasienia za
pomocą sztucznej pochwy otwartej ejakulat jest roz-
dzielany zazwyczaj na dwie frakcje. Frakcja bogata w
Ryc. 2. A  Klasyczny model sztucznej pochwy zamkniętej. B  Sztuczna pochwa zamknięta, z miękkim korpu- plemniki zawierająca 3 4 pierwsze wyrzuty nasienia
sem zewnętrznym (model Missouri). C  Sztuczna pochwa otwarta (model Kraków-72 ) pobierana jest do zbiorniczka na nasienie połączo-
nego z lejkiem trzymanym w prawej ręce (A), a pozo-
stałe wyrzuty zawierające frakcję śluzową do drugiego
zbiorniczka trzymanego w lewej ręce (B)
Ryc. 3. Sztuczna pochwa otwarta nie posiada zbiornika na nasienie. Podczas ejakulacji nasienie jest  łapane
bezpośrednio do lejka połączonego z probówką
Ryc. 6. Profesor Tadeusz Olbrycht (1891 1964)
wiele typów fantomów. Większość z nich
przypomina naturalny kształt ciała klaczy.
Najbardziej wymyślny fantom opracowano
w Finlandii. Fantom ten posiada dostosowany
do indywidualnych cech elektroniczny sys-
tem regulacji wysokości, temperatury i ci-
śnienia wewnątrz pochwy. Pozwala również
na automatyczny rozdział wyrzutów ejaku-
lowanego nasienia (ryc. 7, 8).
Technika przechowywania nasienia
Po raz pierwszy schłodzone nasienie wyko-
rzystali do inseminacji Walton i Prawocheń-
Ryc. 4. Rozdzielenie ejakulatu na frakcje. Poszczególne wyrzuty są rozdzielane do probówek ski w 1936 r. Transportowali oni nasienie
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(1)
21
Prace poglądowe
Ryc. 9.  Equitainer plastikowy termos do transportu Ryc. 10. Prof. Władysław Bielański (1911 1982)
schłodzonego nasienia
Ryc. 7. Francuskie typy fantomów do pobierania na-
sienia od ogierów
Ryc. 11. Klacz  Mrożonka pierwszy koń urodzony w Polsce w 1969 r. w wyniku inseminacji nasieniem mrożonym
żywcze i ochronne. Do krótkotrwałego (do W Polsce badania nad długotrwałą
8 godz.) przechowywania nasienia w tem- konserwacją nasienia zostały zapocząt-
peraturze około 17�C często używany jest kowane przez prof. Władysława Bielań-
w Polsce rozrzedzalnik mlekowo-żółtkowy skiego (ryc. 10) w połowie lat sześćdziesią-
(7). Natomiast do przechowywania nasienia tych. Pierwsze z
rebię w wyniku insemina-
w temperaturze 4�C stosuje się coraz częściej cji zamrożonym/rozmrożonym nasieniem
rozrzedzalnik według Kenney a i wsp. (8). nazwane  Mrożonka urodziło się w Kra-
Zadowalające wyniki inseminacji nasie- kowie w 1969 r. (10; ryc. 11).
niem rozrzedzonym i schłodzonym uzy- Na początku lat siedemdziesiątych
skuje się z reguły w przypadkach gdy po- w niektórych stadninach koni w Polsce
Ryc. 8. Fiński typ fantomu  Equidame. Elektronicz- czątkowa ruchliwość nasienia jest wysoka, przeprowadzono udane próby insemina-
na kontrola wysokości fantomu, temperatury i ci- a zabieg inseminacji jest przeprowadzony cji klaczy nasieniem mrożonym. W wyniku
śnienia wewnątrz sztucznej pochwy. Możliwość au- do 24 godzin od chwili pobrania nasienia. tych prób urodziło się kilka wartościowych
tomatycznego rozdzielenia ejakulatu na poszczegól- Od ogierów o wysokiej płodności zadowa- koni. Przykładem właściwego indywidual-
ne wyrzuty lający procent zaz
rebień można uzyskać, nego doboru ogiera do klaczy i wykorzysta-
gdy nasienie przechowywane jest w temp. nia nasienia mrożonego było urodzenie się
tryka rasy Suffolk z Anglii do Polski w ter- 4�C przez 2 3 dni (ryc. 9). w 1971 r. w Stadninie Koni Pruchna klaczy
mosie zawierającym kawałki lodu, w tem- półkrwi angloarabskiej  Arabella po ogie-
peraturze 10�C. Tak przechowywanym na- Nasienie mrożone rze Cross XX. Klacz ta w sezonach wyści-
sieniem inseminowali 5 maciorek, spośród gów 1974 1976 wygrała wszystkie goni-
których dwie urodziły jagnięta (6). Próby długotrwałej konserwacji nasienia twy, łącznie z derby dla koni półkrwi i po-
ogierów podejmowano już w latach pięć- biła rekord toru. Włączona do stada matek
Przechowywanie schłodzonego nasienia dziesiątych, jednak wówczas tylko spora- urodziła 16 z
rebiąt (ryc. 12).
ogierów dycznie uzyskiwano zaz
rebienia. Pierwsze W wyniku udanych prób wykorzysta-
dwa z
rebięta urodzone po inseminacji po- nia nasienia mrożonego nastąpiło duże
Aby przedłużyć czas życia plemników, sto- branym nasieniem do sztucznej pochwy zainteresowanie inseminacją, szczególnie
sowane są różnego rodzaju rozrzedzalniki i zamrożonym w ciekłym azocie urodziły wśród hodowców koni sportowych. Na-
zawierające w swym składzie substancje od- się w Japonii w 1964 r. (9). sienie ogierów okazało się jednak bardziej
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(1)
22
Prace poglądowe
A
B
Ryc. 12. Klacz rasy anglo-arabskiej  Arabela urodzona w 1971 w SK Pruchna w wyniku inseminacji nasieniem
mrożonym. Wygrała wszystkie 6 gonitw w których biegała, pobiła rekord toru dla koni półkrwi. Włączona do sta-
da urodziła 16 z
rebiąt
wrażliwe na proces zamrażania-rozmraża- Transplantacja zarodków
nia niż nasienie buhajów. Liczne badania
wykazały, że nasienie około 25% ogierów Transplantacja zarodków znacznie po-
znosi zadowalająco proces konserwacji szerza możliwości zwiększenia płodno-
w ciekłym azocie. Ruchliwość plemników ści i plenności koni. Pierwsze z
rebięta po
w nasieniu tych ogierów po zamrożeniu/ transplantacji zarodków urodziły się niemal
rozmrożeniu waha się od 40 60%, a z
reb- równocześnie w Japonii i Anglii (15, 16; ryc.
ność w jednym cyklu po inseminacji daw- 13). W Polsce dwa pierwsze z
rebięta uro-
ką zawierającą >300�106 plemników wy- dziły się w 1976 r. w wyniku transplantacji
nosi od 40 do 50%. Nasienie około 50% metodą chirurgiczną i niechirurgiczną za-
ogierów znosi średnio proces konserwacji rodków przywiezionych z Anglii samocho- Ryc. 13. Pierwsze z
rebięta w wyniku transplantacji
w ciekłym azocie, a nasienie pozostałych dem w podwiązanych jajowodach żywych zarodków urodziły się niemal równocześnie w Wielkiej
25% ogierów nie nadaje się do insemina- królic (17; ryc. 14). Następne dwa z
rebięta Brytanii (A) i w Japonii (B) w 1973 r.
cji. Procent plemników ruchliwych w na- urodziły się 6 lat póz
niej po transplantacji
sieniu po zamrożeniu/rozmrożeniu u tych zarodków metodą niechirurgiczną (18).
ogierów nie przekracza 10 (11, 12). Ze względu na stosunkowo łatwe
Pomimo licznych badań nad określe- i nieszkodliwe dla klaczy pozyskiwanie
A
niem przyczyn obniżających płodność i transplantacje zarodków metodę tę za-
nasienia mrożonego ogierów trudno jed- akceptowało już wiele związków hodow-
noznacznie określić czynniki wywiera- lanych. Transplantacja jest szeroko stoso-
ją wpływ na tzw. zamrażalność nasienia. wana w Argentynie, gdzie pobiera się za-
Zła zamrażalność nasienia ogierów nie rodki od wybitnych klaczy używanych do
jest dodatnio skorelowana z ich płodno- gry w polo, a także we Francji, gdzie z ko-
ścią. Po kryciu lub inseminacji schłodzo- lei dawczyniami zarodków są klacze spor-
nym nasieniem tych ogierów uzyskuje się towe (19, 20). Zarówno w Argentynie, jak
zadowalające wyniki zaz
rebień. i we Francji wykonuje się rocznie po oko- B
Uważa się, że proces mrożenia i rozmra- ło 400 600 zabiegów. Sporo zabiegów wy-
żania znacznie ogranicza czas przeżywa- konuje się również w USA.
nia plemników w drogach rodnych klaczy. Szersze wykorzystanie techniki trans-
Wyniki zaz
rebień klaczy inseminowanych plantacji zarodków u koni napotyka jednak
nasieniem mrożonym można poprawić je- wiele barier. Główną przeszkodą ogranicza-
dynie, stosując selekcję ogierów i ejakula- jącą wykorzystanie tej metody w hodowli
tów na tzw. zmrażalność oraz przeprowa- jest brak tak skutecznych, jak np. u bydła,
dzając inseminację w okresie okołoowula- metod wywoływania superowulacji. Inną ba-
cyjnym, tj. 12 h przed do 6 h po owulacji. rierę stanowi glikoproteinowa kapsuła spe-
W tym celu zalecane jest badanie klaczy cyficzna dla zarodków koni, która powstaje Ryc. 14. W Polsce dwa pierwsze z
rebięta urodziły się
podczas rui nie rzadziej niż co 6 godzin, w warunkach in vivo około 6 7 dnia po za- w 1976 r. w wyniku transplantacji zarodków przywie-
a po stwierdzeniu owulacji natychmiasto- płodnieniu po wewnętrznej stronie osłonki zionych samochodem z Anglii w podwiązanych jajo-
we unasienianie (13). Niektórzy autorzy za- przejrzystej. Uszkodzenie kapsuły podczas wodach żywych królic (A). Klacz biorczyni rasy konik
lecają również głębokie deponowanie na- transportu, konserwacji, zabiegu transplan- polski wraz ze z
rebięciem  Sopelek rasy Welsh Pony
sienia, w pobliżu ujścia jajowodu po stro- tacji lub dzielenia zarodka ogranicza możli- urodzonym w wyniku transplantacji importowanego
nie owulującego jajnika (14). wości jego dalszego rozwoju in vivo. zarodka z Anglii (B)
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(1)
23
Prace poglądowe
Ryc. 15. Niechirurgiczny sposób pozyskiwania zarod- Ryc. 17. Przygotowanie klaczy do chirurgicznej transplantacji zarodków w kresie białej (Kraków  1990)
ków od klaczy (Newmarket  Wielka Brytania)
Ryc. 16. Transplantacja zarodków poprzez laparoto-
mię w słabiz
nie klaczy (Twink Allen  Newmarket)
Pozyskiwanie zarodków Ryc. 18. Niechirurgiczna transplantacja zarodków przez szyjkę macicy
Niechirurgiczna metoda pozyskiwania za- Metoda niechirurgiczna jest łatwa do dek umieszczony w słomce o pojemności
rodków polega na płukaniu macicy płynem opanowania ze względu na charaktery- 2,0 3,0 ml i w pistolecie typu Casou jest
wprowadzanym za pomocą jałowego cew- styczną budowę szyjki macicy (ryc. 18). deponowany w macicy. Ta prosta i szybka
nika zaopatrzonego, podobnie jak kateter Jednak wyniki transplantacji zarodków tą metoda pozwala na uzyskanie zez
rebień
Foley a, w gumowy balonik. Celem uszczel- metodą przez wiele lat były nierówne i wa- powyżej 90% (ryc. 19, 20).
nienia ujścia macicy napełnia się gumowy hały się od 20 do 60%. Główną przyczyną
balonik powietrzem. Zabieg pozyskiwania niższego procentu zaz
rebień jest uwalnia- Konserwacja zarodków w ciekłym azocie
zarodków techniką niechirurgiczną stoso- nie prostaglandyny i oksytocyny na skutek
wany jest najczęściej w 6-11 dniu po owula- manipulacji w szyjce macicy i sprowoko- Konserwacja zarodków koni w ciekłym
cji. Wyniki uzyskiwania zarodków od zdro- wanie luteolizy (5 7 dzień po owulacji), azocie napotyka wiele trudności. Zarod-
wych klaczy w 7 10 dniu po owulacji wahają a także wywoływanie miejscowego stanu ki koni lepiej znoszą proces zamrażania-
od 50 do 80%. Natomiast w 6 dniu po owu- zapalnego błony śluzowej poprzez wprowa- rozmrażania przed całkowitym wytworze-
lacji uzyskuje się znacznie mniej zarodków. dzenie drobnoustrojów do macicy w okre- niem kapsuły, gdy są w stadium moruli lub
Gorsze wyniki pozyskiwania zarodków w 6 sie obniżonej odporności śródmacicznej. wczesnej blastocysty i kiedy ich średnica
dniu po owulacji powodowane są opóz
nio- Niemniej Pashen i wsp. (20) w Argenty- nie przekracza 300 źm. Barierą, która
nym transportem zarodków przez jajowody nie, Meadows i wsp. (23) w Irlandii i Jaśko utrudnia przechodzenie krioprotektrów do
u niektórych klaczy (21, 22; ryc. 15). i wsp. (24) w USA, stosując niechirurgicz- wnętrza zarodka jest kapsuła (26).
ną metodę transplantacji zarodków uzyski- Pierwsze z
rebięta po mrożonych/
Metody transplantacji zarodków wali z
rebność od 75 do 85%. rozmrożonych zarodkach urodziły się
Ostatnio Wilsher i Allen (25) opraco- w Japonii (27), a następne w Anglii (ryc. 21)
Wybór metody transplantacji zarodków ma wali nowy sposób niechirurgicznej trans- i USA w 1984 i 1985 r. (28, 29). W 1985 r.
istotny wpływ na wyniki zaz
rebień. Metody plantacji zarodków. Metoda ta polega na urodziło się również z
rebię w Anglii w wy-
operacyjne (poprzez laparotomię w kresie wprowadzeniu do pochwy wziernika Po- niku transplantacji metodą chirurgiczną
białej lub w słabiz
nie), pomimo że są cza- lańskiego, rozwarciu jego ramion i uwi- zarodka mrożonego w Polsce (ryc. 22),
sochłonne, kosztowne, a także ryzykow- docznieniu zewnętrznego ujścia szyjki ma- a w 2005 r. otrzymano z
rebię w Krako-
ne dla klaczy biorczyń, pozwalają na uzy- cicy. Następnie za pomocą zmodyfikowa- wie w wyniku niechirurgicznej transplan-
skanie regularnych zaz
rebień w granicach nych kleszczy podciąga się delikatnie szyjkę tacji zarodka mrożonego w Newmarket
60-80% (ryc. 16, 17). macicy w kierunku ujścia pochwy. Zaro- (ryc. 23).
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(1)
24
Prace poglądowe
Ryc. 21. y
rebię  Mrozik urodzone w Cambridge
Ryc. 19. Niechirurgiczny sposób transplantacji zarodków wg Wilshera i Allena (47). Podciąganie szyjki macicy w 1983 r. w wyniku transplantacji mrożonego zarodka
w kierunku ujścia pochwy kleszczami Wilshera wraz z klaczą biorczynią (15)
Ryc. 20. Zdeponowanie zarodka w macicy. Plastikowa koszulka wokół pistoletu transplantacyjnego zabezpie-
cza przed przeniesieniem zanieczyszczeń do macicy (Wilsher & Allen 2004)
Na wyniki zaz
rebień klaczy istotny nego rodzeństwa rasy konik polski. Jednak Ryc. 22. Ogierek  Winston rasy konik polski uro-
wpływ wywiera również metoda mrożenia ze względu na różnice tempa wzrostu uwa- dzony w 1985 r. w Cambridge w wyniku chirurgicznej
zarodków. Po transplantacji mrożonych za- runkowane płcią koni do badań porównaw- transplantacji mrożonego zarodka w Polsce i przywie-
rodków klasyczną dwustopniową techniką czych wybrano tylko dwie pary sióstr i jedną zionego do Anglii drogą lotniczą
uzyskuje się z reguły wyniki poniżej 20% za- parę braci. Podobny eksperyment między-
z
rebień. Eldridge-Panuska i wsp. (30) zasto- rasowej transplantacji zarodków pomiędzy urodziły się małe, nie były w stanie nadro-
sowali technikę mrożenia zarodków poprzez końmi pełnej krwi angielskiej i pony prze- bić strat rozwojowych z okresu płodowe-
witryfikację, uzyskując wyniki zaz
rebień po- prowadził Allen i wsp. (31). go. Zaś te konie, które miały dogodne wa-
równywalne do wyników, jakie uzyskuje się Badania porównawcze wykazały, że runki odżywiania i rozwoju w okresie pło-
po transplantacji świeżych zarodków. Dużą matczyny wpływ klaczy jest największy dowym, w wieku dojrzałym były wyższe
zaletą tej metody jest możliwość przeprowa- w okresie płodowym. Istnieje niemal li- (o około 2 5%) i miały dłuższe kości dłu-
dzenia transplantacji w warunkach tereno- niowa zależność pomiędzy masą płodu gie kończyn w porównaniu do koni kontro-
wych, bez konieczności dodatkowych ma- a powierzchnią łożyska, co oznacza, że lnych urodzonych przez genetyczne matki.
nipulacji związanych z usunięciem kriopro- im większa jest powierzchnia łożyska, Największe różnice zaznaczyły się w dłu-
tektorów i przemywaniem zarodków. tym większa będzie masa płodu i nowo- gości kości, które kostnieją najwcześniej,
rodka. Nieco mniejsza zależność występuje tj. kości pęcinowych (ok. 9%) i śródręcza
Wpływ matczyny na wielkość koni pomiędzy masą ciała matki a masą płodu, III (ok. 6%). Badania te wykazały, że nie-
urodzonych po transplantacji zarodków niemniej jednak i w tym przypadku zazna- zależnie od genetycznych uwarunkowań
cza się tendencja, że im cięższa i większa istotny wpływ na ostateczny wzrost koni
W połowie lat osiemdziesiątych przeprowa- będzie klacz, tym większe będzie urodzo- wywiera odżywianie płodu podczas ciąży
dzono w Krakowie eksperyment międzyra- ne przez nią z
rebię. W okresie oseskowym oraz mleczność matki w okresie osesko-
sowej transplantacji zarodków, którego ce- wyraz
nie zaznaczają się dziedziczne uwa- wym z
rebiąt (22, 31, 32).
lem było określenie wpływu klaczy biorczyń runkowania intensywności wzrostu z
rebiąt.
na rozwój z
rebiąt i ostateczną wielkość koni Szybciej rosną te z
rebięta, które urodzi- Dzielenie zarodków
(18). Zarodki pobierano od małych klaczy ły się małe, a zwiększone żywienie z
rebiąt
rasy konik polski, o średniej masie ciała 380 w tym okresie powiększa przyrosty masy Urodzenie się bliz
niąt u koni jest niepożą-
kg i transplantowano do dużych klaczy typu ciała, natomiast nie przyspiesza tempa ich dane. Niekiedy jednak spotyka się przypad-
zimnokrwistego o masie ciała ok. 710 kg wzrostu. W wieku dojrzewania, po odłą- ki urodzenia i odchowania bliz
niąt. Są to
(ryc. 24). Po stwierdzeniu ciąży u klaczy czeniu z
rebiąt od matek, następuje dalsza jednak bliz
nięta różnojajowe. W hodowli
biorczyń, dawczynie zarodków ponownie rekompensata rozwoju uwarunkowana ce- koni nie napotkano dotychczas urodzenia
zaz
rebiano tym samym ogierem. Ogółem chami genetycznymi koni. Jednak pomimo się bliz
niąt jednojajowych. Uzyskanie ta-
uzyskano w ten sposób 6 par z
rebiąt peł- intensywniejszego wzrostu z
rebiąt, które kich bliz
niąt jest jednak możliwe. W tym
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(1)
25
Prace poglądowe
Ryc. 25. Zarodek konia w stadium wczesnej blastocy-
sty. Strzałką zaznaczono kapsułę zarodka
Ryc. 26. Dzielenie zarodka
Ryc. 23. Klaczka  Mrożona Róża urodzona w Krakowie w 2005 r. w wyniku niechirurgicznej transplantacji mro-
żonego zarodka w Newmarket wraz z klaczą biorczynią rasy konik polski Ryc. 27. Połówka zarodka kilka godzin po przepoło-
wieniu
celu należy podzielić zarodek, a uzyskane
połówki zarodka transplantować do klaczy
biorczyń (ryc. 25, 26, 27). W wyniku licznych
eksperymentów uzyskano dotychczas 5 par
z
rebiąt bliz
niąt monozygotycznych, spo-
śród których 4 urodziły się w Anglii (33,
34; ryc. 28) i jedna para w USA (35).
Międzygatunkowa transplantacja
zarodków
Głównym celem eksperymentów między-
gatunkowej transplantacji zarodków u ko-
niowatych jest poznanie mechanizmów re-
gulujących wczesny rozwój ciąży i szuka-
nie na tej drodze niezakaz
nych przyczyn
ronienia, a także ratowanie ginących egzo-
tycznych ras i wymierających gatunków ko-
Ryc. 24. Międzyrasowa transplantacja zarodków. Klacz dawczyni zarodków rasy konik polski (nr 16) i klacz bior- niowatych. Pomimo różnic fenotypowych
czyni typu zimnokrwistego (43) i genotypowych, uzyskano potomstwo po
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(1)
26
Prace poglądowe
transplantacji zarodka:
" konia Przewalskiego (E. przewalski,
2n=66) do klaczy konia (E. caballaus,
2n=64);
" konia (E. caballaus, 2n=64) do klaczy
oślicy (E. asinus, 2n=62);
" zebry (E. burchelli, 2n=44) do klaczy
oślicy (E. asinus, 2n=62);
" zebry (E. burchelli, 2n=44) do klaczy
konia (E. caballaus, 2n=64);
" konia (E. caballaus,2n=64) do klaczy
mulicy (E. mulus mulus, 2n=63), oraz
" zarodków osła (E. asinus, 2n=62) do kla-
czy mulicy (E. mulus mulus, 2n=63).
Jedną z ciąż, która różni się zasadniczo od
innych, jest ciąża uzyskana po transplan-
tacji zarodka:
" osła (E. asinus, 2n=62) do klaczy - konia
Ryc. 28. Trzy pary identycznych bliz
niąt uzyskanych w wyniku podzielenia zarodków i transplantacji ich połówek (E. caballaus, 2n=64). W tym przypad-
do różnych klaczy biorczyń. Newmarket (1, 36) ku w 80% rozwijająca się początkowo
ciąża zostaje poroniona w 80-95 dniu
(23, 36, 37; ryc. 29, 30; tab. 1).
Zapłodnienie in vitro
Badania nad zapłodnieniem in vitro u koni
są prowadzone w wielu ośrodkach przez
wiele lat. Jednak dotychczas uzyskano je-
dynie jedno z
rebię urodzone we Francji po
zapłodnieniu in vitro oocytu dojrzewają-
cego in vivo (38; ryc. 31). Oocyt aspirowano
z przedowulacyjnego pęcherzyka jajniko-
wego pod kontrolą ultrasonografu, meto-
dą OPU (ovum pick-up). Przypuszcza się,
że główne problemy zapłodnienia in vitro
u koni to zaburzenia dojrzewania oocytów
w warunkach pozaustrojowych, niewłaści-
wa kapacytacja plemników w warunkach
in vitro oraz stwardnienie osłonki przej-
rzystej utrudniającej wnikanie plemników
w głąb cytoplazmy.
Zapłodnienie wspomagane u koni
Próby zapłodnienia pozaustrojowego oocy-
tów dojrzewających w warunkach poza-
ustrojowych nie przynoszą oczekiwanych
rezultatów, rozpoczęto zatem wprowa-
dzać techniki zapłodnienia wspomagane-
go (ryc. 32). Squires i wsp. w 1996 r. po raz
pierwszy uzyskali potomstwo po mikro-
iniekcji plemników do cytoplazmy oocy-
tów dojrzewających w warunkach in vitro.
Ostatnio szereg autorów donosi o urodze-
niu żywych z
rebiąt w wyniku wspomaga-
nego zapłodnienia (39, 40, 41, 42).
Metody wspomaganego zapłodnie-
nia polegają na ułatwieniu pokonania lub
wyeliminowaniu bariery, jaką stanowi dla
plemników osłonka przejrzysta. Niektóre
z nich pozwalają na bezpośrednie wpro-
wadzenie wyselekcjonowanego plemnika
do wnętrza cytoplazmy komórki jajowej
(intracytoplasmic sperm injection-ICSI)
Ryc. 29. Klacze mulice  biorczynie zarodków wraz ze z
rebięciem konia i z
rebięciem osła uzyskanych w wyniku lub pod osłonkę przejrzystą do przestrze-
transplantacji zarodków (16) ni podotoczkowej (subzonal sperm injec-
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(1)
27
Prace poglądowe
Tabela 1. Rozwój i czas życia kubków macicznych biorczyń zarodków oraz wyniki międzygatunkowej transplantacji zarodków u koniowatych (36).
Kariotyp zarodka: biorczyni Rozwój i czas życia
Genotyp zarodka/płodu Genotyp klaczy/biorczyni Wynik
(2n=liczba chromosomów) kubków macicznych
koń Przewalskiego koń 66:64 ++ >60 dni poród
koń osioł 64:62 ++++ >60 dni poród
koń muł 64:63 +++ >60 dni poród
osioł muł 62:63 + >60 dn poród
zebra osioł 46:62 + 15 30 dni poród
zebra koń 46:64 ą <10 dni poród
osioł koń 62:64  80% ronienie
tion-SZSI), ułatwiając dodatkowo proces
fuzji obu gamet. Warunkiem powodzenia
zabiegu mikroiniekcji plemnika do oocytu
jest odpowiedni sprzęt, tj. mikroskop wy-
posażony w mikromanipulator i mikrona-
rzędzia oraz indywidualne predyspozycje
osób obsługujących te urządzenia.
Do zapłodnienia wspomaganego nadają
się tylko te oocyty, które hodowane in vitro
dojrzewają do stadium metafazy II, czyli do
stadium, w którym uwalniane są z pęche-
rzyka podczas spontanicznej owulacji. Każ-
dy rodzaj plemników może zostać użyty do
ICSI (główki, nieruchome, martwe, morfo-
logicznie zmienione plemniki). Kapacyta-
cja i reakcja akrosomalna plemników nie są
konieczne. Do mikroiniekcji można stoso-
wać nasienie świeże lub mrożone. Plemnik
unieruchomiony poprzez nacisk końcem Ryc. 30. Wyniki międzygatunkowej transplantacji zarodków. Klacze biorczynie zarodków ze z
rebięciem osła, ze-
mikropipety na witkę i po przełamaniu jej bry i konia Przewalskiego. Cambridge (2)
w połowie długości zostaje zaaspirowany
do mikropipety od strony witki i wprowa-
dzony do oocytu (ryc. 33). Bezpośrednio po
mikroiniekcji oocyty są hodowane w wa-
runkach in vitro lub przenoszone na 4 5
dni do podwiązanych jajowodów biorczyń
pośrednich, a następnie w stadium moruli
lub wczesnej balastocysty transplantowa-
ne do ostatecznych biorczyń.
Klonowanie koni
Możliwość klonowania ssaków poprzez
przenoszenie jądrowych komórek soma-
tycznych uznane zostało za kamień milo-
wy w rozwoju nauk biologicznych. Wil-
mut i wsp. (43) po raz pierwszy wykazali,
że całkowicie zróżnicowana komórka so-
matyczna może powrócić do niezróżni-
cowanego stanu jednokomórkowej zygoty Ryc. 31. Pierwsze z
rebię urodzone w wyniku zapłodnienia in vitro we Francji (31)
(czyli zarodka) i rozpocząć proces rozwo-
ju prowadzący do narodzenia zwierzęcia ko kierunkowe i płytkę metafazalną. Cyto- ny do biorczyni ostatecznej, która wydaje
genetycznie identycznego z oryginal- plast zawiera liczne czynniki komórkowe na świat klon zwierzęcia dawcy komórki
ną komórką dawcy. Jedna komórka na- (np. RNA i białka), które odgrywają waż- somatycznej (ryc. 34).
zywana dawcą jądrowym lub kariopla- ną rolę w przeprogramowaniu materiału W wyniku somatycznego klonowania
stem pochodzi od zwierzęcia, które ma genetycznego (genów) komórki somatycz- uzyskano dotychczas klony owiec, my-
być klonowane. Drugą komórką nazywa- nej. Zrekonstruowany zarodek wykorzy- szy, bydła, kóz, królików i świń. Pierw-
ną cytoplastem jest dojrzały oocyt, z któ- stuje DNA komórki dawcy jako szablonu sze 3 muły klony urodziły się w USA
rego usunięto materiał genetyczny: ciał- dla ekspresji genowej, jest transplantowa- w 2003 r. Komórki do klonowania pobra-
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(1)
28
Prace poglądowe
A A D
B E
B
CF
C
Ryc. 33. Zapłodnienie wspomagane. Mikroiniekcja plemnika do cytoplazmy oocytu. Strzałką zaznaczono
plemnik. A  Oocyt podtrzymywany przez pipetę zasysającą. Ciałko kierunkowe na godz. 12. Mikropipeta wraz
z plemnikiem przebija osłonkę przejrzystą. B  Mikropipeta wnika w głąb cytoplazmy. C  Przebicie oolem-
my. Cytoplazma wnika do mikropipety, a plemnik cofa się w głąb mikropipety. D  Cytoplazma wraz z plemni-
kiem zostają umieszczone w oocycie. E  Wycofanie miropipety z oocytu. F  Oolemma i cytoplazma wracają
do pierwotnego kształtu
D
Ryc. 32. Przyżyciowy sposób pozyskiwania oocytów
od klaczy. A  Premedykacja klaczy. B  Nakłucie doj-
rzałego pęcherzyka jajnikowego pod kontrolą USG.
C  Aspiracja płynu pęcherzykowego. (Fort Collins,
Colorado, 1986). D  Oocyt i plemniki  próba za-
płodnienia in vitro Ryc. 34. Schemat klonowania koni
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(1)
29
Prace poglądowe
stallion semen fertility results of semen in concentrated
no z 45-dniowego płodu, a zrekonstruowa-
pellet form. J. Jap. Anim. Reprod. 1966, 12, 48 52.
A
ne zarodki transplantowano do klaczy ko- 10. Baczyński J., Bielański W., Bilik K., Draus S., Zapletal Z.:
Sztuczne unasienianie koni. IV. Wstępne wyniki unasie-
nia, które urodziły zdrowe i normalnie roz-
niania klaczy nasieniem mrożonym. Zesz. Probl. Post.
winięte muły (44, 45).
Nauk Rol. 1971, 124, 134 138.
11. Boyle M. S.: Assessing the potential fertility of frozen stal-
Pierwszym klonem konia była klaczka
lion semen. W: Allen W. R., Wade J. F. (edit.): Havemey-
rasy haflinger o imieniu  Prometea , któ-
er Foundation Monograph. R&W Publications Ltd. New-
rą urodziła dawczyni karioplastu (komór- market 2000, Series No. 1, s. 13 16.
12. Tischner M.: Evaluation of deep frozen semen in the stal-
ki somatycznej) w 2003 r. w Cremonie we
lion. J. Reprod. Fert. Suppl. 1979, 27, 53-59.
Włoszech (46). Aby  stworzyć  Prometeę ,
13. Samper J. C., Vidament M., Katila T., Newcombe J., Es-
dr C. Galii hodował fibroblasty skóry kla- trada A., Sargeant J.: Analysis of some factors associated
with pregnacy rates of frozen semen: a multi-center stu-
czy rasy haflinger, które następnie wpro-
dy. W: Evans M.J. (edit.). Equine Reproduction VIII. The-
wadził do oocytu pozbawionego jądra ko- riogenology 2002, 58, 647 650.
B
14. Morris L. H. A., Tiplady C., Allen W. R.: Pregnancy ra-
mórkowego. Spośród ponad 300 uzyska-
tes in mares after a single fixed time hysteroscopic inse-
nych w ten sposób zarodków, jedynie 14
mination of low numbers of frozen-thawed spermatozoa
rozwinęło się podczas 7-dniowej hodowli into the uterotubal junction. Equine Vet. J. 2003, 25, 197
201.
do stadium moruli/blastocysty. Dwa z nich
15. Allen W. R., Rowson L. E. A.: Surgical and non-surgi-
transplantowano do tej samej klaczy, od
cal egg transfer in horses. J. Reprod. Fert. Suppl.1975, 23,
której pobrano komórki somatyczne. Po- 525-530.
16. Oguri N. H.: Transplantation of fertilized ova in horses.
zostałe zarodki transplantowano do innych
Jap. J. Anim. Reprod. 1973, 19, 1-14.
klaczy biorczyń. Jedynym zarodkiem, z któ- 17. Allen W. R., Stewart F., Trounson A. O., Tischner M., Bie-
lański W.: Viability of horse embryos after storage and
rego rozwinęła się normalnie donoszona
long-distance transport in the rabbit. J. Reprod. Fert. 1976,
ciąża była  Prometea (ryc. 35).
47, 387-390.
Sukcesem zakończyła się również pró- 18. Tischner M.: Przeszczepianie zarodków u koni. Medycy- Ryc. 35. A   Prometea , pierwszy sklonowany koń
na Wet. 1982, 7, 346-349.
ba klonowania wałacha  Pieraz jednego wraz z jej genetyczną dawczynią komórek somatycz-
19. Clement F., Hofferer S., Vincent P.: La transplantation em-
z trzydziestu tzw. koni wszechczasów, nych i jednocześnie biorczynią skonstruowanego za-
bryonnaire chez la jument. Equ ldee 1995, 17, 56 62.
wielokrotnego zwycięzcy najtrudniej- 20. Pashen R.L., Lascombes F.A., Darrow M.D.: The applica- rodka. B   Prometea w wieku 2 lat i jej genetyczna
tion of embryo transfer to polo ponies in Argentina. Equ-
szych rajdów długodystansowych, które- dawczyni komórek i biorczyni (19)
ine Vet. J. Suppl. 1993, 15, 119 121.
go ojcem był polski ogier janowskiej ho- 21. Battut I., Grandchamp des Raux A., Nicaise J. L., Fieni F.,
Tainturier D., Bruyas J.F.: When do equine embryos en-
dowli  Pierścień z linii Kuhailan (ryc. 36).
ter the uterine cavity? An attempt to answer. W: Katila
 Pieraz został wykastrowany w wieku ok.
T., Wade J.F. (edit.) Havemeyer Foundation Monograph
2 lat. Jego komórki somatyczne pobrane R & W Publications Ltd. Newmarket, 2000, Series No. 3.
s. 66 68.
w 2002 r. zdeponowano w banku komó-
22. Tischner M.: Embryo recovery from Polish pony mares
rek firmy Cryozootech we Francji. Doktor
and preliminary observation on foal size after transfer
C. Galli z Instytutu im. Lazzaro Spallanza- of embryos to large mares. Equine Vet. J. 1985, Suppl.
3, 96 98.
niego w Cremonie we Włoszech wspólnie
23. Meadows S., Lisa H., Welsh C.: Factors affecting em-
z dr E. Palmerem reprezentującym fran- bryo recovery, embryo development and pregnancy rate
in a commercial embryo transfer programme. In: Allen
cuską firmę Cryozootech dokonali sklo-
W. R. and Wade J. F. (edit.) Havemeyer Foundation Mo-
nowania  Pieraza . Spośród 226 klonowa-
nograph. R&W Publications Ltd. Newmarket, 1999, Se-
nych komórek uzyskano 34 zarodki, któ- ries No. 1, s. 61 66.
24. Jasko D. J.: Comparison of pregnancy rates following non-
re transplantowano do 12 klaczy biorczyń
surgical transfer of day 8 equine embryos using various
uzyskując 3 ciąże, z których jedna zakoń-
transfer devices. W: Evans M. J. (edit.) Equine Reproduc-
tion VIII. Theriogenology 2002, 58, 713 716.
czyła się urodzeniem 26 lutego 2005 r. Ryc. 36. Wałach  Pieraz , dwukrotny indywidual-
25. Wilsher S., Allen W. R.: An improved method for non-
ogierka  Pieraz 2 , w Cremonie, we Wło- ny zwycięzca mistrzostw świata w 1994 i 1996 r. pod
surgical embryo transfer in the mare. Equine Vet. Educ.
szech (47; ryc. 37). dwoma różnymi jez
dz
cami i 12-krotny zwycięzca na
2004, 16, 39 44.
26. Allen W. R.: The development and application of the mo-
dystansie 160 km i jego właścicielka Valeria Kana-
dern reproductive technologies to horse breeding. Reprod.
Piśmiennictwo vy (11)
Dom. Anim. 2005, 40, 310 329.
27. Yamamoto M., Oguri N. H., Tsutsumi Y., Hachinohe Y.:
1. Perry E. J.: Historical. W: Perry E. J. (edit.): The Artificial Experiments in the freezing and storage of equine em-
Insemination of Farm Animals. Rutgers University Press, bryo. J. Reprod. Fert. 1982, Suppl. 32, 399-403.
28. Członkowska M., Boyle M. S., Allen W. R.: Deep freezing
New Brunswicik 1945, s. 308.
2. Bielański W.: Zoohigiena i weterynaria dla zootechników. of horse embryos. J. Reprod. Fert. 1985, 75, 485-490.
II. Rozród wraz ze sztucznym unasienianiem zwierząt go- 29. Slade N. P., Takeda T., Squires E. L., Elsden R. P., Seidel G.
spodarskich. PWN, Warszawa 1969. E. Jr.: A new procedure for the cryopreservation of equ-
3. Miłowanow V. K.: The artificial insemination of farm ani- ine embryo. Theriogenology 1985, 24, 45 58.
30. Eldridge-Panuska W. D., Caracciolo di Brenza C., Seidel
mals. Seljhozgiz, Moscow 1938.
4. Tischner M., Kosiniak K., Bielański W.: Analysis of the G. E. Jr., Squires E. L., Carnavale E. M.: Establishment of
pattern of ejaculation in stallion. J. Reprod. Fert. 1974, pregnacies after seial diluent or direct transfer by vitrified
41, 329 335. equine embryos. Theriogenology, 2005, 63, 1308 1319.
5. Olbrycht T.: Sztuczne unasienianie klaczy. Przegląd Wet. 31. Allen W. R., Wilsher S., Tiplady C., Butterfield R. M.: The
1935, 12, 1 28. influence of maternal size on pre- and postnatal growth
6. Prawocheński R., Walton A.: Sztuczna inseminacja owiec in the horses. III Postnatal growth. Reproduction 2004,
na odległość. Pamiętnik Państwowego Instytutu Naukowe- 127, 67 77.
go Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. 1936, 16, 32. Tischner M.: Studies on the maternal influence on size of
265 276. the horse born after embryo transfer. Proc. 7th Int. Symp.
7. Chmielarski A., Nowakowski W.: Unasienianie klaczy. Equine Reprod, South Africa, 1998, s. 183 184
33. Allen W. R., Pashen R. N.: Production of monozygotic
PWRiL, Warszawa 1967.
8. Kenney R. M., Bergman R. V., Cooper W. L.,Morse G. W.: (identical) horse twins by embryo micromanipulation. J.
Minimal contamination techniques for breeding mares: Reprod. Fert. 1984, 71, 607-613.
Technique and preliminary findings. Proc. 21st Am. As- 34. Skidmore J., Boyle M. S., Cran D., Allen W. R.: Micro- Ryc. 37. Klon  Pieraz 2 w wieku dwóch miesięcy. Po
soc. Equine Pract. 1978, 327-335. manipulation of equine embryos to produce monozygo-
osiągnięciu dojrzałości płciowej będzie mógł być uży-
9. Nagase H., Soejima A., Nowa T., Oshida H., Sagara Y., tic twins. Equine Vet. J. 1989, Suppl. 8, 126-128.
ty jak ogier i tym samym będzie możliwe uzyskanie
Ishizaki N., Hoshi S.: Studies on the freezing storage of 35. Slade N. P., Williams T. J., Squires E. L., Seidel G. E. Jr.:
Production of identical twin pregnancies by microsurgi- potomstwa po klonie  Pieraza (11)
Życie Weterynaryjne " 2006 " 81(1)
30
Prace poglądowe
cal bisection of equine embryos. Inter. Congr. Anim. Re- bryos produced by ovum pick up of immature oocytes neonatal development of three cloned mules. J. Am. Vet.
prod. & AI, Urbana-Champaign 1984, 1, s. 241 243. and ICSI are capable to establish pregnancy in the hor- Med. Assoc. 2004, 225, 1694 1699.
se. Theriogenology, 2002, 58, 705 (Abstr.).
45. Woods G. L., White K. L., Vanderwall D. K., Li G.-P.,
36. Allen W.R., Kydd J., Boyle M.S., Antczak D.F.: Extraspe-
Aston K. I., Bunch T. D., Meerdo L. N., Pate B. J.: A mule
cific donkey - in horse pregnancy as a model of early fe- 41. Grondhal C., Hansen Th., Hossanini A., Heinze I., Gre-
cloned from fetal cells by nuclear transfer. Science 2003,
tal death. J. Reprod. Fert. 1987, Suppl. 35, 197-209. ve T., Hyttel P.: Intracytoplasmatic sperm injection of in
301, 1063 1065.
37. Palmer E., B�zard J., Magistrini M., Duchamp G.: In vi- vitro maturated equine oocytes. Biol. Reprod. 1997, 57,
46. Galli C., Lagutina I., Crotti G., Colleoni S., Turini P., Pon-
tro fertilization in the horse: A retrospective study. J. Re- 1495 1501.
derato N., Duchi R., Lazzari G.: Pregnacy: a cloned horse
prod. Fert. 1991, Suppl. 44, 375-380.
42. Li X., Morris L. H. A., Allen W.R.: Influence of co-cultu-
born to its dam twin. Nature 2003, 16; 425, 680.
38. Squires E. L., Wilson J. M., Kato H.: A pregnancy after in- re during maturation on the developmental potential of
47. Brisson Izabelle, BBC News, www.cryozootech.com (14
tracytoplasmic sperm injection into equine oocytes ma- equine oocytes fertilized by intracytoplasmatic sperm in-
April 2005).
jection (ICSI). Reproduction 2001, 121, 925 932.
tured in vitro. Theriogenology 1996, 45, 306.
39. Cochran J. D., Meintjes M., Reggio B., Hylan D., Carter J., 43. Wilmut I., Schnieke A. E., McWhir J., Kind, Campbell K.
Pinto C., Paccamonti D., Godke R. A.: Live foals produ- H. S.: Viable offspring derived from fetal and adult mam-
ced from sperm-injected oocytes derived from pregnant malian cells. Nature 1997, 285, 810 813.
mares. J. Eq. Vet. Sci.1998, 18, 736 741.
44. Vanderwall D. K., Woods G. L., Sellon D. C., Tester D. E.,
Prof. dr hab. M. Tischner, ul. Balicka 14 B/78, 30-149
40. Galli C., Crotti G., Turini P., Duchi R., Mari G., Zavaglia Chlafer D. H., White K. L.: Present status of equine clo-
G., Duchamp G., Deels P., Lazzari G.: Frozen-thawed em- ning and clinical characterization of embryonic, fetal, and Kraków