Qb
GALWANIZACJA  jest to zabieg elektroterapeutyczny polegajÄ…cy na
zastosowaniu prądu stałego (galwanicznego) do celów leczniczych.
Warstwa rogowa naskórka ma zerową przewodność. Prąd wnika głównie przez miejsca o
zmniejszonym oporze elektrycznym (kanaliki potowe, nerwy, tkanka mięśniowa).
Największa przewodność wykazuje:
" płyn mózgowo-rdzeniowy
" osocze i krew
" mięśnie
" wÄ…troba
" mózg
" tkanka Å‚Ä…czna
" tkanka kostna
Pod wpływem prądu stałego zachodzą następujące zjawiska:
1. elektrochemiczne
2. elektrokinetyczne
3. elektrotermiczne
4. reakcje nerwów i mięśni
5. odczyn ze strony naczyń krwionośnych
ad.1. sÄ… zwiÄ…zane z elektrolizÄ….
2 Na + 2 H2O 2Na OH + H2 KATODA odczyn zasadowy
2Cl + H2O 2 HCl + O ANODA odczyn kwaśny
ad.2. zachodzą w błonach półprzepuszczalnych
elektroforeza  polega na przemieszczaniu się fazy rozproszonej względem
rozpraszajÄ…cej
(kataforezą nazywa się ruch dodatnio naładowanych cząsteczek ku katodzie;
anaforeza jest to ruch ujemnie naładowanych cząstek ku anodzie)
elektroosmoza  ruch odwrotny
ad.3 w wyniku tarcia powstaje ciepło Q= 0,24 R I 2t
Strona 1 z 48
Qb
ad.4 Prawo Du Bois i Reymonda  powstanie bodz
ców powodujących skurcz w
mięśniach poprzecznie prążkowanych nie jest uzależnione od samego przepływu prądu, ale od
dostatecznie szybkiej zmiany natężenia w czasie.
Przepływ prądu przez tkankę nerwową i mięśniową powoduje zmianę ich pobudliwości 
elektrotonus.
KATELEKTROTONUS  pobudliwość wzrasta pod katodą, (czyli próg się obniża)
ANELEKTROTONUS  pobudliwość maleje pod anodą
ad.5. Prąd elektryczny powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych
1. rozszerzenie naczyń powierzchownych skóry podczas zabiegu i bezpośrednio po
nim
2. do 30 minut po zabiegu  zmniejszenie siÄ™ odczyn
3. rozszerzenie się naczyń głębiej położonych  trwa do kilku godzin
ELEKTRODY:
1. płaskie  cynowe, węglowe, silikonowe, jednorazowe ... o różnych wymiarach
2. specjalnego kształtu  dyskowa, wałeczkowa, Bergoniego (półmaska)
PODKA
ADY:
Umieszczenie między elektrodą a skórą podkładu (z gazy, wiskozy, flaneli, tetry)
zwilżonego wodą lub 0,5 % roztworem NaCl zmniejsza opór naskórka i ułatwia przejście prądu
przez skórę. Grubość podkładu powinna wynosić od 1 do 2 cm.
UA
OŻENIE ELEKTROD:
" podłużne (działanie bardziej powierzchowne)
" poprzeczne (głównie na stawy)
DAWKA:
j =I /s [mA/cm2]
j  gęstość prądu
I  natężenie prądu
S  powierzchnia, przez którą przepływa prąd
SÅ‚aba  0,01  0,1 mA/cm2
Åšrednia  0,1  0,3 mA/cm2
Mocna  0,3  0, 5 mA/cm2
Strona 2 z 48
Qb
Nie stosuje się dawek większych od 50 mA, gdyż mogą wystąpić zaburzenia czucia.
Bazujemy na odczuciach pacjenta.
ELEKTRODA CZYNNA
Jest elektrodą lecznicza, którą umieszczamy na miejscu zabiegowym
ELEKTRODA BIERNA
Jest elektroda zamykająca obwód
WSKAZANIA:
1. galwanizacja anodowa
" leczenie nerwobólów
" przewlekłe zapalenie nerwów, splotów i korzeni nerwowych
" zespoły bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów
kręgosłupa
2. galwanizacja katodowa
" zaburzenia krążenia obwodowego
" leczenie porażeń wiotkich
" utrudniony zrost kostny
PRZECIWWSKAZANIA:
1. obecność elementu metalowego w okolicy zabiegowej
2. stany zapalne tkanek miękkich i skóry
3. wypryski, stany gorÄ…czkowe
4. porażenia spastyczne
5. II b  IV klasy wg. Fontaine a przy miażdżycy zarostowej tętnic
Strona 3 z 48
Qb
Jonoforeza (jontoforeza, transfer jonów) jest to zabieg elektroleczniczy
polegający na wprowadzeniu do tkanek siłami pola elektrycznego jonów działających
leczniczo. Do jonoforezy mogą być stosowane wyłącznie związki ulegające dysocjacji
eletroleczniczej (elektrolity).
W polu elektrycznym jony ulegają przesunięciu zgodnie z prawem Coulomba.
Jony + (kationy) katoda
Jony  (aniony) anoda
Drugie prawo Faradaya:
Masa substancji, wydzielajÄ…ca siÄ™ na elektrodzie w procesie elektrolizy, jest wprost
proporcjonalna do czasu przepływu oraz natężenia prądu:
m= k*I*t
k  równoważnik elektrochemiczny
m  masa substancji
I - natężenie prądu
t  czas
Zawarte w tkankach jony ulegają polaryzacji. Wykazano, ze tkanki skóry mają
ograniczoną pojemność jonową. Oznacza to, że zwiększanie natężenia prądu i
wydłużanie czasu zabiegu jest skuteczne tylko w warunkach pojemności jonowej
skóry. Dodatkowym ograniczeniem jest granica tolerancji tkanek.
Jony lecznicze  jony wprowadzane celowo podczas zabiegu
Jony konkurencyjne  ruchliwe jony obecne w podkładzie (H+, OH-)
Jony pasożytnicze  niepożądane, mogą spowodować odczyny, zapalenia,
zaczerwienie.
Jony wprowadzone podczas zabiegu gromadzą się na pograniczu naskórka i skóry
właściwej, w pobliżu powierzchownej sieci naczyń krwionośnych skóry, skąd zostają
odprowadzone z prądem krwi w głąb ustroju.
Strona 4 z 48
Qb
Mechanizm leczniczego działania jonoforezy jest bardzo złożony:
" Działanie lecznicze jonów
" Wpływ na tkanki bieguna prądu stosowanego w jonoforezie
" Oddziaływanie odruchowe na narządy głębiej położone.
Metodyka zabiegu:
" Dokładnie oczyścić skórę
" Przygotować podkład lekowy (jednorazowy) dokładnie, sprawdzając, spod
której elektrody należy podać lek, oraz w jakim stężeniu
" Spod jednej elektrody nie podaje się dwóch środków
" Stosuje się słabe dawki 0,01  0,1 mA/cm2
" W okolicy wrażliwej, np. oka dawka do 2 mA
" W okolicy głowy, szyi do 3  6 mA
" Sprawdzenie odczynu skóry po zabiegu
" Czas trwania zabiegu: 10 30 min (średnio 15-20 min)
" Ilość zabiegów 10  20.
Strona 5 z 48
Qb
Elektrostymulacja
Elektrostymulacja (es) - jedna z metod elektroterapii jest stosowana jako
skuteczne, terapeutyczne narzędzie w rehabilitacji, profilaktyce medycznej oraz
sporcie. Elektrostymulacja jest to pobudzenie mięśnia do skurczu pod wpływem
zewnętrznego napięcia elektrycznego wykorzystywanego w elektroterapii.
Skurcz mięśnia można wywołać drażniąc prądem bezpośrednio mięsień albo
pośrednio zakończenia nerwu ruchowego w mięśniu. Do tego celu wykorzystuje się
aparat wytwarzajÄ…cy prÄ…d impulsowy zwany elektrostymulatorem.
Es należy do metod, które można kontrolować obiektywnie. Efekty tego
oddziaływania są mierzalne, a często widoczne gołym okiem zarówno przez
pacjenta, jak i terapeutÄ™ i nie obarczone subiektywizmem oceny pacjenta. Wysoka
efektywność es w wywoływaniu skurczu mięśnia posiada ogromny wpływ na
przemiany energetyczne, których parametry są porównywalne z przemianami
energetycznymi zachodzącymi podczas wysiłku fizycznego.
Warunkiem prawidłowego zaplanowania i przeprowadzenia es jest dokonanie
wstępnego badania elektrodiagnostycznego.
Strona 6 z 48
Qb
Fizjologiczne podstawy stymulacji układu nerwowo-
mięśniowego
Najmniejszą jednostką anatomiczną mięśnia jest komórka mięśniowa, która
odpowiada zgodnie z regułą  wszystko albo nic . Najmniejszą jednostką
czynnościową jest natomiast jednostka motoryczna mięśnia, czyli pojedynczy neuron
unerwiający grupę miocytów. Zależnie od siły bodz
ca kurczy się w mięśniu różna
liczba jednostek motorycznych. W miarę zwiększania siły bodz
ca wzrasta ilość
pobudzanych jednostek (średnio kurczy się 60-70%). Przy odpowiednio dużym
natężeniu prądu możliwa jest rekrutacja prawie wszystkich jednostek motorycznych
w zasięgu zne (zewnętrznego napięcia elektrycznego), co nie jest możliwe w
przypadku woluntarnego skurczu mięśnia. Normalne potencjały czynnościowe
jednostek motorycznych pojawiają się z częstotliwością 10-50 Hz. W komórkach
mięśniowych i nerwowych pod wpływem bodz
ca dochodzi od wędrówki jonów do
wnętrza komórki, a następnie z wnętrza komórki na zewnątrz. Tym wędrówkom
przez błonę komórkową, jonów obdarzonych ładunkiem elektrycznym, towarzyszą
wahania potencjału elektrycznego. Pomiędzy wnętrzem komórki tkanek pobudliwych
a płynem zewnątrzkomórkowym występuje stale w spoczynku różnica potencjału
elektrycznego, czyli potencjał spoczynkowy. Potencjał spoczynkowy wewnątrz
neuronu wynosi średnio -70 mV, a w komórkach mięśniowych poprzecznie
prążkowanych -85mV. Stan ten nazywamy polaryzacją. Bodziec (przynajmniej o
wartości progowej) działając na błonę komórkową zmienia jej właściwości (obniża
wartość potencjału do około -50mV), co wywołuje potencjał czynnościowy. Żeby
wywołać skurcz mięśnia zarówno natężenie prądu, jak i czas pobudzenia muszą
osiągnąć pewną wartość progową. Dochodzi wtedy do samoczynnego rozładowania
na przebiegu włókna nerwowego, czyli do depolaryzacji. Fala depolaryzacji
przemieszcza się wzdłuż włókna nerwowego dochodząc do płytki ruchowej, gdzie
zapoczątkowuje szereg reakcji elektrochemicznych pobudzających mięsień do
skurczu. Zgodnie z prawem Du Bois Reymonda, skurcz wywołuje nie sam przepływ
prądu, lecz dostatecznie szybka zmiana natężenia w czasie, np. przy szybkim
zamykaniu lub otwieraniu obwodu. Mięśnie zdrowe wykazują zdolność
przystosowania (akomodacjÄ™) do wolno narastajÄ…cego bodz
ca, natomiast mięśnie
odnerwione tracą tę zdolność i na narastający wolno prąd reagują skurczem.
Strona 7 z 48
Qb
Metody elektrostymulacji
Es układu nerwowo-mięśniowego (NMES)1 przeprowadzona może być z
wykorzystaniem jednej z dwóch metod:
1) es elektrodą czynną, która w piśmiennictwie nazywana jest również es
jednobiegunową (Straburzyński, Konarska)2. W metodzie tej pobudzenie
dokonuje się z wykorzystaniem elektrody czynnej połączonej z ujemnym
biegunem z
ródła prądu. Elektrodę czynną, o bardzo małych rozmiarach
umieszcza się na skórze w miejscu odpowiadającemu tzw. punktowi
motorycznemu, natomiast elektrodę bierną w dostatecznie dużym oddaleniu.
Wyróżnia się punkty motoryczne nerwów i mięśni. Punkt motoryczny nerwu
odpowiada miejscu na skórze, w którym nerw przebiega najbliżej jej powierzchni,
natomiast punkt motoryczny mięśnia miejscu, w którym nerw ruchowy wnika do
mięśnia (płytka motoryczna). Duże mięśnie mogą posiadać po kilka takich
punktów motorycznych. Wykonując zabieg es korzysta się ze specjalnych tablic
przedstawiających topografię punktów motorycznych (Konarska).
2) es dwuelektrodowa (dwubiegunowa) polega na ułożeniu na skórze dwóch
małych, równej wielkości elektrod w pobliżu przyczepów mięśnia (w miejscu
przejścia brzuśca w ścięgno). W metodzie tej biegun ujemny łączy się z elektrodą
ułożoną obwodowo.
1
( ang.) Neuro - Muscular Elektro - Stimulation.
2
(przypis autora) nazwa ta wiąże się z ułożeniem elektrod i sposobem oddziaływania prądu. Jest
szczególnie myląca dla osób początkujących w dziedzinie fizykoterapii. Nie należy jej rozumieć
dosłownie, ponieważ warunkiem przepływu prądu jest zamknięcie obwodu poprzez umieszczenie na
ciele pacjenta dwóch elektrod połączonych z różnoimiennym biegunem z
ródła prądu.
Strona 8 z 48
Qb
Rodzaje impulsów
W celu przeprowadzenia es wykorzystuje się prąd impulsowy, którego
parametry (czas trwania i przerwy między nimi) dostosowuje się do pobudliwości
mięśnia. Wyróżnia się następujące rodzaje impulsów:
IMPULSY PROSTOK
TNE
Cechą charakterystyczną impulsu prostokątnego jest bardzo krótki, bliski zera
czas narastania i opadania wartości natężenia. .
IMPULSY TRÓJK
TNE
Główną cechą tego impulsu jest powolne narastanie natężenia, które
przebiega zgadnie z funkcją wykładniczą (eksponencjalną), stąd prąd złożony z
takich impulsów nazywa się wykładniczym lub eksponencjalnym. Prąd złożony z
impulsów trójkątnych stosuje się przede wszystkim do stymulacji odnerwionych
mięśni celem zapobiegania ich zanikowi.
Strona 9 z 48
Qb
Zdrowe, prawidłowo unerwione mięśnie posiadają zdolność akomodacji, tzn.
przystosowania się do powoli narastającej siły bodz
ca i dlatego nie reagujÄ… skurczem
na impulsy trójkątne, chyba że posiadają one wysoką amplitudę (Straburzyński,
Mika). Chciałabym podkreślić, iż mięsień prawidłowo unerwiony reaguje zarówno na
impulsy prostokątne, jak i trójkątne. W takim przypadku zastosowanie impulsów
trójkątnych wiąże się z bardzo dużym natężeniem prądu, a tym samym z
nocyceptywnym oddziaływaniem zne na skórę, ale możliwe jest przeprowadzenie
takiej stymulacji. Mięśnie całkowicie lub częściowo odnerwione tracą zdolność
akomodacji.
W es wykorzystuje siÄ™ jedno i dwukierunkowe impulsy. Z licznych
doświadczeń przeprowadzanych w ostatnim dwudziestoleciu wynika, że
korzystniejsze są impulsy dwukierunkowe. Powodują one silniejsze skurcze mięśni,
są mniej męczące oraz nie dopuszczają do powstania zmian elektrolitycznych w
skórze. Pojedyncze impulsy dwukierunkowe określa się angielskim skrótem TENS3
(TNS, TES).
MODULACJA IMPULSÓW
W celu upodobnienia skurczu wywołanego pojedynczymi impulsami do
skurczu naturalnego (tężcowego) przeprowadza się kształtowanie grup (serii)
impulsów, które nazywa się modulowaniem. Taką ukształtowaną serię nazywa się
modułem. Wyróżniamy moduły trapezoidalne, sinusoidalne i prostokątne. Rytm
modułów nakłada się na rytm impulsów podstawowych małej częstotliwości. Jeden
moduł powoduje jeden skurcz tężcowy. Moduły powtarzają się rytmicznie. Parametry
modułów (czas trwania modułów i przerw międzymodułowych oraz liczbę modułów)
dostosowuje się do męczliwości mięśnia.
3
TENS = Transcutaneus Electrical Nerve Stimulation =  przezskórne elektryczne pobudzanie
nerwów .
Strona 10 z 48
Qb
Elektrostymulacja mięśni unerwionych prawidłowo
Es normalnie unerwionych mięśni wykonuje się w celu zwiększenia siły mięśni,
np. po zdjęciu opatrunku gipsowego. Metoda ta została nazwana przez Bergonie go
(pod koniec XIXw) elektrogimnastyką. Wykorzystuje się do tego celu najczęściej
technikę dwubiegunową z zastosowaniem dwóch równej wielkości elektrod. Do es
mięśni unerwionych prawidłowo wykorzystuje się również prądy diadynamiczne
(Bernarda) RS4 i MM5.
Stymulacja często nie dotyczy tylko jednego mięśnia, a całej grupy
mięśniowej. Wykorzystuje się ją w medycynie sporcie oraz w zabiegach
kosmetycznych.
Elektrostymulacja jest wykorzystywana w treningu sportowym. Zabiegi es w
jednostce treningowej pełnią funkcję rozruchu lub ćwiczeń dodatkowych
skierowanych na mięśnie lub grupy mięśni słabszych lub wymagających
szczególnego wzmocnienia. Poprzez elektrogimnastykę uzyskuje się wzrost siły
mięśniowej, zwiększenie jej masy oraz adaptację do zmęczenia. Oddziaływanie to
jest przede wszystkim skierowane na brzusiec mięśnia, dlatego dalsze ćwiczenia
treningowe powinny stopniowo obciążać dany mięsień, aby nie doszło do urazu
ścięgna. Jest to szczególnie istotne u lekkoatletów i dotyczy ścięgna Achillesa oraz u
kulturystów i odnosi się do przyczepu mięśnia piersiowego większego.
4
RS - rytm synkopowy; czas trwania impulsu 10 ms; częstotliwość 50 Hz o modułach prostokątnych,
w których czas trwania i przerwy wynosi 1 s.
5
MM - monofaza modulowana; czas trwania impulsu 10 ms; częstotliwość 50 Hz o modułach
sinusoidalnych, w których czas trwania przerwy równa się 10 s.
Strona 11 z 48
Qb
Elektrostymulacja w medycynie
Es wykorzystuje się w medycynie w celu leczenia porażeń spastycznych oraz
wiotkich. Wśród metod specjalnych można wyróżnić es zamiarową wg Foerster a, es
czynnościową (FES), es ze wzmocnieniem sygnału naturalnego i sprzężeniem
zwrotnym, es mięśni gładkich oraz es serca. Ze względu na bliskość serca w
stosunku do przepony zostanie ten rodzaj stymulacji omówiony szczegółowo.
Elektrostymulacja serca
Wśród zabiegów elektroterapetucznych w kardiologii wyróżniamy defibrylację i
elektrostymulacjÄ™. W celu es wykorzystuje siÄ™ rozrusznik sercowy. Jest to
urządzenie, które zastępuje niewydolne działanie struktur bodz
cotwórczych serca,
wytwarzając sztuczny (elektryczny) bodziec inicjujący jego pracę. Rozrusznik może
być czasowy lub stały. Wyróżnia się dwa rodzaje es serca:
1) zewnętrzną - stosowaną w znieczuleniu, tylko w nagłych przypadkach, w której
elektrody mocuje się na skórze. Impulsy o napięciu od 50 do 150 V i natężeniu od
100 do 300 mA wywołują szarpiące skurcze mięśni klatki piersiowej i są bardzo
przykre dla pacjenta.
2) wewnętrzną - przy której elektrody wprowadza się do serca. Podaje się napięcie
rzędu kilku lub kilkunastu volt i prądy o natężeniu od 1do 5 mA. Czas impulsu
wynosi 0.25-0.4 ms, okres 850 ms przy częstości 70 uderzeń na minutę.
Rozróżnia się rozruszniki proste oraz tzw.  na żądanie .
Strona 12 z 48
Qb
Elektrody
Elektrody stosowane do zabiegów elektroterapeutycznych mogą być
wykonane z metalowej folii (np. cynowe, aluminiowe) lub z tworzywa elastycznego
przewodzącego prąd. Kształt i wielkość dobiera się w zależności od metody es oraz
rozległości okolicy zabiegowej. Wykorzystuje się również elektrody ruchome
(punktowe) z przerywaczem prÄ…du lub bez. RolÄ™ elektrody (przy zabiegach
wymagających dużej precyzji, albo u dzieci) mogą spełniać palce osoby
przeprowadzajÄ…cej zabieg. W takich przypadkach elektrodÄ™ czynnÄ… umieszcza siÄ™ na
dłoni lub przedramieniu terapeuty. Pod elektrodami umieszcza się podkłady
wykonane z gazy, flaneli lub gąbki o grubości około 0.5 cm nasączone wodą lub
0.5% roztworem NaCl. Elektrody wraz z podkładami oraz folią mocuje się stabilnie na
skórze pacjenta.
Przeciwwskazania do stosowania elektrostymulacji
Przydatność es w danym przypadku określa się na podstawie ogólnego stanu
zdrowia pacjenta i szczegółowego rozpoznania. Es nie należy stosować w celach
leczniczych w następujących przypadkach:
- świeże złamanie kości (w celu uniknięcia niepotrzebnych ruchów)
- nie zatamowany krwotok
- zapalenie żył
- zmiany troficzne skóry
- wysoka gorączka i zły stan ogólny pacjenta
- obecność rozrusznika serca (dopuszcza się przeprowadzanie es w okolicy głowy i
kończyn dolnych).
- zaburzenia czucia
- osobnicza nietolerancja prÄ…du
- implanty metalowe w okolicy zabiegowej
- ciąża (z wyjątkiem I i II fazy porodu, oraz metody leczenia porannych wymiotów u
kobiet ciężarnych z wykorzystaniem TENS).
Strona 13 z 48
Qb
Elektrodiagnostyka
Elektrodiagnostyka - służy do badania pobudliwości nerwów i mięśni przy
zastosowaniu prądy stałego i prądów impulsowych. Celem badania jest wykazanie zmian
pobudliwości, występujących w układzie nerwowo-mięśniowym w stanach chorobowych.
1. Metody jakościowe - polegają na obserwacji rodzaju i siły skurczu
mięśnia w odpowiedzi na określony bodziec elektryczny.
Zgodnie z prawem Du Bois Reymonda w czasie przepływu prądu stałego nie uzyskamy
skurczu mięśnia, ponieważ nie zachodzi dostatecznie szybka zmiana jego natężenia w czasie.
Skurcz może wystąpić tylko przy zamykaniu i otwieraniu obwodu.
" Zależność ta przedstawia wzór Erba:
KZS>AZS
AOS>KOS
K  katoda
A  anoda
O- otwieranie obwodu
Z  zamykanie obwodu
" RozszerzonÄ… postaciÄ… wzoru Erba jest  prawo skurczu
SÅ‚aby prÄ…d
Åšredni prÄ…d Silny prÄ…d
KZS KZS KZS
-
AZS AZS
-
AOS AOS
KOS
- -
" Pomiar wartości progowej natężenia prądu stałego  uważa się, że
pobudliwość jest wzmożona, jeśli do wywołania skurczu mięśnia wystarcza
natężenie prądu stałego 0,5 mA, a obniżona, jeśli konieczne jest użycie
dużych natężeń, około 20 mA.
Strona 14 z 48
Qb
" Galwanotonus  polega na wystąpieniu pod wpływem prądu stałego skurczu
tężcowego mięśnia utrzymującego się również w czasie przerw w przepływie
prądu. Taka nadmierna pobudliwość występuje w ostrych stanach zapalnych
neuronów ruchowych i w tężyczce lub fizjologicznie przy zastosowaniu bardzo
dużego natężenia prądu.
" Obserwacja charakteru i nasilenia skurczu mięśnia  -stwierdzenie
skurczu robaczkowego (leniwego) świadczy z dużym
prawdopodobieństwem o uszkodzeniu obwodowego neuronu
ruchowego.
skurczu miotonicznego (w miotoni)
" Reakcja układu nerwowo-mięśniowego na prąd faradyczny i neofaradyczny 
prąd ten wywołuje fizjologicznie skurcz tężcowy utrzymujący się przez cały
czas przepływu prądu.
" Odczyn zwyrodnienia (RD-reakcja degeneracji)  powstaje w wyniku zmian
zachodzących w mięśniu na skutek jego odnerwienia, czyli utraty łączności z
odpowiadającymi mu komórkami ruchowymi. Występuje po kilku dniach od
chwili uszkodzenia nerwu. W zależności od stopnia uszkodzenia może być
częściowy lub całkowity. Badanie polega na pobudzaniu mięśnia do skurczu
prądem stałym impulsowym albo prądem faradycznym.
Strona 15 z 48
Qb
2. Metody ilościowe  oparte są na ilościowym określeniu wielkości
fizycznych, które stanowią miarę pobudliwości mięśnia.. Chronaksymetria  polega
na oznaczeniu chronaksji tkanki pobudliwej przy użyciu chronaksymetru lub
elektrostymulatora wyposażonego w obwód do pomiaru wartości szczytowej
natężenia.
chronaksja - jest to najkrótszy czas impulsu prądu o przebiegu prostokątnym
potrzebny do wywołania widocznego minimalnego skurczu przy natężeniu równym
podwójnej reobazie.
reobaza - jest to natężenie prądu o impulsie prostokątnym potrzebne do
wywołania minimalnego skurczu badanego mięśnia przy czasie trwania impulsu
równym 1000 ms.
Mięśnie zginacze wykazują około dwukrotnie większą pobudliwość
(chronaksja u osób zdrowych 0,02  2 ms) niż prostowniki (chronaksja 0,05  5 ms).
Mięśnie prążkowane białe (fazowe) wykazują mniejszą pobudliwość niż mięśnie
prążkowane czerwone (toniczne).
" Wykreślenie krzywej i/t  z krzywej można odczytać inne miary
pobudliwości np. czas użyteczny  jest to najkrótszy czas trwania impulsu
potrzebny do wywołania skurczu dla danego natężenia impulsu. Stopień
odchylenia krzywej od normy jest proporcjonalny do stopnia uszkodzenia
badanych jednostek nerwowo  mięśniowych. Przesuniecie się krzywej w
badaniu kontrolnym posiada duże wartości rokownicze.
" Oznaczenie współczynnika akomodacji
Współczynnik ten określa zdolność przystosowania, czyli akomodacji mięśnia do
wolno narastającego natężenia w impulsie trójkątnym.
3  6  norma
<3 - zmniejszona zdolność przystosowania mięśnia do wolno narastającego
natężenia (częściowa lub całkowita degeneracja mięśnia`)  jest to wynik osłabienia pompy
jonowej.
>6  nerwica wegetatywna
Iloraz akomodacji  modyfikacja sposobu oznaczenia współczynnika
akomodacji przy czasie trwania impulsu 500 ms.
Strona 16 z 48
Qb
Pola elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości
DIATERMIA  zabiegi, w których na tkanki ustroju oddziałują elektryczne,
magnetyczne i elektromagnetyczne pola wielkiej częstotliwości powodując głębokie
wewnętrzne przegrzanie. Są to zabiegi silnie przegrzewające.
W fizykoterapii stosuje siÄ™:
1. Diatermię długofalową
2. Diatermię krótkofalową
3. DiatermiÄ™ mikrofalowÄ…
4. PrÄ…dy d Arsonvala
Drgania elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości uzyskuje się dzięki
zastosowaniu układów elektronicznych, których działanie jest podobne do
funkcjonowania oscylatora.
Układ wytwarzający drgania elektromagnetyczne oraz obwód leczniczy
stanowią dwa obwody, z których pierwszy wzbudza drgania w drugim Warunkiem
wzbudzania drgań jest zgodność częstotliwości w obu układach, (czyli musi zaistnieć
zjawisko rezonansu - zestrojenia). Warunkiem zestrojenia obwodów jest równość
iloczynów indukcyjności (L) i pojemności (c). Konieczne jest dostrajanie obwodu
leczniczego przy każdym zabiegu (w nowych aparatach odbywa się to w sposób
automatyczny). `
Strona 17 z 48
Qb
METODY LECZNICZE
1.Arsonwalizacja  wykorzystanie do celów leczniczych prądów zwanych
prądami d Arsonvala, o f= 300-500 Hz i  = 1000-600 m. Do wytwarzania tych prądów
używano aparatów iskiernikowych.
2.Diatermia krótkofalowa  polega na przegrzaniu tkanek pod wpływem
pola elektrycznego lub pola magnetycznego wielkiej częstotliwości. Wyróżnia się :
- metodÄ™ kondensatorowÄ…
- metodÄ™ indukcyjnÄ…
Metoda kondensatorowa- (tzw. sprzężenie pojemnościowe) polega na
umieszczeniu obiektu przegrzewanego pomiędzy dwoma okładkami
kondensatora, czyli dwoma elektrodami. Stosuje się następujące elektrody:
- elektroda kondensatorowa sztywna
- elektroda kondensatorowa miękka
- elektroda kondensatorowa specjalnego kształtu (pachowa.
Pochwowa, do czyraków, do odbytnicza)
W metodzie tej wykorzystuje siÄ™:
 f=13,56 MHz i =22,12 m
 f=27,12MHz i =11,05 m
 f=40,68 MHz i =7,38 m
Na rozkład linii sił pola elektrycznego zawartego pomiędzy dwiema
elektrodami kondensatorowymi, a zatem na ilość wydzielanego ciepła wpływają:
- rozmiary elektrod w stosunku do obiektu przegrzewanego
- oddalenie elektrod od obiektu
- wzajemne ułożenie elektrod
- rodzaj dielektryku znajdującego się między elektrodami a
skórą
Strona 18 z 48
Qb
Metoda indukcyjna- (tzw. sprzężenie indukcyjne) polega na
oddziaływaniu pola magnetycznego wielkiej częstotliwości na obiekt
przegrzewany, który umieszcza się wewnątrz zwojnicy lub poddaje się
oddziaływaniu rozproszonego pola magnetycznego. Używa się elektrod
indukcyjnych (monody, minody) lub kablowych. Stosowana jest w
przegrzewaniu tkanek umiejscowionych w niewielkiej odległości od skóry (gł.
tkanki mięśniowej).
Działanie biologiczne DKF:
- wytwarzanie ciepła wewnątrz tkanek (tzw. ciepło endogenne)
- rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz zwiększenie ich
przepuszczalności
- zwiększenie przepływu krwi tętniczej
- przyspieszenie wchłaniania tkankowego
- przyspieszenie komórkowej przemiany materii ]
- wzrost liczby leukocytów w przegrzewanych tkankach ]
- obniżenie pobudliwości nerwowo-mięśniowej
- działanie przeciwbólowe
- obniżenie napięcia mięśni
Dawkowanie DKF:
Określa się na podstawie następujących kryteriów:
- odczuwanie przez chorego ciepła
- czas trwania zabiegu
- rodzaj i umiejscowienie procesu chorobowego
- obserwacja chorego podczas wykonywania zabiegu
Strona 19 z 48
Qb
Powszechnie stosuje siÄ™ dawki:
I. atermiczna  brak czucia ciepła
II. oligotermiczna  łagodne ciepło
III. termiczna  wyraz
ne, przyjemne ciepło
IV. hipertermiczna  silne ciepło, bez nieprzyjemnych, bolesnych
wrażeń
W stanach ostrych i podostrych stosuje siÄ™ dawki I i II, w stanach
przewlekłych II i III (rzadko IV).
Zawsze do odczuć pacjenta!
Czas zabiegu: 5  20 minut.
Zabiegi wykonuje się codziennie lub co drugi dzień. W serii po 15
zabiegów. Kolejna seria po 1-2 tygodniowej przerwie.
Wskazania:
DKF przynosi pozytywne rezultaty leczenia we wszystkich tych przypadkach, w których
korzystne jest stosowanie ciepła. Znajduje głównie zastosowanie w różnego rodzaju podostrych i
przewlekłych stanach zapalnych.
Strona 20 z 48
Qb
Przeciwwskazania:
- nowotwory i stany po leczeniu promieniowaniem jonizujÄ…cym
- ostre stany zapalne,
- zaburzenie ukrwienia obwodowego
- gruz
lica płuc i pozapłucna
- ciąża
- miesiÄ…czka
- skłonność do krwawień z przewodu pokarmowego (choroba wrzodowa
żołądka i dwunastnicy) i dróg oddechowych
- wylewy krwawe do narządów wewnętrznych i tkanek miękkich, w tym
również po urazach
- ropne zapalenie ucha środkowego
- ropne zapalenie pęcherzyka żółciowego
- ropień nerki, wątroby, wszystkie ropnie chełboczące
- obrzęki
- żylakowatość goleni i owrzodzenia goleni w przebiegu choroby
żylakowatości
- zakrzepowe zapalenie żyły
- wiek dziecięcy
- metalowe implanty
- rozrusznik serca (osoby takie nie powinny przebywać nawet w pobliżu
aparatów).
Aparat Diamat G-10
f=27,12 MHz
aparat ma dwie pary gniazd na bocznej ścianie obudowy; dolne służą do
przyłączenia elektrod miękkich, a górne do elektrod sztywnych.
Strona 21 z 48
Qb
3.Diatermia mikrofalowa  polega na przegrzaniu tkanek w polu
elektromagnetycznym o częstotliwości mikrofalowej. Mikrofale są to fale o długości
od 0,1 do 100 cm. W lecznictwie wykorzystuje siÄ™ :
- f=433,92 MHz i =69 cm
- f=915,00 MHz i =32,8 cm
- f=2375,00 MHz i =12,62 cm
- f=2425 MHz i =12,4 cm
Drgania elektromagnetyczne uzyskuje się dzięki zastosowaniu specjalnej
lampy generacyjnej tzw. magnetronu.
Strona 22 z 48
Qb
Powstawanie ciepła w metodzie kondensatorowej:
Pod wpływem zewnętrznego pola elektrycznego następuje w atomach i
cząsteczkach przesunięcie ładunku, zwane polaryzacją. Wyróżnia się następujące rodzaje
polaryzacji:
" polaryzację elektronową - przesunięcie powłoki elektronowej w
stosunku do jądra atomu lub przesunięcie powłoki elektronowej
cząsteczki o symetrycznym rozkładzie ładunków w stosunku do z
ródła
symetrii ładunków dodatnich
" polaryzacje jonową  występującą w kryształach jonowych, a
polegającą na przesunięciu w polu elektrycznym jonów dodatnich w
jednym kierunku, a jonów ujemnych w drugim.
" polaryzacjÄ™ orientacyjnÄ…  polegajÄ…cÄ… na zmianie orientacji
przestrzennej cząstek o niesymetrycznym rozkładzie ładunków
dodatnich i ujemnych, czyli tzw. dipoli.
Każda zatem zmiana powoduje ruch ładunków, zwany prądem przesunięcia.
Podczas ruchu dochodzi do tarcia i powstaje ciepło. W tkankach zawierających dużą
ilość elektrolitów, których jony są nośnikami elektryczności, tworzenie się ciepła pod
wpływem pola elektrycznego wielkiej częstotliwości będzie większe aniżeli w
tkankach o małej zawartości elektrolitów.
Powstawanie ciepła w metodzie indukcyjnej:
Zmiany pola magnetycznego powodują w tkankach występowanie zmiennego napięcia. Zmiany napięcia wywołują
przepływ prądów indukowanych o zamkniętych obwodach, zwanych prądami wirowymi. Są to prądy zmienne, które powodują w
tkankach zawierających dużą ilość elektrolitów, oscylację jonów wokół ich położeń, a w następstwie wydzielanie ciepła.
Strona 23 z 48
Qb
Terapia impulsowym polem magnetycznym wielkiej częstotliwości
Metoda ta polega na oddziaływaniu na tkanki impulsów pola magnetycznego o
dużej mocy szczytowej, oddzielonych od siebie przerwami dla uzyskania
rozproszenia ciepła (zmniejszając tym samym efekt cieplny).
Mechanizm działania tej postaci energii sprowadza się w znacznym stopniu do
wpływu na potencjał elektryczny błon komórkowych, co prowadzi do wielu zmian w
czynności komórek.
Działanie:
" przeciwbólowe
" przeciwzapalne
" przeciwobrzękowe
Wskazania:
- zapalenia okołostawowe
- trudno gojÄ…ce siÄ™ rany
- owrzodzenia troficzne
- stany po zabiegach operacyjnych (stomatologicznych)
- stany po urazach tkanek miękkich
- zapalenie przydatków macicy
- przewlekłe i podostre zapalenie zatok obocznych nosa
- krwiaki pourazowe
- niektóre choroby skóry
Epodana=Pśr. *tzab.
Pśr.=Pipm.*timp.*f
Strona 24 z 48
Qb
TERAPULS
Pozycja 1  300 W
Pozycja 2  500 W
Pozycja 3  700 W
Pozycja 4  850 W
Pozycja 5  1000 W
DKF
Stopień nastawnika mocy Moc w watach
1 20
2 30
3 45
4 65
5 80
6 105
7 125
8 150
9 180
10 210
11 250
12 280
13 310
14 350
Strona 25 z 48
Qb
PR
DY DIADYNAMICZNE (prÄ…dy Bernarda = prÄ…dy DD)  sÄ… to prÄ…dy,
które powstają w wyniku wyprostowania połówkowego prądu sinusoidalnie
zmiennego. Wykazują one silne działanie przeciwbólowe i przekrwienne. Wywodzą
się one z prądów o f= 50 Hz i f= 100Hz. Według Bernarda wszystkim przebiegom
prądów diadynamicznych powinien towarzyszyć prąd stały o natężeniu 1-3 mA
(basis). Bodz
cem terapeutycznym w prądach DD jest częstotliwość.
ODDZIAA
YWANIE BIOLOGICZNE:
1. efekt przeciwbólowy
- teoria Walla i Melzacka = teoria kontrolowanego przepustu rdzeniowego = gate
control theory.
- wydzielanie endorfin, (które są wychwytywane przez struktury pnia
mózgu i jądra podkorowe i powodują silny efekt przeciwbólowy)
- przeciwbólowe działanie prądów diadynamicznych wyraża się
podwyższeniem progu odczuwania bólu
- przypuszcza się, że zmiana wrażliwości na dany bodziec (naprzemienne
stosowanie prądów CP i LP)zachodzi w ośrodkowym układzie nerwowym
na drodze hamowania
2 wpływ na naczynia krwionośne
rozszerzenie naczyń krwionośnych, zachodzące pod wpływem prądów DD, jest silniej
wyrażone niż podczas galwanizacji
" wydzielanie się ciał histamino podobnych
" pobudzanie włókien nerwowych układu autonomicznego
odpowiedzialnego za rozszerzenie naczyń (efekt
naczynioruchowy)
3 wpływ na mięśnie szkieletowe
" f = 50 Hz  wzrost pobudliwości
" f= 100 Hz  obniżenie pobudliwości
" naprzemienne stosowanie prądów MF i DF w sekwencjach CP i
LP powoduje  elektrogimnastykę mięśni.
Strona 26 z 48
Qb
TECHNIKA ZABIEGÓW:
" Elektrody w uchwytach cyrklowych i prostych trzymane w rękach nie
wymagają mocowania do ciała pacjenta. Za podkłady służą gąbki
" Elektrody płytkowe stosuje się w analogiczny sposób jak w zabiegach
galwanizacji.
" PrÄ…dy diadynamicze sÄ… zmienne, ale jednokierunkowe, tzn. ze na
elektrodach występują bieguny + i -.(zaleta  można podawać
jonoforezę wzbogacając w ten sposób zabieg).
" Należy zmieniać rytmy MF i DF, układając je w sekwencje (w tym
stosować gotowe układy LP i CP)
" Jedna sekwencja powinna trwać od 0,5  3 min, a cały zabieg od 2  12
minut.
" Jako pierwszy należy użyć w sekwencji rytm DF, ponieważ jest
odczuwalny najłagodniej i daje najsilniejsze pobudzenie (powoduje
znaczne podwyższenie progu odczuwania bólu i posiada najsilniejsze
działanie przeciwbólowe).
" Można zmieniać polaryzację w połowie zabiegu
" Rytmów RS i MM używa się do stymulacji mięśni w zanikach prostych i
nieznacznych niedowładach.
" Dobór odpowiednich rodzajów prądów oraz kolejność ich aplikowania
jest uzależniony od rodzaju schorzenia.
Strona 27 z 48
Qb
WSKAZANIA:
" Zespoły bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów
kręgosłupa
" Nerwobóle
" Zespoły naczyniowe
" Zapalenia okołostawowe
" Choroba zwyrodnieniowa stawów
" Stany po urazach stawów, mięśni oraz ścięgien
" Porażenia obwodowe nerwu twarzowego
" Półpasiec
" Odmroziny
" Zaniki mięśni z nieczynności
PRZECIWWSKAZANIA:
" Ogólne przeciwwskazania do stosowania prądów
" Rozrusznik serca
Strona 28 z 48
Qb
Krioterapia
Leczenie zimnem polega na “! temperatury tkanek na drodze przewodzenia lub
przenoszenia (w zależności od metody) :
" miejscowe  obniżenie temperatury skóry i tkanek głębiej położonych
" ogólne  oziębienie całego ciała
Historia leczniczego stosowania zimna jest chyba tak stara jak ludzkość i medycyna.
Leczenie to wykorzystywali już Egipcjanie 2500 lat p.n.e. Zastosowanie zimna w leczeniu
świeżych urazów i wielu innych schorzeń zostało opisane już w  Corpus Hippocraticum . Od
najdawniejszych czasów stosowano skutecznie terapię z lodem, zimnymi okładami zwalczając ból
i obrzęk.
Pod pojęciem krioterapii należy rozumieć bodz
cowe, stymulujÄ…ce stosowanie
powierzchniowo niskich temperatur kriogenicznych (poniżej  100oC), ale działających
bardzo krótko (2 3 minuty) dla wywołania i wykorzystania fizjologicznych reakcji ustroju
na zimno, w celu wspomagania leczenia podstawowego i ułatwienia leczenia ruchem.
Przez wieki, wraz z odkryciami z dziedziny fizyki, biologii i medycyny, dokonywał się
dalszy rozwój krioterapii, która od lat 70 XX wieku do dnia obecnego przeżywa swój rozkwit. Na
dzień dzisiejszy w Polsce funkcjonują cztery kriokomory, a kolejna jest już w budowie.
Dotychczasowe opracowania i literatura wskazują głównie na wpływ krioterapii ogólnoustrojowej
na organizm pacjentów z RZS.
SPOSOBY STOSOWANIA KRIOTERAPII
1. MIEJSCOWE  przy wykorzystaniu par ciekłego azotu, dwutlenku węgla lub
schłodzonego powietrza
2. OGÓLNE
kriokomora kriosauna
Strona 29 z 48
Qb
Wskazania do zabiegów kriogenicznych ogólnych są szerokie, a wpływ leczniczego działania krioterapii ogólnoustrojowej nie
ogranicza się tylko do oddziaływania na zmiany chorobowe, ale na cały organizm. Wywołanie fizjologicznych reakcji na zimno kriogeniczne
stwarza korzystne warunki postępowania rehabilitacyjnego nie spotykane przy oddziaływaniu innego bodz
ca niż temperatura kriogeniczna.
Przeciwwskazania do zabiegów krioterapii ogólnej głównie związane są ze schorzeniami, którym towarzyszy nietolerancja zimna.
Niskie temperatury powodują szereg reakcji w organizmie, wśród których obserwuje się:
" zmniejszenie bólu,
" zmniejszenie obrzęku,
" rozluz
nienie mięśni szkieletowych
" zwiększenie zakresu ruchów w obrębie leczonych stawów
" poprawę siły mięśniowej,
" zintensyfikowanie przepływu krwi przez powłoki skórne,
Wszystkie wymienione cechy świadczą o działaniu przeciwzapalnym tej formy terapii.
Efekt działania utrzymuje się od 2 do 4 godzin, a zatem czas ten można wykorzystać na intensywną kinezyterapię
(kriorehabiliatcja). 
NIE MA KRIOTERAPII BEZ KINEZYTERAPII
" zadziwiająco korzystny wpływ na strefę psychiczną chorego: znakomite samopoczucie, nastrój ukojenia i uczucie
głębokiego relaksu psychosomatycznego
" znika uczucie zmęczenia, poprawa nastroju sięgać może od euforii do błogostanu, chory demonstruje gotowość do
ćwiczeń fizycznych oraz chęć współpracy z lekarzem i fizjoterapeutą
" wydalanie hormonów ę! stężenia w surowicy krwi adrenaliny, noradrenaliny, ACTH, kortyzolu, testosteronu (u mężczyzn)
" ę! po 2 tygodniach terapii poziomu hemoglobiny, leukocytów, płytek krwi w stosunku do wartości wyjściowych
" “! poziomu seromukoidu po 2 tygodniach terapii
" nie obserwowano zaburzeń oddechowych, a po wyjściu oddychanie jest swobodniejsze i łatwiejsze
O tym, że  zimno ma uspokajający efekt, gdyż działa na mózg i układ nerwowy pisał jeszcze w XIX wieku chirurg napoleoński
D. Lorrey.
Narastanie bólu przy każdym ruchu lub napięciu mięśnia zmusza pacjenta do przyjęcia
możliwie wygodnej, nieruchomej pozycji, co z kolei nasila bolesny przykurcz mięśnia. Według
Knight a to błędne koło chorobowe można przerwać przy pomocy krioterapii. Zarówno efekt
analgatyczny, jak i efekt relaksacyjny krioterapii lokalnej i całego ciała, utrwalają się na pewien
czas po serii zabiegów, na okresy nawet kilkumiesięczne. Powtarzanie serii zabiegów okresy te
czyni coraz dłuższymi
Strona 30 z 48
Qb
Fizjologiczny mechanizm odpowiedzialny za obniżenie napięcia mięśniowego nie został
jeszcze do końca poznany. Prawdopodobnie jest on związany ze zwolnieniem szybkości
przewodnictwa nerwowego i obniżeniem reaktywności obwodowych zakończeń czuciowo-
ruchowych (Jonderko 1984), w tym również odpowiedzialnych za regulację napięcia mięśniowego
swoistych receptorów  aparatów Goldiego w ścięgnach i wrzecionach nerwowo-mięśniowych w
mięśniach, oraz z segmentarnym hamowaniem stymulacji gamma  motoneuronów. Z analizy
zapisu wysiłkowego przy badaniu elektromiograficznym nerwów po zastosowaniu niskich
temperatur wynika, że przy zaistnieniu w/w reakcji siła mięśni ulega zwiększeniu. Te zmiany
spowodowane ok. 3 min. pobytem w kriokomorze prowadzą do dalszych złożonych przemian
hormonalnych i biochemicznych. Bodz
cem wywołującym te zmiany jest temperatura
kriogeniczna o wartoÅ›ciach rzÄ™du od 113 °K (-160 °C) do 163 °K (-110 °C) w zabiegach
krioterapii ogólnej.
Nowym zastosowaniem kriostymulacji ogólnej w medycynie sportowej jest jej
wykorzystanie jako bardzo wydajnej metody odnowy biologicznej, profilaktyki
przetrenowania, oraz niektórych urazów przeciążeniowych
Wzbogaca to dotychczasowe leczenie miejscowe i ogólne szkód uprawiania sportu i
umożliwia wypracowanie szczególnie efektywnej formy odnowy biologicznej dla wielu grup
chorych, dla medycyny i fizjoterapii sportowej. Pionierskie prace w tym zakresie prowadzone sÄ…
przy wrocławskiej kriokomorze.
Gwałtowne oziębianie odbiera bardzo małą ilość ciepła z tkanek, pomimo to jest
wystarczajÄ…co silnym bodz
cem uruchamiającym miejscowe i ośrodkowe odczyny i ośrodki
termoregulacyjne dla podtrzymania i redystrybucji ciepła.
Współczesna krioterapia wciąż jeszcze nie została do końca zbadana. Podejmowane są
próby wykorzystania jej do leczenia coraz to nowych schorzeń, np. fibromialgii, choroby
Raynauda, stwardnienia rozsianego, czy dyskopatii. Wprowadzenie na szeroką skalę oziębiania
skrajnie niskimi temperaturami do procesu leczenia wymaga jeszcze wielu bardzo szczegółowych
badań w celu poznania mechanizmów i skutków jego oddziaływania na organizm pacjenta.
Strona 31 z 48
Qb
Fale Lewisa  jest to zjawisko przystosowawcze polegające na okresowym zwężeniu i
rozszerzeniu się naczyń krwionośnych powierzchownych (np. przy wkładaniu ręki do lodowatej
wody). Zachodzący pod wpływem zimna skurcz naczyń powierzchownych powoduje wzrost
oporu naczyniowego na obwodzie czego następstwem jest wzrost ciśnienia skurczowego i
obciążenie serca pracą zwiększając zapotrzebowanie na tlen (praca się zwiększa ale częstość
maleje).
RODZAJE ZABIEGÓW MIEJSCOWYCH (wg. STRABURZYC
SKEIGO)
" polewanie zimnÄ… wodÄ… (+15° - +20°C); czas zabiegu: 3-5 min.
" okÅ‚ady peloidowe (oziÄ™bianie do temperatury +3°C)
" okłady w woreczkach wypełnione płatkami lub kostkami lodu; (czas zabiegu 1-6-
min.)
" częściowa kąpiel w wodzie z lodem (wielokrotne zanurzanie części ciała) czas
zabiegu 1-3 min.
" woreczek z ręcznika, w który zawija się kostki lodu (czas zabiegu: 5 min  można
wykonywać delikatny masaż)
" lodowaty zimny rÄ™cznik baweÅ‚niany o temp. 0°C (czas zabiegu: 3-5 min.)
" ręcznik bawełniany zmoczony w wodzie z lodem - czas 1 min, przerwa i
kontynuacja; łączny czas kładu do 30 min.; podczas zabiegu stosować ruch
" masaż lodem ; czas zabiegu: 3-5 min.
" masaż kostką lodu ścięgien, mięśni, więzadeł
" okład z ręcznika zmoczonego w roztworze soli kuchennej ; czas zabiegu: 1-30
min.(lub gÄ…bki wiskozowej  temp. -12°C)
" fabryczne okÅ‚ady z żelem silikonowym ; temp=-15°C; czas zabiegu: 1-3- min.
" chlorek etylu lub inne substancje lotne (do 5 s!)
" okłady w woreczkach zawierających składniki chemiczne, które po zmieszaniu
wywołują reakcje endotermiczne (czas zabiegu 30 min.)
" pary ciekłego azotu
" schłodzone powietrze
Strona 32 z 48
Qb
Zabiegi cieplne przy użyciu parafiny
Parafina jest węglowodorem nienasyconym, który jest otrzymywany w wyniku
destylacji frakcjonowanej ropy naftowej (C19H40 do C35H72). Czysta chemicznie
parafina jest ciaÅ‚em staÅ‚ym, którego temperatura topnienia wynosi: 42 - 54°C, a
wrzenia 250°C. Parafina charakteryzuje siÄ™ dużą pojemnoÅ›ciÄ… cieplnÄ… i maÅ‚ym
przewodnictwem cieplnym i dlatego jest stosowana w zabiegach
fizykoterapeutycznych.
Parafinę przygotowuje się w kuchniach parafinowych. Do zabiegów, w celu
nadania plastyczności parafinie, na 20 kg roztopionej parafiny stałej dodaje się 1l
parafiny ciekłej. Parafinę można stosować wielokrotnie po oczyszczeniu i
wyjaÅ‚owieniu w temperaturze do 100°C.
Lecznicze działanie parafiny:
" Wynika z właściwości fizycznych parafiny (duża pojemność cieplna i
ograniczone przewodnictwo cieplne)  utrzymuje długo ciepło i wolno
oddaje je otoczeniu.
" Podczas stygnięcia zmniejsza swoją objętość o 10  20%, wywiera
ucisk i powoduje mikromasaż
" Temperatura pod okÅ‚adem waha siÄ™ w granicach 39  41°C i jest
optymalna dla wzmożenia aktywności procesów przemiany tkankowej
" Bezpośrednio po zakończeniu zabiegu skóra jest spocona, blada i
gorąca, a następnie szybko ulega zaczerwienieniu w wyniku
rozszerzenia naczyń krwionośnych (dochodzi do usprawnienia krążenia
w naczyniach włosowatych skóry, wzmożenia procesów utleniania
tkankowego i przyspieszenia wydalania toksycznych produktów
powstajÄ…cych podczas procesu zapalnego).
Metodyka zabiegu: zabiegi mogą być wykonywane codziennie, czas 30  60
minut; seria 10  15 zabiegów. Wykonujemy je przy temperaturze parafiny 54  60 °C
Strona 33 z 48
Qb
" okłady parafinowe
" zawijania
" kÄ…piele parafinowe
" rękawiczki, skarpetki
Wskazania:
" leczenie stanów zapalnych tkanek miękkich i stawów
" obniżenie napięcia mięśniowego
" zespoły bólowe
" porażenia spastyczne
Przeciwwskazania:
" gojenie się złamań
" zespół Sudecka
" osteoporoza
" odwapnienie kości
Strona 34 z 48
Qb
Światłolecznictwo
- dział fizykoterapii, który do celów leczniczych wykorzystuje
promieniowanie podczerwone, widzialne i nadfioletowe (w tym
promieniowanie słoneczne  helioterapię).
RADIOWE DKF MIKROFALE IR ÅšWIATA
O UV X GAMA KOSMICZNE
WIDZIALNE
f *=c
f  częstotliwość
 - długość fali
c- prędkość światła = 300000 km/s
Tęcza:
1. czerwony
2. pomarańczowy
3. żółty
4. zielony
5. błękitny
6. indygo
7. fioletowy.
Promieniowanie rozchodzi się w postaci fotonów (kwantów)  zgodnie z teoria
Plancka o dualiz
mie korpuskularno-falowym.
- Odbicie
- Pochłonięcie
Prawo Grotthusa-Drapera
Skutki biologiczne może wywołać w tkankach tylko energia pochłoniętego
przez nie promieniowania (tj. około 70 %).
Prawo Lamberta
Natężenie promieniowania zależy od kąta padania i odległości między z
ródłem
promieniowania a pacjentem.
- Prawo odwrotności kwadratów I= 1/d2
- Prawo cosinusów I =cos ą
Strona 35 z 48
Qb
- Załamanie fal  zmiana kierunku wektora promieniowania w trakcie
przechodzenia przez różne ośrodki charakteryzujące się różnymi
współczynnikami promieniowania.
Promieniowanie podczerwone IR- (infra red)  770 15000 nm
- z
ródłem promieniowania są ciała ogrzane do odpowiedniej temperatury
" krótkofalowe - 770  1500 nm
" średniofalowe  1500  4000 nm
" długofalowe  4000  15000 nm
Prawo Stefana-Boltzmanna  każde ciało o temperaturze powyżej 0 K emituje
promieniowanie podczerwone.
Prawo Viena  długość promieniowania zależy od temperatury ciała ogrzanego,
np. 400°C = 4000nm ; 800°C = 2000nm ( im krótsza fala tym wiÄ™ksze ciepÅ‚o).
Słońce  potężne z
ródło promieniowania podczerwonego, które pokonuje drogę 150 mln
km w próżni. Zostaje ono częściowo pochłonięte przez warstwy atmosfery (parę wodną,
dwutlenek węgla, ozon). Dzięki temu wokół Ziemi powstaje jak gdyby płaszcz cieplny, który
zapobiega ucieczce w kosmos energii promieniowania podczerwonego wytwarzanego przez
ZiemiÄ™.
Energia pochłonięta powoduje wzrost energii kinetycznej cząstek (podnosi ich
stan cieplny). Tkanki zawierające dużo wody dobrze pochłaniają to
promieniowanie, ulegając ogrzaniu w stopniu zależnym od ich pojemności
cieplnej. Ciepło z prądem krwi zostaje przeniesione w głąb ustroju.
Wpływ biologiczny IR
" Odczyn ogólny:
- rozszerzenie naczyń włosowatych skóry wzrost przepływu krwi
tętniczej przez tkanki)
- reakcje ze strony naczyń krwionośnych głębiej położonych zgodnie z
prawem Dastre-Morata: - bodz
ce termiczne (ciepło lub zimno)
działając na duże powierzchnie skóry, powodują przeciwne do naczyń
skóry zachowanie się dużych naczyń klatki piersiowej i jamy
brzusznej. Naczynia nerek, śledziony i mózgu wykazują odczyn taki
sam, jak naczynia skóry.
- Obniżenie napięcia mięśniowego
- Podwyższenie progu odczuwania bólu (działanie przeciwbólowe)
- Wzmożenia tempa przemiany materii (podwyższenie temp. o 1 C
powoduje wzrost tempa przemiany materii o 3,6%)
- Pobudzenia przez termoreceptory na drodze odruchowej narządów
wewnętrznych
Strona 36 z 48
Qb
- Działanie uspokajające na zakończenia nerwowe w skórze
- Wzrost wydzielania potu, wydalania soli, wody i mocznika
- Pobudzenie czynności układu siateczkowo  śródbłonkowego
Odczyn miejscowy _ rumień cieplny
- Rozszerzenie naczyń krwionośnych,
- Występuje już w trakcie naświetlania i jego nasilenie wzrasta w
miarę naświetlania
- Zaczerwienienie nierównomierne, plamiste, (bo
nierównomiernie rozszerzyły się naczynia głębiej leżące)
- Zanika po niedługim czasie (zależy od dawki) około 30 minut.
Wskazania:
- przewlekłe i podostre zapalenia stawów i elementów
okołostawowych
- stany zapalne
- nerwobóle i zespoły bólowe
- stany po przebytym zapaleniu skóry i tkanek miękkich
pochodzenia bakteryjnego
- jako przygotowanie do masażu, jonoforezy,UD,
elektrostymulacji, kinezyterapii
Filtr czerwony 
- w stanach zapalnych tkanek miękkich,
- w leczeniu trudno gojÄ…cych siÄ™ ran,
- po nadmiernym naświetlaniu UV,
- po terapii promieniami X
Filtr niebieski 
- działanie przeciwbólowe
- leczenie przeczulicy.
-
Przeciwwskazania:
- różnego rodzaju niewydolności krążenia
- skłonność do krwawień
- stany gorączkowe i zły ogólny stan pacjenta
- gruz
lica płuc
Strona 37 z 48
Qb
- nowotwory
- ostre stany zapalne .
-
Metodyka zabiegów:
Czas zabiegu: 15  30 minut;
odległość 0.5  zabieg miejscowy
1 m  zabieg ogólny
10  15 zabiegów w serii
Strój nie może uciskać i nie może zawierać elementów metalowych.
Okulary dla pacjenta i terapeuty
Unikać białego koloru kotar, ponieważ odbijają światło.
Promieniowanie powinno padać prostopadle na powierzchnię zabiegową.
Lampa nie może być bezpośrednio ustawiona nad pacjentem.
Podział aparatów
1. promienniki emitujące wyłącznie promieniowanie podczerwone tzw.nieświetlne
generatory podczerwieni ( spirala z drutu oporowego nawinięta na ceramiczną
szpulę ; temp. 500  800 C = temp.  czerwonego żaru
2. lampy terapeutyczne, emitujÄ…ce promieniowanie IR oraz promieniowanie
widzialne tzw. świetlne generatory podczerwieni ( żarówki z żarnikami z
włókna węglowego albo wolframu; 500 W  1000 W)
np. lampy Sollux : - statywowe
- stołowe (przenośne)
Strona 38 z 48
Qb
Promieniowanie nadfioletowe UV (ultra violet)
1. obszar A 400  315nm
2. obszar B 315  280nm
3. obszar C 280  200 nm
4. promieniowanie nadfioletowe Schumana 100  200 nm)  nie ma
znaczenia w medycynie, ponieważ rozchodzi się w próżni .
Fotochemiczne reakcje  reakcje zachodzące pod wpływem światła
(fotosynteza, reakcje redukcji i utleniania, fotolizy, fotoizomeracji).
Rumień fotochemiczny  odczyn skóry na działanie UV.
Najsilniejsze działanie rumieniotwórcze wykazuje promieniowanie UV B.
Intensywność rumienia zależy od:
- długości fali
- intensywności z
ródła promieniowania
- czasu napromieniowania
- odległości skóry od z
ródła UV
- wrażliwości skóry (grubości naskórka).
Mechanizm powstawania rumienia:
I okres  pochłonięcie UV przez białko komórek warstwy kolczystej naskórka,
co prowadzi do denaturacji i uszkodzenia tych komórek.
II okres  z uszkodzonych komórek wydzielana jest histamina (z histydyny),
która rozszerza naczynia krwionośne. Związki te przenikają do skóry właściwej
i powodują rozszerzenie i zwiększenie przepuszczalności naczyń
włosowatych. Osocze przechodzi do przestrzeni międzykomórkowych
naskórka i skóry właściwej tworząc obrzęk skóry. Zgromadzony surowiczy płyn
przesiękowy tworzy pęcherze.
Bardzo duża dawka UV może spowodować uszkodzenie komórek naskórka a
nawet martwicę skóry właściwej.
W następstwie rumienia naskórek ulega zgrubieniu, zbrunatnieniu (w wyniku
nagromadzenia siÄ™ pigmentu) oraz Å‚uszczy siÄ™.
Wyróżniamy okresy tworzenia się rumienia fotochemicznego:
I  utajony
II  narastania
Strona 39 z 48
Qb
III  ustępowania.
Odczyn rumieniowy może być znacznie osłabiony, a nawet zniesiony przy
uszkodzeniu i stanach zapalnych nerwów.
Pigmentacja  zależy od ilości melaniny powstałej w odpowiedzi na
promieniowanie UV. Najsilniejsze działanie wykazuje promieniowanie o
długości 290  330nm oraz 360nm.
Zabarwienie skóry jest uzależnione od zawartości melaniny w skórze i
stanowi mechanizm ochronny.
W warstwie podstawnej naskórka znajdują się rozgałęzione melanocyty, (które
sięgają do warstwy ziarnistej). Ich liczba to ok.1200/mm2 .W komórkach tych
znajdują się melanospory (które powstają z wakuol w pobliżu aparatu
Golgiego). W melanosporach zachodzi synteza melaniny. Wyróżniamy 2
rodzaje melansomów:
- EU-melanosomy (owalne)  synteza eumelaniny  barwnik
brÄ…zowy lub czarny
- FEO-melanosomy (kuliste)  synteza feomelaniny  żółtego
lub czerwono-brÄ…zowego barwnika
Nasz naturalny kolor uzależniony jest od proporcji EU i FEO.
Wyróżniamy 2 rodzaje opalenizny:
- natychmiastowy
- opóz
niony.
Związkiem, z którego powstaje pigment jest prawdopodobnie bezbarwny aminokwas tyrozyna.
TYROZYNA (w melanoblastach)
utlenianie tyrozynaza
DOPA (3,4  dwuhydroksyfenyloalanina)
katalizator Ca 2+ UV
enzym dopa - oksydaza
MELANINA (brunatny barwnik)
Barwnik ten wędruje do powierzchownych warstw naskórka i zmienia barwę
skóry.
Strona 40 z 48
Qb
Produkcja witaminy D3
7- dehydrocholesterol
UV
cholekalcyferol - witamina D3
hydroksylacja wÄ…troba
25  hydroksycholekalcyferol (25-HCC)
hydroksylacja nerki
1,25 dihydroksycholekalcyferol (krąży w połączeniu z białkami krwi)
jelito kości
Sztuczne z
ródła UV:
- Å‚uk elektryczny
- lampy żarowe
- wyładowania jarzeniowe
- lampy fluorescencyjne (...)
Wpływ UV na organizm człowieka:
- regulacja tworzenia siÄ™ histaminy
- skóra staje się lepiej ukrwiona, bardziej elastyczna i mniej
podatna na zakażenia
- szybszy wzrost komórek naskórka
- zwiększenie w miejscu naświetlania liczby białych krwinek
- działanie bakteriobójcze
- wzrost aktywności w ustroju wodorosiarczków
- zwiększenie wykorzystania tlenu
- usprawnienie mineralizacji kości
Strona 41 z 48
Qb
Ustalanie dawki:
Dawka progowa promieniowania UV = biodoza = MED. (minimal
erythema dose)
Jest to jednostka dawkowania biologicznego. Określa stan wrażliwości ustroju
na promieniowanie UV, której miarą jest czas naświetlania danym z
ródłem z
danej odległości, konieczny do wywołania minimalnego progowego odczynu
rumieniowego.
Jako dawkę progową przyjmuje się czas, w którym naświetlano pole bez
dostrzegalnego odczynu rumieniowego. Zabieg przeprowadza się odległości
1m. Pierwszy zabieg rozpoczyna siÄ™ od ½ MED. wydÅ‚użajÄ…c czas w
kolejnych zabiegach max. do 10 MED. Ilość zabiegów w serii 10  15
naświetlań.
Strona 42 z 48
Qb
Wskazania:
- leczenie ran
- trudno gojÄ…ce siÄ™ owrzodzenia
- odleżyny
- krzywica
- Å‚uszczyca
- utrudniony zrost kostny
- trÄ…dzik pospolity
- choroba zwyrodnieniowa dużych stawów
Przeciwwskazania:
- nowotwory złośliwe
- czynna gruz
lica płuc
- wrażliwość na światło
- gorÄ…czka
- cukrzyca
- nadczynność gruczołu tarczowego
- wzmożona pobudliwość autonomicznego układu nerwowego
- skłonność do krwawień przewodu pokarmowego i dróg
oddechowych
- miażdżyca naczyń
- niewydolność krążenia
- RZS w okresie leczenia preparatami złota
- padaczka.
Działanie bakteriobójcze:
250  270nm (szczególnie 254nm)
działanie na: maczugowce błonnicy, prątki gruz
licy, pałeczki okrężnicy,
pałeczki duru brzusznego, gronkowce.
Strona 43 z 48
Qb
Stpnie przegrzewania:
SKALA TRZYSTOPNIOWA:
I. stopieÅ„ przegrzania do 39°C (stosuje siÄ™ do ogólnego pobudzania
organizmu)
II. stopieÅ„ przegrzania do 41°C (zaburzenia typu gośćcowego, niektóre
okresy choroby nowotworowej
III. stopieÅ„ przegrzania do 42,5°C (choroba nowotworowa)
SKALA PI
CIOSTOPNIOWA:
I. maÅ‚a albo Å‚agodna (37,5  38.5°C)
II. Å›rednia (38,5  39,5°C)
III. wysoka (39,5  40,5°C)
IV. intensywna (40,5  41,5°C)
V. ekstremalna (41,5  42,5°C)
Strona 44 z 48
Qb
Ultradz
więki
Ultradz
więkami nazywa się drgania mechaniczne o częstotliwości przekraczającej granicę
słyszalności ucha ludzkiego. W lecznictwie znajdują zastosowanie ultradz
więki o parametrach: -
800kHz, 1000 kHz i 2400 kHz
Ultradz
więki charakteryzują się podłużnym kształtem fali (cząsteczki drgają wzdłuż kierunku
rozchodzenia siÄ™ fali). Fale dz
więkowe, to zagęszczenie i załamywanie się drgającego ośrodka.
Zagęszczenia powstają w miejscach, w których cząsteczki ulegają wychyleniu w kierunku
rozchodzenia się fali, rozrzedzenia zaś w miejscach, w których cząsteczki ulegają wychyleniu w
kierunku przeciwnym. Fale dz
więkowe rozchodzą się w określonym, sprężystym ośrodku. Prędkość
rozchodzenia siÄ™ fali ultradz
więkowej jest zależna od zdolności ośrodka do przenoszenia drgań, np. w
gazach v śr = 350m/s, w cieczach v śr = 1500m/s, w ciałach stałych v śr = 5000m/s.
Dz
więk jako fala ulega odbiciu, rozproszeniu, załamaniu i pochłonięciu.
Do celów medycznych często stosuje się ultradz
więki o częstotliwości 1MHz. Drgania o takiej
częstotliwości uzyskuje się przez przekształcenie prądu sieciowego w prąd o napięciu 500 V za
pomocą elementów elektronicznych w urządzeniu do terapii ultradz
więkami. Uzyskany prąd działa na
oscylatory, czyli wibratory zwiększające częstotliwość do wymaganej wartości 1MHz wykorzystując
zjawisko piezoelektryczności.
Substancje stykające się z głowicą ultradz
więkową, np. woda, oleje i żele sprzęgające, przekazują
energię fali na przylegające do nich powierzchnie, np. skórę ludzką. Energia jest przekazywana z jednej
tkanki do drugiej, jeżeli istnieje między nimi ośrodek przewodzący. Powietrze jest złym przewodnikiem
dz
więku, dlatego zastępuje się je podczas zabiegu innym ośrodkiem.
Ultradz
więki przenikają w głąb ciała na głębokość około 4-6 cm (jest to uzależnione od
właściwości akustycznych ośrodka). Tkanki o dużej zawartości wody, np. krew, tkanka mięśniowa,
pochłaniają fale dz
więkowe w większym stopniu niż tkanki mniej nawodnione. Tkanka nerwowa mimo
pozornej małej zawartości wody jest doskonałym przewodnikiem fal ultradz
więkowych.
Działanie biologiczne:
- zgodnie z prawem Grotthusa-Drapera energia ultradz
więków wywołuje w tkankach
działanie terapeutyczne, jeśli zostanie w dostatecznej ilości pochłonięta
- pobudzają rekcje chemiczne w tkankach, ułatwiając krążenie niezbędnych
pierwiastków i rodników
- wahania ciśnień występujące w tkankach poddanych działaniu ultradz
więków
powodują tzw. mikromasaż tkanek.
Strona 45 z 48
Qb
- zwiększają przenikalność błon komórkowych, co ułatwia dowóz płynów i składników
odżywczych do tkanek (zjawisko to jest szczególnie wykorzystywane w ultrafonoforezie)
- działanie sklerolityczne (rozmiękczanie tkanek)
- zjawisko kawitacji, polegajÄ…ce na zapadaniu siÄ™ czÄ…steczek do wewnÄ…trz i niszczeniu
substancji przy użyciu maksymalnych mocy urządzenia; fala ultradz
więkowa o dużym
natężeniu dz
więku na skutek działania zmiennych ciśnień powoduje niszczenie spójności
cieczy i powstawanie pustych przestrzeni wypełniających się parami cieczy lub
rozpuszczonymi w niej gazami; przestrzenie te z czasem zanikajÄ… wytwarzajÄ…c bardzo silnÄ…
falę mechaniczną, (jeżeli ultradz
więki stosuje się do celów medycznych, nie przekraczając
zalecanych wartości mocy i innych parametrów zjawisko kawitacji nie powinno występować)
- przegrzewanie ? (najsilniej przegrzewa się tkanka nerwowa, następnie mięśniowa, a
najsłabiej tłuszczowa; największe przegrzanie występuje na granicy niejednorodnych struktur)
- wpływ na koloidy tkankowe  przyspieszenie rozpadu białek, wpływ na przemianę
białek ze stanu żelu w zol oraz zwiększenie ich przewodności elektrycznej
- pod wpływem ultradz
więków reakcje chemiczne polegają w większości na utlenianiu
(np. rozpad wody na H+ i rodnik hydroksylowy OH-)
- zmiany odczynu tkanek w kierunku zasadowym
- efekt ścinania polegający na zmianie kształtu fali z podłużnego na poprzeczny
(szczególnie na granicy kość-okostna)  należy zapobiegać jego powstawaniu
- poprzez nadz
więkawianie okolic korzeni, splotów czy też zwojów nerwowych można
drogą odruchową uzyskać zmiany w odległych narządach i układach ustroju; uzyskuje się też
efekty wskazujące na stymulację autonomicznego układu nerwowego
- zmniejszenia napięcia mięśniowego
- działanie przeciwbólowe
- wpływ na enzymu ustroju
- rozszerzenie naczyń krwionośnych
- hamowanie procesów zapalnych
Dawki:
- dawki słabe: od 0,05 do 0,5 W/cm2
- dawki średnie: od 0,5 do 1,5 W/cm2
- dawki mocne: od 1,5 do 2,0 W/cm2
Przy ustalaniu dawki należy się kierować:
- powierzchniÄ… nadz
wękawianą
- rodzajem i stadium choroby
Strona 46 z 48
Qb
- powierzchniÄ… drgajÄ…cÄ… przetwornika
- częstotliwością drgań
- rodzajem fali ultradz
więkowej (stała czy impulsowa)
- czas trwania zabiegu
- sposobu nadz
więkawiania
Wskazania:
- zespoły bólowe w przebiegu choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa
- choroby zwyrodnieniowe stawów
- ostroga piętowa
- blizny
- przykurcze towarzyszące chorobom nerwowo-mięśniowym i chorobom mięśni
szkieletowych
- kontuzje sportowe
- zaburzenia bliznowacenia
- brodawki
- torbiele ścięgien
- bóle i obrzęki związane z karmieniem oraz stwardnienie tkanki wokół implantów
wprowadzonych celem powiększenia piersi (F.G.Herhahn,1984).
Przeciwwskazania:
- okres wzrostu nasad kości długich
- macica u ciężarnych
- nowotwory i stany po ich operacyjnym usunięciu
- ostre stany zapalne
- ciężki stan ogólny i wyniszczenie organizmu
- stany po terapii rentgenowskiej
- nerwobóle niewyjaśnionego pochodzenia
- nie wolno wykonywać zabiegów w okolicy kręgosłupa szyjnego powyżej C3 (ze
względu na rdzeń przedłużony)
- widoczne pod skórą wyniosłości kostne
- choroby oczu
- tkanka rozrodcza
- obecność rozrusznika serca
- zaburzenia czucia
- implanty metalowe i wszczepy chirurgiczne (drgania mogą rozbić wiązania chemiczne
lub klej mocujący materiały, oraz mogą powstać oparzenia na granicy styku metalu z tkanką)
- świeże złamania
Strona 47 z 48
Qb
Czas zabiegu:
- krótki: 1 3 minut
- średni: 4-9 minut
- długi: 10 minut i więcej
Zabiegi wykonuje się codziennie lub 3x w tygodniu. Pełny cykl leczenia obejmuje średnio 12-
15 zabiegów, po których powinna nastąpić 3-4 miesięczna przerwa.
Metodyka zabiegu: przesuwać głowicę po obszarze nadz
więkawianym, wykonując nieznaczne
ruchy okrężne i podłużne ruchy głaszczące.
Ultradz
więki można stosować w kąpieli wodnej.
Metody leczniczego stosowania ultradz
więków:
1. miejscowe stosowanie ultradz
więków
2. segmentowo-przykręgosłupowe stosowanie ultradz
więków
3. ultrafonoforeza
4. skojarzona terapia prÄ…dami impulsowymi i ultradz
więkami
Ultrafonoforeza
Polega na wprowadzaniu związków chemicznych (cząsteczek) do ustroju dzięki energii
ultradz
więków. Cząsteczki wprowadzane podczas zabiegu muszą zostać rozłożone w przebiegu
naturalnych procesów chemicznych na części składowe oraz wolne rodniki, by potem połączyć się z
rodnikami krążącymi we krwi. Cząsteczki mogą wnikać na głębokość około 1-2 mm.
Strona 48 z 48