TURYSTYKA W PRZESTRZENI
Turystyka nale\
y jest zjawiskiem o charakterze przestrzennym. Jednym z najwa\
niejszych
pojęć związanych z turystyką  traktowaną jako zjawisko przestrzenne -jest pojęcie
 przestrzeni turystycznej". Wynika to z faktu, \
e wszelkie zachowania człowieka związane
z uczestnictwem w turystyce zachodzą w konkretnej przestrzeni, która w wyniku
zainteresowań turystycznych zostaje przekształcana i zagospodarowywana.
Pojęcie  przestrzeni turystycznej" zdefiniował i szczegółowo opisał S. Liszewski. Autor
wyró\
nił dwie zasadnicze kategorie:
1) przestrzeń turystyczną oraz jej specyficzny rodzaj 2) miejską przestrzeń turystyczną.
S. Liszewski przestrzeń turystyczną definiuje jako  funkcjonalnie wyró\
niającą się część
(podprzestrzeń) przestrzeni geograficznej rozumianej w sensie largo, czyli jako przestrzeń,
na którą składają się elementy przyrodnicze powłoki ziemskiej (środowisko naturalne),
trwałe elementy działalności gospodarczej człowieka w tym środowisku (środowisko
gospodarcze), a tak\
e środowisko społeczne będące wynikiem działalności terytorialnych
zbiorowości społecznych (narody, zbiorowości regionalne i lokalne)". Istotne jest przy tym
\
e  przestrzeń turystyczna jest wytworem człowieka u\
ytkującego dla celów turystycznych
środowisko geograficzne, które odkrywa i zagospodarowuje, motywując to potrzebą
wypoczynku, poznania i chęcią doznania ró\
norodnych prze\
yć".
Przestrzeń potencjalna  jest pierwszym etapem rozwoju przestrzeni turystyczno 
wypoczynkowej. Podstawą jej istnienia jest występowanie zasobów turystycznych
środowiska przyrodniczego, geograficznego, sprzyjające warunki społeczno 
demograficzne i dostępność komunikacyjna. Ze strony potencjalnych turystów nie ma
jeszcze \
adnych działań, a jedynie chęć realizacji w tej przestrzeni potrzeb rekreacyjnych i
wyobra\
enia o niej (przestrzeń ta istnieje w mentalności człowieka). Przestrzeń
potencjalna istnieje więc wcześniej i niezale\
nie od aktywności turystycznej człowieka.
Mieszkańcy tej\
e przestrzeni, dla których turystyka jest zjawiskiem jeszcze nieznanym,
przyjmują najczęściej postawy skrajne: albo entuzjastyczne, albo pesymistyczne wobec
turystyki.
Realna przestrzeń turystyczno  wypoczynkowa  przestrzeń potencjalna
przekształca się w przestrzeń turystyczno-wypoczynkową w momencie, gdy pojawią się w
niej turyści. Jeśli zostaną zaakceptowane i pozytywnie ocenione walory turystyczne przez
turystów, nastąpi wówczas zwiększenie intensywności przyjazdów, a co za tym idzie
rozwój ruchu turystycznego, bazy i funkcji turystycznych.
Etapy wyodrębniania przestrzeni turystycznej
Etap pierwszy  powstanie węzła (rdzenia) o funkcji turystycznej, który mo\
e pojawić się
w istniejącej wcześniej jednostce osadniczej lub powstać na tzw.  surowym korzeniu .
Pojawiają się działania zmierzające do zagospodarowania terenu, tworzenia określonej i
niezbędnej infrastruktury w danej przestrzeni tak, aby mogła ona zaspokoić pojawiające
się oczekiwania turystów.
Etap drugi  ukształtowanie się pola oddziaływania grawitacyjnego, w którym odbywają
się połączenia z innymi środkami.
Etap trzeci  kształtowanie się regionów turystycznych.
Etap czwarty  powstanie powiązań funkcjonalnych, komunikacyjnych i przestrzennych
między wszystkimi elementami związanymi z funkcją turystyczną, czyli powstanie
przestrzeni turystycznej.
Przestrzeń turystyczno - wypoczynkowa  jest częścią przestrzeni (podprzestrzeni)
geograficznej i społecznej. Wyró\
nia się zachodzącymi w niej zjawiskami i procesami
turystycznymi. Jest to obszar posiadający cechy niezbędne i korzystne dla koncentracji
ruchu turystycznego takie, jak: walory środowiska naturalnego i kulturowego (odmienne
od środowiska pracy osób z nich korzystających) oraz infrastrukturę turystyczną,
paraturystyczną i komunikacyjną.
Cechy przestrzeni turystycznej
Zró\
nicowanie  w sferze środowiska przyrodniczego (ukształtowanie powierzchni, wody,
gleby, klimat) jak i cech kulturowych (specyfika walorów antropogenicznych).
Zmienność w czasie - dotyczy zasięgu i wykorzystania turystycznego. Jest wynikiem
zmian przyrodniczych, ekonomicznych, społecznych, technologicznych o charakterze
długookresowym (np. tendencje w turystyce krajowej i światowej), sezonowym (np.
konsekwencje poło\
enia geograficznego) lub przypadkowym (np. powodzie, trzęsienia
ziemi, wojny).
Otwartość w stosunku do innych przestrzeni  oznacza współistnienie, nakładanie i
przenikanie się wszystkich rodzajów aktywności człowieka w obrębie przestrzeni
turystycznej.
Niejednorodność  nieciągłość przestrzeni turystycznej.
Gałęziowość  przynale\
ą do niej jedynie elementy przestrzenne związane z turystyką
(występuje jednoczesna heterogeniczność i kompleksowość, będąca skutkiem
zró\
nicowania elementów składających się na turystykę)
Dynamizm i cykliczny rozwój w czasie  zmienna dynamika funkcjonowania turystyki
związana z porami roku, dniami tygodnia, pory doby.
Przestrzeń ta posiada dwa wymiary  obiektywny (materialny) i subiektywny
(percepcyjny). Jest ona kształtowana przez osoby przyje\
d\
ające i u\
ytkujące ją w celach
rekreacyjnych oraz niejednorodna, co wynika ze zró\
nicowania jej środowiska
przyrodniczego, geograficznego i społeczno  gospodarczego, przygotowania technicznego
i ró\
nej aktywności turystycznej człowieka.
Mo\
na powiedzieć śmiało, \
e dzięki środowisku naturalnemu i kulturowemu,
infrastrukturze turystycznej, paraturystycznej i komunikacyjnej, kształtują się wzajemne
związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy turystyką i przestrzenią turystyczno-
wypoczynkową, co ująć mo\
na w sposób następujący:
Środowisko Rozwija turystykę
Środowisko Hamuje rozwój turystyki
Turystyka Chroni środowisko
Turystyka Zagospodarowuje przestrzeń
Turystyka Chroni przestrzeń
Turystyka Przekształca przestrzeń
Turystyka Dewastuje przestrzeń
Mając na uwadze powy\
sze związki, nale\
y bezwzględnie zadbać o właściwe
 porządkowanie przestrzeni, a tym samym chronić środowisko przed jego dewastacją.
Wiadomo, \
e istnieją ró\
ne formy i rodzaje turystyki, a zatem i charakter działalności
turystycznej będzie w przestrzeni ró\
ny. Stąd te\
mo\
na dokonać klasyfikacji przestrzeni,
biorąc pod uwagę 3 kryteria: czasu wolnego, wykorzystania bazy i rodzaju działalności
turystycznej, co ilustruje schemat:
Klasyfikacja przestrzeni
turystycznej
Kryteria
Czas wolny Wykorzystywana Rodzaj
baza działalności
Przestrzeń
Przestrzeń turystyki Przestrzeń eksploracji
turystyki
formalnej
krótkookresowej
Przestrzeń penetracji
Przestrzeń Przestrzeń turystyki
turystyki nieformalnej
średniookresowej
Przestrzeń asymilacji
Przestrzeń
Przestrzeń kolonizacji
turystyki
długookresowej
Przestrzeń urbanizacji
W wyniku u\
ytkowania turystycznego przestrzeń ulega przekształceniom, tworzą się
przestrzenie  cząstkowe .
Przestrzeń eksploracji turystycznej - to część przestrzeni, która dotąd turystom
nieznana, dopiero przez nich odkrywana dla działalności turystycznej. Eksploracja to
odkrywanie nowych terenów dla działalności turystycznej przez niewielkie grupy
poszukiwaczy przygód, badaczy, obserwatorów przyrody. Turysta eksplorer u\
ytkuje
odkrywaną przestrzeń w pełnej zgodzie ze środowi-skiem przyrodniczym, będąc często
jego obserwatorem lub inwentaryzatorem. Nie pozostawia po sobie trwałych inwestycji
turystycznych. Przykładami tego typu przestrzeni turystycznej są: na świecie Amazonia,
Syberia, Himalaje, Antarktyda, a w Polsce kiedyś Bieszczady (na początku lat 50-tych) a
obecnie Podlasie, a szczególnie Bagna Biebrzańskie.
Eksploracja poprzedza wszystkie póz
niejsze formy turystyki, odbywa się współistniejąc ze
środowiskiem przyrodniczym i społeczno  gospodarczym i nie pozostawia po sobie
trwałych inwestycji. Ruch turystyczny ma niewielkie natę\
enie, wykorzystuje istniejącą
bazę paraturystyczną i komunikacyjną. Przestrzeń eksploracji jest nietrwała  liczniejsze
przyjazdy prowadzą do jej zagospodarowania i przemian oraz przejścia do kolejnych
etapów rozwoju.
Przestrzeń eksploracji turystycznej nie ma charakteru trwałego - ulegać mo\
e procesowi
zagospodarowania turystycznego, przemianom i przekształceniom.
Przestrzeń penetracji turystycznej  związana jest z penetracją rozumianą jako
odwiedzanie, wnikanie, badanie w celach poznawczych (krajoznawczych) lub (rzadziej) w
celu krótkotrwałego wypoczynku. W Polsce często występowały w latach 70-80. XX w.
formy wynaturzone, np. inwazyjne grzybobrania, masowe wycieczki do parków
narodowych - z zagro\
eniami dla środowiska przyrodniczego i kulturowego. Jest to część
przestrzeni geograficznej, którą turysta najczęściej masowy, odwiedza w celach
poznawczych lub dla krótkotrwałego wypoczynku, np. kompleksy leśne, obszary parków
narodowych, doliny rzek, otoczenie jezior, góry, miasta i miejscowości dysponujące
walorami krajoznawczymi, kulturowymi.
Ruch turystyczny ma w niej ró\
ne natę\
enie w czasie, nie zmienia lokalnej gospodarki i nie
jest szkodliwy dla środowiska naturalnego. Przestrzeń ta jest zagospodarowana
turystycznie w stopniu niewielkim, ułatwiającym jedynie poznanie obszaru lub krótki
wypoczynek. Ludność miejscowa zaczyna interesować się nowym zjawiskiem, jakim jest
turystyka. Przykładowe tereny tego typu przestrzeni turystycznej w Polsce są: kompleksy
leśne, obszary parków narodowych i krajobrazowych, rezerwaty przyrody, doliny rzek,
otoczenie jezior, miasta i jednostki osadnicze z walorami kulturowymi.
W tej przestrzeni nale\
y wyró\
nić przestrzeń głębokiej penetracji, w której to
intensywność, natę\
enie ruchu turystycznego jest bardzo du\
e (chocia\
czasami
krótkotrwałe). Najczęściej występuje wokół wa\
nych i interesujących obiektów
turystycznych i miejsc o wybitnych walorach turystycznych, jak np. zamki, pałace, obiekty
dziedzictwa narodowego, akweny wodne. Przy du\
ej intensywności ruchu turystycznego i
niewłaściwym zagospodarowaniu, mo\
e nastąpić degradacja środowiska.
Przestrzeń asymilacji turystycznej  dotyczy asymilowanie się ze środowiskiem
odwiedzanym, głównie w sferze społecznej i kulturowej. To obszary, na których uprawiana
jest tzw.  turystyka miękka , np. turystyka wiejska, agroturystyka.
Tworzą ją głownie obszary osadnictwa wiejskiego, w których odbywa się wypoczynek w
zagrodach wiejskich. Występuje tu turystyka wypoczynkowo  poznawcza, w której
odwiedzający asymilują się ze środowiskiem lokalnym. Przykładami tego typu przestrzeni
są: tereny wiejskie, strefy podmiejskie du\
ych miast, wioski rybackie, leśniczówki
(zwłaszcza wśród du\
ych kompleksów leśnych).
Ruch turystyczny dostosowuje się do miejscowego środowiska, często aktywizując
gospodarkę i wzbogacając odwiedzane środowisko kulturowe.
Przestrzeń kolonizacji turystycznej powstaje na skutek trwałego zajmowania przez
obiekty turystyczne nowych ziem zmieniając ich u\
ytkowanie. Występują pod tym
względem dwie główne formy zagospodarowania:
1)  na surowym korzeniu" (np. domy wczasowe, hotele  zajmujące znaczną
powierzchnię, w tym wraz z wewnętrznymi obszarami rekreacyjnymi, np. w
Mikołajkach hotel  Gołębiewski"),
2) parcelacja terenów rolniczych lub leśnych z przeznaczeniem na zabudowę
letniskową, co występuje głównie w strefach podmiejskich du\
ych miast i w
otoczeniu atrakcyjnych turystycznie akwenów wodnych.
Jest ona często przestrzenią obcą krajobrazowo i organizacyjnie regionom geograficznym,
w których powstaje, mo\
e stać się agresywną w stosunku do otoczenia, np. zespoły
ośrodków wczasowych, a tak\
e tworzone  osiedla rekreacyjne na dawniej rolniczo
u\
ytkowanych terenach, czy tzw.  drugie domy mieszkańców miast powstające na
działkach u\
ytkowanych rekreacyjnie, poło\
onych na atrakcyjnych krajobrazowo terenach
wokół jezior lub w pobli\
u parków. W tej przestrzeni mo\
na wyznaczyć obecnie tak\
e:
przestrzeń urbanizacji turystycznej  część przestrzeni kolonizacji turystycznej,
która staje się miejscem stałego zamieszkania niedawnych turystów, przez co
upodabnia się do dzielnic miejskich. Procesy urbanizacji turystycznej to koniec
funkcji turystycznej obszarów wiejskich, a początek funkcji mieszkaniowej.
Przestrzeń urbanizacji degraduje środowisko naturalne, przekształca pierwotny
charakter społeczno  gospodarczy.
Pozytywy: następuje o\
ywienie miejscowości, a lokalna społeczność anga\
uje się w
inwestycje turystyczne. Pojawiają się efekty naśladownictwa. Negatywy: degradacja
środowiska a mieszkańcy zamiast ciszy i spokoju, mają  miejski gwar . Z przykładem tego
typu przestrzeni mamy do czynienia w miejscowości Charzykowy w Borach Tucholskich.
Ze względu na czas wypoczynku mamy:
" przestrzeń krótkiego czasu wypoczynku (głównie w regionach
metropolitalnych, konieczna jest łatwa i szybka dostępność komunikacyjna),
" przestrzeń średniego czasu wypoczynku (powstała w wyniku rozwoju środków
komunikacji, wydłu\
enia czasu wolnego od zajęć i pracy zawodowej pozwalającego
na wypoczynek świąteczny, powinna charakteryzować się bardzo wysokim
poziomem infrastruktury turystycznej),
" przestrzeń długiego czasu wypoczynku (przestrzeń w znacznym oddaleniu od
miejsca zamieszkania o odpowiednim, stosownym do rodzaju turystyki,
zagospodarowaniu i infrastrukturze turystycznej i paraturystycznej).
Sposób korzystania z bazy turystycznej pozwala na wydzielenie:
Przestrzeni turystyki formalnej, która jest związana z wykorzystywaniem bazy o
bardzo wysokiej jakości i międzynarodowym standardzie. Baza ta oferuje ró\
norodne
usługi w prawie całkowitym oderwaniu od środowiska miejscowego (w tym równie\

lokalnych walorów turystycznych, które są wykorzystywane, ale jako element wtórny w
stosunku do atrakcji proponowanych w ramach infrastruktury). Baza turystyki formalnej
zapewnia kompleksową obsługę turysty, często nawet bez konieczności jej opuszczania.
Przestrzeń turystyki formalnej wykazuje tendencje do du\
ej koncentracji przestrzennej i
jednocześnie mocno izolowanej lokalizacji. Ośrodki turystyki formalnej są na ogół
wyró\
niającą się w przestrzeni dominantą i jednocześnie są bardzo słabo powiązane z
otoczeniem zewnętrznym.
Przestrzeni turystyki nieformalnej związanej z wykorzystaniem infrastruktury
turystycznej opartej na lokalnych walorach turystycznych. Atutem mającym przyciągnąć
turystów jest szerokie korzystanie z zasobów miejscowego środowiska geograficznego.
Obiekty, z których korzysta turystyka nieformalna są częścią lokalnej infrastruktury i
często mają charakter paraturystyczny. Ich forma zewnętrzna harmonizuje z otoczeniem i
występują silne związki funkcjonalne między obiektami. Turystyka nieformalna jest mocno
osadzona w lokalnej gospodarce i świadomości społecznej, często stanowi główny rodzaj
działalności gospodarczej w regionie, zawsze zaś ma du\
y wpływ na jego funkcjonowanie
w sferze ekonomicznej i społecznej.
Obszar turystyczny  jednostka przestrzenna o jednorodnym typie kompleksu walorów i
jednakowej randze walorów, mająca dobre potencjalne warunki rozwoju turystyki (zasoby
turystyczne).
Miejscowość turystyczna to jednostka osadnicza, która ze względu na walory
turystyczne, infrastrukturę turystyczną i dostępność komunikacyjną stanowi punkt
etapowy lub docelowy podró\
y turystycznych.
W zale\
ności od poło\
enia, charakteru walorów turystycznych, rodzaju zagospodarowania i
pełnionych funkcji wyró\
nia się miejscowości turystyczne górskie, nadmorskie, pojezierne
itp., wczasowe, uzdrowiskowe, rozrządowo  zaopatrzeniowe, wsie turystyczne, stacje
sportów zimowych, miejscowości krajoznawcze.
Miejska przestrzeń turystyczna
Miejska przestrzeń turystyczna jest według S. Liszewskiego,  wytworem społecznym, co
oznacza, \
e w określonych warunkach rozwoju cywilizacyjnego przestrzeń miasta uznana
zostaje za interesującą poznawczo lub rekreacyjnie" przez co następuje rozwój funkcji
turystycznej w przestrzeni miejskiej.
Podobne rodzaje przestrzeni mo\
na wyró\
nić w miejscowościach pełniących funkcje
krajoznawcze lub rekreacyjno-wypoczynkowo-lecznicze (Wg S. Liszewskiego).
Miejska przestrzeń eksploracji turystycznej  przybywający do miasta turyści pragną
lepiej poznać i poczuć specyficzny  klimat miasta organizując spacery do części nie
odkrytych jeszcze dla masowego ruchu turystycznego. Eksploracja następuje wzdłu\
ulic,
tzw. szlaków eksploracji, które z czasem trafiają do programów biur turystycznych.
Miejska przestrzeń penetracji turystycznej to najczęściej występujący rodzaj
przestrzeni. Przybywający do miasta turysta pragnie poznać znajdujące się tu obiekty
historyczne, muzea, czy inne obiekty powszechnie uznawane za atrakcyjne. Najczęściej
przedmiotem penetracji są centra historyczne, obiekty sakralne, muzea, punkty widokowe,
ogrody. Obiekty te najczęściej są przygotowane na przyjęcie turystów i są odpowiednio
oznakowane, zagospodarowane i promowane, często posiadają obsługę przewodnicką.
Mają najczęściej charakter punktowy (z wyjątkiem centrów historycznych) lub liniowy.
Penetrowane obiekty są głównie przez turystów, natomiast udział stałych mieszkańców
jest minimalny.
Miejska przestrzeń asymilacji turystycznej  do krótkotrwałego obcowania turystów z
miejscową ludnością dochodzi najczęściej w centrum miejscowości, które stanowi
najczęściej główny cel turystyczny. Swoistą przestrzenią asymilacji są równie\
kompleksy i
centra handlowe.
Miejska przestrzeń kolonizacji turystycznej posiada trwałe zagospodarowanie
turystyczne miasta w hotele, ośrodki rekreacyjne, bazę gastronomiczną lokalizowane na
obrze\
ach miast, a tak\
e, jeśli to mo\
liwe, coraz częściej w obiektach zabytkowych lub w
ich pobli\
u.
Miejska przestrzeń urbanizacji turystycznej występuje w granicach administracyjnych
miast wyjątkowo  zazwyczaj, gdy granice administracyjne miasta obejmują obszary
atrakcyjne przyrodniczo, np. miasto Augustów, Mikołajki.
Rejon turystyczny  jednostka przestrzenna ni\
szego rzędu, którą mo\
e tworzyć zespół
miejscowości turystycznych powiązanych ze sobą wspólnym węzłem rozrządowym ruchu
turystycznego i bazą zaopatrzeniową.
Region turystyczny  obszar pełniący funkcję turystyczną na zasadzie pewnej
jednorodności cech środowiska fizyczno-geograficznego oraz wewnętrznych powiązań
usługowych. Region turystyczny charakteryzuje się walorami turystycznymi o wysokim
poziomie atrakcyjności, najczęściej przyrodniczymi, dysponujący bazą turystyczną
rozwiniętą w stopniu pozwalającym na właściwe zaspokojenie potrzeb przybywających
turystów i du\
ym natę\
eniem ruchu turystycznego.
W pełni wykształcony region turystyczny działa za pomocą określonego systemu
organizacji przestrzennej, opierającego się na zespole urządzeń usługowych ściśle
dostosowanych do istniejących warunków środowiska i stosunków społecznych.
Wyró\
nia się dwa podstawowe typy regionów turystycznych: metropolitalne i
peryferyjne.
Turystyczne regiony metropolitalne powstają przede wszystkim jako wynik
zaspokojenia popytu na wypoczynek i rekreację mieszkańców du\
ych skupisk miejskich,
zgłaszanych w ciągu tygodnia, głównie w dni wolne od pracy. Region metropolitalny jest
najbli\
szym dostępnym mieszkańcom obszarem wypoczynku, obejmuje tereny
podmiejskie oraz te, które zostały zagospodarowane dla celów wypoczynku w obszarze
miejskim. Dla ich wykorzystania rodzaj, jakość i charakter infrastruktury wraz z
dostępnością komunikacyjną mają największe znaczenie, atrakcyjność walorów
przyrodniczych odgrywa mniejszą rolę.
Turystyczne regiony peryferyjne powstają na obszarach będących miejscem
turystycznych podró\
y długookresowych, najczęściej o charakterze urlopowym lub
wakacyjnym. Regiony te mają atrakcyjne walory turystyczne i rozwiniętą bazę
turystyczną, co skutkuje wysokim natę\
eniem ruchu turystycznego, i jego kumulacją w
okresie sezonu turystycznego. W regionach peryferyjnych funkcja turystyczna ma
znaczenie wiodące, wyraz
nie widoczny jest jej pozytywny i negatywny wpływ na
środowisko i to zarówno przyrodnicze jak i społeczno  ekonomiczne.
W turystycznych regionach peryferyjnych ze względu na formę przestrzenną mo\
emy
wyodrębnić regiony węzłowe i pasmowe.
Peryferyjne regiony węzłowe powstają wtedy, gdy w danej przestrzeni istnieje jedna
jednostka osadnicza, która organizuje funkcjonowanie turystyki i podporządkowuje sobie
pozostałe elementy struktury regionu, stanowiąc jego funkcjonalne centrum.
Peryferyjne regiony pasmowe powstają najczęściej wzdłu\
wybrze\
y, które posiadając
walory turystyczne o podobnej formie i jakości, pozwalają na pasmowy rozwój przestrzeni
turystycznej (pasmowy region mo\
e być przerywany, gdy wystąpią bariery o charakterze
przyrodniczym lub antropogenicznym). Zdarza się, \
e rozwój regionów pasmowych mogą
zainicjować regiony węzłowe, które łącząc się ze sobą tworzą wspólną przestrzeń
pozbawioną jednej, dominującej jednostki organizującej dany obszar.
Je\
eli zało\
ymy, \
e turystyka ma być przyjazna środowisku, to nale\
y określić
(i przestrzegać) dla ka\
dej z wymienionych przestrzeni (schemat) odpowiedni poziom
pojemności, chłonności, przepustowości i recepcyjności.
Chłonność turystyczna
Pojęcie chłonności turystycznej w literaturze określane jest ró\
norodnie. Czasami autorzy
pojęcie to odnoszą zarówno do aspektów ekologicznych, jak i społecznych. Jednak
najczęściej pojęcie to w sposób jednoznaczny ma odniesienie tylko do środowiska
przyrodniczego.
Przez chłonność turystyczną rozumie się powszechnie zdolność środowiska przyrodniczego
do przyjęcia określonego obcią\
enia wywołanego przez ruch turystyczny przy zapewnieniu
optymalnych warunków do wypoczynku oraz równowagi biocenotycznej w środowisku
przyrodniczym. Chłonność turystyczna wskazuje mo\
liwości u\
ytkowania turystycznego
danego terenu (nie określa się konkretnej funkcji turystycznej i sposobu
zagospodarowania). Chłonność turystyczna jest uzale\
niona od odporności poszczególnych
ekosystemów występujących na danym obszarze na u\
ytkowanie turystyczne. Zale\
ność
ta jest wprost proporcjonalna: im wy\
sza odporność tym wy\
sza chłonność danego terenu.
Chłonność turystyczną - wyra\
a się liczbą osób, która mo\
e przypadać na jednostkę
powierzchni (1 hektar) - odnosi się, poza terenami przeznaczonymi do bezpośredniego
zagospodarowania turystycznego równie\
do:
1) powierzchni wodnych - jest to chłonność turystyczna wód,
2) terenów leśnych-jest to chłonność turystyczna lasów.
Pojemność turystyczna
Pojemność turystyczna jest to właściwość danego terenu wynikająca z odporności (jakości)
środowiska przyrodniczego oraz funkcji turystycznej i związanego z tym zagospodarowania
i u\
ytkowania turystycznego. Pojemność turystyczna wyra\
ona jest maksymalną liczbą
osób, które mogą jednocześnie realizować cele turystyczne bez obni\
ania wartości
poszczególnych elementów środowiska przyrodniczego i komfortu wypoczynku.
Przepustowość turystyczna
Przepustowość turystyczna to liczba osób mogących korzystać z tych samych walorów
turystycznych w warunkach optymalnego odbioru wra\
eń i swobody ruchu w odpowiedniej
jednostce czasu (godzina, dzień). Przepustowość turystyczna odnosi się głównie do
elementów liniowych zagospodarowania turystycznego (szlaków turystycznych) oraz
obiektów i elementów punktowych (muzeum, platforma widokowa).
Recepcyjność turystyczna
Pojęcie recepcyjności turystycznej oznacza maksymalną ilość osób, która mo\
e
wypoczywać na danym terenie w optymalnych warunkach obsługi, które pozwalają na
pełne zaspokojenie potrzeb wypoczynkowych i rekreacyjnych. O ile w przypadku
chłonności i pojemności turystycznej kluczową rolę odgrywa środowisko przyrodnicze oraz
funkcja turystyczna i zagospodarowanie turystyczne, o tyle w przypadku recepcyjności
turystycznej, podmiotem oceny jest turysta i uwarunkowania związane ze sposobem
(formą) wypoczynku i rekreacji i programem pobytu oraz mo\
liwościami obsługi
komunalnej (pobór wody, mo\
liwości odprowadzenia ścieków itp.).
Opracowanie własne wg:
T. Dochnalik, H. Zadworna: Miejscowości turystyczne w Polsce i ich klasyfikacja. W: Ruch
turystyczny nr 1(26), Warszawa: Szkoła Główna Planowania i Statystyki 1968.
Gaworecki W.W.: Turystyka, PWE, Warszawa
Kompendium wiedzy o turystyce. Praca zbiorowa pod red. G. Gołembskiego. PWN,
Warszawa 2002
Kowalczyk A.: Geografia turyzmu. PWN, Warszawa 2000.
Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski J.: Geografia turystyki Polski. PWE, Warszawa
2002.
Liszewski S.: Geografia urbanistyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu A
ódzkiego, 2008.
Matczak A.: Województwa o funkcji turystycznej a obszary o ska\
onym środowisku
geograficznym w Polsce. W: Turyzm t. 5 z.1.
Płocka J.: Wybrane zagadnienia z zagospodarowania turystycznego. Biblioteka CKU, Toruń
2006.
Rogalewski O.: Zagospodarowanie turystyczne. WSiP Warszawa 1974.
Przybyszewska-Gudelis R.: Problematyka waloryzacji i zagospodarowania turystycznego
miejscowości krajoznawczych w Polsce. Instytut Turystyki, Warszawa 1979.