Na podstawie: Krasicki, Ignacy (1735-1801), Satyry i listy, oprac.
Zbigniew Goliński, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, wyd. 1,
Wrocław, 1958
Wersja lektury on-line dostępna jest na stronie wolnelektury.pl.
Ten utwór nie jest chroniony prawem autorskim i znajduje się
w domenie publicznej, co oznacza, że możesz go swobodnie wy-
korzystywać, publikować i rozpowszechniać.
IGNACY KRASICKI
P3aństwo
Skąd ióiesz? Ledwo choóę . Słabyś? I jak jeszcze.
Wszak wiesz, że się ja nigdy zbytecznie nie pieszczę,
Ale mi zbyt dokucza ból głowy okrutny .
Pewnieś wczoraj był wesół, dlategoś óiś smutny.
Przejóie ból, powieóże mi, proszę, jak to było?
Jeóenie
Po smacznym, mówią, kąsku i wodę pić miło .
Oj, nie miło, mój bracie! bogdaj z tym przysłowiem
Przepadł, co go wymyślił; jak było, opowiem.
Upiłem się onegdaj dla imienin żony;
Nie żal mi tego byÅ‚o. òieÅ„ ten obchoóony
Musiał być uroczyście. Dobrego sąsiada
Niezle czasem podpoić; jejmość była rada,
Wino
Wina mieliśmy dosyć, a że dobre było,
Cieszyliśmy się pięknie i niezle się piło.
Choroba
Trwała uczta do świtu. W południe się buóę,
Cięży głowa jak ołów, krztuszę się i nuóęą;
Jejmość raói herbatę, lecz to trunek mdlący.
JakoÅ› koÅ‚o apteczki² przeszedÅ‚em niechcÄ…cy,
Hanyżekł mnie zaleciał, trochę nie zawaói.
Napiłem się więc trochę, aczejt to poraói:
Nudno przecie. Ja znowu, już mi razniej było,
Gość, Obyczaje
Wtem dwóch z uczty wczorajszej kompanów przybyło.
Jakże nie poczęstować, gdy kto w dom przychoói?
Jak częstować, a nie pić? i to się nie goói;
Więc ja znowu do wódki, wypiłem niechcący:
t t u , choć trunek gorący,
Dobry jest na żołądek. Jakoż w punkciev zdrowy,
Ustały i nudności, ustał i ból głowy.
Zdrów i wesół wychoóę z moimi kompany,
Wtem obiad zastaliśmy już przygotowany.
ą s mieć nudności.
²a t a w domach szlacheckich osobna izdebka na schowanie korzeni kuchennych, wódek,
likworów i lekarstw domowych . (Linde, ow a o s o, Lwów 1854).
ł a wódka anyżówka.
t a a może, a nuż.
u t t przysłowie łacińskie: każda trójca tworzy doskonałość.
v w natychmiast.
Wino
Siadamy. Chwali trzezwość pan Jędrzej, my za nim,
Bogdaj to wstrzemięzliwość, p3atykę ganim,
A tymczasem butelka nietykana stoi.
Pan Wojciech, co się baróo niestrawności boi,
Po szynce, cośmy jedli, trochę wina raói:
Kieliszek jeden, drugi zdrowiu nie zawaói,
A zwłaszcza kiedy wino wytrawione, czyste.
Przystajem na takowe prawdy oczywiste.
IdÄ… zatem dyskursa tonem statystycznymw :
O miłości ojczyzny, o dobru publicznym,
O wspaniałych projektach, mężnym animuszu;
Kopiem góryx dla srebra i złota w Olkuszu,
Odbieramy Inflantyy i państwa multańskieąp ,
Liczemy owe sumy neapolitańskieąą,
Reformujemy państwo, wojny nowe zwoóim,
Tych b3em wstÄ™pnym bojemÄ…², z tamtymi siÄ™ goóim,
A butelka nieznacznie jakoÅ› siÄ™ wysusza.
Przyszła druga; a gdy nas żarliwość porusza,
Pełni pociech, że wszyscy przeciwnicy legli,
Trzeciej, czwartej i piątej aniśmy postrzegli.
Poszła szósta i siódma, za nimi óiesiąta,
Naówczas, gdy nas miłość ojczyzny zaprząta,
Pan Jędrzej, przypomniawszy żórawińskie klęskiął,
Nuż w pÅ‚acz nad królem Janem: Król Jan byÅ‚ zwyciÄ™ski!«
Krzyczy Wojciech: Nieprawda!« A pan JÄ™drzej pÅ‚acze.
Ja gdy ich chcę pogoóić i rzeczy tłumaczę,
Pan Wojciech mi przymówiÅ‚: SÅ‚yszysz waśćąt « mi rzecze.
w to stat st wzorowany na statystach, mężach stanu.
x kopalnie. Sprawa uruchomienia znanych od XIII w. olkuskich kopalni srebra i ołowiu,
wchoóących w skład królewszczyzn, a zrujnowanych na skutek rabunkowej gospodarki óierżaw-
ców cuóoziemców i polskich magnatów oraz wojen szweókich, była w XVIII wieku przedmiotem
wielu uchwał na sejmikach i sejmach. W r. 1779 powstała spółka akcyjna dla odbudowy kopalni, a Ko-
misja Skarbowa wyznaczyła nagrodę za projekt ich odwodnienia. Do wznowienia eksploatacji jednak
nie doszło, wymagało ono bowiem olbrzymich kapitałów inwestycyjnych.
y Inflanty kraj nadbałtycki przyłączony do Polski w 1561 r. Na mocy pokoju oliwskiego (1660)
część Inflant przypadła Szwecji, pozostała przy Polsce reszta ziem przeszła na rzecz Rosji przy pierwszym
rozbiorze (1772). Wielu spośród szlachty posiadało tytuły urzędów ziemskich z Inflant, stąd stałe i liczne
głosy domagające się odebrania tych ziem.
ąp aństwa tańs Mołdawia i Wołoszczyzna, księstwa naddunajskie, zhołdowane za Włady-
sława Jagiełły Polsce, która jednak utraciła tu wszelkie wpływy na rzecz Turcji od czasu klęski cecorskiej
(1620).
ąąs a o tańs 430 tysięcy dukatów neapolitańskich pożyczonych przez Bonę królowi hisz-
pańskiemu i neapolitańskiemu, Filipowi II, i nigdy, mimo stale ponawianych zabiegów, nie oóy-
skanych; do sprawy zwrotu sum neapolitańskich powracano niejednokrotnie na sejmikach. Ochocki
wspomina najbaróiej typowe instrukcje poselskie zalecane posłom: Na sejmikach podpisywano lau-
dum dla posłów windykowanie sum neapolitańskich przez królową Bonę wywiezionych, nalegania
o odkrycie gór olkuskich, prośby o parę beatyfikacji do Rzymu [& ]. Na koniec popiła się szlachta,
porÄ…baÅ‚a mocniej jeszcze i niejeden do jejmoÅ›ci swej z pohaËîowanym policzkiem powróciÅ‚ . (J D.
Ochocki. Pa t , s. 60).
Ä…²wst o w pierwszym starciu.
ął aw ńs s traktat zawarty z Turkami przez Jana Sobieskiego w Żórawnie (nad Dnie-
strem) w r. 1676, pozostawiający Turcji znaczną część Ukrainy. Oburzał on szczególnie szlachtę posia-
dającą tam duże majątki.
ąt wa skrócone wasza miłość , zwrot o odcieniu lekceważącym, używany w stosunku do szlachty
szaraczkowej i mieszczan.
P3aństwo 2
Jak to waść! Nauczę cię rozumu, człowiecze.
On do mnie, ja do niego, rwiemy siÄ™ zajadli,
Trzyma Jędrzej, na wrzaski służący przypadli,
Nie wiem, jak tam skończyli zwadę naszą wielką,
Ale to wiem i czuję, żem wziął w łeb butelką.
P3aństwo
Bogdaj w piekło przepadło obrzydłe p3aństwo!
Cóż w nim? Tylko niezdrowie, zwady, grub3aństwo.
Oto profitąu : nudności i guzy, i plastry .
Dobrze mówisz, podłej to zabawa hałastry,
Brzyói się nim człek prawy, jako rzeczą sprosną:
Z niego zwady, obmowy nieprzystojne rosnÄ…,
Pamięć się przez nie traci, rozumu użycie,
Zdrowie się nadweręża i ukraca życie.
Patrz na człeka, którego ujęła moc trunku,
Człowiekiem jest z pozoru, lecz w zwierząt gatunku
Goóien się mieścić, kiedy rozsądek zaleje
I w kontrąv naturze postać bydlęcą przywóieje.
Umiarkowanie, Wino
Jeśli niebios zdarzenie wino luóiom dało
Na to, aby użyciem swoim orzezwiało,
Użycie darów bożych powinno być w mierze.
Zwierzęta
Zawstyóa p3anice nierozumne zwierzę,
Potępiają bydlęta niewstrzymałość naszą,
Trunkiem według potrzeby gdy pragnienie gaszą,
Nie biorą nad potrzebę; człek, co nimi garói,
Gorzej od nich gdy óiaÅ‚a, podlejszy tym baróiéj.
Mniejsza guzy i plastry, to zapłata zbrodni,
Rozum
Większej kary, obelgi takowi są godni,
Co w óikim zaślepieniu występni i zdrożni,
Rozum, który człowieka od bydlęcia rożni,
Śmią za lada przyczyną przytępiać lub tracić.
Jakiż zysk taką szkodę potrafi zapłacić?
Jaka korzyść tak wielką utratę nadgroói?
Zła to radość, mój bracie, po której żal choóiąw .
Ci, co siÄ™ na takowe nie udajÄ… zbytki,
Patrz, jakie swej trzezwości odnoszą pożytki:
Zdrowie czerstwe, myśl u nich wesoła i wolna,
Moc i razność niezwykła i do pracy zdolna,
Majętność w dobrym stanie, gospodarstwo rządne,
Dostatek na wydatki potrzebnie rozsÄ…dne:
Te są wstrzemięzliwości zaszczyty, pobudki,
Te są . Bądz zdrów! Góież ióiesz? Nap3ę się wódki .
ąu o t korzyść, zysk.
Ä…v w o t przeciwko.
ąw a o o t a o po której następuje (nieuchronnie) żal.
P3aństwo 3
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
pijanstwo krasickiegoBajki Krasickiego jako gorzka prawda o ludziach i świecieKrasicki Ignacy Listykrasicki monachomachiaIgnacy Krasicki Bajki i przypowieści (wybór)Krasicki Ignacy Antymonachomachia (2)Myśl reformatorska w twórczości I KrasickiegoKrasicki Ignacy Bajki noweI KrasickiKrasicki Ignacy Bajki i PrzypowieściKrasicki Ignacy Bajki i przypowieściwięcej podobnych podstron