PIERWSZA POMOC Strona 1 z 6
Zatrzymanie krą\
enia - MASAś SERCA
Przyczyn powodujących zatrzymanie lub niewydolność akcji serca jest wiele. Do najczęstszych
nale\
ą: bezdech, nagłe choroby serca lub płuc (zawał mięśnia sercowego, zator płucny), wypadki
związane z utratą krwi lub uszkodzeniem czaszkowo-mózgowym, zatrucia, wstrząs elektryczny,
uszkodzenie stymulatora serca, nagłe zanurzenie w zimnej wodzie, wstrząs anafilaktyczny
(uczulenie).
Zadaniem masa\
u serca jest utrzymanie "minimalnego krą\
enia" poprzez rytmiczne uciskanie
mostka na odpowiedniej wysokości. Jest to jedyna metoda zapobiegająca niedokrwieniu mózgu i
najwa\
niejszych narządów do czasu przybycia pogotowia. Nale\
y pamiętać, \
e zatrzymaniu krą\
enia
zawsze towarzyszy bezdech, dlatego w takim przypadku przeprowadza się resuscytację krą\
eniowo-
oddechową (czyli masa\
serca i sztuczne oddychanie).
Prawidłowej techniki masa\
u serca i sztucznego oddychania nikt nie jest w stanie
nauczyć się z czystej teorii. Przynajmniej raz w \
yciu nale\
y przećwiczyć ten zabieg na
specjalnym manekinie. UWAGA - nie wolno ćwiczyć na \
ywych ludziach, gdy\
grozi to
bardzo powa\
nymi komplikacjami!
Podczas reanimacji, chorego układa się na plecach i sprawdza się oddech przybli\
ając do jego ust i
nosa swoje ucho i policzek w celu usłyszenia i poczucia wydychanego powietrza. Jeśli nic nie
wyczuwamy, obna\
amy klatkę piersiową poszkodowanego w celu odpowiedniej lokalizacji miejsca
ucisku. Budzi to niekiedy oburzenie ze strony gapiów, lecz nie nale\
y zwracać na to uwagi. Miejsce
ucisku znajduje się tu\
poni\
ej połowy mostka (1/3 dolnej części mostka). Obecnie uznaje się, \
e
nale\
y uciskać po prostu "środek klatki piersiowej", aby nie tracić czasu na ró\
ne metody
znajdowania dokładnego miejsca. Uwa\
amy jednak, \
e dla wprawnego ratownika metoda
znalezienia miejsca ucisku klatki piersiowej zajmuje dosłownie kilka sekund, zatem zamieszczamy
poni\
ej prosty sposób lokalizacji.
Środek klatki piersiowej odnajduje się jadąc palcem wzdłu\
linii pod\
ebrowej do wyrostka
mieczykowatego. Następnie odkłada się od tego punktu 2-3 palce na mostku i przykłada się obok
nich nadgarstek drugiej ręki.
Ucisk mostka powinien być silny, krótki i płynny, dokonywany nadgarstkami ratownika uło\
onymi
jeden na drugim. Nale\
y pamiętać, aby ramiona znajdowały sie prostopadle do klatki piersiowej.
Przy wyprostowanych łokciach naciska się na mostek wgłębiając go na 4-5 cm (u dorosłego) w
kierunku kręgosłupa.
Nie wolno stosować uderzenia pięścią w okolicę przedsercową! Manewr ten mo\
e wykonać TYLKO
personel medyczny, w przypadku, gdy pacjent jest podłączony do monitora (w warunkach
szpitalnych), a do zatrzymania doszło na oczach personelu. Ratownicy bez wykształcenia
medycznego wykonują tylko pośredni masa\
serca.
Serce le\
ące pomiędzy mostkiem a kręgosłupem zostaje uciśnięte, co powoduje wyciśnięcie krwi z
komór do małego i du\
ego krwiobiegu. Po zaprzestaniu ucisku następuje powtórne odkształcenie się
ściany klatki piersiowej, co pozwala na napełnienie się krwią komór serca.
Dostateczne krą\
enie krwi i ciśnienie tętnicze uzyskuje się wykonując masa\
z
szybkością ok.100 ucisnięć na minutę. Nacisk na mostek wykonuje się 30 razy, po
czym dwa wdechy (ka\
dy trwający około 1 sekundę). Cykl (30/2) powtarza się.
Zgodnie z nowymi postanowieniami Europejskiej Rady Resuscytacji, cykl jest taki
sam dla jednego jak i dwóch ratowników. System 30/2 stosuje się tak\
e u dzieci,
uwzględniając oczywiście mniejszą ilość wdmuchiwanego powietrza i większe
tempo uciśnięć (ok.120-130 na minutę). Trzeba pamiętać, \
e im mniejsze
dziecko, tym nacisk na klatkę piersiową maleje (u niemowlęcia głębokość ucisku
wynosi ok.2 cm. i wykonuje się go dwoma palcami).
Resuscytację krą\
eniowo-oddechową prowadzi się do momentu:
Utraty sił ,czyli fizycznych zdolności ratowników do prowadzenia dalszej resuscytacji
Powrotu czynności \
yciowych
Przejęcia poszkodowanego przez zawodowy personel medyczny
http://www.ratownictwo.waw.pl/pomoc_przedmedyczna_ramka.html 2007-09-07
PIERWSZA POMOC Strona 2 z 6
Niekiedy podczas masa\
u serca z powodu zbyt małej elastyczności kości dochodzi do połamania
\
eber. Jednak w \
adnym wypadku nie nale\
y przerywać masa\
u. Masa\
serca trzeba prowadzić z
wyczuciem i zdecydowaniem, a te umiejętności dają tylko ćwiczenia praktyczne na kursach
pierwszej pomocy.
< w górę >
Bezdech - SZTUCZNE ODDYCHANIE
Po wykonaniu masa\
u serca, nale\
y niezwłocznie przystąpić do sztucznego oddychania. Znane są
trzy metody tego zabiegu: "usta-usta", "usta-nos", "usta-usta, nos". Najczęściej stosowaną jest
metoda "usta-usta". W celu jej przeprowadzenia kładziemy jedną rękę na czole pacjenta zatykając
jednocześnie palcami jego nos, a drugą ręką odciągamy \
uchwę, aby usta były rozchylone.
Następnie nale\
y wykonać dwa wdechy ściśle i szeroko obejmując usta poszkodowanego własnymi
ustami. Unoszenie się klatki piersiowej ratowanego świadczy o skuteczności sztucznego oddechu.
Odjęcie ust od ratowanego umo\
liwia bierny wydech, który obserwuje się zerkając kątem oka na
klatkę piersiową.
Sztuczne oddychanie prowadzi się z częstotliwością ok.15-20 wdechów na minutę u dorosłego, a u
niemowląt i małych dzieci ok.30-40 wdechów na minutę. Jeśli pod ręką ma się maseczkę, wówczas
powietrze wdmuchuje się przez nią. Zapobiega ona bezpośredniemu kontaktowi ratownika z ustami
i wydzielinami poszkodowanego.
Metodę "usta-nos" lub "usta-usta, nos" stosuje się przewa\
nie u niemowląt i małych dzieci, gdy\

mają one małą powierzchnię twarzy i z powodzeniem usta ratownika obejmą nos wraz z ustami
dziecka. Ilość wdmuchiwanego powietrza musi być dostosowana do małej pojemności płuc, a zabieg
nale\
y wykonywać bardzo ostro\
nie (by nie uszkodzić płuc dziecka).
< w górę >
Krwawienia
Krwawienie mo\
e być wynikiem uszkodzenia \
yły, tętnicy lub obu rodzajów
naczyń jednocześnie. Krew \
ylna jest ciemnoczerwona i wypływa
jednostajnym strumieniem. Krew tętnicza jest \
ywoczerwona i zwykle tryska z
rany. Krwawienie tętnicze jest bardziej niebezpieczne, gdy\
odbywa się pod
wy\
szym ciśnieniem i straty krwi są bardzo du\
e.
Zatamowanie powa\
nego krwotoku jest czynnością ratującą \
ycie. W ciele
człowieka krą\
y około 6 litrów krwi, więc ju\
ubytek litra krwi stanowi bardzo
powa\
ne zagro\
enie \
ycia.
Krwawienia z kończyn
Krwotoki z kończyn mo\
na zatamować poprzez:
1. uniesienie kończyny
2. ucisk ręczny
3. zało\
enie opatrunku uciskowego
http://www.ratownictwo.waw.pl/pomoc_przedmedyczna_ramka.html 2007-09-07
PIERWSZA POMOC Strona 3 z 6
Ad.1 - Uniesienie kończyny do góry to pierwsza czynność jaką stosujemy
przy krwotokach. Jest to doskonały sposób na wyraz
ne zmniejszenie
krwawienia. Wysokie uło\
enie kończyny powy\
ej poziomu serca ułatwia, dzięki
ciśnieniu hydrostatycznemu słupa krwi, ssące działanie serca.
Ad.2 - Gdy krwotok jest masywny nale\
y okryć ranę najlepiej jałowym
opatrunkiem i docisnąć go własną dłonią lub polecić rannemu, aby uciskał ranę
własną dłonią (jeśli jest oczywiście przytomny). Dodatkowo mo\
na uciskać
ściśle określone miejsca, w których są najbardziej dostępne odpowiednie
tętnice. Najczęściej jest to ucisk na ramieniu i udzie. Nale\
y przycisnąć
czterema palcami jednej ręki przestrzeń przyśrodkową między zginaczem
przedramienia (mięśniem dwugłowym), a jego prostownikiem (mięśniem
trójgłowym). Tętnica udowa znajduje się mniej więcej w połowie pachwiny w
kierunku krawędzi miednicy.
Ad.3 - Najpierw nakłada się jałowy opatrunek na całą powierzchnię rany.
Następnie umocowuje się go kilkoma okrą\
eniami banda\
a. Jeśli banda\

przesiąka, nie zdejmujemy go! Na miejscu rany przykłada się twardy
przedmiot (kawałek drewienka lub zwinięty banda\
) i wszystko razem
przyciska się następnymi obwojami mocno naciągniętej opaski. Cała trudność
polega na uzyskaniu efektu (zatamowaniu krwawienia), a z drugiej strony, aby
nie wywołać zastoju krwi w kończynie.
TYLKO w wyjątkowych przypadkach (katastrofy, ukąszenia jadowitych zwierząt, amputacje
urazowe, zmia\
d\
enia kończyn) zakłada się opaskę uciskową (Esmarcha). Opaska powinna mieć
minimum 5 cm szerokości i długość wystarczającą do dwukrotnego owinięcia kończyny. Zgodnie z
nowymi postanowieniami Rady Ratownictwa Europejskiego nie stosuje się ju\
powszechnie znanych
opasek w formie plastikowej, gętkiej rurki. Zastępuje ją np. pasek od spodni.
Opaskę mocuje się tylko na ramieniu bądz
na udzie, ściśle wią\
ąc na supeł i odnotowując dokładny
czas zało\
enia. Nie mo\
na zdejmować ani poluz
niać raz zało\
onego ucisku. Jeśli pomoc medyczna
nie dotrze w przeciągu pół godziny, dopiero wtedy nale\
y rozluz
nić ucisk, by nie dopuścić do
całkowitej martwicy niedokrwionej części kończyny.
Jednak podkreślamy, \
e w 99% przypadków krwotoków całkowicie wystarczają metody
uwzględnione w punktach 1-3!
Krwawienia z nosa
Bardzo często spotykanym jeszcze stereotypem postępowania w przypadku krwawienia z nosa jest
odgięcie głowy do tyłu i zatkanie nosa, by krew nie wypływała. Taki zabieg powoduje jednak
tworzenie się skrzepu w jamie nosowej, który blokuje drogi oddechowe, a poza tym grozi
zadławieniem się własną krwią, która nie mając ujścia ścieka po tylnej ścianie gardła.
Postępowanie przy krwotoku z nosa jest zatem następujące:
pochylamy głowę do przodu
opieramy czoło na dłoniach
kładziemy zimne okłady bezpośrednio na nos oraz na szyję (w miejscu przebiegu du\
ych
naczyń)
zaciskamy skrzydełka nosa
wzywamy Pogotowie jeśli krwotok trwa długo i nie słabnie
Krwawienia z głowy lub tułowia
Jeśli poszkodowany krwawi z tułowia nie mo\
na w takim wypadku
zastosować opatrunku uciskowego (jak na kończynach). Ranę
zaopatruje się przede wszystkim w miękki (najlepiej sterylny) materiał
np.chusta trójkątna i bezpośrednio uciska się ręką miejsce wypływu
krwi. Je\
eli krwawienie dotyczy głowy równie\
nale\
y obchodzić się z
raną bardzo ostro\
nie, gdy\
uszkodzone mogą być tak\
e struktury
kostne. Opatrunek nie mo\
e być bardzo ściśle przymocowany. Jeśli
krwawienie jest dość obfite stosujemy okłady z lodu oraz miejscowy
ucisk.
http://www.ratownictwo.waw.pl/pomoc_przedmedyczna_ramka.html 2007-09-07
PIERWSZA POMOC Strona 4 z 6
Oczywiście w przypadku tego typu krwotoków niezbędna jest interwencja Pogotowia Ratunkowego,
które nale\
y niezwłocznie wezwać po doraz
nym opatrzeniu rany.
< w górę >
Ciała obce
Ciała obce w ranach
Ogólna zasada odnośnie ciał obcych mówi, \
e mogą być one usuwane z rany tylko przez lekarza w
warunkach szpitalnych i ta czynność nie wchodzi w zakres pierwszej pomocy. Zatem ciał obcych
tkwiących w ranie nie usuwa się! Niekiedy nawet lekarze z pogotowia ratunkowego nie podejmują
się wyjmowania ciał obcych, by nie uszkodzić dodatkowo wa\
nych nerwów i naczyń, co
spowodowałoby powa\
ny krwotok. Jedyne co mo\
na zrobić, to zabezpieczyć takie przedmioty przed
przemieszczaniem się w ranie (np. tkwiący w brzuchu nó\
mo\
na obło\
yć z obu stron zwiniętymi
rolkami banda\
a i delikatnie przymocować plastrem). Ranę oczywiście warto wcześniej przykryć
jałowym opatrunkiem.
Nadzianie się
W przypadku "nadziania się" na kończysty przedmiot równie\
nie wolno go usuwać. Jeśli jest on do
czegoś przymocowany, nale\
y dodatkowo uwzględnić to przy wzywaniu pomocy, gdy\
niezbędna
będzie pomoc stra\
y po\
arnej w celu odcięcia przedmiotu i umo\
liwienia transportu rannego do
szpitala.
Ciała obce w oku
Najczęstszymi objawami dostania się ciała obcego do spojówki oka i/lub
na powierzchnię gałki ocznej są: zaburzenia widzenia, zaczerwienienie,
łzawianie, piekący ból. W takim przypadku mo\
na próbować przepłukać
oko w strumieniu chłodnej bie\
ącej wody. Nie jest to zbyt przyjemny
zabieg i dlatego warto poszkodowanemu w tym pomóc. Jeśli płukanie
nie pomo\
e nale\
y zwrócić się do lekarza. Ciała obce w oku są o tyle
niebezpieczne, \
e mogą porysować spojówkę i doprowadzić do wady
wzroku. Dlatego zakładamy na oko opatrunek sterylny i obwiązujemy
delikatnie banda\
em oboje oczu. W ten sposób mo\
na uzyskać
uspokojenie ruchów gałek ocznych, które są ze sobą sprzę\
one.
Nieco inaczej przedstawia się sytuacja, gdy do oka dostanie się klej szybkoschnący. Po przemyciu
oka ciepłą wodą przewozimy poszkodowanego jak najszybciej do ośrodka medycznego.
Zachłyśnięcie (aspiracja)
Najczęściej spotykanym przypadkiem jest zachłyśnięcie,
czyli dostanie się ciała obcego do tchawicy. Ma to miejsce
bardzo często podczas rozmowy przy jedzeniu. Od razu
wyzwala się naturalny odruch obronny organizmu w
postaci kaszlu. Poszkodowany nie mo\
e złapać oddechu i
wpada w panikę. Jeśli pomoc nie zostanie udzielona bardzo
szybko, w efekcie braku tlenu następuje bezdech.
Pierwszą czynnością jaką powinniśmy wykonać jest
namawianie poszkodowanego do kaszlu. Jeśli ta naturalna
metoda obronna organizmu nie przynosi efektu, ratownik powinien 5 razy wykonać próbę uderzania
http://www.ratownictwo.waw.pl/pomoc_przedmedyczna_ramka.html 2007-09-07
PIERWSZA POMOC Strona 5 z 6
płaską dłonią w plecy pacjenta między łopatkami. Trzeba pamiętać, \
eby w czasie wykonywania
tego manewru, głowa pacjenta znajdowała się ni\
ej ni\
jego tułów. Najwa\
niejsze, aby ujście dróg
oddechowych było skierowane w dół.
Gdy zabiegi te nie pomogą, pozostaje jeszcze wykonanie
tzw. chwytu Heimlicha. Jeśli pacjent jest przytomny
ratownik staje za nim i obejmuje go oburącz za brzuch tak,
aby dłonie zetknęły się na brzuchu powy\
ej pępka. Nagłym
ruchem przyciska go mocno do siebie. W ten sposób ciało
obce zostaje "wyciśnięte" z tchawicy w skutek zwiększenia
się tłoczni brzusznej działającej następnie na klatkę
piersiową. Czynność tę wykonujemy 5 razy lub do
momentu wydostania się ciała obcego. Jeśli pacjent le\
y
(ale jest przytomny!), ratownik klęka przed nim układając obie dłonie na nadbrzuszu ponad
pępkiem. Następnie gwałtownym lecz płynnym ruchem wciska brzuch.
Manewr Heimlicha jest jednak dość ryzykowny, gdy\
grozi uszkodzeniami narządów
wewnętrznych. Dlatego stosuje się go tylko w przypadkach skrajnych, bezpośrednio zagra\
ających
\
yciu. Poza tym nie powinien być stosowany przez osoby przypadkowe. Manewru Heimlicha nie
wolno stosować u: kobiet cię\
arnych, małych dzieci, nieprzytomnych oraz u bardzo otyłych
Jeśli ratowana osoba traci przytomność udra\
niamy jej drogi oddechowe i sprawdzamy oddech,
poniewa\
u nieprzytomnych wiotczeją mięśnie wokół krtani, co niekiedy powoduje udro\
nienie dróg
oddechowych. Je\
eli oddech nie powrócił, nale\
y wykonać 5 prób wdechów (tak aby chocia\
2
wdechy były skuteczne), a w przypadku niepowodzenia rozpocząć uciskanie klatki piersiowej (tak
jak podczas masa\
u serca).
< w górę >
Obra\
enia wewnętrzne
Obra\
enia klatki piersiowej - ODMA
Wszelkie obra\
enia klatki piersiowej są powa\
nym zagro\
eniem \
ycia. Do najczęstszych uszkodzeń
klatki piersiowej zalicza się tzw. odmę, czyli dostanie się powietrza do jamy opłucnowej. W skutek
uszkodzenia opłucnej następuje wyrównanie się ciśnienia w klatce piersiowej z ciśnieniem
atmosferycznym i w efekcie zapadnięcie się płuca. Wyró\
nia się:
1. Odmę prę\
ną (uszkodzenie opłucnej płucnej, bez uszkodzenia ściany klatki piersiowej)
2. Odmę otwartą (uszkodzenie ściany klatki piersiowej i opłucnej ściennej)
Ad.1 - W tym przypadku nie ma widocznych zranień klatki piersiowej, czego efektem jest częste
nierozpoznanie przez ratownika tego groz
nego stanu. Objawami są przede wszystkim zaburzenia
oddychania, bez objawów bólowych, poniewa\
uszkodzona opłucna płucna nie jest unerwiona. Do
odmy prę\
nej mo\
e dojść w skutek stanów chorobowych (np. przewlekły nie\
yt oskrzeli, astma
oskrzelowa, gruz
lica) jak równie\
w efekcie np. złamania \
ebra (czemu towarzyszy ju\
ból).
Zabiegiem wykonywanym w tym przypadku jest odbarczenie jamy opłucnowej poprzez drena\

między\
ebrowy, ale tę czynność mogą wykonywać TYLKO wykształceni medycy. Do zadań
ratownika w pierwszej pomocy jest kontrola funkcji \
yciowych, uspokojenie poszkodowanego,
szybkie wezwanie pomocy i uło\
enie go na boku po stronie odmy, co poprawia oddychanie na
zdrowym płucu.
Ad.2 - Występuje w skutek ran kłutych, postrzałowych itp. Jeśli w ranie powstaje tzw. mechanizm
wentylowy, to podczas oddychania powietrze dostaje się przez otwór w klatce piersiowej i wypełnia
jamę opłucnową podczas ruchów oddechowych poszkodowanego (powstaje odma). Stan taki
wymaga natychmiastowej pomocy. Natychmiastowym działaniem jakie powinien zastosować
ratownik jest zało\
enie na ranę w klatce piersiowej opatrunku z folii, którą przykleja się szczelnie
plastrami, pozostawiając jeden z dolnych rogów niezaklejony, aby mogła swobodnie wypływać krew.
Taki opatrunek działa na zasadzie zastawki - powietrze z jamy opłucnowej mo\
e się wydostawać,
ale nie będzie do niej zasysane. Opisany tutaj tzw. "opatrunek Ashermana" zakłada się na szczycie
wdechu, kiedy płuca są maksymalnie rozprę\
one.
W przypadkach zranień klatki piersiowej nie powinno się stosować (bez wyraz
nej potrzeby) chwytu
ratunkowego Rauteka, gdy\
wywiera on na nią zbyt du\
y nacisk. Nie wolno podawać nic do
http://www.ratownictwo.waw.pl/pomoc_przedmedyczna_ramka.html 2007-09-07
PIERWSZA POMOC Strona 6 z 6
jedzenia, picia oraz palenia!
Obra\
enia brzucha i narządów jamy brzusznej
W jamie brzusznej znajduje się szereg wa\
nych narządów wewnętrznych, które w czasie wypadku
są nara\
one na działanie ogromnych sił, prowadzących do licznych obra\
eń (krwotoki wewnętrzne,
pęknięcia narządów itp.). Świadczyć o tym mogą widoczne siniaki na brzuchu lub wyraz
ne napięcie
mięśni brzucha. Wówczas stosujemy uło\
enie pacjenta przewa\
nie według jego \
yczeń
(poszkodowany sam wie najlepiej jaka pozycja sprawia mu najmniejszy ból). Przewa\
nie osobę taką
kładzie się na plecach i podkłada coś pod kolana, by zgięte nogi zmniejszyły napięcie mięśniowe
brzucha. Poza tym nale\
y pamiętać o utrzymywaniu ciepłoty ciała okrywając dokładnie
poszkodowanego kocami lub folią NRC. Do zadań ratującego nale\
y równie\
opieka psychiczna, co
ma du\
e znaczenie w zapobieganiu wstrząsowi, zastosowanie zimnego okładu na zasinione miejsce
(oznaczające najprawdopodobniej krwotok wewnętrzny) oraz wezwanie jak najszybciej Pogotowia.
Jeśli uraz spowodował równie\
rozerwanie tkanki skórnej nale\
y dodatkowo zabezpieczyć ranę.
Narządy wewnętrzne (np. jelita), które wydostały się przez ranę na zewnątrz okrywamy delikatnie
czystym i zwil\
onym opatrunkiem, aby osłonić je przed czynnikami zewnętrznymi oraz zabezpieczyć
przed wyschnięciem.
< w górę >
Uszkodzenia czaszkowo-mózgowe
Są to obra\
enia powstające w skutek nagłego urazu mechaniecznego głowy. Zale\
nie od rodzaju
działającej siły (ostre, tępe) wyró\
nia się uszkodzenia otwarte (rany) i zamknięte. Ich efektem są
ró\
nego rodzaju obra\
enia mózgu: wstrząśnienie, otwarte zranienie czaszkowo-mózgowe,
uszkodzenie pnia mózgu itp. Nale\
y pamiętać, \
e wszystkie uszkodzenia w okolicy głowy są bardzo
niebezpieczne i wymagają szybkiej interwencji lekarza.
Przewa\
nie występują uszkodzenia
zamknięte, których nie widać na pierwszy
rzut oka. Fala uderzeniowa koncentruje się
na zawartości czaszki (mózgu), powodując
rozmaite uszkodzenia neurologiczne. U
ka\
dej osoby z podobnym urazem nale\
y
zało\
yć mo\
liwość wystąpienia zaburzenia
czynności oddechowej i krą\
enia. Jeśli
oddech jest zachowany nale\
y unieruchomić
w miarę mo\
liwości kręgosłup szyjny, uło\
yć poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej, chronić
przed wstrząsem i kontrolować podstawowe funkcje \
yciowe. Trzeba jak najmniej poruszać taką
osobę.
Przy uszkodzeniach otwartych ka\
dą ranę sprawiającą wra\
enie głębszej nale\
y traktować jak
uszkodzenie czaszkowo-mózgowe. Ranę pokrywa się bez ucisku luz
nym, suchym i jałowym
opatrunkiem.
W wyniku urazu głowy bardzo
prawdopodobne jest krwawienie wewnątrz
czaszki. Pojawia się ono pomiędzy mózgiem
a sklepieniem kości czaszki, powodując
ucisk na mózg. Zagro\
enia związane z tym
faktem są bardzo powa\
ne i prowadzą
przewa\
nie do utraty świadomości, a bez
udzielenia fachowej pomocy - do śmierci.
Nale\
y pamiętać, aby nie tamować
wyciekających płynów z uszu lub nosa (świadczących o złamaniu podstawy czaszki), właśnie ze
względu na mo\
liwość ucisku płynów na mózg. Dlatego pozwalamy im swobodnie wypływać.
http://www.ratownictwo.waw.pl/pomoc_przedmedyczna_ramka.html 2007-09-07