Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
2118
Prosta konstrukcja i różnorodne możli- wiednio 16 i 8A, co umożliwia sterowa-
Obecnie, w epoce gwałtownego
wości zastosowania zachęcą wielu Czy- nie urządzeniami o mocy nawet kilku ki-
rozwoju elektroniki,
telników do zbudowania przedstawiane- lowatów.
przyzwyczailiśmy się do zdalnego
go zdalnie sterowanego przełącznika. W urządzeniu wykorzystano popular-
sterowania urzÄ…dzeniami
Opisywany przełącznik odbiera i deko- ny scalony odbiornik promieniowania
duje rozkazy nadawane w popularnym podczerwonego. Na schemacie oznaczo-
domowymi. Jednak nie wszystkie
obecnie kodzie RC5. Szersze informacje ny on jest U4. Zamiast starszej kostki
odbiorniki możemy obsługiwać
na temat tego kodu i jego praktycznego SFH505A, bez problemu można zastoso-
zdalnie. Przykładem jest nocna
wykorzystania zawarte są w artykule wać układy serii SFH506 i TFMS ale trze-
lampka, która ze względów
 Praktyczne wykorzystanie kodu RC5 ba zwrócić uwagę na inny rozkład wypro-
w tym numerze EdW. wadzeń. Dzięki zastosowaniu takiego
zdrowotnych (żeby nie męczyć
Prezentowany układ umożliwia włą- odbiornika, czułość urządzenia jest bar-
nadmiernie wzroku), powinna być
czanie i wyłączanie dowolnego urządze- dzo wysoka i sięga kilkunastu metrów
ustawiona za odbiornikiem
nia elektrycznego za pomocą pilota tele- przy użyciu typowego pilota.
telewizyjnym. O ile telewizor
wizyjnego. Odebrane impulsy promieniowania
obsługiwany jest pilotem, o tyle podczerwonego przetworzone są w od-
Opis układu
biorniku U4 na ciąg sygnałów zerojedyn-
lampkę trzeba wyłączać ręcznie.
Dokładne zrozumienie działania ukła- kowych i w tej postaci podane na we-
Do sterowania lampką (a także
du nie jest konieczne do zbudowania jście dekodera rozkazów - nóżkę 9 kostki
wielu innymi urządzeniami) można
i uruchomienia go, ale na pewno przyda U3. Dekoder rozkazów pracuje w trybie
się w przypadku odszukiwania ewentu- ze stałym adresem. Uzyskano to, poda-
jednak wykorzystać typowy pilot
alnych pomyłek w montażu. jąc na nóżkę 19 wysoki stan logiczny.
telewizyjny i prosty układ odbiorczo-
Schemat ideowy układu pokazany W takim trybie na końcówki A0...A4 po-
dekodujÄ…cy. Co ciekawe, do
rysunku 1. Przedstawiony układ
jest na rysunku 1
rysunku 1
rysunku 1 daje się adres. System RC5 może obsłu-
rysunku 1
włączania i wyłączania jednego
zasilany jest z sieci energetycznej 220V. żyć 32 urządzenia mające różne adresy.
urządzenia można wykorzystać dwa Schemat zasilacza z diodami D5-D8 i sta- Nasze urządzenie może mieć adres 0...7.
bilizatorem U5 jest typowy. Przewidzia- Adres ten jest ustawiany trzema zwora-
nieużywane przyciski pilota (np. od
no zastosowanie transformatora siecio- mi (jumperami) współpracującymi z nóż-
telegazety), co umożliwi
wego TS2/14. kami 7, 8 i 17 kostki U3. Odbiornik tele-
bezkonfliktowe sterowanie dwóch
Proponowane przekaz
niki - RM81 lub wizyjny standardowo ma adres 0. Jeśli
urządzeń tym samym pilotem. RM96 - mogą przełączać prądy odpo- więc do sterowania mają być wykorzys-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 9/96 7
ster
Przełącznik
owany
pilotem
TV
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
1 18
3
2
Rys. 1. Schemat ideowy odbiornika.
tane dwa nieużywane przyciski pilota te- że informacja na wyjściach A...F kostki Dla sensownej i jednoznacznej obsłu-
lewizyjnego, wejścia A0, A1 i A2 należy U3 jest zanegowana, czyli jedynkom gi przełącznika potrzebne są dwa rozka-
zewrzeć do masy. Gdyby natomiast je- w nadawanym numerze rozkazu odpo- zy: załącz i wyłącz. Tymczasem kompara-
den lub kilka takich przełączników było wiadają zera na wyjściu dekodera U3. tor U2 ma jedno wyjście i w zasadzie
obsługiwane oddzielnym pilotem, należy Należy to uwzględnić przy programowa- może wykryć tylko jeden określony roz-
wybrać inny adres z zakresu 1...7. niu numerów rozkazów za pomocą sta- kaz. Aby w tej sytuacji zdekodować dwa
Odebrane rozkazy w postaci liczby bi- nów logicznych podawanych na wejścia rozkazy o kolejnych numerach, należy na
narnej z zakresu 0...63 (000000 ... Q0...Q4. wejścia Q0...Q4 podać liczbę odpowia-
B
111111 ) są zapamiętane w przerzutni- Można tu także zauważyć, że naj- dającą bardziej znaczącym bitom tych
B
kach wyjściowych i występują na wy- mniej znaczący bit odebranego rozkazu rozkazów, a na wejście Q5 podawać na
jściach informacyjnych A...F kostki U3. (linia A kostki U3) jest podawany nie na przemian stan niski i wysoki. Można to
Ponieważ wyjścia kostki U3 są wyjściami wejście P0, tylko na P5. Nie ma to oczy- zrobić w bardzo prosty sposób.
z otwartym drenem, konieczne jest za- wiście żadnego znaczenia dla działania Realizuje to generator z bramką U1C
stosowanie rezystorów podciągających. układu - znów taki układ połączeń wynik- oraz elementy R4, R5, D1, D2.
W przedstawianym układzie ze względu nął przy projektowaniu płytki drukowa- Zanim omówimy działanie tego bloku,
na brak miejsca, zamiast pojedynczych nej. prześledz
my działanie układów wyko-
rezystorów zastosowano popularne dra-
binki rezystorowe (tzw. R-pack) - sÄ… to
elementy RP1 i RP2.
Trochę dziwny układ połączeń tych re-
zystorów z wyprowadzeniami układów
scalonych wyniknÄ…Å‚ w trakcie projekto-
wania płytki - taki układ przy druku jedno-
stronnym pozwolił uniknąć wielu zwór.
Układ scalony U2 jest komparatorem
adresów powszechnie stosowanym
w komputerowych kartach rozszerzenio-
wych. Porównuje on dwie ośmiobitowe
liczby binarne. Gdy sÄ… one identyczne (a
wejście zezwalające G jest w stanie nis-
kim), wtedy na wyjściu P=Q (nóżka 19)
pojawia siÄ™ niski stan logiczny. W na-
szym układzie komparator sprawdza, nu-
mer rozkazu, czyli porównuje sześć bi-
tów rozkazu podawanego z dekodera U3
na wejścia P0...P5, z liczbą podaną na
wejścia Q0...Q5, nastawioną za pomocą
zwór (jumperków).
Choć nie ma to znaczenia dla funkcjo-
Układ zmontowany w obudowie KM-48N.
nowania układu, należy jednak pamiętać,
8 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 9/96
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
nawczych. Przekaz
nik REL1 jest stero- Jeśli natomiast wyjście generatora
wany przez przerzutnik RS składający się U1C jest w stanie niskim, wtedy na we-
z bramek U1A i U1D. Przy włączeniu na- jściu Q5 jest stan niski, a na wyjściu
pięcia zasilania, dzięki obecności rezysto- bramki U1B występuje stan wysoki i dio-
ra obciążającego R1, na wyjściu bramki da D2 wymusza stan wysoki na wejściu
U1D (n. 11) występuje stan niski, na nóż- wyłącz. Gdy w tej sytuacji zostanie ode-
ce 3 - stan wysoki. Stanem spoczynko- brany rozkaz odpowiadajÄ…cy ustawieniu
wym na wejściach tego przerzutnika (U1, Q0...Q4 i mający najmniej znaczący bit
nóżki 1 i 13) jest stan wysoki. Gdy na A równy O, to na wyjściu P=Q pojawi się
nóżce 13 wystąpi na chwilę stan niski, stan niski, który przez rezystor R5 poda-
przerzutnik zmieni stan wyjść i przekaz
- ny zostanie na wejście załącz przerzutni-
nik zadziała. Jeśli za jakiś czas krótki im- ka (n. 13 U1).
puls zostanie podany na nóżkę 1 bramki Dla poprawnego zdekodowania każ-
U1A, przerzutnik powróci do stanu spo- dego przychodzącego rozkazu okres
czynkowego i przekaz
nik puści. drgań generatora U1C powinien być
Można więc powiedzieć, że podanie krótszy niż wspomniane 15ms. Podane
stanu niskiego na nóżkę 13 U1, to sygnał wartości elementów R3, C4 spełniają
załącz, a na nóżkę 1 - wyłącz. ten warunek.
A teraz wracamy do generatora U1C. Na przykład, aby nasze urządzenie re-
Gdy jego wyjście jest w stanie wysokim, agowało na dwa kolejne rozkazy, po-
na wejściu Q5 też jest stan wysoki, wiedzmy o numerach 54 i 55 (czyli binar-
a dioda D1 wymusza stan wysoki na we- nie 110110 i 110111), za pomocÄ… jumpe-
jściu załącz (n.13 U1) niezależnie od sta- ra JMP1 należy ustawić starsze bity ad-
nu wyjścia komparatora (nóżka 19 U2). resu (11011_).
Jeśli w takiej sytuacji na wyjściu deko- I w ten oto niecodzienny, a jakże pros-
Rys. 2. Rozmieszczenie elementów na
dera U3 pojawi się rozkaz mający najm- ty sposób komparator dekoduje dwa ko-
płytkce drukowanej.
nieej znaczący bit A równy 1 (n. 1 U3, lejne rozkazy. Oczywiście, wykorzystując
oraz n. 13 U2), a pozostałe bity zgodne podaną ideę, układ można rozbudować
z ustawieniem wejść Q0...Q4, wtedy na tak, żeby dekodował cztery, osiem lub takiej kolejności montażu, przed wluto-
wyjściu P=Q (nóżka 19 kostki U2) na szesnaście kolejnych rozkazów spośród waniem (lub włożeniem do podstawek)
około 15ms pojawi się stan niski (tylko na wszystkich 64. Wymaga to jednak użycia układów U1 - U4 można sprawdzić, czy
około 15ms, ponieważ wejście zezwala- dodatkowych liczników i dekoderów. zasilacz dostarcza napięcia 5V. Gdyby
jące G, czyli nóżka 1 U2 jest sterowane Pozostałe elementy układu nie wyma- stabilizator był uszkodzony, zbyt wysokie
impulsami z końcówki 19 układu U3 - po- gają komentarza. napięcie zasilania mogłoby zniszczyć
równaj rys. 4 w artykule "Kod RC5 - kosztowne układy odbiornika i dekodera.
Montaż i uruchomienie
praktyczne wykorzystanie" w tym nu- Uwaga! Elementy R1 i D1 należy wlu-
merze EdW). Gdy na wyjściu generatora Układ można zmontować na płytce tować od strony druku!
rysunku 2.
rysunku 2
rysunku 2
rysunku 2
U1C jest stan wysoki, na wyjściu bramki pokazanej na rysunku 2 Drabinki rezystorowe RP1 i RP2
U1B występuje stan niski i dioda D2 nie Na początek należy wykonać dwie za- zwykle końcówkę wspólną (nr 1) mają
odgrywa wtedy żadnej roli. W konsek- znaczone zwory. Kolejność montażu nie oznaczoną kropką. Przy stosowaniu
wencji stan niski z wyjścia P=Q jest po- jest krytyczna. Ale montaż układów sca- transformatora TS2/14, nie trzeba stoso-
dawany przez rezystor R4 na wejście wy- lonych, wykonanych w technologii wać rezystora R2. Płytka przewidziana
łącz przerzutnika RS (n. 1 U1). CMOS należy wykonać na końcu. Przy jest do łatwego zamontowania baz jakiej-
kolwiek przeróbki zarówno odbiorników
typu SFH505, jak i nowocześniejszych
TFMS536 czy SFH505-36. StarszÄ… kost-
kę SFH505 należy wlutować w trzy
otwory, które na płytce oddzielono linią
od czwartego.
Połączenia przewodu sieciowego
i gniazda wyjściowego należy wykonać
według rysunku 1.
Zmontowany układ przed pierwszym
włączeniem należy dokładnie sprawdzić
na zgodność ze schematami ideowym
i montażowym. Szczególnie starannie
należy sprawdzić wszelkie obwody dołą-
czone do sieci energetycznej, w szcze-
gólności, czy transformator TR1 nie zo-
stał omyłkowo wlutowany odwrotnie
i czy przewody sieciowe i gniazdo
wyjściowe nie dotykają elementów ukła-
du.
Układ zmontowany ze sprawnych ele-
mentów nie wymaga żadnego urucho-
miania - od razu pracuje poprawnie. Na-
Układ zmontowany w obudowie KM-35B.
leży tylko za pomocą jumperków ustawić
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 9/96 9
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Projekty AVT
Możliwe jest także zastosowanie in-
nego transformatora, o wyższym napię-
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
ciu. W takim wypadku także kondensa-
000001 000010 000011 000100 000101
tor C1 powinien mieć odpowiednio więk-
sze napięcie nominalne i trzeba zastoso-
Rezystory
Rezystory
Rezystory
Rezystory
Rezystory
wać odpowiednio dobrany rezystor R2,
R1: 2,2kW
000110 000111 001000 001001 000000
żeby w stanie włączenia przekaz
nika wy-
R2: nie montować
konawczego REL1, napięcie na jego
R3: 100kW
cewce nie przekraczało 110...120% na-
R5, R4: 10kW
100000 010010 011100 010100 010000 pięcia nominalnego. Należy wtedy prze-
R6: 68kW
ciąć ścieżkę umieszczoną pod rezysto-
RP1, RP2: 8x10kW
rem R2.
100001 010011 011101 010101 010001
Wybór adresu i czynnych
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
rozkazów
C1: 470µF/16V
Generalnie sÄ… tu dwie możliwoÅ›ci. C2: 47µF/16V
001010 100011 100110 001110 001101
Pierwsza to wykorzystanie nieużywa- C3: 100nF ceramiczny
nych (lub rzadko używanych) klawiszy pi-
C4: 22nF
lota telewizyjnego. Ponieważ adres od-
C5: 1µF/25V
100001 110111 110110 110010 110100
biornika telewizyjnego wynosi  0 , na
pewno należy zewrzeć jumpery adreso-
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
we oznaczone na schematach i płytce
D1, D2, D3: 1N4148
001010 110101 101011 101100 101110
drukowanej: 1, 2, 4. Trzeba też wybrać
D4...D8: 1N4001...7
dwa nieużywane klawisze pilota, których
T1: BC548
numery w kodzie dwójkowym różnią się
jedynie ostatniÄ… cyfrÄ…. U1: CMOS 4093
001011 101001 100000 101101 111100
Dla ułatwienia, na rysunku 3 pokaza- U2: 74HC688 lub HCT
no przyporządkowanie numerów rozka-
U3: SAA3049
zów poszczególnym klawiszom bodaj
U4: TFMS5360 lub SFH505A
101010 001111 111000 111111 001100
najpopularniejszego i najtańszego pilota
U5: 78L05
Elemis.
Autor, w egzemplarzach modelo-
Rys. 3. Numery rozkazów popularnego
Różne
Różne
Różne
Różne
Różne
wych, wybrał łatwe do zapamiętania, są-
pilota Elemis.
TR1: TS2/14
siadujÄ…ce klawisze, czerwony i zielony,
X1: 4MHz
używane do szybkiego wyszukiwania
stron telegazety. OdpowiadajÄ…ce im roz- REL1: np. RM81 12V lub podobny
adres i numery rozkazów, co jak się za
kazy majÄ… numery 110111 i 110110 (55 8...16A
chwilę okaże, jest bardzo proste.
i 54). Na płytce należy więc zewrzeć
Płytka ma wymiary umożliwiające JMP1: 8 x jumper
umieszczenie jej w małej typowej obu- jumpery oznaczone 32, 16, 4, 2. (Na wy-
płytka drukowana
jściu dekodera U3 występuje zanegowa-
dowie KM-35B. Występuje tu jednak
obudowa KM-48N
pewna trudność. Produkowane czerwo- ny numer rozkazu, ale zwarcie jumpera
szybka czerwona do obudowy
ne szybki o szerokości 83mm mają wy- nie oznacza podania stanu logicznego
KM-48N
wysokiego; jest to zwarcie do masy, czy-
sokość 29 i 42mm. Nie produkuje się
przewód z wtyczką
li podanie stanu niskiego.)
szybek o wysokości 35mm. Trzeba więc
gniazdo lub nasadka sieciowa
Ten pierwszy sposób należy też wy-
użyć obudowy KM-35B o wysokości
korzystać, gdy posiadany odbiornik TV
29mm. W takim wypadku trzeba nieco
uciąć wystające części karkasu transfor- pracuje w innym standardzie, niż kod
matora, żeby zmontowana płytka zmieś- RC5. Wystarczy za kilkanaście złotych
Ten drugi sposób jest tylko odrobinę
ciła się w tak niskiej obudowie. Fotogra- kupić fabryczny pilot z kostką SAA3010.
trudniejszy, wymaga bowiem jedynie
Drugi sposób można zaproponować,
fie udowadniają, że jest to możliwe. niewielkiej ingerencji w układ pilota.
gdy za pomocą jednego pilota ma być
Gdy wymiary obudowy nie są sprawą Osobom, które nie chcą modyfikować
sterowanych kilka przedstawionych
krytyczną, warto zastosować większą pilota, albo też nie lubią za dużo myśleć,
obudowę KM-48N. Taka obudowa wcho- przełączników. Wtedy warto albo zasto- polecam sposób pierwszy.
sować oddzielny pilot z ustawionym in- W sumie obie metody nie są trudne,
dzi w skład kitu AVT-2014.
nym niż zero adresem (w zakresie 1...7),
a druga umożliwia kompleksową auto-
albo wbudować do istniejącego pilota matyzację mieszkania przez wykorzysta-
REKLAMA REKLAMA
prosty dwupozycyjny przełącznik (zobacz nie kilku odbiorników do sterowania róż-
wskazówki podane w artykule  Prak- nymi urządzeniami. Stąd już tylko krok do
tyczne wykorzystanie kodu RC5 w tym wykorzystania kodu RC5 do zdalnego
numerze EdW) We wszystkich odbiorni- sterowania modelami pojazdów koło-
kach należy ustawić ten właśnie adres, wych.
a numery aktywnych rozkazów powinny
Piotr Górecki
Piotr Górecki
Piotr Górecki
Piotr Górecki
Piotr Górecki
być w każdym egzemplarzu inne. Tym
razem nie trzeba już wyszukiwać nieuży-
wanych klawiszy, można wykorzystać
choćby klawisze numeryczne  0 ... 9".
10 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 9/96