WPA
YW ALKOHOLU ETYLOWEGO NA METABOLIZM
Do ambulatorium szpitalnego przywieziono 50-letniego Stefana M, którego patrol
policji znalazł śpiącego na ławce w poczekalni dworcowej. Mę\
czyzna był wychudzony oraz
słabo zorientowany w czasie i w otoczeniu. W wydychanym przez niego powietrzu czuć było
zapach alkoholu. Pobrano krew na oznaczenie poziomu etanolu oraz celem wykonania badań
dodatkowych.
Wywiad środowiskowy:
a/ bezrobotny od kilku lat,
b/ brak stałego mieszkania
c/ od\
ywiał się w stołówce dla ubogich
d/ konsumpcja alkoholu  często (nie odmawiał)
Wzrost 175 cm, waga  58,0 kg; (BMI  18,94 kg/m2), a poziom etanolu we krwi chorego,
pobranej w chwili przyjęcia, wynosił 200 mg/dL.
Tabela 1. Wyniki badań dodatkowych. *PT  czas protrombinowy; INR (international normalized ratio)
Parametr Wynik Min-max
Hb, g/dL 10,1 12,0-16,0
Glukoza, mmol/L 3,2 3,5-5,5
K+, mmol/L 3,3 3,6-5,0
Na+, mmol/L 130 137-142
ClÅ», mmol/L 129 98-107
Mocznik, mmol/L 4,0 3,2-7,1
Bilirubina caÅ‚kowita, µmol/L 25 3-22
Cholesterol całkowity, mmol/L 4,8 2,4-5,2
Trójglicerydy, mmol/L 3,35 0,3-2,26
ASPAT, U/L 102 17-59
ALAT, U/L 58 21-72
*PT, INR 1,48 0,85-1,15
Fibrynogen, g/L 1,5 1,8-3,5
pH krwi tętniczej 7,28 7,36-7,44
pCO2, mmHg 44 35-45
HCO3-, mmol/L 20 22-28
Białko całkowite, g/L 59,0 62-82
Albuminy, g/L 30,0 35-50
PYTANIA:
A. Alkohol hamuje transport tiaminy w komórkach nabłonka jelitowego. Dlaczego często,
u alkoholików, obserwuje się objawy niedoboru tiaminy. Wyjaśnij, dlaczego niedobór
tiaminy wpływa przede wszystkim na metabolizm tkanek szczególnie zale\
nych od
dopływu tlenu, czyli metabolizm tkanki nerwowej i mięśnia sercowego?
B. Lekarz zlecił określenie aktywności transketolazy w erytrocytach krwi prezentowanego
chorego. Czy uzyskany wynik pozwoli wnioskować o stopniu niedoboru tiaminy w
organizmie pacjenta? (Rutynowo nie oznacza siÄ™ tego enzymu)
C. Schemat przedstawiony na Rys.1 ilustruje wpływ etanolu na niektóre procesy
metaboliczne komórek wątroby. Pogrubione strzałki wskazują kierunki przemian, które
ulegajÄ… w wÄ…trobie wzmocnieniu po spo\
yciu alkoholu. Posługując się przedstawionym
schematem odpowiedz na poni\
sze pytania:
1. Przedstaw reakcjÄ™ katalizowanÄ… przez dehydrogenazy alkoholowe wÄ…troby. W jaki
sposób aktywność tych enzymów wpływa na relację stę\
eń NAD+/NADH w
cytoplazmie hepatocytów? Czy aldehyd octowy jest toksyczny?
2. Przedstaw reakcjÄ™ utlenienia etanolu katalizowanÄ… przez enzymy siateczki
endoplazmatycznej, zwiÄ…zane z cytochromami P450. Jakie uboczne produkty powstajÄ…
w trakcie tej reakcji? Dlaczego tragiczne w skutkach mo\
e być jednoczesne spo\
ycie
niektórych leków (np.barbituranów) i alkoholu?
3. Przedstaw reakcjÄ™ katalizowanÄ… przez dehydrogenazÄ™ aldehydu octowego w
mitochondriach. W jaki sposób aktywność tego enzymu wpływa na relację stę\
eń
NAD+/NADH we wnętrzu mitochondrium?
4. Jakie są losy octanu, który powstał w mitochondriach wątroby? Jakie są losy octanu,
który przedostał się do krą\
enia?
5. Dlaczego, po spo\
yciu alkoholu, wzmo\
ona jest redukcja szczawiooctanu do
jabłczanu? Jak to wpływa na przebieg cyklu Krebsa? Jaki ma wpływ na
glukoneogenezÄ™ w hepatocytach?
6. We krwi omawianego chorego mo\
na równie\
wykazać zwiększone stę\
enie wolnych
kwasów tłuszczowych. Wyjaśnij ich pochodzenie. (Rutynowo nie oznacza się ich)
7. U prezentowanego chorego - wyniki badania równowagi kwasowo-zasadowej krwi
tętniczej wskazują na obecność kwasicy metabolicznej. Jakie metabolity są
odpowiedzialne za jej wystÄ…pienie oraz dlaczego?
8. Wyjaśnij, dlaczego, pomimo wychudzenia pacjenta, synteza triacylogliceroli w
wątrobie doprowadza do jej stłuszczenia?
9. Pomimo mobilizacji aminokwasów glukogennych, poziom glukozy we krwi
obwodowej chorego jest mały; wyjaśnij, dlaczego?
10. Wyjaśnij patomechanizm występowania hipoglikemii, oraz w sytuacji przewlekłego
alkoholowego uszkodzenia wątroby równie\
hyperlipemii.
W tabeli 2 przedstawiono wyniki wpływu pokarmu i alkoholu na BMI u 89 538 kobiet
(Nurses Healthy Study). Energia pochodzÄ…ca z alkoholu wynosi 29.7 kJ/g. Jaka wydaje siÄ™
być zale\
ność pomiędzy: BMI, spo\
yciem energii, oraz konsumpcjÄ… alkoholu?
Jakie wyjaśnienie mo\
esz zaoferować dla tych obserwacji?
Tabela 2. Konsumpcja alkoholu i wskaz
nik masy ciała (BMI; Body Mass Index)
Konsumpcja Spo\
ycie energii
alkoholu BMI Całkowite spo\
ycie pochodzenia
(g/dzień) (kg/m2) energii (kJ/dzień) niealkoholowego
0 26,8 6276 6276
0-5 25,1 - -
5-15 23,4 - -
15-25 23,0 - -
25-50 22,8 7036 5938
Dane pochodzÄ… z American Journal of Nutrition 1991; 54: 54 (Colditz G.A. et al.).
Rys. 1. Wpływ etanolu na metabolizm glukozy i lipidów w wątrobie (wg. Marks Basic
Medical Biochemistry, Smith C., Marks A., Lieberman M. Lippincott, Williams &
Wilkins).