REGULAMIN
dla Kol.Kol. Studentów IV i V roku Wydziału Lekarskiego dotyczący
odbywania zajęć, zaliczania i egzaminowania z przedmiotu Diagnostyka Laboratoryjna
1. Studenci są zobowiązani do uczęszczania na zajęcia w terminach wyznaczonych przez Dziekana.
2. W wyjątkowych sytuacjach, uzasadnionych przypadkiem losowym oraz w przypadku indywidualnego toku
studiów (ITS ) termin odrobienia zajęć należy ustalić z nauczycielem akademickim odpowiedzialnym za
kooidynację zajęć dydaktycznych w Katedrze* - nie póżniei niż 2 tygodnie przed planowanym terminem.
Studenci ITS są zobowiązani każdorazowo do okazania zaświadczenia o odbywaniu indywidualnego
nauczania.
3. Studenci, którzy zgłoszą się / poza planem / bez uprzedniego uzgodnienia terminu mogą być nie przyjęci
z uwagi na brak miejsca na sali ćwiczeń.
4. Obecność na zajęciach ćwiczeniowo - seminaryjnych jest obowiązkowa.
5. W przypadku nieobecności należy odrobić zaległy temat z kolejnym blokiem ćwiczeń, po uzgodnieniu
z nauczycielem akademickim odpowiedzialnym za działalność dydaktyczna Katedry*.
6. Nauczanie przedmiotu: Diagnostyka Laboratoryjna na IV roku Wydziału Lekarskiego kończy się zaliczeniem
pisemnym w sesji letniej.
7. Nauczanie przedmiotu: Diagnostyka Laboratoryjna na V roku Wydziału Lekarskiego kończy się egzaminem
pisemnym w sesji zimowej.
8. Studenci są zobowiązani do zgłoszenia się na zaliczenie lub egzamin w terminie zaproponowanym
przez opiekuna i starostę roku, zaakceptowanym przez kierownika przedmiotu.
9. Nieobecność na egzaminie jest usprawiedliwiona po okazaniu w ciągu 7-miu dni od daty egzaminu,
zwolnienia lekarskiego obejmującego okres powyżej 3-ch dni.
10. Studenci ITS mają prawo składać zaliczenie lub egzamin, zgodnie z Regulaminem Studiów Indywidualnych
pkt lii.10, w dowolnym terminie wybranym z terminów ustalonych decyzją Rady Pedagogicznej, nie póz
niej
niż w czasie określonym w programie studiów (zakończenie roku akademickiego).
Studenci ITS sąjednak zobowiązani do okazania zaświadczenia o indywidualnym toku nauczania i ustalenia
terminu na minimum 7 dni przed planowanym egzaminem dla całego roku..
11. Studenci,którzy zdali egzamin mają prawo do jednorazowej poprawy oceny zdając go w wyznaczonym
dla całego roku terminie.
12. Studentom, którzy w terminie zerowym (przedsesyjnym) otrzymają ocenę niedostateczną a w terminie
pierwszym poprawią na co najmniej ocenę dobrą ocena z terminu zerowego zostanie anulowana (brak
wpisu w indeksie).
w roku akademickim 200312004 - Dr n. med. Natalia Kościuk
Zalecane materiały szkoleniowe *
dla studentów IV i V roku Wydziału Lekarskiego
przedmiot: Diagnostyka Laboratoryjna
Angielski S., Jakubowski Z., Dominiczak M.H. : Biochemia Kliniczna,
Wydawnictwo Perseusz, Gdańsk
Burbis CA /red./: Tietz Textbook of Clinical Chemistry, Saunders Co
Dembińska-Kieć A., Naskalski J. : Diagnostyka Laboratoryjna z elementami
biochemii klinicznej, Volumed, Wrocław
Neumeister B., Besenthal I., Liebich H.; Diagnostyka Laboratoryjna, Wydawnictwo
Urban&Partner
Pawelski S., Maj S. : Normy i diagnostyka chorób wewnętrznych, PZWL,
Warszawa
Sznajd J. /red./: Biochemia kliniczna w praktyce lekarskiej, PZWL, Warszawa
Thomas L.: Clinical laboratory diagnostics . Use and assessment of clinical
laboratory results, TH-Books Verlagsgesellschaft mbH, Frankfurt/Main, Germany
Tietz N.W. /red./: Fundamentals of Clinical Chemistry. Saunders Co
Tietz N.W. /red./: Clinical Guide to Laboratory Tests, Saunders Co
Tomaszewski J.J. : Diagnostyka Laboratoryjna, PZWL, Warszawa
* zalecane najnowsze edycje
" interpretacja wyniku badania ogólnego moczu
Część teoretyczna
1. Pobieranie moczu na badanie ogólne, poranna i "przypadkowa1
porcja moczu. Wpływ przechowywania moczu na wynik badania.
2. Schemat wykonanaia badania metodą tradycyjną i za pomocą tes
tów paskowych.
3. Badanie ogólne moczu jako badanie skriningowe dla chorób nere*
i dróg moczowych, chorób wątroby i dróg żółciowych oraz zaburzeń
przemiany węglowodanowej. .
4. Czynniki fizjologiczne i patologiczne wpływające na wygląd,
gęstość i odczyn moczu. Gęstość i ciśnienie osmotyczne moczu jakc
parametry oceniające zdolność zagęszczania moczu przez nerkę.
5. Białkomocz - tradycyjne i nowoczesne metody wykrywania i o/.-
naczen ilościowych, podział analityczny i kliniczny. Mikroalbunu-
nuria.
o. Elementy osadu moczu - prawidłowe i patologiczne.
7. Przyczyny krwiomoczu. Znaczenie diagnostyczne wykrywania he-
moglobiny i mioglobiny w moczu.
3. Przyczyny leukocyturii.
9. Wałeczki w moczu - mechanizmy odpowiedzialne za ich tworzenie,
znaczenia diagnostyczne.
10. Cukromocz - metody wykrywania, znaczenie diagnostyczne
11. Ketonuria - przyczyny, metody wykrywania ciał ketonowych w
moczu i ich swoistość.
12. Przyczyny bilirubinurii.
13. Przyczyny zarówno nadmiernej ilości, jak i braku urobilincge-
nu w moczu.
Część praktyczna
1. Zapoznanie się z testami paskowymi.
2. Oglądanie osadu moczu.
3. Inerpretacja konkretnych wyników badania ogólnego moczu
OCENA LABORATORYJNA ZABURZEC
GOSPODARKI WODNO-ELEKTROLITOWEJ
I RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ
1. Homeostaza ustrojowa
- /izojonia, izohydria, izoosmia, izowolemia, izotermia/
- prawo elektroobojętności ustrojowej
- prawo izoosmolalności
2. Przestrzenie wodne ustroju
3. Osmolalność osocza
- substancje osmotycznie aktywne w osoczu
- wzory na wyliczanie osmolalności w osoczu
- tzw. "przerwa osmotyczna"
4. Zaburzenia i regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej
- przewodnienia i odwodnienia - hypo, izo, hipertoniczne
- możliwości laboratoryjnej oceny zaburzeń wodnych ustroju
5. Elektrolity osocza / Na*. K+, Cl
- stężenia, regulacja stężeń, zmiany wartości
- stężenia w moczu
- kliniczne stany zaburzeń gospodarki elektrolitowej
- tzw. "przerwa anionowa"
- elektrolity osocza a stężenia w krwinkach czerwonych
- nowoczesne metody oznaczeń /ISE, met. enzymatyczne, fotometria
płorni eniowa/
6. Praktyczne oznaczanie stężeń elektrolitów i osmolalności osocza
7. Możliwości błędów i ocena wiarygodności wyników elektrolitów
8. Równowaga kwasowo-zasadowa
- bufory zewnątrz i wewnątrzkrwinkowe
- buforowanie narządowe
- układ kostny
- równanie Hendersona-Hasselbalcha /wykorzystanie w praktyce/
- współzależność zmian rk-z i elektrolitów
- materiał do badań rk-z /krew tętnicza, arterializowana/
- parametry rk-z /mierzone i wyliczone/
- zaburzenia proste
- zaburzenia mieszane
- wzory na kompensację zaburzeń rk-z
- wykorzystanie "przerwy anionowej"
- wykorzystanie zmian stężeń elektrolitów w interpretacji wy
ników rk-z
- najczęstsze kliniczne przyczyny zmian wyników rk-z
G. Praktyczne oznaczanie rk-z f& metodyka oznaczeń 1O.
Możliwości błędów i ocena wiarygodności wyników rk-z
Ocena laboratoryjna zaburzeń homeostazy glikemii.
I. Węglowodany
1. Regulacja stężenia glukozy.
2. Genetycznie uwarunkowane zaburzenia gospodarki węglowodanowej.
- galaktozeroia
- fruktozuria
- glikogenozy
3. Oznaczanie glukozy / met .redukcyjne, raet. o-toluidynowa , met.
enzymatyczne/
4. Test doustnego obciążenia glukozę
- klasyczny: a/ krzywa pełna
b/ krzywa skrócona c/
krzywa przedłużona
- inne: z dwukrotnym obciążeniem glukozą
5. Glukoza w płynie raózgowo-rdzeniowym
6. Glukoza w moczu /oznaczanie, pojęcie Tmax/
7. Cukrzyca
- podział /typ 1, typ 11, wtórna, upośledzona tolerancja
glukozy, cukrzyca ciężarnych/
- diagnostyka laboratoryjna
a/ rozpoznanie
b/ kontrola terapii /oznaczanie glukozy w surowicy na czczo,
tzw. "profil dobowy", oznaczanie Hb glikozylowanej, fruk-
tozaminy, insuliny, znaczenie peptydu C.
OCENA WYNIKU MORFOLOGICZNEGO KRWI
1./ Podstawy patofizjologii układu krwiotwórczego.
Podział na linie komórkowe, wzajemne relacje układów w
prawidłowym mi elogramie.
2./ Wyni k morfologii krwi Cmetody pobierania materiału):
a/ Wynik tradycyjny
b/ Wynik uzyskany z oznaczeń wykonanych w automacie hematologicznym
c/ Wynik w którym niektóre parametry zostały oznaczone
automatyczni e
3./ Parametry układu czer wonokr wi nkowego:
a/ Parametry oznaczalne i wyliczane
b/ Z czego wynikają różnice w wartościach parametrów układu
czer wonokrwinkowego oznaczanych różnymi metodami c/ Wartość
informacyjna parametrów układu czerwonokrwinkowego
- w ocenie zaburzeń układu krwiotwórczego
- w innych przypadkach (zaburzenia wodno elektroi itowe)
d/ Wskaz
niki RDW i HDW jako wskaz
niki charakteryzujące ogólną
populację krwinek, ich odnośniki w wyniku tradycyjnym
e/ Sposoby kontroli poprawności oznaczenia parametrów układu
czer wonok r wi nkowego
f/ Ocena aktywności erytrop^etycznej
- odsetek retikulocyi ' '
- bezwzględna liczba retikulocytów
- wskaz
nik skorygowanej liczby retikulocytów
4. / Parametry układu bi ałokrwi nkowego
a/ Liczba leukocytów w metodzie tradycyjnej i automatycznej.
Wartość informacyjna wyniku, b/ Leukocyty krwi obwodowej,
charakterystyka morfologiczna,
wartości odsetkowe i bezwzględne obliczano różnymi metodami
- granul ocytopeni a i granul ocytoza, formy pałeczkowate, formy
wielopłatowe, tzw.przesunięcie w lewo i prawo
- limfocyty, limfopenia i 1 imfocytoza. nietypowe postacie
1 i mfocytów
- monocyty, monocytopenie i monocytozy
- eozynofile, bazofile
- komórki których pojawienie się w rozmazie krwi obwodowej
wskazuje na patologię: blasty, plazmocyty, komórki nowotworowe,
rola parametru LUC
5. / Parametry układu płytkotwórczego
a/ Liczba płytek - różne metody oznaczania
b/ Błędy oznaczenia wynikające z niewłaściwego przygotowania krwi
do badań
C/ Parametry MPV, PCT. PDW, LP i ich wartość informacyjna w
diagnostyce zaburzeń układu płv4 L{otwórczego oraz w ocenie
~agroz
enia krwawieniem.
Laboratoryjna ocena zaburzeń gospodarki Iipidowei i lipoproteinowei.
I. Lipidy i lipoproteiny.
1. " Lipidy surowicy (rola, występowanie, homeostaza w surowicy)
- cholesterol
- triglicerydy
- fosfolipidy
2. Lipoproteiny surowicy
- rola lipoprotein
- lipoproteiny aterogenne i antyaterogenne
3. Metody oznaczania lipidów i lipoprotein w surowicy
- przygotowanie pacjenta
- oznaczanie cholesterolu i triglicerydów całkowitych
. - rozdział lipoprotein
a) ultrawirowanie
b) elektroforeza
c) metody strąceniowe
- ilościowa ocena lipoprotein
a) w oparciu o składniki lipidowe
b) w oparciu o składniki białkowe
c) zastosowanie wzoru Frieiewalda
4. Diagnostyka laboratoryjna dyslipoproteinemii.
Profile białkowe płynów ustrojowych przydatność
ich oceny w diagnostyce klinicznej.
I. Białka płynów ustrojowych charakterystyka struktur i
aktywności biologicznej.
Ii. Cechy mierzalne białek,przykłady wykorzystywania pomiaru
tych cech w diagnostyce klinicznej.
1. masa cząsteczkowa
2. stopień jonizacji i ruchliwość elektroforetyczna
3. gęstość właściwa
"4. aktywność enzymatyczna
5. stężenie
III. Podstawowe testy laboratoryjne oceniające skład białek.
osocza surowicy moczu ____
OB proteinogram,
oznaczenia ilościowe
monowalentnych białek
1. poziom uiałka całkowitego - wartość informacyjna wyniku
2. rozdział elektroforetyczny, charakterystyka frakcji.
U. Proteinogramy surowicy typowe dla niektórycn stanów patologicznycn
/ujęcie klasyczne i przykłady badań poszerzonycn/.
1. odczyn ostrej fazy
2. przewlekłe zapalenie wątrooy i marskość
3. nerczyca i nefropatia kanalikowa
4. hypoimmunoglobulinemie w zaourzeniach oLporności
5. hyperimmunoglobulinemie poli- i oiigoklonalne
6. immunoglobulinemie monoklonalne
7. zaburzenia białkowe w okresie ciąży
i/. Białkoz-mocz - ocena laboratoryjna.