Dziedzictwo staroŻytnoĘci
Scenariusz turnieju wiedzy
Co b´dzie potrzebne?
4. Jeden z najwybitniejszych wodzów staroŻytnoĘci.
" Materiały dodatkowe  Pierwsze wielkie metropolie do
ÚyÅ‚ na przeÅ‚omie III i II w. p.n.e. ZdobyÅ‚ dla
rundy IV
Kartaginy Hiszpani´. StaÅ‚ na czele armii kartagiÅ‚
-
" Materiały dodatkowe  Architektura antyczna do
skiej podczas II wojny punickiej, którą ostatecznie
rundy VI
przegrał.
" Karta pracy  StaroŻytne cywilizacje do rundy II
5. ÚyÅ‚ na przeÅ‚omie I w. p.n.e. i I w. n.e. ZostaÅ‚ pierw-
" Karta pracy  Kim oni sÄ…? do rundy V
szym cesarzem rzymskim. WÅ‚adz´ zdobyÅ‚ po
" Koperty, spinacze, przybory do pisania, małe kartki,
odniesieniu zwyci´stwa w bitwie morskiej pod
klej
Akcjum w 31 r. p.n.e. Powi´kszyÅ‚ swoje paÅ‚
-
stwo m.in. o Egipt. Za rządów tego cesarza ogło-
Przebieg turnieju:
szono tzw. pax romana  pokój rzymski.
6. Władca, który podzielił imperium rzymskie na
12 p.
Runda I 20 min
dwie cz´Ä˜ci  cesarstwo wschodniorzymskie
Przygotowanie: Na dwa tygodnie przed turniejem dru- i cesarstwo zachodniorzymskie. Pod koniec Życia
Å»yny poznajÄ… treĘç zadania i wykonujÄ… zawarte w nim zakazaÅ‚ praktykowania innych religii niÅ» chrzeĘci-
polecenie. jał
stwo. Zabronił równieŻ organizowania igrzysk
olimpijskich.
7. Wybitny wódz i polityk rzymski. SÅ‚aw´ zapewniÅ‚o
Zadanie
mu zdobycie Galii. Po pokonaniu rywali w licznych
Przedstawcie w formie pantomimy treĘç wybranego
wojnach domowych ustanowiÅ‚ wÅ‚adz´ dyktatorskÄ…
mitu greckiego lub rzymskiego. Do inscenizacji przy-
w Rzymie. Został zamordowany w 44 r. p.n.e.
gotujcie odpowiednie kostiumy.
przez obroł
ców republiki.
8. ÚyÅ‚ najprawdopodobniej w VIII w. p.n.e. w Grecji.
Grupy kolejno odgrywajÄ… przed komisjÄ… przygotowane ByÅ‚ w´drownym Ępiewakiem. UwaÅ»any jest za ojca
scenki. Zadaniem pozostaÅ‚ych zespołów jest odgadni´cie epiki. Przypisuje mu si´ autorstwo dwóch wielkich
tytułu zaprezentowanego mitu. eposów   Iliady i  Odysei .
9 p. Zadaniem uczniów jest odgadni´cie, kogo dotyczÄ…
Runda II 10 min
poszczególne informacje czytane przez nauczyciela.
Przygotowanie: Prowadzący odbija na ksero dla kaŻdej
Reprezentanci druŻyn zapisują odpowiedzi na kartkach
druÅ»yny kart´ pracy  StaroÅ»ytne cywilizacje .
i oddajÄ… je komisji.
Zespoły otrzymują karty pracy i wykonują zamieszczo-
ne tam zadanie. Po upływie ustalonego czasu reprezen-
4 p.
Runda IV 20 min
tanci grup przekazujÄ… karty jurorom.
Przygotowanie: Nauczyciel wycina z Materiałów dodat-
kowych opisy pierwszych wielkich metropolii. Nast´pnie
8 p.
Runda III 15 min
przygotowuje dla kaŻdego zespołu po jednej kserokopii
Nauczyciel głoĘno odczytuje noty biograficzne wybitnych materiałów.
postaci Żyjących w staroŻytnoĘci.
DruÅ»yny zapoznajÄ… si´ z otrzymanymi opisami. Na ich
podstawie rozpoznają poszczególne miasta staroŻytne, a
odpowiednie nazwy zapisujÄ… w wyznaczonych miejscach.
1. Król Sparty, który w 480 r. p.n.e. dowodził obroną
Po wykonaniu zadania liderzy grup prezentujÄ… jurorom
przesmyku termopilskiego, stojÄ…c na czele 300
hoplitów i kilku tysi´cy Å»oÅ‚nierzy z innych grec- wyniki pracy.
kich polis. Przez dwa dni odpierał ataki perskiej
armii. Ostatecznie poległ ze swoimi spartał
skimi
3 p.
Runda V 15 min
wojownikami.
Przygotowanie: Nauczyciel wykonuje dla wszystkich
2. Wybitny polityk ateł
ski Żyjący w V w. p.n.e.
druŻyn odbitki karty pracy  Kim oni są? .
Wielokrotnie peÅ‚niÅ‚ funkcj´ stratega. Za jego rzÄ…-
dów w Atenach umocniÅ‚ si´ ustrój demokratyczny
Osoba prowadzÄ…ca turniej wr´cza poszczególnym
oraz rozbudowano flot´.
zespołom karty pracy. Zadaniem grup jest podpisanie
3. ÚyÅ‚ na przeÅ‚omie V i IV w. p.n.e. ZaÅ‚oÅ»yÅ‚ w Atenach
zamieszczonych tam ilustracji odpowiednimi nazwami
szkoÅ‚´ filozoficznÄ…, zwanÄ… AkademiÄ…. Jest auto-
wybranymi spoĘród podanych. Po upływie wyznaczonego
rem licznych dialogów i listów.
czasu liderzy przekazujÄ… gotowe rozwiÄ…zania komisji.
1
Osoba prowadzÄ…ca turniej wr´cza grupom karty pracy.
5 p.
Runda VI 15 min
Uczniowie zapoznajÄ… si´ z treĘciÄ… zamieszczonego tam
zadania i dopisujÄ… do dat odpowiednie wydarzenia.
Przygotowanie: Prowadzący wycina z Materiałów dodat-
Nast´pnie zaznaczajÄ… daty na osi czasu oraz obliczajÄ…, ile
kowych kartki z rysunkami staroŻytnych budowli oraz
lat min´Å‚o od 31 r. p.n.e. do 395 r. n.e. UzupeÅ‚nione karty
nazwami poszczególnych zabytków i miejsc, w których si´
pracy przekazujÄ… komisji.
one znajdowały. Materiały umieszcza w kopertach.
KaÅ»da druÅ»yna otrzymuje kopert´ i 5 spinaczy.
Zakoł
czenie
Zespoły przyporządkowują nazwy do ilustracji. Za pomo-
cą spinaczy łączą kartki i wkładają zestawy do kopert, po Po przeprowadzeniu wszystkich rund jeden z jurorów
czym wr´czajÄ… je jurorom. ogÅ‚asza oficjalne wyniki konkursu. GłównÄ… nagrodÄ… dla
zwyci´skiej druÅ»yny moÅ»e byç wycieczka, np. do najbliÅ»-
szego muzeum archeologicznego. Ponadto, aby doceniç
11 p.
Runda VII 15 min
starania wszystkich uczestników turnieju, warto zorga-
Przygotowanie: Nauczyciel wykonuje dla wszystkich
nizowaç w szkole wystaw´ kostiumów zaprojektowanych
druŻyn kserokopie karty pracy  OĘ czasu .
przez zespoły w trakcie przygotował
do rundy I.
Kryteria punktowania poszczególnych zadał

Numer
Kryteria punktowania Punktacja
rundy
I 0 12
ZgodnoĘç prezentacji z treĘciÄ… mitu  6 p.
PomysÅ‚owoĘç i estetyka wykonania kostiumów  2 p.
Gra aktorska  2 p.
Odgadni´cie najwi´kszej liczby tytułów mitów  2 p.
0 9
II Za kaŻdy właĘciwie opisany teren na mapie  1 p.
0 8
III Za podanie właĘciwego imienia lub przydomka  1 p.
0 4
IV Za odgadni´cie nazwy miasta  1 p.
0 3
V Za odpowiednie przyporządkowanie kaŻdego podpisu do ilustracji  1 p.
0 5
VI Za wÅ‚aĘciwe zestawienie rysunku, nazwy zabytku oraz miejsca, w którym si´ znajdowaÅ‚a budowla  1 p.
0 11
VII Za dopisanie odpowiedniego wydarzenia do daty  1 p.
Za kaŻde właĘciwe zaznaczenie daty na osi czasu  1 p.
Za poprawne obliczenie przedziału czasowego  1 p.
Materiały dodatkowe do rundy IV
Pierwsze wielkie metropolie
'
Miasto załoŻone w Egipcie przez Aleksandra Wielkiego. NajwaŻniejsze w staroŻytnoĘci centrum nauki i sztuki
ByÅ‚o jednym z najbardziej znaczÄ…cych greckich oĘrod- greckiej, uwaÅ»ane za kolebk´ ustroju demokratyczne-
ków miejskich powstałych w okresie hellenistycznym. go. Jego najsłynniejszym zabytkiem był Akropol. Inna
Około 1/3 powierzchni miasta zajmowały pałace królew- znana budowla to Teatr Dionizosa. W mieĘcie tym
skie. WĘród pozostaÅ‚ych budowli na szczególnÄ… uwag´ wzniesiono najwi´kszÄ… ĘwiÄ…tyni´ greckiej bogini mÄ…dro-
zasługiwał Muzejon  najwaŻniejszy w staroŻytnoĘci Ęci i wojny. W jego bezpoĘrednim sąsiedztwie znajdował
oĘrodek badał
naukowych. si´ port w Pireusie.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Było jednym z najwaŻniejszych oĘrodków miejskich Miasto połoŻone na półwyspie, który od południa oto-
w staroÅ»ytnoĘci. Jego poczÄ…tki si´gajÄ… VIII w. p.n.e. Pod czony byÅ‚ morzem, a od północy  wodami zatoki ZÅ‚oty
koniec IV w. p.n.e. wzniesiono w nim m.in. słynne akwe- Róg. Od strony lądu chroniły je podwójne linie murów.
dukty oraz rozpocz´to budow´ dróg. W nast´pnych wie- NajwaÅ»niejsze budowle wzniesione na terenie miasta
kach w architekturze miasta zaszły powaŻne zmiany, to: Hipodrom, budynek Senatu oraz łaęnie Zeuksippa.
związane z jego rosnącą rolą polityczną. Przebudowano W 537 r. n.e. ukoł
czono w mieĘcie budow´ ĘwiÄ…tyni
wówczas ulice i fora. Mieszkał
com miasta rozrywki Hagia Sophia. W 413 r. wytyczono nowÄ…, podwójnÄ… lini´
dostarczały widowiska organizowane w Circus Maximus murów obronnych, tzw. mury teodozjał
skie. W połowie
i Koloseum. Charakterystycznymi budowlami byÅ‚y V w. miasto liczyÅ‚o okoÅ‚o 300 400 tysi´cy mieszkaÅ‚
ców
monumentalne termy. W IV w. n.e. powstaÅ‚y najwi´k- i byÅ‚o najwi´kszym oĘrodkiem miejskim Ęródziemno-
sze z nich  Termy Dioklecjana. morskiego Ęwiata.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
Materiały dodatkowe do rundy VI
Architektura antyczna
'
'
Babilonia Egipt Palestyna Grecja Rzym
'
ÂwiÄ…tynia
zikkurat piramida Cheopsa teatr Koloseum
Salomona
'
'
Karta pracy
StaroŻytne cywilizacje
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Grupa
Zapiszcie w wyznaczonych miejscach nazwy najwi´kszych
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
staroŻytnych cywilizacji.
Data Klasa
EUROPA
AZJA
MORZE
CZARNE
AFRYKA
3
IE
'
'
'
'
'
'
M
O
R
Z
E
K
A
S
P
I
J
S
K
R
O
Z
M
E
Åš
R
Ó
D
Z
I
E
M
N
E
Karta pracy
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kim oni sÄ…?
Grupa
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Przyporządkujcie rysunkom przedstawiającym staroŻytnych wojowników
Data Klasa
odpowiednie nazwy z ramki.
legionista rzymski, Żołnierz falangi macedoł
skiej, hoplita
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
'
Karta pracy
OĘ czasu
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Grupa
Zapiszcie, co wydarzyÅ‚o si´ w poszczególnych latach. Nast´pnie
zaznaczcie wszystkie daty na osi czasu. Obliczcie, ile lat upÅ‚yn´Å‚o
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
mi´dzy 31 r. p.n.e. i 395 r. n.e. Data Klasa
776 r. p.n.e. 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
480 r. p.n.e. 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31 r. p.n.e. 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
395 r. n.e. 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
476 r. n.e. 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VIII w. VII w. VI w. V w. IV w. III w. II w. I w. II w. III w. IV w. V w. VI w.
P R Z E D N A S Z 
E R 
N A S Z A E R A
narodziny
Chrystusa
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4