Magdalena Smalcerz Marta Kubiak Katarzyna Dziedziul
 Przestrzeganie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych na stadionach przez
funkcjonariuszy słu\
by porządkowej i informacyjnej
Raport z monitoringu
Warszawa 2010
1
1.Wstęp& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ............................
......& 3
2.Analiza
prawa& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .................................6
3.Metodologia
badań& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..............................11
4.Analiza wyników
monitoringu& & & & & & & & & & & & & & & & & ............................& & 12
1. GKS
Bełchatów& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ............................& &
& 12
1. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród kibiców GKS-u Bełchatów
podczas meczu ligowego ekstraklasy  GKS Bełchatów  Ruch
Chorzów w dn. 21.08.2010 roku na stadionie w Bełchatowie przy
ul.
Sportowej& & & & & & .....................................................................
......& &
2. Wyniki obserwacji przeprowadzonej na stadionie GKS Bełchatów w
dniu 21.08.2010 roku, podczas meczu ligowego polskiej
ekstraklasy pomiędzy GKS Bełchatów a Ruchem
Chorzów& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..............
................
3. Wyniki obserwacji przeprowadzonej na stadionie GKS Bełchatów w
dniu 11.09.2010 roku, podczas meczu ligowego polskiej
ekstraklasy pomiędzy GKS Bełchatów a Lechią
Gdańsk..& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .................
............& .
4. WYWIAD Z SZEFEM DS. BEZPIECZEC
STWA GKS-u BEA
CHATÓW,
PANEM MIROSA
AWEM
KIEA
KOWSKIM& & ..............................................................
2. ZKS OLIMPIA
ELBL
G& & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...............................
1. EFEKTY OBSERWACJI DWÓCH WYBRANYCH SPOTKAC
NA
STADIONIE ZKS OLIMPIA ELBL
G PRZY UL. AGRYKOLA
8& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .............
................
2. WYNIKI ANKIETY PRZEPROWADZONEJ WŚRÓD 10 KIBICÓW
OLIMPII
ELBL
G& & & & & & & & & & & & & & & ...........................................
...............
3. WYWIAD Z SZEFEM DS.
BEZPIECZEC
STWA& & & & & & ........................&
3. LEGIA
WARSZAWA& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...........................
1. EFEKTY OBSERWACJI SPOTKANIA PRZY UL. A
AZIENKOWSKIEJ
3 , MECZ LEGIA WARSZAWA  GSK BEA
CHATÓW
(28.08.2010)..& & & & & & & & & & & & & & & ..................................
.............
2. WYNIKI ANKIETY PRZEPROWADZONEJ WŚRÓD KIBICÓW LEGII
WARSZAWA& & & & & & & & & & & & & & & & & & & ........................
............
3. Wyniki obserwacji przeprowadzonej na stadionie Legii Warszawa w
dniu 27.08.2010 roku, podczas meczu ligowego polskiej
ekstraklasy pomiędzy Legią Warszawa a GKS Bełchatów  sektor
gości& & & & & & & & & & & & & & & & & ..........................................
.............
2
11. Wnioski/Rekomendacje.& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .....................
.........
12. Załączniki............................................................................................................
........
3
1.WST
P :
Projekt nowej ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych ju\
długo przed
wprowadzeniem wzbudzał wiele kontrowersji i dyskusji zarówno w kręgach kibicowskich
jak i sejmowych. Celem zmiany ustawy miała być walka z chuligaństwem i poprawa
bezpieczeństwa na stadionach, którego poziom notabene od kilku lat wzrasta, w Polsce
przed EURO 2012 . Mimo awantur i bijatyk do których dochodzi, ale które tak\
e
nadmiernie nagłaśniane i wyolbrzymiane są przez media, to według corocznego raportu
Polskiego Związku Piłki No\
nej (PZPN) liczba incydentów na stadionach systematycznie
od kilku lat spada. Niemniej jednak 20 marca 2009 zatwierdzono projekt nowej ustawy,
która miała zacząć funkcjonować na stadionach od nowego sezonu czyli od 1 sierpnia
2009 i tak te\
się stało. Środowisko kibicowskie po wcześniejszych mniej lub bardziej
udanych próbach wywalczenia korzystniejszych dla siebie przepisów musiało
dostosować się do wymogów nowej ustawy. Ustawa ta jednak wprowadziła tak\
e inne
zmiany dotyczące m. in. funkcjonowania słu\
by porządkowej, jej wyposa\
enia i
uprawnień. Kibice doszli do wniosku, \
e zwa\
ywszy na fakt i\
są poddawani ciągłej
kontroli, najwy\
sza pora popatrzeć na ręce klubom i osobom ochraniającym mecze, czy
ich działania są tak\
e zgodne z ustawą, której przepisów tak skrupulatnie przestrzegają
w stosunku do kibiców.
W ciągu ostatniego roku niezgodność działań słu\
b porządkowych z ustawą
i jej nadu\
ycia (głównie zwracano uwagę na niezgodne z ustawą posiadanie ró\
nego
rodzaju wyposa\
enia) były wielokrotnie dyskutowane na ró\
nych internetowych forach,
w kibicowskich magazynach i na zjazdach członków Ogólnopolskiego Związku
Stowarzyszeń Kibiców (OZSK). Członkowie tej organizacji wysyłali pod koniec 2009
pisma do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji skar\
ąc się na nagminnie
łamanie przepisów ww. ustawy (załącznik nr 1). Do grudnia 2010 nie uzyskano
oficjalnej informacji zwrotnej. Jednak\
e w marcu 2010 r. powstał przy PZPN-ie zespół
ds. kontaktu z kibicami, w którym członkowie obu organizacji mieli skupić się na
rozwiązywaniu problemów, z którymi borykają się kibice na stadionach. Do tej pory w
efekcie tej współpracy powstał szczegółowy raport dotyczący spełniania wymogów nowej
ustawy na stadionie Korony Kielce w meczu
z Ruchem Chorzów (załącznik nr 2). Planowane są dalsze raporty z innych spotkań.( 25
grudnia zespół ten obserwował te\
przygotowania i przebieg spotkania pod kątem
bezpieczeństwa na stadionie Widzewa A
ódz
w meczu z Ruchem Chorzów. Przygotowany
został tak\
e projekt skargi konstytucyjnej (załącznik nr 3) w związku z niezgodnością
niektórych przepisów ustawy z prawami gwarantowanymi przez Konstytucję. Jest w nim
mowa głównie o tzw.  zakazie klubowym (nie mylić z  zakazem stadionowym będącym
środkiem karnym orzekanym przez sąd) zgodnie z którym klub mo\
e uznać pewne
osoby za niepo\
ądane na terenie swojego stadionu bez potrzeby uzasadniania takiej
decyzji i nie wpuszczać ich na teren imprezy. Skarga ta została zło\
ona dnia 8 grudnia
2010 przez grupę posłów.
Wiedząc, \
e sytuacja na tym obszarze nadal wzbudza wiele kontrowersji
postanowiliśmy spróbować bli\
ej przyjrzeć się temu zagadnieniu. Celem strategicznym
jest wzrost bezpieczeństwa na stadionie poprzez przestrzeganie ustawy o
bezpieczeństwie imprez masowych przez funkcjonariuszy słu\
b porządkowych i
informacyjnych. Zostanie on osiągnięty, je\
eli słu\
by pilnujące porządku na stadionach
będą miały świadomość, \
e niezbędne jest przestrzeganie przepisów ww. ustawy,
wszelkie odstępstwa będą odnotowywane, a ich sprawcy pociągani do
odpowiedzialności. Aby tak się stało nale\
y nagłośnić problem, konsekwentnie
odnotowywać wszelkie przejawy niestosowania się do przepisów ustawy i zgłaszać to do
odpowiednich organów i instytucji. Profilaktycznie te\
na słu\
by pilnujące porządku
działa świadomość, \
e ich zachowania są monitorowane zarówno przez kibiców jak i
obserwatorów z innych instytucji.
W czasie realizacji monitoringu zaplanowaliśmy kilka konkretnych działań.
Niestety nie wszystkie udało nam się zrealizować . Przeszkodą do zbadania sytuacji na
stadionie Motoru Lublin był remont tego obiektu i brak rozgrywanych na jego terenie
4
spotkań. Zamiast tego zrealizowaliśmy monitoring na obiekcie Olimpii Elbląg. W
planach było tak\
e podjęcie działań na stadionie Elany Toruń w meczu z Zagłębiem
Sosnowiec, który odbył się 4 września 2010. Niestety Prezes klubu z Torunia dwa dni
przed meczem przesłał pismo (załącznik nr 4), w którym poinformował, i\
mecz ten
odbędzie się bez udziału kibiców gości m.in. z powodu stwierdzonych nieprawidłowości
w wyposa\
eniu tzw.  klatki bezpieczeństwa , czyli
w sektorze przeznaczonym dla kibiców gości. Ciekawostką jest, \
e przed sierpniem gdy
Elana uzyskiwała licencję na grę w II lidze zachodniej takich nieprawidłowości nie
stwierdzono. Do tej pory kibice gości pojawiali się na stadionie przy ul. gen. Bema bez
\
adnych przeszkód, a tak\
e w następnych spotkaniach (15.09. z Polonią Nowy Tomyśl
oraz 18.09. z Ruchem Zdzieszowice) jak potwierdziła telefonicznie osoba z klubu, będą
mieli okazję uczestniczyć. Mimo, i\
zgodnie z punktem 8  Zasad przyjmowania kibiców
dru\
yny gości na zawodach podczas rozrywek organizowanych przez Ekstraklasę S.A.
(załącznik nr 5)  Je\
eli organizator zawodów jest zmuszony do zmniejszenia liczby
miejsc przeznaczonych dla kibiców przyjezdnych, występuje na 28 dni przed
planowanym terminem imprezy do Wydziału Bezpieczeństwa na Obiektach Piłkarskich
PZPN i niezwłocznie po otrzymaniu zgody  nie póz
niej ni\
21 dni przed imprezą 
informuje o tym klub zamawiający bilety jak mówią przedstawiciele kibiców, nie jest to
pierwszy raz, kiedy z mniej lub bardziej uzasadnionych obaw przed kibicami gości
prowadzone są nagle sztuczne remonty lub stwierdzane pewne nieprawidłowości.
Paradoksalnie to co wydawało nam się początkowo najprostsze do realizacji,
mowa tu o monitorowaniu dwóch klubów ze Stolicy  Legii i Polonii, nastręczyło nam
pewnych niespodziewanych i dość zaskakujących trudności. Jednak przeszkoda, którą
napotkaliśmy okazała się interesującym zagadnieniem, którego wcześniej nie byliśmy
świadomi. Okazało się, jak czytamy na stronie www.legialive.pl, \
e będąc posiadaczem
wymaganej do wejścia na mecz Karty Kibica Legii Warszawa nie mo\
na wyrobić takiej
karty na Polonii i analogiczna sytuacja występuję w drugą stronę. Obydwa kluby
wdro\
yły ju\
system Ekstraklasy S.A., który uniemo\
liwia wydanie więcej ni\
jednej
karty. Sytuacja ta dotyczy obecnie tylko fanów warszawskich dru\
yn. Inne kluby mają
bowiem własne, odrębne bazy.  Zastanawiające jest to, na jakiej podstawie dane kibiców
Legii trafiają do Ekstraklasy i pośrednio do Polonii. Przy wyrabianiu KK fani wyra\
ali
zgodę na przetwarzanie danych osobowych wyłącznie przez Administratora Danych KP
Legia Warszawa, jedynie w celach marketingowych . Sprawą zainteresował się ju\

Rzecznik Praw Obywatelskich zaniepokojony napływającymi skargami od kibiców jak i
trenerów piłki no\
nej i interweniował w tej sprawie u prezesa PZPN . Jego zdaniem
 analiza ustawy z dnia 18 stycznia 1996 roku o kulturze fizycznej (Dz. U. z 2007 r. Nr
226, poz. 1675 ze zm.) jednoznacznie wskazuje, \
e celem uregulowań prawnych
dotyczących tej materii jest m.in. zagwarantowanie obywatelom szerokiego dostępu do
uczestnictwa w działalności sportowej, jak równie\
zapobieganie nadu\
ywania przez
podmioty zajmujące się realizacją zadań w tej sferze swojej pozycji(& ). Zastosowane w
Warszawie rozwiązanie nie przyczynia się do promowania misji sportu oraz do
zwalczania uprzedzeń i stereotypów wśród kibiców" - pisze Rzecznik. I sugeruje, \
e
wprowadzone przez stołeczne kluby zasady powinny respektować konstytucyjne prawa
obywateli i umo\
liwiać nie dyskryminacyjny dostęp do dóbr. 1
W efekcie , poniewa\
prowadzący monitoring byli posiadaczami kart kibica na
stadionie przy ul. A
azienkowskiej, nie udał się planowany monitoring obiektu Polonii
Warszawa. Problemem te\
niestety okazało się dotarcie do szefa ds. bezpieczeństwa na
Legii pana Bogusława Błędowskiego.
1
www.legialive.pl
5
2.ANALIZA PRAWA:
Mecze piłki no\
nej nale\
ą to tego typu wydarzeń sportowych, które od pewnego
czasu kojarzą się głównie z korupcją i chuligańskimi wybrykami kibiców. Ta druga
kwestia jest o tyle istotna, \
e postrzeganie całej społeczności kibiców w Polsce przez
pryzmat  szalikowców stanowiących i stwarzających zagro\
enie jest krzywdzący.
Niejednokrotnie te\
patrząc na problem bezpieczeństwa meczów piłki no\
nej zapomina
się o działaniach słu\
b porządkowych. To od ich postępowania, skuteczności i
opanowania zale\
y w głównej mierze bezpieczeństwo kibiców, piłkarzy i ich samych.
Niejednokrotnie media przekazują informacje o nadu\
yciach słu\
b porządkowych i
przekroczeniu uprawnień. Często jednak  usprawiedliwia się działania ochrony
agresywnością i chuligaństwem kibiców. Wydaje się jednak, \
e na linii kibice- słu\
by
porządkowe mo\
e dochodzić do łamania praw człowieka. A
amania, którego dopuszcza
się ochrona poprzez naruszanie godności kibica.
Godność ludzka jest z
ródłem praw człowieka. Jej naruszeniem są takie działania
funkcjonariuszy publicznych lub osób działających na lub z ich polecenia albo za ich
zgodą, które noszą znamiona nieludzkiego, okrutnego i poni\
ającego traktowania.
Organizator imprezy masowej, w tym meczu piłki no\
nej występując z wnioskiem o
wydanie opinii o organizowanej imprezie masowej do właściwego miejscowo komendanta
powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji, zgodnie z art. 25 ust. 2 pkt. 4 ustawy o
bezpieczeństwie imprez masowych ma obowiązek załączyć pisemną instrukcję
określającą zadania słu\
by porządkowej oraz słu\
by informacyjnej. Od tej opinii zale\
y
wydanie przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na
miejsce przeprowadzenia imprezy masowej zgody na jej zorganizowanie. Pozytywna
opinia oznacza zatem zgodę na działania tych słu\
b określone w instrukcji. Tym samym
do działań słu\
b porządkowych
i informacyjnych odnosić nale\
y te artykuły międzynarodowych aktów prawnych, które
dotyczą zakazu nieludzkiego, okrutnego i poni\
ającego traktowania.
Na poziomie międzynarodowym najwa\
niejszymi aktami wią\
ącymi Polskę,
a regulującymi zakaz okrutnego, poni\
ającego i nieludzkiego traktowania są: Konwencja
o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (art. 3), Powszechna Deklaracja
Praw Człowieka (art. 5), Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych(art.
7), Konwencja ONZ przeciwko torturom oraz innemu okrutnemu, nieludzkiemu i
poni\
ającemu traktowaniu oraz Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz
nieludzkiemu lub poni\
ającemu traktowaniu albo karaniu. Określają one bardzo ogólne
standardy ochrony praw człowieka. Tworzone są jako swego rodzaju drogowskazy dla
tworzenia prawa wewnętrznego w którym powinny znalez
ć swoje odzwierciedlenie i
konkretyzację.
Trudno jest o jednoznaczną definicję poni\
ającego oraz okrutnego
i nieludzkiego traktowania. Co istotne ustawodawca zarówno na płaszczyz
nie prawa
międzynarodowego jak i prawa polskiego rozró\
nia pojęcie tortur oraz nieludzkiego
okrutnego i poni\
ającego traktowania, mimo i\
regulacje ich dotyczące najczęściej
mieszczą się w jednym artykule. Oznacza to, i\
nie są to pojęcia to\
same. Tym samym
zgodnie z pojawiającymi się w doktrynie2 poglądami nale\
ałoby przyjąć, i\
karanie (i
traktowanie) okrutne jest karaniem nieludzkim i poni\
ającym, zaś karanie nieludzkie
uprzedmiotawia jednostkę pozbawiając ją godności. Wydaje się, \
e najistotniejsza jest
zatem ró\
nica jakościowa w pojmowaniu poszczególnych zachowań naruszających
prawa człowieka, a mieszczących się w znamionach nieludzkiego okrutnego i
poni\
ającego traktowania. Poni\
ające traktowanie mo\
e być zatem rozumiane jako
działanie powodujące poczucie poni\
enia i strachu prowadzące do upodlenia oraz
2
Burzyński P., Ustawowe określenie sankcji karnej, Warszawa 2008, s. 150
6
mogące spowodować załamanie fizyczne
i psychiczne.3
Europejska konwencja w sprawie przemocy i ekscesów widzów w czasie imprez
sportowych, a w szczególności meczów piłki no\
nej4 tak\
e zawiera pewne standardy
dotyczące ju\
konkretnie meczów. Podkreślona zostaje konieczność wprowadzenia i
stosowania odpowiednich przepisów prawa wewnętrznego mających na celu
zapobieganie i kontrolowanie aktów przemocy i wybryków widzów. Odbywać się to ma
zarówno poprzez stosowanie określonych w prawie kar i środków administracyjnych
wobec osób, które popełniły przestępstwo wynikające z tych czynów(art. 3 pkt 1), jak i
poprzez podjęcie praktycznych działań na i w obrębie stadionu (art. 3 pkt 4). Omawiane
przepisy są jednak jedynie drogowskazem dla działań prewencyjnych, a tak\
e dla
karania osób które ju\
popełniły przestępstwo. Sygnalizują jedynie sposób
przygotowania stadionów oraz współpracy międzypaństwowej. Nie określają jednak
sposobu traktowania kibiców podczas meczów piłki no\
nej pozostawiając te kwestie do
uregulowania w przepisach wewnętrznych.
W Konstytucji RP ustawodawca podobnie jak twórcy aktów prawa
międzynarodowego dotyczących praw człowieka, odwołał się do niezbywalnej i
przyrodzonej godności ludzkiej jako z
ródła tych praw (art. 30). Jej poszanowanie i
ochrona nale\
y do obowiązków władz publicznych. Godność ludzka jest związana z
prawami i wolnościami człowieka i to w nich właśnie znajduje swój wyraz. Zgodnie z
art. 40 nikt nie mo\
e być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub
poni\
ającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się te\
stosowania kar cielesnych.
Oznacza to, \
e wszelkie traktowanie które nosi te właśnie znamiona staje się
naruszeniem praw konstytucyjnych. W doktrynie5 podnosi się i\
zachowanie poni\
ające
oznacza coś więcej ni\
niewygodne czy nieprzyjemne. Jest to złe traktowanie, którego
celem jest wzbudzenie u ofiary poczucia udręki, strachu i ni\
szości, takie które ją
poni\
a i upokarza. Traktowanie okrutne zatem to zadawanie bólu psychicznego ale i
fizycznego bez u\
ycia  narzędzi tortur . Z kolei traktowanie nieludzkie prowadzi tak\
e do
stwarzania sytuacji dolegliwych. 6
Co istotne prawa i wolności człowieka zgodnie z art. 31 ust 3 Konstytucji mogą
być ograniczane jedynie za pomocą uregulowań ustawowych i tylko wtedy gdy są
konieczne w demokratycznym państwie prawnym dla jego bezpieczeństwa lub porządku
publicznego, ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw
innych osób, Nie mogą jednak\
e naruszać istoty tych praw i wolności.
Kolejną istotną kwestią są obowiązki i uprawnienia przyznane ustawowo
słu\
bom ochrony, a tak\
e fakt przestrzegania przez te słu\
by regulacji prawnych. Często
bowiem nie od sposobu uregulowania danej kwestii, ale od praktyki jej stosowania
zale\
y czy złamane lub naruszone mogą zostać prawa człowieka.
Ustawa z dnia 22 lipca 1997 o ochronie osób i mienia w art.
2 definiuje pracownika ochrony. Jest nim osoba posiadająca licencję pracownika
ochrony fizycznej lub licencję pracownika zabezpieczenia technicznego i wykonująca
zadania ochrony w ramach wewnętrznej słu\
by ochrony albo na rzecz przedsiębiorcy,
który uzyskał koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie ochrony
osób i mienia, lub osobę wykonującą zadania ochrony w zakresie niewymagającym
licencji. Ta sama ustawa określa obowiązki i uprawnienia przysługujące ochronie, w
tym stosowanie środków przymusu bezpośredniego (art. 38 pkt 2) - siły fizycznej w
postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony; kajdanek; pałek
obronnych wielofunkcyjnych; psów obronnych; paralizatorów elektrycznych; broni
gazowej i ręcznych miotaczy gazu. W drodze rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30
czerwca 1998 r. określone zostały szczegółowe warunki i sposoby u\
ycia środków
3
Zob. Nowicki M. A., Słownik Europejskiej Konwencji Praw Człowieka: angielsko-francusko-polski,
Warszawa 2009, s. 75
4
Dz. U. z dnia 17 listopada 1995 r
5
Burzyński P., Ustawowe... op.cit., s. 150-151
6
Działocha K., Garlicki L., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej: komentarz, vol. 3, Wyd. Sejmowe 1999,
s. 98
7
przymusu bezpośredniego przez pracowników ochrony. Są to ogólne przepisy
dotyczące uprawnień pracowników ochrony. Jednak\
e uprawnienia i obowiązki
pracowników ochrony, którzy na potrzeby meczów stają się słu\
bą porządkową
szczegółowo określa ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych z 20 marca 2009 r.
Zgodnie z art. 3 pkt 13 tej ustawy słu\
bą porządkową są osoby podlegające
kierownikowi do spraw bezpieczeństwa, wyznaczone przez organizatora, legitymujące się
wa\
ną licencją pracownika ochrony fizycznej, o której mowa w art. 26 lub 27 ustawy z
dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia. W art. 20 ust 2 szczegółowo
określono jakich środków słu\
by te mogą u\
yć na warunkach takich jak w ustawie o
ochronie osób i mienia. Słu\
by porządkowe uprawnione są do stosowania siły fizycznej
w postaci chwytów obezwładniających lub podobnych technik obrony oraz kajdanek lub
ręcznych miotaczy gazu, w przypadku zagro\
enia dóbr powierzonych ochronie lub
odparcia ataku na członka słu\
by porządkowej, słu\
by informacyjnej lub inną osobę
oraz niewykonywania poleceń. Tym samym pracownicy słu\
b porządkowych nie są
uprawnieni do posiadania
i stosowania: pałek obronnych wielofunkcyjnych, psów obronnych, paralizatorów
elektrycznych oraz broni gazowej. W tym samym artykule w punkcie 3 podkreślone
zostało, i\
czynności tych słu\
b powinny być wykonywane w sposób zapewniający
poszanowanie godności ludzkiej oraz innych dóbr osobistych osoby, w stosunku do
której zostały podjęte. Czynności do których są uprawnieni pracownicy słu\
b
bezpieczeństwa zgodnie z art. 20: 1) sprawdzanie i stwierdzanie uprawnień osób do
uczestniczenia w imprezie masowej, a w przypadku stwierdzenia braku takich
uprawnień  wezwanie ich do opuszczenia imprezy masowej; 2) legitymowanie osób w
celu ustalenia ich to\
samości; 3) przeglądanie zawartości baga\
y i odzie\
y osób w
przypadku podejrzenia, \
e osoby te wnoszą lub posiadają przedmioty niebezpieczne. 4)
wydawanie poleceń porządkowych osobom zakłócającym porządek publiczny lub
zachowującym się niezgodnie z regulaminem imprezy masowej lub regulaminem obiektu
(terenu), a w przypadku niewykonania tych poleceń  wezwanie ich do opuszczenia
imprezy masowej; 5) ujęcie, w celu niezwłocznego przekazania Policji, osób
stwarzających bezpośrednie zagro\
enie dla dóbr powierzonych ochronie oraz osób
dopuszczających się czynów zabronionych. Oraz zgodnie z art. 22 są obowiązane między
innymi: 1) odmówić wstępu na imprezę masową: a) osobie, wobec której zostało wydane
orzeczenie:  zakazujące wstępu na imprezę masową,  zobowiązujące do
powstrzymania się od przebywania w miejscach przeprowadzania imprez masowych b)
osobie, wobec której został wydany zakaz zagraniczny, c) osobie, wobec której został
wydany zakaz klubowy, - i usunąć te osoby z miejsca przeprowadzania imprezy d)
osobie odmawiającej poddania się czynnościom, do których wzywa pracownik słu\
b, e)
osobie znajdującej się pod widocznym wpływem alkoholu, środków odurzających,
psychotropowych lub innych podobnie działających, f) osobie posiadającej broń lub inne
przedmioty, materiały, wyroby, napoje g) osobie zachowującej się agresywnie,
prowokacyjnie albo w inny sposób stwarzającej zagro\
enie dla bezpieczeństwa lub
porządku publicznego; 2) usunąć z miejsca przeprowadzania imprezy masowej osoby,
które swoim zachowaniem zakłócają porządek publiczny lub zachowują się niezgodnie z
regulaminem obiektu (terenu) lub regulaminem imprezy masowej. Jakiekolwiek inne
działania do których nie zostały upowa\
nione słu\
by są przekroczeniem uprawnień.
Tym samym mogą one naruszać godność ludzką i prawa człowieka.
Co warto zauwa\
yć ustawą z dnia 22 lipca 2010 o zmianie ustawy
o bezpieczeństwie imprez masowych oraz ustawy  Kodeks karny dokonano zmiany art.
23 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. Zgodnie z nim Rada Ministrów określi
w drodze rozporządzenia między innymi: wyposa\
enie słu\
b porządkowych i słu\
b
informacyjnych z uwzględnieniem rodzaju imprezy masowej i przewidywalnych zagro\
eń
oraz sposób i zakres sprawowania przez te słu\
by kontroli uprawnień osób do
uczestniczenia
w imprezie masowej, w tym sposób legitymowania uczestników imprezy masowej oraz
przeglądania ich baga\
y i odzie\
y. Określony ma zostać tak\
e sposób postępowania
słu\
b w razie konieczności usunięcia osoby uczestniczącej w imprezie zakłócającej
porządek publiczny oraz sposób dokumentowania przez słu\
by czynności podjętych w
8
czasie wykonywania obowiązków. Wszystko to ma nastąpić mając na względzie
zapewnienie właściwego wyszkolenia tych słu\
b, ich wyposa\
enia i oznakowania oraz
wykonywania obowiązków wynikających z ustawy. Ustawa z dnia 22 lipca 2010
ogłoszona została 20 sierpnia 2010. Wejdzie w \
ycie po upływie 14 dni, czyli dnia 4
września 2010. Po tej dacie nale\
y się spodziewać, i\
zostaną wydane rozporządzenia o
których mowa w ustawie.
Kolejną wa\
ną kwestią są regulaminy imprez masowych na stadionach na,
których odbywają się mecze piłki no\
nej. Zawierają one często regulacje dotyczące
uprawnień słu\
b bezpieczeństwa. Zasadniczą kwestią przy ocenie ich zgodności z
ustawą o bezpieczeństwie imprez masowych jest czy dają one większe uprawnienia bądz

ograniczają te nadane ustawowo.
REGULAMIN MASOWYCH IMPREZ SPORTOWYCH odbywających się na
stadionie piłkarskim w Elblągu przy ul. Agrykola 8  stadion Olimpii Elbląg - jest
zgodny z ustawą o bezpieczeństwie imprez masowych. Uprawnienia słu\
by porządkowej
nie przekraczają tych przyznanych im przez ustawę.
REGULAMIN MASOWEJ IMPREZY SPORTOWEJ ORGANIZOWANEJ NA
STADIONIE PRZY UL. A
AZIENKOWSKIEJ 3 W WARSZAWIE - stadion Legii Warszawa -
jest zgodny z ustawą o bezpieczeństwie imprez masowych. W omawianym regulaminie
główne miejsce zajmują obowiązki kibiców, które jednocześnie uprawniają do słu\
by do
czynności, którym kibice muszą się dobrowolnie poddać np. ż 8 Uczestnik imprezy
organizowanej na Stadionie  wchodzący lub przebywający na terenie obiektu  ma
obowiązek na ka\
de \
ądanie Policji, śandarmerii Wojskowej i słu\
by porządkowej
okazać dokumenty uprawniające do przebywania na imprezie oraz poddać się
przejrzeniu baga\
u i odzie\
y.
REGULAMIN UCZESTNICTWA W IMPREZIE MASOWEJ  MECZU PIA
KI NOśNEJ
na stadionie GKS Bełchatów ul. Sportowa 3 - jest zgodny z ustawą o bezpieczeństwie
imprez masowych. Omawiany regulamin nie zawiera regulacji dotyczących uprawnień
słu\
b porządkowych ani zastrze\
onych Klubowi. Jednocześnie jedyne zawarte w nim
uregulowania dotyczą kibiców i zachowań im zabronionych i zakazanych. Pokrywają się
one z tymi zawartymi w ustawie o bezpieczeństwie imprez masowych
Podsumowując w zakresie w jakim przeprowadzany był monitoring naruszenia
praw człowieka w konfrontacji kibic- pracownik słu\
b ochrony mogą nastąpić w
momencie kiedy pracownik ten przekroczy swoje uprawnienia dopuszczając się działań
nie wymienionych w ustawie o bezpieczeństwie imprez masowych, bądz
te\
poprzez
posiadanie przy sobie środków i broni do których u\
ycia nie jest uprawniony. Wydaje
się, \
e w obecnym stanie prawnym obowiązujące regulacje w sposób pełny chronią
prawa kibiców i to od praktyki ich stosowania zale\
y czy zostaną one złamane bądz

naruszone. Nale\
y stwierdzić, i\
obserwując działania słu\
b bezpieczeństwa na
stadionach trzeba zwracać uwagę czy zachowania tych słu\
b nie są nastawione na
poni\
enie i zadawanie bólu fizycznego kibicom. Szczególną uwagę zaś na to czy
stosowane przez ochronę środki są współmierne do potrzeb, zwłaszcza w przypadku
kiedy dochodzi do bójek, czy innych niebezpiecznych powodowanych często tak\
e przez
samych kibiców sytuacji.
9
1. METODOLOGIA BADAC
:
W celu jak najbardziej obiektywnego i wszechstronnego przedstawienia
przestrzegania przepisów ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych na stadionach,
zgodnie z zasadą triangulacji zastosowaliśmy ró\
ne metody badawcze. Wybrane zostały
przez nas: obserwacja uczestnicząca, ankieta oraz wywiad.
Obserwacja uczestnicząca uznana została przez nas za najbardziej obiektywną
formę zbadania zachowania słu\
b bezpieczeństwa na stadionach a tak\
e przestrzegania
przez nich przepisów ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. Poprzez udział w
meczu piłki no\
nej na wybranych przez nas stadionach dokonaliśmy obserwacji
zachowania, wyposa\
enia oraz umundurowania słu\
b bezpieczeństwa. Mogliśmy tak\
e
w subiektywny sposób zbadać poczucie bezpieczeństwa na stadionie.
Do badania opinii kibiców wykorzystana została ankieta zawierająca pytania
dotyczące zarówno zachowania oraz wyposa\
enia i wyglądu pracowników słu\
b
bezpieczeństwa, jak i pytania dotyczące subiektywnych odczuć kibiców odnośnie
bezpieczeństwa na stadionie. Badania przeprowadzane były podczas przerw w meczach
odbywających się na wybranych przez nas stadionach lub w trakcie drogi na mecze
wyjazdowe. Osoby ankietowane dobierane były losowo spośród kibiców znajdujących się
w sektorze, w którym prowadzone było badanie lub podró\
ujących wspólnym środkiem
transportu. W momencie rozdawania ankiet oraz po ich wypełnieniu kibice przychylnie
wypowiadali się na temat przeprowadzania tego typu badań
i kontroli na polskich stadionach uznając je za wa\
ne i potrzebne. Chętnie tak\
e
tłumaczyli i opowiadali obserwatorom o problemach z jakimi spotykają się w czasie
wielu spotkań. Głos kibiców uznany został przez nas za istotny, gdy\
jest to grupa
która najczęściej jest stroną poszkodowaną w sytuacji przekroczenia uprawnień przez
pracowników słu\
b porządkowych.
W celu wszechstronnego zbadania problemu przeprowadzono tak\
e wywiady z
Szefami ds. Bezpieczeństwa na monitorowanych przez nas stadionach. Arkusz wywiadu
zawierał pytania dotyczące zarówno procedur przygotowywania słu\
b do zwykłego
meczu, jak i imprezy masowej podwy\
szonego ryzyka. Znalazły się w nim tak\
e pytania
o ilość zatrudnionych pracowników słu\
b bezpieczeństwa podczas meczów, jak i ich
umundurowanie, wyposa\
enie oraz zachowanie wobec kibiców. Celem wywiadów było
uzyskanie informacji o warunkach pracy, procedurach wewnętrznych oraz
podstawowych problemach słu\
b zapewniających bezpieczeństwo podczas meczów piłki
no\
nej. Osoba Szefa ds. Bezpieczeństwa będąca zwierzchnikiem i osobą nadzorującą te
słu\
by uznana została przez nas za osobę kompetentną do udzielania odpowiedzi na
pytania dotyczące podległych mu słu\
b.
10
2. ANALIZA WYNIKÓW MONITORINGU :
4.1
GKS BEA
CHATÓW
Ul. SPORTOWA 3
4.1.1 Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród kibiców oraz obserwacji
przeprowadzonych na stadionie GKS Bełchatów.
Obserwacje na stadionie GKS Bełchatów prowadzone były w trakcie dwóch
meczów ligowych ekstraklasy. Po raz pierwszy w dn. 21.08.2010 r. podczas meczu
pomiędzy dru\
ynami GKS Bełchatów i Ruch Chorzów. Mecz ten zyskał status meczu o
podwy\
szonym ryzyku. Po raz drugi w dn. 11.09.2010 r. podczas meczu z Lechią
Gdańsk, na którym obecni byli jedynie kibice miejscowi. Nieobecność kibiców
przyjezdnych spowodowana była protestem adresowanym do władz gdańskiego klubu.
Ankiety z kibicami przeprowadzone były podczas obu spotkań.
Zarówno ankiety jak i obserwacje prowadzone były na trzech trybunach: trybunie B tzw.
 młynie , trybunie C oraz trybunie rodzinnej.
W trakcie meczu Z Lechią Gdańsk, przed sektorem dla gości (tzw.  klatką )
zaobserwowano przed rozpoczęciem meczu trzecią grupę ochrony, której identyfikacja
jako słu\
ba porządkowa czy informacyjna była niemo\
liwa. Grupa mę\
czyzn (około 10
osób) była ubrana w czarne stroje (spodnie   bojówki , czarne kurtki ); posiadała
chroniące je kamizelki, które zasłaniały klatkę piersiową oraz plecy. Wszystkie osoby
miały na głowie kominiarki oraz białe kaski ochronne z szybką równie\
zasłaniające w
sposób chroniący twarz. W skład wyposa\
enia tej grupy ochroniarzy wchodziły:
plastikowe tarcze ochronne ( takich równie\
u\
ywają oddziały prewencyjne policji) oraz
gaz łzawiący. Nie zaobserwowano ani jednego identyfikatora. Identyfikacja tych osób
była całkowicie uniemo\
liwiona, tak\
e z powodu twarzy zasłoniętych kominiarkami oraz
kaskami. Jedynym elementem stroju, który pozwalał przypisać grupę do ochrony, było
logo agencji ochrony  El Best umieszczone na rękawie ka\
dego z ochroniarzy.
W pierwszej połowie meczu, przerwie oraz początku drugiej grupa
zamaskowanych ochroniarzy przeniosła się na sektor B, gdzie przebywali kibice GKS - u
Bełchatów. Doszło do starć kibiców z wy\
ej wspomnianymi ochroniarzami, podczas
których w stosunku do kibiców został u\
yty gaz oraz siła fizyczna. Podczas robienia
zdjęć grupie zamaskowanych ochroniarzy jeden z nich zaczął krzyczeć do jednego z
obserwatorów i obra\
ać go.
Szef do spraw bezpieczeństwa  pan Mirosław Kiełkowski, zapytany przez nas o
wy\
ej opisywaną grupę członków ochrony podał, i\
stanowią oni  grupę szturmową ,
11
która wykorzystywana jest do zaprowadzania porządku w sytuacjach podobnych do tej
jaka miała miejsce podczas meczu. Brak identyfikatorów kierownik tłumaczył nam
charakterem funkcji jaką osoby te pełnią na stadionie. Osoby te w \
aden sposób nie
mogą być identyfikowalne, poniewa\
poza pracą mogły by mieć z tego tytułu
nieprzyjemności ze strony kibiców, jak wyjaśniał szef.
Ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych nie przewiduje grupy szturmowej
w szeregach słu\
b pełniących role ochronne na stadionach podczas meczu piłki no\
nej,
czyli imprezy masowej. W sytuacjach podwy\
szonego ryzyka, gdy na stadionie
wybuchają zamieszki wkroczyć powinien policyjny oddział prewencji.
Na teren stadionu podczas meczu wpuszczani byli kibice pod wyraz
nym
wpływem alkoholu. śaden nie był badany alkomatem na zawartość alkoholu, ani
\
adnemu nie odmówiono wejścia na teren obiektu. Pod koniec drugiej połowy kibice
wdzierali się na stadion siłą, wychodzili ze stadionu, po chwili wracali. Ochrona w \
aden
sposób nie reagowała. Funkcjonariusze słu\
by porządkowej schowali się w
depozycie podczas gdy kibice forsowali bramę.
Podczas obu spotkań obserwatorzy nie zauwa\
yli innych nieprawidłowości.
Funkcjonariusze ochrony byli odpowiednio oznakowani. Posiadali kolorowe kamizelki z
du\
ym napisem na plecach  słu\
ba informacyjna (kolor \
ółty) lub słu\
ba porządkowa
(kolor pomarańczowy). Wszyscy funkcjonariusze posiadali czytelne identyfikatory
umieszczone w widocznym miejscu  przypięte do kamizelki na klatce piersiowej. śaden
z członków słu\
b ochrony nie miał zakrytej twarzy. Nie zauwa\
ono noszonych
kominiarek, a jedynym nakryciem głowy była czarna czapka typu  baseball z logiem
firmy. Nie zauwa\
ono tak\
e u ani jednego z członków słu\
by porządkowej czy
informacyjnej narzędzi do przymusu bezpośredniego. Pracownicy ochrony nie mieli
pałek typu  Tomfa , kajdanek, gazu, alkomatów.
Funkcjonariusze wydawali polecenia kibicom w sposób grzeczny. Zwracali się w
sposób bezosobowy lub na Pan/Pani. Dało się to zaobserwować zwłaszcza podczas
wpuszczania na stadion. Podczas tego meczu zwracano się do nas w formach takich jak:
 Proszę pokazać zawartość torebki ,  Proszę o Pani dowód osobisty. ,  Proszę przejść
tutaj. .
Podczas pobytu na stadionie przeszukanie odbyło się raz  przy wejściu na
stadion. Członkowie słu\
b informacyjnej i porządkowej nie podali podstawy
przeszukania. Jednak jak wynika z poprzednich obserwacji, równie\
na innych
stadionach nigdzie podstawa ta nie jest podawana, gdy\
z racji charakteru imprezy
masowej jaką jest mecz piłki no\
nej sprawą oczywistą jest przeszukanie podczas
wchodzenia na obiekt jakim jest stadion.
Na stadionie Bełchatowskiego GKS - u przeprowadzona została podczas obu
meczów ankieta wśród kibiców bełchatowskiej dru\
yny. Trzech przeszkolonych
wcześniej ankieterów i równocześnie obserwatorów rozdało anonimowe ankiety kibicom
na dwóch z czterech trybun stadionu w Bełchatowie, w tym na tzw.  młynie . W
badaniu ankietowym udział wzięło 16 osób, w tym 14 mę\
czyzn i 2 kobiety. Ilość
kibiców jest niewielka ze względu na ograniczony czas w przerwie pomiędzy dwoma
połowami.
Kibice zapytani o odpowiednie oznakowanie słu\
b porządkowych i
informacyjnych podczas meczów na stadionie bełchatowskiego GKS - u byli w 100 %
zgodni - słu\
by te posiadają odpowiednie oznakowanie. Zdania okazały się być
podzielone
w przypadku posiadania czytelnych identyfikatorów w widocznym miejscu. Według
mniej więcej połowy ankietowanych kibiców, funkcjonariusze ich nie posiadają.
Zdecydowana większość ankietowanych na bełchatowskim stadionie spotkała się w
ciągu ostatniego roku z aktem przemocy. W przypadku większości była to przemoc
werbalna stosowana wobec znajomych. Ponad połowa kibiców na stadionie GKS
Bełchatów, zapytanych czy słu\
by porządkowe stosowały kiedykolwiek wobec nich
środki przymusu bezpośredniego odpowiedziała przecząco. Pozostała część osób
ankietowanych podała, i\
środki przymusu bezpośredniego były wobec nich stosowane.
Pośród środków u\
ywanych na bełchatowskim stadionie wymieniane były głównie pałki
12
wielofunkcyjne oraz stosowanie siły fizycznej. Jedna osoba wpisała w ankiecie, i\

funkcjonariusze słu\
by ochrony na bełchatowskim stadionie stosowali wobec niej
groz
by, co stanowi przestępstwo. Ponad połowa kibiców podała, \
e słu\
by porządkowe
u\
ywały siły fizycznej niewspółmiernie wy\
szej ni\
konieczna. 50 % osób podało, \
e
pracownicy zasłaniali twarze uniemo\
liwiając tym samym identyfikację swojej osoby.
Większość osób nie zauwa\
yło, \
eby pracownicy ochrony sprawdzali to\
samość
kibiców i uprawnienia do przebywania na stadionie w czasie meczu. Kilku kibiców
podało, \
e w ich obecności nie zdarzyło się, aby słu\
by porządkowe zezwoliły wejść na
stadion osobie znajdującej się w stanie wskazującym na spo\
ycie alkoholu lub środków
odurzających. Ponad połowa podała jednak, \
e zdarzyło się, aby w ich obecności osoba,
której stan wskazywał na spo\
ycie alkoholu lub środków odurzających została
wpuszczona przez słu\
by porządkowe na stadion.
Tylko jeden z ankietowanych kibiców podał, \
e nie czuje się bezpiecznie na
stadionie GKS Bełchatów. Zdecydowana większość czuje się bezpiecznie. Pomimo
wszystkich uwag kibiców do słu\
by porządkowej i informacyjnej, traktowanie kibica jest
oceniane dobrze.
13
Pytanie Ilość osób udzielających odpowiedzi
Czy pracownicy ochrony TAK NIE
podczas meczów posiadają 11 kibiców 1 kibic
oznakowanie świadczące o NIE WIEM
wykonywanej funkcji? 0 kibiców
Czy pracownicy ochrony TAK NIE
zawsze posiadają czytelne 10 kibiców 6 kibiców
identyfikatory w NIE WIEM
widocznym miejscu? 0 kibiców
Czy spotkał/a się TAK NIE
Pan/Pani z aktem 12 kibiców 4 kibiców
przemocy słownej ze W STOSUNKU DO MNIE
strony pracowników 3 kibiców
ochrony w ciągu W STOSUNKU DO MOICH
ostatniego roku? ZNAJOMYCH
8 kibiców
Czy pracownicy ochrony TAK NIE
stosowali wobec 7 kibiców 9 kibiców
Pana/Pani lub Pana/Pani SIA

FIZYCZN

znajomych środki 6 kibiców
przymusu bezpośredniego PAA
KI
w ciągu ostatniego roku? WIELOFUNKCYJNE
Jakie? 3 kibiców
Czy kiedykolwiek TAK NIE
zaobserwował/a Pan/Pani 9 kibiców 7 kibiców
aby pracownicy ochrony
u\
ywali siły fizycznej która
w Pana/Pani oceni była
niewspółmiernie wy\
sza od
koniecznej?
Czy w ciągu ostatniego TAK NIE
roku pracownicy ochrony 8 kibiców 8 kibiców
zasłaniali twarz np.
zakładając kominiarki?
Czy zauwa\
ył/a Pan/Pani TAK NIE
aby pracownicy ochrony 6 kibiców 10 kibiców
sprawdzali to\
samość 4 mę\
czyzn 10 mę\
czyzn
kibiców i uprawnienia do 2 kobiety 0 kobiet
przebywania na stadionie
w czasie meczu?
Czy zdarzyło się, aby w TAK NIE
Pani/Pana pracownicy 9 kibiców 7 kibiców
ochrony zezwoliły wejść na
stadion osobie znajdującej
się w stanie wskazującym
14
na spo\
ycie alkoholu lub
środków odurzających?
15
Czy czuje się Pan/Pani bezpiecznie na stadionie?
Jak ocenił/a by Pan/Pani traktowanie kibiców przez słu\
by porządkowe ?
16
Zdjęcia z meczu GKS Bełchatów  Ruch Chorzów (z
ródło:www.gksbelchatow.com)
ZDJ
CIE 1: Trybuna C (miejsce prowadzenia obserwacji oraz badań ankietowych),
tu: funkcjonariusz słu\
by porządkowej.
ZDJ
CIE 2: Widok na trybunę C, tu: funkcjonariuszka słu\
by informacyjnej.
17
Zdjęcia z meczu GKS Bełchatów  Lechia Gdańsk
ZDJ
CIE 1:  Grupa szturmowa przed wejściem na sektor gości   klatkę .
ZDJ
CIE 2: Funkcjonariusze słu\
by porządkowej i informacyjnej przy wejściu na
sektor gości  wpuszczający kibica Lechii Gdańsk z transparentem informującym
o proteście.
18
ZDJ
CIE 3: Słu\
ba informacyjna, porządkowa i  grupa szturmowa przed trybuną
B.
ZDJ
CIE 4: Konfrontacja grupy szturmowej z kibicami GKS Bełchatów.
19
4.1.2. Wywiad z szefem ds. bezpieczeństwa GKS-u Bełchatów  panem Mirosławem
Kiełkowskim.
Szef ds. bezpieczeństwa w klubie GKS Bełchatów, pan Mirosław Kiełkowski,
zgodził się na udzielenie odpowiedzi na kilka pytań związanych z przestrzeganiem
ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych na bełchatowskim stadionie przez słu\
bę
porządkową i informacyjną oraz na temat kwestii ogólnych związanych z ochroną
meczy.
Pan Kiełkowski poinformował mnie, \
e agencją ochrony, z którą klub podpisał
umowę jest  El Best Sp. z o.o. . W ramach słu\
by porządkowej klub nie dysponuje
\
adną ilością osób, jak podał pan Kiełkowski . W związku z pojemnością stadionu w
Bełchatowie ( 5238 miejsc siedzących, dodatkowo 384 miejsca w  klatce dla kibiców
przyjezdnych) na meczu nie będącym meczem podwy\
szonego ryzyka obecnych jest 60
funkcjonariuszy, z czego 20% (czyli 12 osób) powinni ustawowo stanowić członkowie
słu\
by porządkowej. GKS Bełchatów jest w o tyle dobrej sytuacji, \
e wśród pracowników
firmy  El Best (ochrona tak\
e Bełchatowskiej Kopalni Węgla Brunatnego oraz
Elektrowni Bełchatów) wszyscy posiadają licencję, przez co nale\
y rozumieć mogą
stanowić słu\
bę porządkową podczas meczu. Zazwyczaj na meczu nie będącym meczem
podwy\
szonego ryzyka 45, 46 osób pracuje jako słu\
ba porządkowa. Reszta, czyli około
15 osób to słu\
ba informacyjna, od której nie wymaga się licencji.
Pan Mirosław Kiełkowski opisał tak\
e przygotowania do meczu o podwy\
szonym
ryzyku. Poinformował mnie, \
e pierwszym krokiem do takich przygotowań jest decyzja
prezydenta miasta Bełchatowa, który kwalifikuje dany mecz, pozyskaniu stosownych
informacji od policji, jako mecz o podwy\
szonym ryzyku. Przed meczem zbiera się sztab,
w skład którego wchodzi szef ds. bezpieczeństwa, w tym przypadku pan Mirosław
Kiełkowski , przedstawiciele policji, stra\
y po\
arnej , klubu, delegat PZPN oraz spiker.
Sztab omawia przygotowania do meczu i je ocenia. Podczas meczu podwy\
szonego
ryzyka liczba ochrony zwiększana jest dwukrotnie  w przypadku GKS - u Bełchatów
jest to liczba 120 osób. Wykorzystywane są równie\
większe siły policji, czyli większa
ilość funkcjonariuszy. To co wyró\
nia mecz podwy\
szonego ryzyka to tak\
e, jak mówił
pan Kiełkowski blokada ulic miasta oraz zakaz sprzeda\
y alkoholu na 2 godziny przed
meczem, a tak\
e po jego zakończeniu. Odpowiedz
pana Kiełkowskiego na pytanie o
przygotowania do meczu podwy\
szonego ryzyka wyczerpała tak\
e odpowiedz
na pytanie
o ró\
nice pomiędzy meczem podwy\
szonego ryzyka a nie. Jak podał pan Kiełkowski ,
główna ró\
nica to ilość ochroniarzy oraz zabezpieczenia na terenie miasta.
Funkcjonariusze słu\
by porządkowej i informacyjnej szkoleni są, jak
dowiedziałam się od szefa ds. bezpieczeństwa przez agencję ochrony, która ich
zatrudnia. Nie le\
y to w gestii klubu. Szef ds. bezpieczeństwa \
ąda uprawnień od agencji
ochrony, z którą klub ma podpisaną umowę, ale sam nie szkoli członków słu\
by
porządkowej czy informacyjnej. Organizowane są kursy, przy czym najbli\
szy odbędzie
się w dn. 12.09.2010 r.
w Pabianicach, na który zostałam przez pana Kiełkowskiego zaproszona. Warte
podkreślenia, co zauwa\
ył pan Kiełkowski jest to, i\
wśród członków ochrony
obsługującej stadion GKS - u wszyscy posiadają wy\
ej wspomniane uprawnienia.
W przypadku sytuacji kryzysowych, które jak wiadomo na stadionach się
zdarzają określone osoby podejmują stosowne decyzje co do podejmowanych działań.
Pan Kiełkowski podkreślił, \
e bardzo wa\
ną osobą pomagającą w utrzymaniu
spokojnego przebiegu meczu jest spiker. Spiker to oso ba, której jednym z głównych
zadań jest uspokajanie uczestników imprezy masowej jaką jest mecz piłki no\
nej. Od
spikera wiele równie\
zale\
y w przypadku sytuacji kryzysowych. Szef ds. bezpieczeństwa
ma podczas meczu do dyspozycji ró\
nego rodzaju ludzi. Decyzje w sytuacjach
kryzysowych podejmuje w porozumieniu z policją oraz stra\
ą po\
arną wyposa\
oną w
armatkę wodną, które to słu\
by znajdują się poza stadionem oraz spikerem.
Odpowiedzialność za przebieg meczu spoczywa jednak na szefie ds. bezpieczeństwa.
Ostatnia sytuacja kryzysowa miała miejsce na meczu pomiędzy GKS Bełchatów a
Ruchem Chorzów, na który to mecz kibice Rucha nie zostali wpuszczeni z racji ich
20
liczebności (około 1000 kibiców na 384 miejsca w  klatce ) i próbowali wedrzeć się siłą
na teren stadionu forsując bramę. W akcji udział brała między innym ochrona stadionu
i oddział policyjnej prewencji.
Pan Kiełkowski podał, \
e funkcjonariusze zwracają się do kibiców  uczestników
imprezy masowej w formie Pan/Pani. Środki przymusu bez pośredniego u\
ywane są
tylko wtedy kiedy zachodzi taka konieczność i jest to głównie gaz. Od początku
trwającego obecnie sezonu zostały zastosowane raz, podczas meczu z Ruchem Chorzów,
który został zakwalifikowany jako mecz podwy\
szonego ryzyka. Na pozostałych nie było
takich sytuacji. Tak\
e na zbli\
ającym się meczu z Lechią Gdańsk nie przewiduje się
sytuacji problemowych
i spodziewana jest raczej niewielka ilość kibiców przyjezdnych. Pan Kiełkowski
poinformował mnie tak\
e, \
e \
aden z funkcjonariuszy nie nosi kominiarki, poniewa\
nie
zezwala na to zapis obowiązującej ustawy i nie wyobra\
a sobie sytuacji, \
eby cokolwiek
na bełchatowskim stadionie mogło być wbrew obowiązującemu prawu. Pracownicy
ochrony posiadają identyfikatory umieszczone w widocznym miejscy  przypięte klipsem
na kamizelce , która informuje czy dana osoba nale\
y do słu\
by porządkowej czy
informacyjnej. Na identyfikatorze nie ma obowiązku być umieszczone imię i nazwisko, a
wystarczy jedynie numer danego pracownika pozwalający na póz
niejszą jego
identyfikację. Członkowie ochrony wyposa\
eni są w alkomaty przy wejściu na stadion (6
bramek ). Tam jak podkreślał pan Kiełkowski bywają one potrzebne, aby sprawdzić
ewentualny poziom alkoholu u danej osoby sprawiającej wra\
enie bycia pod wpływem.
Alkomaty nie stanowią stałego wyposa\
enia ka\
dego ochroniarza na terenie stadionu.
Na stadionie są jednak obecne
i w przypadku, gdy ktoś zdaje się być pijany mogą zostać pobrane i u\
yte.
21
4.2
ZKS OLIMPIA ELBL
G
ul. Agrykola 8
4.2.1 Efekty obserwacji dwóch wybranych spotkań na stadionie ZKS Olimpia
Elbląg.
Pierwsze ze spotkań miało miejsce 18 sierpnia 2010 roku o godz.17. Było to
spotkanie o mistrzostwo II ligi wschodniej pomiędzy gospodarzem Olimpią Elbląg a
Jeziorakiem Iława. Mecz został zaliczony do kategorii podwy\
szonego ryzyka z powodu
wieloletnich animozji pomiędzy kibicami obu klubów i mo\
liwości chęci konfrontacji w
czasie trwania meczu. Na trybunach gospodarzy zasiadło tego dnia 1383 kibiców,
natomiast na sektorze przyjezdnych odnotowano 57 fanów z Iławy.
Kolejnym monitorowanym spotkaniem były rozgrywki 1/32 Pucharu Polski
2010/2011, w których to zespół z Elbląga podejmował 25 sierpnia 2010 tak\
e o
godzinie 17 pierwszoligowy zespół A
KS - u A
ódz
. To spotkanie nie zostało potraktowane
jako mecz podwy\
szonego ryzyka, najprawdopodobniej z powodu braku zamówienia
biletów przez kibiców gości, którzy nie pofatygowali się na ten mecz ( jak się póz
niej
okazało fani z A
odzi wybrali się na spotkanie zaprzyjaz
nionej dru\
yny Zawiszy
Bydgoszcz z lokalnym rywalem Widzewem A
ódz
, widocznie uznając je za ciekawsze).
Miejscowych kibiców pojawiło się tego dnia 2884.
Oba spotkania ochraniane były przez grupę ochrony Feniks Warszawa. Mimo i\

na spotkaniu ligowym było mniej widzów to jednak z powodu uznania go za mecz
podwy\
szonego ryzyka porządku na stadionie pilnowało 36 funkcjonariuszy ochrony i
37 funkcjonariuszy słu\
by informacyjnej, podczas gdy na meczu pucharowym liczby te
wyniosły odpowiednio 11 i 23.
W kwestii posiadania identyfikatora w widocznym miejscu, dało się zauwa\
yć, i\

tylko niektóre osoby w taki sposób go prezentują. Same identyfikatory pozostawiały
wiele do \
yczenia, gdy\
w większości (szczególnie w przypadku słu\
by informacyjnej)
była to zwykła plakietka z wpisanym imieniem i nazwiskiem, niezawierająca zdjęcia.
Spora część funkcjonariuszy pochowała identyfikatory pod klapy kamizelek, bądz

przyczepiła je w takie miejsca umundurowania, \
e trzeba było podejść bardzo blisko, a
tak\
e przybrać odpowiednią pozycję, aby móc je odczytać. W spotkaniu z A
KS - em
natomiast nie odnotowano problemów z umieszczeniem identyfikatorów w widocznych
miejscach. Być mo\
e spowodowane było to prawdopodobieństwem kolejnej wizyty  ekipy
monitorującej , która to zaznaczyła swoją obecność po meczu z Jeziorakiem podczas
krótkiej rozmowy z szefem ds. bezpieczeństwa oraz innymi członkami zarządu klubu po
zakończonym spotkaniu. W trakcie obu spotkań nie odnotowano jednak
nieodpowiedniego oznakowania funkcjonariuszy tzn. wystąpił widoczny podział na
słu\
bę porządkową (ochroniarzy), a słu\
bę informacyjną.
Kolejnym obserwowanym zagadnieniem było wyposa\
enie funkcjonariuszy. Na
obu spotkaniach \
aden z nich nie miał na głowie kominiarki ani innych elementów
ubioru utrudniających jego identyfikację oraz zwiększających anonimowość. Podczas
pierwszego spotkania tylko u jednego ochroniarza przy wejściu na stadion dało się
22
zauwa\
yć kajdanki
i pałkę typu  Tomfa . Reszta funkcjonariuszy albo nie posiadała takiego wyposa\
enia
albo pozostało one niewidoczne, ukryte pod kamizelką i innymi elementami ubioru.
Natomiast na meczu z A
KS - em większość funkcjonariuszy miała w wyposa\
eniu pałkę
typu  Tomfa oraz kilku posiadało kajdanki i ręczne miotacze gazu w formie puszki
wysokości ok 15 cm . Nie odnotowano alkomatów.
Nie ma zastrze\
eń jeśli chodzi o zachowanie słu\
by porządkowej
w stosunku do kibiców przy wejściu na stadion, ani póz
niej w trakcie meczu.
Funkcjonariusze odnosili się do kibiców grzecznie, mówili i odpowiadali na  Dzień
dobry . Podczas dość pobie\
nego przeszukiwania ( wielu kibicom udało się wnieść na
teren stadionu napoje alkoholowe, na meczu z A
KS - em osoby prowadzące obserwacje
nie został przeszukane, prawdopodobnie z powodu braku funkcjonariusza płci \
eńskiej)
zwracali się zazwyczaj bezosobowo, ale kulturalnie np.  proszę otworzyć torebkę , 
proszę podnieść ręce etc. Nie podawali przy przeszukaniu podstawy prawnej, jednak
wydaje mi się to rzeczą zbędną, gdy\
większość kibiców jak wynika z obserwacji i
rozmów, nie buntuje się przeciw temu uznając to jako rzecz naturalną i zwyczajową
spowodowaną wymogami bezpieczeństwa imprezy masowej. Nie było okazji do
sprawdzenia jak szybko funkcjonariusze reagują na prośby
i problemy kibiców, jednak\
e obserwując całokształt relacji na linii funkcjonariusze
słu\
by porządkowej i informacyjnej - kibice mo\
na stwierdzić, \
e taka sprawa zostałaby
załatwiona w miarę mo\
liwości dość szybko. Tylko podczas jednego ze spotkań
odnotowano pewien incydent.
W ostatnich minutach meczu pucharowego z A
KS - em A
ódz
kilku
niezadowolonych z decyzji sędziego kibiców zaczęło napierać na bramkę ewakuacyjną w
płocie oddzielającym sektor na łuku od murawy boiska. W efekcie wyłamali ją i kilku
wbiegło na murawę. Ochrona natychmiast ruszyła w ich stronę, jednak nie doszło do
interwencji w postaci u\
ycia środków przymusu bezpośredniego, gdy\
kibice sami się
nawzajem uspokoili. Oceniam reakcję ochrony jako pozytywną, poniewa\
jedyną
odpowiedzią na zachowanie kibiców było ustawienie się szpalerem wzdłu\
ogrodzenia.
Nie doszło do prowokacji i nadu\
yć ze strony funkcjonariuszy takich jak np. u\
ycie
miotaczy gazowych w stronę kibiców, w momencie gdy sytuacja jest ju\
opanowana.
Takie sytuacje, jak wynika z rozmów z kibicami miały wielokrotnie miejsce w
przeszłości.
Z dodatkowych uwag i obserwacji wartym odnotowania jest fakt, i\
mimo, \
e
bilety były imienne, nikt nie sprawdzał zgodności danych na bilecie
z dowodem osobistym bądz
innym wa\
nym dokumentem ze zdjęciem. Przy wejściu
znajdował się regulamin obiektu i wyciąg z ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych.
Z rozmów z kibicami, członkami zarządu klubu i obserwacji poczynionych
w czasie tych spotkań wynika, i\
na stadionie przy ulicy Agrykola 8 rzadko dochodzi do
napięć między słu\
bą porządkową a kibicami, mimo i\
, jak daje się zauwa\
yć na
podstawie obserwacji, ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych nie jest tu
skrupulatnie przestrzegana, jeśli chodzi np. o identyfikację kibiców bądz
te\

wyposa\
enie ochrony. Powodem takiego stanu rzeczy  braku powa\
nych zatargów ze
słu\
bą porządkową, mogą być dobre relacje na linii klub  kibice, spowodowane
obecnością wieloletnich kibiców Olimpii, znanych i szanowanych w swoim środowisku,
w zarządzie klubu i związanym z tym zaufaniem obu stron do siebie. Ochrona przymyka
czasem oko na delikatne wybryki kibiców nie reagując nadgorliwie i zbyt gwałtownie w
sytuacjach tego nie wymagających, traktuje ich z szacunkiem, kulturalnie się do nich
zwracając, co jak widać daje efekty w postaci poprawnego zachowania kibiców i
pilnowania się nawzajem, aby nie szkodzić swojemu klubowi. Istotnym te\
staje się fakt,
i\
Elbląg to miasto liczące 130 tys. mieszkańców, a średnia frekwencja na meczu to
około 1000-1500 osób. Trudno więc zachować anonimowość (zarówno kibicom jak i
ochroniarzom), która często jak wiadomo prowadzi do negatywnych zachowań.
4.2.2 Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród kibiców Olimpii Elbląg.
23
W przerwie meczu pucharowego Olimpia Elbląg  A
KS A
ódz
w dniu 25 sierpnia
2010 została przeprowadzona ankieta wśród 10 kibiców Olimpii. W badaniu wzięły
udział 3 kobiety i 7 mę\
czyzn, ankietowani byli młodymi ludz
mi w przedziale wiekowym
od 21 do 29 lat ( roczniki '81  '89), częstymi uczestnikami spotkań przy ulicy Agrykola
8, \
aden z nich nie odpowiedział, \
e rzadko chodzi na mecze , a połowa z nich jest na
prawie ka\
dym.
Odpowiedzi na pytanie dotyczące posiadania przez słu\
by informacyjne
i porządkowe oznakowania świadczącego o wykonywanej funkcji były podzielone. W
następnym pytaniu zdecydowana większość ( siedem osób) stwierdziła, \
e nie zawsze
identyfikatory wy\
ej wymienionych słu\
b są czytelne i znajdują się w widocznym
miejscu.
Z aktami przemocy słownej i fizycznej w ciągu ostatniego roku miało do czynienia
czterech na dziesięciu kibiców. Ka\
dy z tych przypadków dotknął znajomych osoby a
tylko jedna sama stała się równocześnie ofiarą. Ze środków przymusu bezpośredniego
stosowanych wobec kibiców , kibice wymienili głównie siłę fizyczna  cztery osoby, pałki
wielofunkcyjne  dwie osoby, kajdanki i gaz  jedna osoba. Natomiast w następnym
pytaniu czy kiedykolwiek spotkali się z nadu\
yciem siły fizycznej przez słu\
bę
porządkową ju\
sześć osób odpowiedziało, \
e tak , w tym trzy ankietowane kobiety.
Niepokojącym wydaje się fakt, i\
ponad połowa ankietowanych (siedem osób)
stwierdziła, i\
funkcjonariuszom w ciągu ostatniego roku zdarzyło się zasłaniać twarz
np. kominiarką tym samym przy braku identyfikatora w widocznym miejscu ukrywając
swoją to\
samość. Dość pobła\
liwe i pobie\
ne przeszukiwanie kibiców, co dało się
zauwa\
yć podczas obserwacji potwierdziło się w ankietach. Sześciu kibiców potwierdziło
i\
w ich obecności pracownicy ochrony zezwolili wejść na stadion osobie znajdującej się
pod wpływem alkoholu bądz
środków odurzających.
Na pytania podsumowujące o ogólne poczucie bezpieczeństwa na stadionie przy
ul Agrykola 8 nikt nie stwierdził ,\
e nie czuje się bezpiecznie, dziewięciu kibiców
zapewniło ,\
e czuje się bezpiecznie, tylko jeden uznał za odpowiednią odpowiedz
, \
e
trudno powiedzieć. Takiej odpowiedzi udzieliło natomiast a\
siedmiu kibiców oceniając
traktowanie kibiców przez słu\
by porządkowe, dwóch , w tym jedna kobieta stwierdziło
,\
e słu\
by te dobrze traktują kibiców a tylko jeden ,\
e bardzo z
le.
Pytanie Ilość osób udzielających odpowiedzi
Czy pracownicy ochrony TAK NIE
podczas meczów posiadają 4 kibiców 3 kibiców
oznakowanie świadczące o NIE WIEM
wykonywanej funkcji? 3 kibiców
Czy pracownicy ochrony TAK NIE
zawsze posiadają czytelne 1 kibic 7 kibiców
identyfikatory w widocznym NIE WIEM
miejscu? 2 kibiców
24
Czy spotkał/a się Pan/Pani TAK NIE
z aktem przemocy słownej 4 kibiców 6 kibiców
ze strony pracowników W STOSUNKU DO MNIE
ochrony w ciągu ostatniego 1 kibic
roku? W STOSUNKU DO MOICH
ZNAJOMYCH
4 kibiców
Czy pracownicy ochrony TAK NIE
stosowali wobec Pana/Pani 4 kibiców 6 kibiców
lub Pana/Pani znajomych SIA

FIZYCZN

środki przymusu 4 kibiców
bezpośredniego w ciągu PAA
KI
ostatniego roku? Jakie? WIELOFUNKCYJNE
2 kibiców
KAJDANKI
1 kibic
INNE: gaz
1 kibic
Czy kiedykolwiek TAK NIE
zaobserwował/a Pan/Pani 6 kibiców 4 kibiców
aby pracownicy ochrony
u\
ywali siły fizycznej która
w Pana/Pani oceni była
niewspółmiernie wy\
sza od
koniecznej?
Czy w ciągu ostatniego roku TAK NIE
pracownicy ochrony 7 kibiców 3 kibiców
zasłaniali twarz np.
zakładając kominiarki?
Czy zauwa\
ył/a Pan/Pani TAK NIE
aby pracownicy ochrony 6 kibiców 4 kibiców
sprawdzali to\
samość
kibiców i uprawnienia do
przebywania na stadionie w
czasie meczu?
Czy zdarzyło się aby w TAK NIE
Pani/Pana obecności 6 kibiców 4 kibiców
pracownicy ochrony
zezwoliły wejść na stadion
osobie znajdującej się w
stanie wskazującym na
spo\
ycie alkoholu lub
środków odurzających?
25
Jak ocenił/a by Pan/Pani traktowanie kibiców przez słu\
by porządkowe ?
Czy czuje się Pan/Pani bezpiecznie na stadionie?
26
Zdjęcia z meczu Olimpia Elbląg  A
KS A
ódz
:
Na zdjęciu widoczna bramka ewakuacyjna , która pod koniec meczu została
wyłamana pod naporem kibiców na meczu 1/32 Pucharu Polski z A
KS-em A
ódz
.
Ochrona Feniks sprawdzająca kibiców przy wejściu na stadion (widoczny w
kieszeni spodni funkcjonariusza słu\
by porządkowej ręczny miotacz gazu oraz
pałka typu  Tomfa ) .
27
Proces przeszukiwania kibiców przy wejściu na stadion.
śółte kamizelki  słu\
ba porządkowa, pomarańczowe  słu\
ba informacyjna.
28
4.2.3 Wywiad z szefem ds. bezpieczeństwa Olimpii Elbląg  panem Witoldem
Kocielą.
Z powodu braku czasu szef ds. bezpieczeństwa na stadionie Olimpii, pan Witold
Kociela udzielił pisemnej odpowiedzi na pytania. Jak mo\
na wywnioskować z wywiadu
klub wynajmując słu\
bę porządkowa powierza jej prawie całą odpowiedzialność za
bezpieczeństwo imprezy masowej organizowanej na terenie klubu. Przeszkolenie i
przygotowanie funkcjonariuszy odbywa się wewnętrznie w firmie, zgodnie z wymogami
ustawy o ochronie osób i mienia. Szef ds. bezpieczeństwa w pytaniach
o stosowanie środków przymusu bezpośredniego odniósł się do ostatnich spotkań, w
czasie których nie doszło do ich u\
ycia. W następnym pytaniu dotyczącym wyposa\
enia
słu\
b zaznaczył jednak, \
e bywały przypadki ich stosowania we wcześniejszych latach i
często było to spowodowane nadgorliwością członków firmy ochroniarskiej, a tak\
e
prawdopodobnie ich poczuciem siły i anonimowości, którą gwarantował im pełen
rynsztunek  kominiarka, pałki etc. Badania wśród kibiców tak\
e dowiodły, \
e tego typu
zachowania i nadu\
ycia miały wcześniej miejsce na stadionie przy ulicy Agrykola.
Pewną rozbie\
ność między opiniami kibiców a tym co przekazał szef ds. bezpieczeństwa
mo\
na zauwa\
yć jeśli chodzi o obecność na stadionie osób znajdujących się w stanie
wskazującym na spo\
ycie alkoholu. Ponad połowa kibiców zauwa\
yła takie osoby na
stadionie, mimo i\
jak twierdzi pan Kociela osoby pijane nie są wpuszczane na obiekt.
Rozbie\
ność ta mo\
e być spowodowana tym, i\
ochroniarze zwracają uwagę tylko na
osoby, jak powiedział pan Kociela,  wyraz
nie pijane, być mo\
e wręcz zataczające się,
przymykając oko na  podchmielonych . Ponadto sami kibice sprytnie wykorzystują brak
alkomatów i w czasie wchodzenia na stadion zachowują się poprawnie, natomiast dalej
na trybunach inne osoby mogą zauwa\
yć, \
e są w stanie nietrzez
wym.
Podsumowując, szef ds. bezpieczeństwa na stadionie Olimpii Elbląg, jak wynika z
opinii kibiców, mo\
e być z siebie dość zadowolony, poniewa\
dziewięciu na dziesięciu
ankietowanych czuje się na stadionie przez niego pilnowanym bezpiecznie.
ODPOWIEDZI SZEFA DS. BEZPIECZEC
STWA :
1. Z jaką agencją ochrony klub ma podpisaną umowę?
FENIKS Warszawa
2. Jaką ilością osób w ramach słu\
by porządkowej dysponuje klub?
Klub nie posiada jako takiej słu\
by porządkowej. Teraz się to nazywa słu\
ba
informacyjna
i jest to maksymalnie 36 osób (mamy zgodę na imprezy masowe na stadionie na 3 tys.
osób i to wynika z przelicznika).
3. Jak wyglądają przygotowania pod kątem ochrony do meczu podwy\
szonego
ryzyka?
Przygotowania do meczu (imprezy masowej) o podwy\
szonym ryzyku nie ró\
nią się
specjalnie od normalnych, standardowych przygotowań do normalnego meczu.
Ustawodawca jasno określa wymogi, które w skrócie sprowadzają się do zwiększenia sił
słu\
b informacyjnych (klub) i ochrony (wynajęta agencja). Przed meczem, około 1,5 h
wcześniej odbywa się narada, w której uczestniczą: przedstawiciel PZPN (delegat), szef
zabezpieczenia/kierownik bezpieczeństwa imprezy masowej (w naszym przypadku jest
to człowiek z agencji ochrony, tu jest wymóg przejścia stosownego przeszkolenia),
dowodzący policją na danym meczu, przedstawiciel stra\
y po\
arnej, spiker, ktoś jeszcze
z klubu. Ustalenia standardowe, ujednolicone hasła na wypadek  W itd., itp., etc.
śadnych kruczków tu nie ma, no mo\
e z tą ró\
nicą, \
e przed meczami tzw.
podwy\
szonego ryzyka większe rozpoznanie robi policja, która jest w stałym kontakcie z
klubem. Klub kontaktuje się równie\
z klubem, którego kibice mają się pojawić na
danym meczu.
29
4. Czym ró\
ni się mecz podwy\
szonego ryzyka z punktu widzenia ochrony od meczu
przeciętnego?
To chyba pytanie bardziej do tych słu\
b, my im zlecamy temat i po kłopocie, \
e tak
powiem. Ale z tego co widzę na naszych meczach to ró\
nic nie ma, jak pisałem wy\
ej
jedna zasadnicza to ilość osób/ochroniarzy na taki mecz (tu odsyłam do ustawy o
bezpieczeństwie imprez masowych, tam jest dokładny przelicznik ile słu\
b na ilu
widzów, nie chcę wprowadzić
w błąd podając niesprawdzoną informację). Wszelkie inne procedury są takie same.
5. W jaki sposób funkcjonariusze zapoznali się z nową ustawą?
Członkowie słu\
b informacyjnych, przechodzą specjalne szkolenie. Kilka godzin
wykładów
z psychologiem i człowiekiem, który wyglądał na byłego policjanta. Był te\
prawnik,
który przybli\
ał i tłumaczył wszystkie zawiłości nowej legislacji. Szkolenie odbyło się w
jednym
z hoteli w Elblągu. Wzięło w nim udział 36 osób i oczywiście wszyscy zdali ;) (\
artuję, bo
sporo osób niestety nie zdało i trzeba było płacić za dodatkowy egzamin, a nie jest to
tania sprawa, bo koszt za jedną osobę to 150 zł) . Dodatkowo ka\
dy funkcjonariusz,
który zgłasza się do firmy ochroniarskiej , która my wynajmujemy powinien tam przejść
wewnętrzne szkolenia i egzaminy, takie są wymogi .W jaki sposób to się odbywa, tego
nie wiem.
6. Jak wyglądają działania w sytuacjach kryzysowych? Kto podejmuje decyzje?
Na ka\
dym meczu jest sztab dowodzenia. To ten sztab spotyka się właśnie na
przedmeczowej odprawie (tej wg przepisów co jest na 1,5 h przed meczem, praktycznie
odbywa się ona godzinę, lub pół godziny przed). Tu główne role odgrywają  delegat
PZPN, szef słu\
by porządkowej (w naszym przypadku równie\
kierownik bezpieczeństwa
danej imprezy)
i dowodzący policją oraz spiker, który ma du\
o zadań w trakcie trwania imprezy i w
razie ewentualnych zamieszek. Oni ustalają sobie cały harmonogram, układają plan
zabezpieczenia, mają opisane newralgiczne punkty stadionu, rozmieszczenie kamer (nie
mamy jeszcze stałych kamer) i ustalają plan działania na wypadek  wymknięcia się
imprezy, a w zasadzie jej uczestników, spod kontroli . Ciekawostka  na ostatnim meczu
PP z A
KS-em hasłem do działania i rozpoczęcia działania było słowo  ISKRA , które miał
w odpowiednim momencie wypowiedzieć spiker, wówczas na to hasło do działania
przystąpiłaby policja
w ścisłej współpracy z agencją ochrony.
7. W jaki sposób funkcjonariusze zwracają się do kibiców (Pan/Pani, Ty, w inny
sposób)?
Standardowo to Pani/Pan, oczywiście równie\
bezosobowo np. proszę otworzyć plecak,
proszę zostawić napój w depozycie itd.
8. Czy pracownicy ochrony często stosują środki przymusu bezpośredniego?
W tej chwili nie zdarzyło się jeszcze nic takiego na stadionie w Elblągu i odpukać
w niemalowane, aby się nie zdarzyło. Były jedynie jakieś słowne utarczki,
wyprowadzono równie\
awanturujących się kibiców (np. na meczu z Jeziorakiem Iława z
trybuny VIP zostały  wyrzucony pewien pan, który swoim zachowaniem gorszył
oglądających mecz kibiców,
w tym dzieci. Został grzecznie wyproszony i opuścił chyba nawet stadion). Zarówno w
tym przypadku, jak i w innych podobnych nie było konieczności zastosowania środków
przymusu bezpośredniego.
30
9. Czy pracownicy noszą podczas meczy kominiarki?
Nie noszą. Świadomie, ustaliśmy sobie z agencją ochraniającą nasze mecze, \
e im mniej
akcesoriów, hełmów, tarcz, pałek, tym lepiej. Oczywiście te wszystkie rzeczy są na
wyposa\
eniu słu\
b, ale nie epatują nimi bez potrzeby i tak jest dobrze, zdaje to egzamin.
Nie paradują po stadionie w pełnym rynsztunku, bo to wyłącznie wzbudza agresję. W
razie konieczności stosowny sprzęt jest oczywiście dostępny i mo\
na go błyskawicznie
u\
yć. Kiedyś współpracowaliśmy z agencją (świadomie nie podam jej nazwy), której
pracownicy oprócz tego, \
e wyglądali jak troglodyci, nosili na sobie chyba wszystkie
mo\
liwe akcesoria agenta ochrony. Skutek był taki, \
e w rundzie jesiennej ówczesnego
sezonu mieliśmy chyba z 5 mniejszych i 1 du\
ą awanturę. Kibiców prowokował sam
wygląd ochroniarzy, jak się potem okazało, równie\
ich brak profesjonalizmu (zaczepki,
prowokacje) był zarzewiem
i przyczynkiem do zajść i zamieszek. Udało się dość szybko ową agencję po\
egnać i od
tego czasu mo\
na powiedzieć, \
e jest spokój.
13. Czy pracownicy ochrony posiadają identyfikatory w widocznych miejscach?
Oczywiście. Taki wymóg nakłada na nich ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych.
My jako klub równie\
dokładamy nale\
ytej staranności, by pracujący podczas naszych
meczów ludzie byli odpowiednio oznakowani i nie byli anonimowi. Mają z tego po\
ytek
wszyscy,
i sami ochroniarze, i kibice, i ludzie postronni.
11. Czy funkcjonariusze ochrony wyposa\
eni są w alkomaty?
Tego nie wiem, wątpię by coś takiego było na wyposa\
eniu słu\
by ochrony. Przyznam, \
e
nie wiem czy jest taki obowiązek. Sądzę, \
e gdyby był, to takie alkomaty byłyby w
u\
yciu. Na stadion nie są wpuszczane osoby, których postawa i wygląd wskazuje
wyraz
nie, \
e są po spo\
yciu alkoholu (po prostu osoby pijane). Miały miejsce przypadki,
\
e awanturujący się delikwenci zostawali niezwłocznie przekazywani policji, a ta to ju\

chyba wiadomo co z nimi robiła i do tego raczej te\
nie potrzebowała alkomatu (zapewne
korzystała z niego ju\
tam na miejscu).
31
4.3
LEGIA WARSZAWA
UL. A
AZIENKOWSKA 3
4.3.1 Efekty obserwacji spotkania na stadionie Legii Warszawa podczas meczu
Legia Warszawa  GKS Bełchatów.
Dnia 28 sierpnia 2010 roku na stadionie przy ulicy A
azienkowskiej doszło do
spotkania o mistrzostwo Ekstraklasy pomiędzy Legią Warszawa a GKS - em Bełchatów.
Na meczu obecnych było ok. 16 tyś miejscowych kibiców i 334 kibiców gości. Na tym
meczu osobom przeprowadzającym monitoring udało się zaobserwować przestrzeganie
ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych zarówno na trybunach gospodarzy jak i na
trybunie gości.
Jeśli chodzi o trybuny gospodarzy , a dokładnie łuk od strony ulicy
A
azienkowskiej, gdzie przesiadują najbardziej fanatyczni kibice Legii, słu\
by porządkowe
i informacyjne z grupy G4S (Group 4 Securicor) zachowywały się zgodnie z
obowiązującą ustawą. Identyfikatory ze zdjęciem umieszczone były w widocznym
miejscu, funkcjonariusze mieli odsłonięte twarze, bez problemu mo\
na ich było
zidentyfikować. Widoczny był podział na słu\
bę porządkową i informacyjną, szczególnie
ta ostatnia ze względu na ilość funkcjonariuszy była bardzo widoczna. Dodatkowo na
tyłach trybuny przechadzało się du\
o tzw. stewardów , pracowników klubu , którzy
tak\
e obserwowali co dzieje się na trybunach i udzielali informacji tym, którzy jej
potrzebowali. Funkcjonariusze nie posiadali, a przynajmniej nie było widać, aby
posiadali narzędzi do przymusu bezpośredniego takich jak pałki, gaz i kajdanki, nie
zauwa\
ono tak\
e aby badano kogoś alkomatem. Przy wejściu na stadion panował spory
ruch , wszystko odbywało się sprawnie , nie było czasu na dyskusje między
funkcjonariuszami a kibicami, większość poleceń wydawana była w formie bezosobowej
bądz
w ogóle nie, poniewa\
ka\
dy z kibiców widział jakim czynnościom poddawani byli
kibice przed nim i bez oporów się nim poddawali. Przeszukanie, być mo\
e z powodu
chęci uniknięcia tłoku przed wejściem odbywało się dość pobie\
nie i tylko raz. Nie
odnotowano \
adnych incydentów.
Z rozmów z kibicami wynikało, \
e podczas meczu z GKS - em Bełchatów istniała
mo\
liwość zaobserwowania pozytywnej, w porównaniu do ubiegłego sezonu, zmiany w
wyposa\
eniu i zachowaniu słu\
b porządkowych i informacyjnych. Na nowym stadionie
słu\
by te dyskretnie sprawują pieczę nad bezpieczeństwem kibiców, starają się
maksymalnie uprzyjemnić pobyt kibica na stadionie, nie robią dodatkowych problemów,
starają się być mało widoczne (ochrona) , więcej wizualnie jest słu\
by informacyjnej . W
stosunku do kibiców zachowują się grzecznie, w razie potrzeby słu\
ą pomocą. Wielu
kibiców zostało mile zaskoczonych taką zmianą sytuacji, poniewa\
przyzwyczajeni byli
do zupełnie innego traktowania przez ochronę w zeszłym sezonie, kiedy to jeszcze trwał
konflikt z właścicielem klubu grupą ITI. Wtedy to kibice czuli się jak, cytuję,  w
Guantanamo . Wszedłszy na stadion po nadgorliwym przeszukaniu, zwracaniu uwagi
na najdrobniejsze szczegóły takie jak np. koszulka z niewygodnym dla właścicieli klubu
32
hasłem, kilkukrotnym sprawdzaniu biletów, przed wejściem na sektor na kibica czekał
szpaler wszechobecnych ochroniarzy bez widocznych identyfikatorów, często mających
twarze ukryte za kominiarką, chodzących krok w krok za kibicami i filmujących ich z
dodatkowych kamer, mimo i\
ju\
wtedy system podwieszanego monitoringu działał.
Dochodziło wtedy do wielu napięć
i nieprzyjemnych sytuacji . Kibice obawiali się zachowania słu\
by porządkowej , która
bez wyraz
nego powodu potrafiła u\
yć miotaczy gazu bądz
siłowo wyprowadzić kibica za
stadion za drobne, niecelowe przewinienie, takie jak np. zajęcie nie swojego miejsca,
zamiast po prostu zwrócić mu na to uwagę. Dało się zauwa\
yć w zachowaniu ochrony
nadgorliwość, złośliwość i uszczypliwość, dochodziło tak\
e do prowokacji
z ich strony. Do najbardziej znanego przypadku nadu\
ycia siły i funkcji zdaniem
kibiców doszło podczas meczu z Ruchem Chorzów jesienią 2009 roku. Wtedy to kibic
prowadzący doping został siłą ściągnięty z tzw.  gniazda i poturbowany za rzekome
przewinienie, którego jak wynika z nagrania z monitoringu udostępnionego na prośbę
jednego z kibiców, nie dokonał. Kibice, którzy próbowali mu pomóc i dyskutowali ze
słu\
bą porządkowa, aby nie reagowali tak gwałtownie zostali potraktowani gazem.
Sprawa o pobicie i zagro\
enie zdrowia kibica zło\
ona przeciwko funkcjonariuszom
ochrony została przez prokuraturę umorzona z powodu cyt.  niemo\
liwości wykrycia
nieznanych sprawców tego czynu (!), pomimo i\
byli to funkcjonariusze słu\
by
porządkowej zatrudnieni przez klub,
w których obowiązku le\
y posiadanie identyfikatorów umieszczonych
w widocznym miejscu. Kibice skar\
yli się, \
e takie sytuacje są prawie normą na polskich
stadionach, \
e wszelkie próby pociągnięcia do odpowiedzialności funkcjonariuszy
nadu\
ywających swoich uprawnień kończą się niepowodzeniem, często z podobnego
powodu jak podała warszawska prokuratura, co wydaje się swoistym absurdem. Na
temat zachowania ochrony na stadionie Legii w czasie trwania napiętej sytuacji między
klubem a kibicami mo\
na poczytać w relacjach z trybun i na forum kibiców na stronie
www.legialive.pl.
Na szczęście od początku tego sezonu i miejmy nadzieję, \
e będzie tak dalej, nie
dochodzi ju\
do tak nieprzyjemnych sytuacji. To właśnie w zakończeniu konfliktu kibice
upatrują tak wielką zmianę zachowania funkcjonariuszy. Jak opowiadali sami kibice
zmieniło się nastawienie klubu do kibiców, ju\
nie są wrogami zarządu klubu a tym
samym pracowników ochrony , teraz po podpisaniu porozumienia kibic stał się bardziej
osobą , którą trzeba zachęcić do przebywania na nowym stadionie i zostawienia na nim
jak największej ilości pieniędzy.
4.3.2 Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród kibiców Legii Warszawa.
Równolegle do obserwacji przeprowadzone zostały równie\
badania ankietowe
wśród szesnastu kibiców Legii . Część ankiet została zrobiona w czasie trwania
spotkania z GKS - em Bełchatów, a część w czasie podró\
y na mecz wyjazdowy. Z
rozmów z kibicami wynikało, \
e część osób nie była jeszcze na nowym stadionie Legii.
Mo\
na więc przypuszczać, \
e odpowiadając na pytania dotyczące funkcjonowania słu\
by
porządkowej i informacyjnej opierali się na swoich doświadczeniach z ostatniego roku,
czyli sezonu ligowego 2009/2010. W ankiecie wzięło udział 13 mę\
czyzn w przedziale
wiekowym od 20 ( najmłodszy uczestnik badania) do 49 ( najstarszy uczestnik) i 3
kobiety ( jedna 51 lat, druga 26 i trzecia lat 24).
Połowa z ankietowanych kibiców stwierdziła, \
e pracownicy słu\
by porządkowej i
informacyjnej nie posiadają odpowiedniego oznakowania świadczącego o wykonywanej
funkcji. śaden z kibiców nie potwierdził , \
eby słu\
by te posiadały czytelne
identyfikatory w widocznym miejscu, a\
czternastu z nich odpowiedziało, \
e nie
posiadają, tylko dwóch, \
e nie wie. Kolejną niepokojącą informacją wynikającą z badań
okazało się, \
e wszyscy ankietowani spotkali się z formą przemocy słownej ze strony
funkcjonariuszy. W przypadku u\
ycia środków przymusu bezpośredniego zdania były
podzielone. Siedmiu na szesnastu ankietowanych spotkało się z pewną jej formą ,
wszyscy z siłą fizyczną , pozostali wymieniali głównie pałki wielofunkcyjne i miotacze
33
gazu. Tak\
e prawie wszyscy ankietowani
(oprócz jednego) zauwa\
yli przypadki u\
ycia siły niewspółmiernie wy\
szej od koniecznej.
Zdecydowana większość (trzynaście osób) przyznało, i\
funkcjonariusze zasłaniali
twarze uniemo\
liwiając swoją identyfikację.
Większość kibiców potwierdziła, \
e sprawdzano im to\
samość i uprawnienia do
przebywania na stadionie. Sześć osób w dodatkowych komentarzach do ankiety dodało,
i\
bywały sytuacje, \
e w czasie meczu kilkakrotnie zmuszeni byli pokazywać karnety
wraz z dowodem (na wejściu na stadion, następnie przy wejściu na trybunę , kolejny raz
przy wejściu na konkretny sektor, a tak\
e podczas wychodzenia i powrotu na ten\
e).
Zdania dotyczące wpuszczania osób po spo\
yciu alkoholu bądz
innych substancji
odurzających były podzielone.
Jeśli chodzi o poczucie bezpieczeństwa, \
aden z kibiców nie stwierdził aby było
niebezpiecznie na stadionie. Większość ( jedenaście osób) potwierdziło, \
e czują się
bezpiecznie, pozostali stwierdzili, \
e  trudno powiedzieć . Podobnie sytuacja ma się z
ogólną opinią o słu\
bach pilnujących porządku na stadionie przy A
azienkowskiej.
Większość oceniła ją jako złą (dziesięć osób) bądz
bardzo złą ( dwie osoby), trzy
stwierdziły, \
e trudno powiedzieć a tylko jedna jako bardzo dobrą.
Pytanie Ilość osób udzielających odpowiedzi
Czy pracownicy ochrony TAK NIE
podczas meczów posiadają 4 kibiców 8 kibiców
oznakowanie świadczące o NIE WIEM
wykonywanej funkcji? 4 kibiców
Czy pracownicy ochrony TAK NIE
zawsze posiadają czytelne 0 kibiców 14 kibiców
identyfikatory w widocznym NIE WIEM
miejscu? 2 kibiców
Czy spotkał/a się Pan/Pani TAK NIE
z aktem przemocy słownej 16 kibiców 0 kibiców
ze strony pracowników W STOSUNKU DO MNIE
ochrony w ciągu ostatniego 6 kibiców
roku? W STOSUNKU DO MOICH
34
 ZNAJOMYCH
16 kibiców
Czy pracownicy ochrony TAK NIE
stosowali wobec Pana/Pani 7 kibiców 9 kibiców
lub Pana/Pani znajomych SIA

FIZYCZN

środki przymusu 7 kibiców
bezpośredniego w ciągu KAJDANKI
ostatniego roku? Jakie? 2 kibiców
PAA
KI
WIELOFUNKCYJNE
5 kibiców
INNE: gaz(RMG  ręczny
miotacz gazu)
4 kibiców
Czy kiedykolwiek TAK NIE
zaobserwował/a Pan/Pani 15 kibiców 1 kibic
aby pracownicy ochrony
u\
ywali siły fizycznej która
w Pana/Pani ocenie była
niewspółmiernie wy\
sza od
koniecznej?
Czy w ciągu ostatniego roku TAK NIE
pracownicy ochrony 13 kibiców 3 kibiców
zasłaniali twarz np.
zakładając kominiarki?
Czy zauwa\
ył/a Pan/Pani TAK NIE
aby pracownicy ochrony 12 kibiców 4 kibiców
sprawdzali to\
samość
kibiców i uprawnienia do
przebywania na stadionie w
czasie meczu?
Czy zdarzyło się aby w TAK NIE
Pani/Pana obecności 9 kibiców 7 kibiców
pracownicy ochrony
zezwoliły wejść na stadion
osobie znajdującej się w
stanie wskazującym na
spo\
ycie alkoholu lub
środków odurzających?
35
Czy czuje się Pan/Pani bezpiecznie na stadionie?
Jak ocenił/a by Pan/Pani traktowanie kibiców przez słu\
by porządkowe ?
36
Zdjęcia z meczu Legia Warszawa  GKS Bełchatów.
Funkcjonariusz słu\
by informacyjnej.
Funkcjonariusze słu\
by informacyjnej i porządkowej rozstawieni wzdłu\
trybuny
bocznej.
37
4.3.3 Wyniki obserwacji przeprowadzonej na stadionie Legii Warszawa w dniu
27.08.2010 roku, podczas meczu ligowego polskiej ekstraklasy pomiędzy Legią
Warszawa a GKS Bełchatów  sektor gości.
W trakcie meczu na stadionie Legii Warszawa została przeprowadzona
obserwacja pod kątem przestrzegania przez słu\
bę informacyjną i słu\
bę porządkową
ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. Obserwacja ta została przeprowadzona na
terenie sektora gości, gdzie obecni byli jedynie kibice GKS Bełchatów. Badania
monitoringowe przeprowadziły 3 osoby, wcześniej odpowiednio przygotowane
merytorycznie do posługiwania się arkuszem obserwacji: Marta Kubiak, A
ukasz Figura
oraz Daniel Kowalczyk. Firmą, która zapewnia bezpieczeństwo podczas meczy na
stadionie Legii jest  G4S - Group 4 Securicor .
Obserwatorzy nie mieli zgodności co do posiadania przez słu\
bę porządkową i
informacyjną identyfikatorów w widocznym miejscu. Dwie osoby zaprzeczyły posiadaniu
wy\
ej wspomnianych identyfikatorów. Jeden obserwator nie zauwa\
ył nieprawidłowości
w tej kwestii. Podobnie było w przypadku zamaskowania twarzy przez funkcjonariuszy.
Jedna osoba podała, \
e widziała funkcjonariusza z zało\
oną kominiarką. Dwóch
obserwatorów podało, \
e twarze osób pracujących w ochronie były odkryte, pozwalające
na identyfikację. Rozmowy z kibicami potwierdziły jednak, \
e widziano kilku
funkcjonariuszy z zamaskowaną kominiarką twarzą. Przy obserwacji odpowiedniego
oznakowania obserwatorzy byli jednomyślni, twierdząc, \
e wszyscy funkcjonariusze
posiadali odpowiednie oznakowanie
w zale\
ności czy stanowili słu\
bę porządkową czy informacyjną. W przypadku pytania
o posiadane narzędzia do przymusu bezpośredniego jeden z obserwatorów zauwa\
ył
u funkcjonariusza lub funkcjonariuszy pałki, gaz oraz kajdanki. Pozostali nie
odnotowali takiej obserwacji. Jednomyślność zapadła w kwestii posiadania alkomatów 
\
aden
z obserwatorów nie dostrzegł posiadania takiego urządzenia. Du\
a zgodność panowała
równie\
w informacjach podanych przez obserwatorów na temat sposobu odnoszenia się
funkcjonariuszy do kibiców. Trzy osoby podały, \
e pracownicy ochrony na terenie
sektora gości odnosili się do kibiców w formie  Ty . Jedna osoba dodatkowo w rubryce
 inne zaznaczyła, \
e sposób odnoszenia się był bezosobowy. Funkcjonariusze wydając
polecenia tylko według jednej osoby prowadzącej obserwację byli grzeczni. Jeden z
obserwatorów podał, \
e sposób odnoszenia się funkcjonariuszy był niegrzeczny, w
rubryce  inne dodając, \
e był tak\
e pogardliwy. Z kolei trzeci obserwator podał, \
e
sposób odnoszenia się do kibiców był agresywny. Wszystkie trzy osoby prowadzące
obserwację zgodnie podały, \
e przeszukanie od momentu wejścia na stadion odbywa się
jeden raz oraz, \
e przy przeszukaniu nie jest podawana podstawa legitymowania. W
kwestii reagowania na prośby kibiców jeden obserwator podał, \
e funkcjonariusze
reagują natychmiast. Dwóch kolejnych wskazało, \
e pracownicy słu\
by informacyjnej i
porządkowej reagują po kilku minutach. W rubryce przeznaczonej na dodatkowe uwagi i
spostrze\
enia umieszczonej na końcu arkusza obserwacyjnego dwóch obserwatorów
wpisało dodatkowe informacje. Jeden z obserwatorów zwraca uwagę na brak
zorganizowania wśród funkcjonariuszy, którzy nie znają w pełni zakresu swoich
obowiązków i kompetencji. Przytacza przykład, gdy po zakończonym meczu, gdy wyjścia
z sektora były zamknięte, jeden z kibiców zapytał o mo\
liwość wyjścia do toalety zanim
kibice zostaną wypuszczeni do autokarów. Funkcjonariusze odsyłali go z jednego końca
trybuny na drugi, nie wiedząc kto podejmuje decyzję w takiej kwestii. Zauwa\
a tak\
e, \
e
funkcjonariusze słu\
by porządkowej/informacyjnej traktowali kibiców GKS Bełchatów
w sposób pogardliwy, z wyraz
ną niechęcią. Wskazuje tak\
e na dysproporcję pomiędzy
funkcjonariuszami na samej trybunie gości a poza nią. Pracownicy ochrony przy samym
wejściu oraz po drodze od bramki wejściowej na trybunę byli nieuprzejmi oraz
prowokowali kibiców swoich zachowaniem oraz słownie. Pracownicy ochrony na samym
obszarze sektora gości byli uprzejmi i zwracali się w większości w sposób grzeczny do
goszczących na warszawskim stadionie kibiców. Drugi obserwator wymienia
prowokacyjne zachowania polegające na zaczepkach słownych jako swoje spostrze\
enie
podczas obserwacji pracowników ochrony. Zwraca tak\
e uwagę na to, \
e kibice byli
38
traktowani przez funkcjonariuszy z pogardą i wyraz
ną niechęcią. Z jego obserwacji
wynika, \
e nadu\
ywają oni swoich uprawnień. Jeden z kibiców wypowiada się na temat
postrzegania słu\
b ochrony w następujący sposób:  Wyjazd na mecz do stolicy zawsze
cieszy kibica . Atmosfera na meczach od lat na dobrym poziomie (pomimo wojny
domowej z ITI kibice pokazali na co ich stać). Przy wyjściu z autokarów przywitało nas
stado kobiet w mundurach (w większości policja, była te\
\
eńska część ochrony
stadionu, co wywołało niesmak u większości z nas. Poczuliśmy się jak leszcze bo
wystawili na nas kobiety, ale nie o tym. Ochrona na Legii raczej jak na cenę biletu
przystało wykonywała swoje obowiązki nale\
ycie. Nie spinali się za mocno, wpuszczali
osoby po  jednym głębszym . Przeszukiwanie na wejściu te\
było szybkie i sprawne, a
nie jak to bywa na innych stadionach, \
e macają przez 5 minut. Oznakowanie i
legitymacje słu\
bowe w większości pracowników było w widocznym miejscu. Nieliczni
mieli zasłonięte twarze. Jedyne co mi się nie podobało to ściąganie w trakcie meczu
przez szefa ochrony kibica GKS - u, który brał czynny udział w organizowaniu wyjazdu
w celu rozliczenia się z biletów, tak jak by nie mógł poczekać na przerwę meczu i
obecność oraz pałętanie sie bez celu, co mogło być odebrane jako prowokacja, po
sektorze przyjezdnych. Kibice zwracali tak\
e uwagę na fakt przyjmowania pieniędzy od
kibiców GKS Bełchatów, którzy nie zapisali się na mecz wyjazdowy z Legią Warszawa w
swoim klubie. Funkcjonariusze, jak podali fani GKS - u przyjmowali po 20 zł wło\
one
pod biletem, a następnie wpuszczali na stadion. Procederu zaprzestano w momencie,
gdy cały proceder zauwa\
yli funkcjonariusze policyjnej prewencji obecni pod wejściem
na sektor gości ku niezadowoleniu kibiców, którzy w niepełnym składzie weszli na
stadion.
39
Zdjęcia z sektora gości na stadionie Legii Warszawa podczas meczu GKS
Bełchatów  Legia Warszawa wykonane przez obserwatorów :
Słu\
ba porządkowa przy wyjściu z sektora gości.
Funkcjonariusze słu\
by informacyjnej obecni w ciągu całego meczu na sektorze
gości.
40
5. WNIOSKI/REKOMENDACJE:
W wyniku monitoringu przestrzegania ustawy o bezpieczeństwie imprez
masowych (Dz. U. z 2005 r. Nr 108 poz. 909) zaobserwowaliśmy kilka nieprawidłowości
na poszczególnych obiektach przez nas monitorowanych. Mimo, i\
regulaminy
stadionów były zgodne z zapisem ustawy, w praktyce w działaniach podejmowanych na
stadionach przez słu\
by porządkowe i informacyjne widoczne były odstępstwa. Jak
wynika z przeprowadzonych rozmów na wielu stadionach sytuacja ta ostatnimi czasy
powoli poprawia się. Jedną z przyczyn mo\
e być wymóg istnienia monitoringu, który
miał być  batem na chuliganów, ale równocześnie filmuje zachowanie słu\
b
pilnujących porządku na obiekcie. Wpływ mają tak\
e działania stowarzyszeń kibiców,
którzy współpracując ze sobą na skalę ogólnopolską w ramach OZSK, starają się w
miarę mo\
liwości kontrolować sytuację i zgłaszać przypadki łamania ustawy, a tym
samym ograniczania ich praw i swobód. Jednak\
e sposób, w jaki wykonywane i
wprowadzane są w \
ycie przepisy ustawy ró\
ni się znacznie na poszczególnych
stadionach (w naszym przypadku: Legii Warszawa, GKS-u Bełchatów oraz Olimpii
Elbląg).
Na stadionie GKS-u Bełchatów zaobserwowaliśmy grupę szturmową, będącą
lustrzanym odbiciem policyjnej prewencji. Członkowie tej grupy wyglądali jak
funkcjonariusze policji, przy czym ich wyposa\
enie równie\
wiele się nie ró\
niło. Ustawa
o bezpieczeństwie imprez masowych nie przewiduje takiej grupy ochrony na stadionie
podczas meczu.
Na mecz wpuszczano tak\
e kibiców pod wyraz
nym wpływem alkoholu, gdzie słu\
ba
porządkowa/informacyjna zobowiązana jest do odmowy wchodzenia na stadion osobom,
które spo\
ywały alkohol. Wydaje się to jednak problemem, jak wynika z ankiet
dotykającym tak\
e inne kluby.
Wydaje się, \
e zarówno ustawodawcy, klubom, działaczom PZPN oraz kibicom i
innym osobom czy te\
organizacjom powinno zale\
eć na tym, aby mecze piłki no\
nej
były imprezami bezpiecznymi, rozgrywanymi na wysokim poziomie i stanowiącymi tego
rodzaju wydarzenia sportowe, które łączą a nie dzielą ludzi. W tym celu niezbędne jest z
jednej strony tworzenie dobrego prawa, które zapewni realizację tych postulatów, z
drugiej system pozwalający wyciągać konsekwencje nie przestrzegania przepisów, nie
tylko przez kibiców, ale tak\
e przez słu\
by porządkowe i informacyjne oraz władze klubu
i inne osoby odpowiedzialne za zapewnienie bezpieczeństwa podczas meczów. Wielkie
nadzieje pokładane są szczególnie w regulacjach dotyczących uprawnień słu\
b, które
bezpośrednio wchodzą w interakcję z kibicami. Wcią\
jednak, brak rozporządzeń
dotyczących tych kwestii, zapowiadanych lipcową nowelizacją ustawy o bezpieczeństwie
imprez masowych powoduje powa\
ne wątpliwości czy i kiedy ubiór, wyposa\
enie i
uprawnienia słu\
b dostosowane zostaną do nowych standardów.
Bardzo wa\
ny jest tak\
e głos kibiców oraz organizacji i instytucji pozarządowych,
który powinien być stale obecny i brany pod uwagę w momencie tworzenia nowych
regulacji. Konsultacje i otwarte dyskusje powinny stanowić istotny element procesu
tworzenia zało\
eń do nowych aktów prawnych. Dzięki temu jest szansa, \
e wszystkie
zainteresowane strony będą aprobować prawo, a tym samym przestrzegać go.
Uwa\
amy tak\
e, \
e niezwykle wa\
ną kwestią w zapewnieniu bezpieczeństwa na
stadionach jest zwrócenie uwagi na działania słu\
b porządkowych
i informacyjnych zarówno w sytuacjach, które nie wymagają interwencji jak
i wtedy, gdy dochodzi do sytuacji groz
nych tak dla kibiców jak i samych członków słu\
b.
Istotne jest, aby funkcjonariusze znali swoje prawa, ale tak\
e obowiązki związane z
jednej strony z przestrzeganiem ustawy i regulaminów z drugiej z unikaniem takich
działań, które naruszają bądz
mogą naruszyć godność ludzką i praw człowieka.
Niezbędna tak\
e wydaje się stała współpraca kibiców z innymi organami
odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo na stadionach a tak\
e w drodze na i z mecz .
Cieszy coraz częstsza obecność kibiców w czasie spotkań organów i organizacji
zajmujących się przygotowaniem EURO 2012 w Polsce a tak\
e powstanie i istnienie
41
zespołu oceniającego Rady Bezpieczeństwa Imprez Sportowych, w składzie którego,
oprócz przedstawicieli MSWiA i PZPN, jest tak\
e przedstawiciel OZSK. Efektem działania
ww zespołu jest powstanie dwóch krótkich raportów ze stanu przygotowania
organizatora do przyjmowania i bezpieczeństwa kibiców ( mecz Korona  Ruch wiosna
2010 i Widzew Górnik- jesień 2010), Jest to jednak kropla w morzu potrzeb, zalecane by
było aby w miarę mo\
liwości organ ten pojawiał się w ka\
dej kolejce na przynajmniej
jednym stadionie, poniewa\
po ka\
dym spotkaniu w kibicowskich kręgach mo\
na
usłyszeć skargi i \
ale na nieprofesjonalne i niegodne z ustawą wyposa\
enie i zachowanie
słu\
b odpowiedzialnych za bezpieczeństwo.
Zespół monitorujący spotkał się z bardzo przychylną oceną kibiców, co do swoich
działań. Na podstawie wszystkich obserwacji nasuwa się wniosek, będący jednocześnie
potrzebą badaczy oraz kibiców, przeprowadzenia podobnych działań na szerszą skalę,
na większej ilości stadionów, w innych klubach. Sugestią kibiców był tak\
e monitoring
dotyczący przestrzegania ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych przez słu\
bę
porządkową oraz informacyjną na sektorach gości podczas meczów wyjazdowych, gdzie
jak zaznaczali kibice, zachowanie słu\
b ochrony ró\
ni się w znacznym stopniu od ich
zachowania na sektorach gospodarzy.
Wydaje się, zatem, \
e w celu zapewnienia bezpieczeństwa na stadionach
potrzebne jest przeprowadzenie kompleksowego monitoringu dotyczącego tej kwestii
oraz skuteczne wypracowanie wspólnych rozwiązań prawnych i proceduralnych przez
przedstawicieli wszystkich grup których te regulacje dotyczą.
42
6. ZAA

CZNIKI :
1. LIST WYSA
ANY DO MSWiA PRZEZ OZSK (Ogólnopolski Związek
Stowarzyszeń Kibiców)
2. SPRAWOZDANIE Z DZIAA
ALNOŚCI ZESPOA
U OCENIAJ
CEGO RADY
BEZPIECZEC
STWA IMPREZ SPORTOWYCH Z MECZU KORONA KIELCE
 RUCH CHORZÓW
3. PROJEKT SKARGI KONSTYTUCYJNEJ NA USTAW
Z 20 MARCA 2009
4. LIST PREZESA ELANY TORUC

5. ZASADY PRZYJMOWANIA KIBICÓW GOŚCI NA ZAWODACH PODCZAS
ROZGRYWEK ORGANIZOWANYCH PRZEZ EKSTRAKLASE S.A.
6. NARZ
DZIA BADAWCZE :
ANKIETA DLA KIBICÓW
WYWIAD Z SZEFEM DS. BEZPIECZEC
STWA
ARKUSZ OBSERWACJI
- WYTYCZNE POLSKIEGO ZWI
ZKU PIA
KI NOśNEJ W SPRAWIE WYMOGÓW
TECHNICZNO-ORGANIZACYJNYCH DLA POPRAWY BEZPIECZEC
STWA NA
OBIEKTACH PIA
KARSKICH
- REGULAMIN W ZAKRESIE BEZPIECZEC
STWA PODCZAS ROZGRYWEK
ORGANIZWOANYCH PRZEZ PZPN I EKSTRAKLASE S.A. (WERSJA 2007)
43