Biblioteka Policjanta Prewencji
Krzysztof Nowicki
REGULAMINOWY POLICJANT PREWENCJI
(materiał dydaktyczny)
Według stanu prawnego na styczeń 2010 roku
SA
UPSK 2010
Materiał opracowany w Wydziale Organizacji i Dowodzenia Szkoły Policji
w Słupsku
Korekta i redakcja językowa: Gra\
yna Szot
Redakcja techniczna: Zenon Trzciński
Projekt okładki i druk: Marcin Jedynak
Zatwierdzam i wprowadzam
do u\
ytku jako materiał dydaktyczny
Wydawnictwo Szkoły Policji w Słupsku
Druk: Pracownia Poligraficzna SP Słupsk
Zam. 4/10. Nakład 5 szt.
Wydanie II
Słupsk 2010
2
Spis treści
Wstęp .......................................................................................................... 5
1. Zagadnienia ogólne ............................................................................... 7
2. Zachowanie się policjanta w ró\
nych sytuacjach ................................. 8
3. Oddawanie honorów przez policjanta ................................................... 11
4. Wzajemne zwracanie się policjantów ................................................... 15
5. Składanie meldunku przez policjanta ................................................... 16
6. Przyjmowanie postawy zasadniczej i swobodnej ................................. 17
7. Zachowanie się policjanta w szyku ....................................................... 19
8. Ceremoniał policyjny ............................................................................ 20
9. Zasady etyki zawodowej ....................................................................... 23
Zakończenie ................................................................................................ 27
Bibliografia ................................................................................................. 28
3
4
Wstęp
Policja jest formacją umundurowaną i uzbrojoną, powołaną do zapewnie-
nia bezpieczeństwa i porządku publicznego, do ochrony zdrowia i \
ycia ludzi
oraz mienia. Składa się z następujących rodzajów słu\
b: kryminalnej, prewen-
cyjnej oraz wspomagającej działalność Policji w zakresie organizacyjnym, logi-
stycznym i technicznym (logistyka). Są to słu\
by zró\
nicowane pod względem
zarówno zadań, jak i ubioru, w jakim pełnią słu\
bę (część z nich pełni słu\
bę
w ubraniu cywilnym, a część w umundurowaniu słu\
bowym). W tej pracy
zajmiemy się postępowaniem policjanta prewencji (występuje w umundurowa-
niu słu\
bowym), który jako pierwszy ma bezpośredni kontakt z obywatelem, i to
na podstawie jego zachowania, wypowiedzi czy te\
jakości umundurowania
społeczeństwo ocenia Policję jako instytucję zaufania społecznego.
5
6
1. Zagadnienia ogólne
Policja jest organizacją hierarchiczną, co oznacza wewnętrzny stan zorga-
nizowania w systemie podporządkowania, a tak\
e wzajemnych uprawnień i obo-
wiązków organów Policji oraz policjantów i pracowników policji. Policjant
podlega dyscyplinie, zasadom podległości słu\
bowej, jak równie\
zwyczajom
i normom kulturowym formacji.
 Funkcjonowanie organizacji hierarchicznej polega na:
1. przestrzeganiu określonej ustawami i przepisami wykonawczymi do ustaw
właściwości terytorialnej i rzeczowej organów policji,
2. przestrzeganiu określonej przepisami prawa policyjnego zasad podejmowa-
nia decyzji i wydawania poleceń niezbędnych do wykonania zadań policji,
3. stosowaniu określonych w przepisach resortowych sposobów i metod wyko-
nywania zadań policji,
4. stosowaniu się do określonych w przepisach resortowych zasad postępowa-
nia, wynikających ze starszeństwa stopni policyjnych.
Organizacja hierarchiczna w policji ma na celu zapewnienie:
1. jednolitości, sprawności, szybkości, ekonomiczności i efektywności czynno-
ści słu\
bowych,
2. zdolności struktur organizacyjnych policji do działań uporządkowanych,
3. ustalenia odpowiedzialności indywidualnej w przypadku naruszenia prawa,
bezczynności pomimo obowiązku działania albo wykonania zadań słu\
bo-
wych w sposób profesjonalnie wadliwy 1.
Wyrazem zdyscyplinowania jest świadome wykonywanie poleceń i rozka-
zów, przestrzeganie przepisów i zasad słu\
bowych. Podczas wykonywania czyn-
ności słu\
bowych policjant nie powinien spo\
ywać napojów alkoholowych,
narkotyków czy te\
innych u\
ywek o podobnym działaniu.
Ka\
dy policjant musi zrozumieć, \
e poprzez swoje zachowanie, wypowie-
dzi, gesty i czyny tworzy wizerunek nie tylko swój, ale i całej formacji. W zwią-
zku z tym zachowanie ka\
dego z nas powinno być wywa\
one, przemyślane
i odpowiedzialne, stosunek do munduru powinien być zgodny z zasadami słu\
-
bowymi i nale\
ną mu powagą. Nie mo\
na zapominać, \
e ka\
dy z nas jest wizy-
tówką Policji i tylko od nas samych zale\
y, jak będą mówić o Policji i poli-
cjantach. Społeczeństwo chciałoby, aby współczesny policjant przestrzegał
sztywnych zasad dotyczących umundurowania i postępował zgodnie z normami
dobrego zachowania.
Zarządzenie nr 11 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 maja 1998 r.
w sprawie wprowadzenia do u\
ytku słu\
bowego w Policji  Regulaminu ogólne-
go i musztry Policji jest przepisem, który szczegółowo normuje indywidualne
1
Zarządzenie nr 21 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 maja 1993 r. w sprawie
funkcjonowania organizacji hierarchicznej w Policji, ż 1 ust. 1.
7
i zbiorowe zachowanie się policjanta podczas wystąpień słu\
bowych. Ma na ce-
lu unormowanie sfery \
ycia policyjnego, wyrobienie wśród policjantów poczu-
cia odpowiedzialności za realizację zadań i powierzonych obowiązków. Są to
niezbędne zasady osiągnięcia sprawności działania oraz właściwego i pełnego
wykorzystania posiadanych umiejętności do kształtowania wytrwałości, syste-
matyczności i obowiązkowości.
W relacjach słu\
bowych nie mo\
na zapominać o zasadach kole\
eństwa,
tolerancji, poszanowania godności drugiej osoby, poszanowania języka ojczyste-
go. Przepis ten wręcz nakazuje:  Wobec siebie i w stosunku do osób cywilnych
policjanci są zobowiązani przestrzegać zasad etyczno-moralnych, norm współ\
y-
cia społecznego oraz zachowywać się z godnością, uprzejmie i taktownie 2. Nie
mo\
na zapominać o słowach  proszę ,  dziękuję ,  przepraszam . W czasie
rozmów słu\
bowych policjanci zwracając się do siebie wzajemnie, powinni
u\
ywać słów  pan ,  pani , np.  Panie komisarzu ,  Pani komisarz .
Nale\
y wyjaśnić dwa pojęcia, jakie napotkamy w niniejszej publikacji 
kogo nazywamy przeło\
onym, a kogo podwładnym:
 przeło\
ony  ka\
dy policjant lub pracownik policji uprawniony z tytułu zaj-
mowanego stanowiska albo na podstawie odrębnego przepisu lub upowa\
-
nienia do kierowania przebiegiem słu\
by lub pracy innego policjanta albo
pracownika policji,
 podwładny  ka\
dy policjant lub pracownik policji zobowiązany z tytułu
zajmowanego stanowiska lub na podstawie odrębnego przepisu lub decyzji
uprawnionego organu do podporządkowania się w trakcie pełnienia słu\
by lub
wykonywania pracy zarządzeniom, rozkazom i poleceniom przeło\
onego3.
2. Zachowanie się policjanta w ró\
nych sytuacjach
Ka\
dy z policjantów jest zobowiązany do taktownego i kulturalnego
zachowania się wobec przeło\
onych (starszych stopniem) i w ka\
dej innej sy-
tuacji, w jakiej się znajdzie.
Policjant zanim wejdzie do pomieszczenia przeło\
onego, powinien zdjąć
okrycie wierzchnie, poprawić umundurowanie, ewentualnie ubiór cywilny, a po
wejściu zameldować cel swojego przybycia. W obecności przeło\
onego, bez
jego zgody, nie powinien siedzieć, palić papierosów, \
uć gumy. Kultura wyma-
2
Regulamin ogólny i musztry Policji, Warszawa 1998, s. 9.
3
Zarządzenie nr 21 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 maja 1993 r. w sprawie
funkcjonowania& , dz. cyt., ż 1 ust. 1 i 2.
8
ga, aby po przedstawieniu celu przybycia wysłuchał przeło\
onego, nie przery-
wał jego wypowiedzi i odpowiedział na ka\
de pytanie. W rozmowie z przeło\
o-
nym niedopuszczalne jest podnoszenie głosu, u\
ywanie wulgarnych słów. Po
załatwieniu sprawy lub otrzymaniu polecenia policjant powinien oddać honory,
a następnie wykonać zwrot w kierunku wyjścia i wyjść.
W tym miejscu zajmijmy się wyjaśnieniem pojęcia  droga słu\
bowa .
Obowiązują dwie wersje tego pojęcia, z czego druga jest rozszerzeniem pierw-
szej. Pierwsza z nich mówi, \
e  droga słu\
bowa [pogrubienie autora] to obo-
wiązek przekazywania przez podwładnego informacji lub sporządzonego doku-
mentu wyłącznie bezpośredniemu przeło\
onemu, a w wypadku, gdy informacja
lub dokument jest skierowany do wy\
szego przeło\
onego albo poza Policję 
wyłącznie za pośrednictwem bezpośredniego przeło\
onego 4. Natomiast druga
definicja mówi, \
e  droga słu\
bowa [pogrubienie autora] to obowiązujący
sposób załatwienia spraw słu\
bowych i osobistych. Polega on na ustnym lub
pisemnym przekazywaniu poleceń, rozkazów, decyzji, zarządzeń i wytycznych
od wy\
szego przeło\
onego (zwierzchnika), przez ni\
szych, do wykonawcy oraz
przyjmowaniu meldunków (raportów), skarg, wniosków i za\
aleń od podwład-
nych (zainteresowanych)  przez wszystkich kolejnych przeło\
onych (zwierzch-
ników) a\
do tego, który sprawę rozstrzyga 5.
Są sytuacje, kiedy mo\
na pominąć drogę słu\
bową i zwrócić się bezpośre-
dnio do wy\
szego przeło\
onego, mo\
na to zrobić w następujących przypadkach:
1. w sprawach niecierpiących zwłoki, o czym nale\
y powiadomić pominiętych
przeło\
onych,
2. wnosząc za\
alenie o naruszenie zasad poszanowania godności osobistej,
3. w skargach dotyczących pozbawienia lub ograniczenia przysługujących
uprawnień i nieregulaminowego traktowania oraz nadu\
ycia przez przeło\
o-
nego uprawnień słu\
bowych,
4. podczas wysłuchiwania za\
aleń przez przeło\
onych oraz przewodniczących
komisji kontrolnych i inspekcyjnych.
W innych sprawach, kiedy policjant zwróci się do wy\
szego przeło\
onego
z pominięciem drogi słu\
bowej, w sytuacji gdy tę sprawę mógł załatwić bezpo-
średni przeło\
ony, ponosi on odpowiedzialność dyscyplinarną.
Ka\
dy policjant ma mo\
liwość, aby wy\
szy przeło\
ony rozpatrzył jego
sprawy słu\
bowe lub osobiste. W tym celu podwładny powinien być przyjęty
indywidualnie, w określonym czasie. Je\
eli sprawa jest pilna, policjant powinien
mieć mo\
liwość jej przedstawienia niezwłocznie, jeszcze tego samego dnia.
Aby policjant mógł przedstawić swoją sprawę wy\
szemu przeło\
onemu,
udaje się do niego wraz z bezpośrednim przeło\
onym. Przybycie nale\
y zamel-
dować. W uzasadnionych przypadkach policjant mo\
e zostać przyjęty przez
wy\
szego przeło\
onego bez udziału przedstawiającego.
4
Tam\
e, ż 1 ust. 5.
5
Regulamin ogólny i musztry Policji, dz. cyt., s. 18.
9
W czasie przedstawiania swoich spraw policjant powinien stawić się
w odpowiednim ubiorze, zale\
nie od rodzaju słu\
by, jaką pełni  w mundurze
słu\
bowym lub ubiorze cywilnym.
 Ka\
dy policjant starszy stopniem jest zobowiązany do wydawania poli-
cjantowi młodszemu stopniem, chocia\
by nie był podwładnym, stosownego po-
lecenia w następujących sytuacjach:
1. w celu przywrócenia zgodności z prawem wykonywanej czynności słu\
bowej,
2. w celu ochrony praw i wolności obywatelskich, je\
eli czynność słu\
bowa
mo\
e być wykonywana w sposób mniej dolegliwy lub ucią\
liwy dla obywa-
tela bez uszczerbku w zakresie skuteczności działania,
3. w celu zapobie\
enia naruszeniu dyscypliny słu\
bowej, je\
eli postępowanie
policjanta wyraz
nie wskazuje na taką mo\
liwość,
4. dla ochrony autorytetu urzędowego policji,
5. dla zapobie\
enia naruszeniu obowiązujących w policji zasad ochrony wia-
domości stanowiących tajemnicę państwową lub słu\
bową,
6. w celu zapobie\
enia naruszeniu zasad bezpieczeństwa słu\
by.
Policjant młodszy stopniem jest obowiązany zmienić sposób wykonywa-
nia czynności słu\
bowej lub innego rodzaju postępowania stosownie do treści
polecenia, o którym mowa w powy\
szych punktach.
Policjant starszy stopniem w związku z wydaniem polecenia, o którym
mowa w poprzednim akapicie, powinien:
1. wyraz
nie wskazać, na czym polega niewłaściwe postępowanie policjanta
młodszego stopniem,
2. niezwłocznie po wydaniu polecenia zawiadomić o tym bezpośredniego lub
wy\
szego przeło\
onego policjanta, którego polecenie dotyczyło, albo dy\
ur-
nego jednostki, w której policjant ten pełni słu\
bę 6.
Stopnie policyjne:
1. korpus szeregowych Policji:
1) posterunkowy,
2) starszy posterunkowy,
2. korpus podoficerów Policji:
1) sier\
ant,
2) starszy sier\
ant,
3) sier\
ant sztabowy,
3. korpus aspirantów Policji:
1) młodszy aspirant,
2) aspirant,
3) starszy aspirant,
4) aspirant sztabowy,
6
Zarządzenie nr 21 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 maja 1993 r. w sprawie
funkcjonowania& , dz. cyt., ż 20 i ż 21 ust. 1 i 2.
10
4. korpus oficerów Policji:
1) młodszych oficerów:
a) podkomisarz,
b) komisarz,
c) nadkomisarz,
2) starszych oficerów:
a) podinspektor,
b) młodszy inspektor,
c) inspektor,
5. korpus generałów Policji:
1) nadinspektor,
2) inspektor generalny.
3. Oddawanie honorów przez policjanta
W czasie słu\
by i poza nią policjantów obowiązuje wzajemne oddawanie
honorów. Jest to przejaw szacunku dla tradycji, symboli narodowych, policyj-
nych i wojskowych oraz przeło\
onych i starszych stopniem, jak równie\
prze-
jaw dobrego wychowania, kole\
eństwa, zdyscyplinowania.
Zanim przedstawię sposoby oddawania honorów przez policjanta, podam,
komu nale\
y oddać honory.
Policjanci występujący pojedynczo są zobowiązani do oddawania
honorów:
 1. Prezydentowi RP,
2. Marszałkom Sejmu i Senatu,
3. Prezesowi Rady Ministrów,
4. Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji,
5. Komendantowi Głównemu Policji,
6. przeło\
onym, starszym i równym stopniem,
7. fladze państwowej oraz banderze wojennej podczas wchodzenia na okręt
i schodzenia z okrętu,
8. przed Grobem Nieznanego śołnierza,
9. symbolom i miejscom upamiętniającym bohaterską walkę i męczeństwo
narodu polskiego i innych narodów, jeśli są tam wystawione posterunki
honorowe,
11
10. w czasie uroczystości pogrzebowych z policyjną lub wojskową asystą ho-
norową 7.
Natomiast policjanci nie mają obowiązku oddawania honorów
w czasie:
 1. przechodzenia przez jezdnię oraz mijania się w odległości większej ni\
około
15 kroków,
2. prowadzenia pojazdów lub obsługiwania maszyn i urządzeń,
3. bezpośredniego udziału w akcjach ratowniczych, udzielania pomocy poszko-
dowanym oraz przy zabezpieczeniu (ochronie) miejsc wypadków,
4. legitymowania, doprowadzania i konwojowania osób oraz uczestniczenia
w innych interwencjach porządkowych,
5. przebywania w ośrodkach leczniczych (poradniach, punktach sanitarno-
-opatrunkowych, izbach chorych, szpitalach i sanatoriach),
6. przebywania w instytucjach, placówkach i miejscach publicznych (kinach,
teatrach, miejscach kultu religijnego, lokalach rozrywkowych i gastronomi-
cznych, na stadionach, w domach handlowych i usługowych, w środkach
komunikacji, podczas uczestnictwa w pogrzebach itp.),
7. przebywania w stołówkach, pijalniach, palarniach, czytelniach, poczekal-
niach, umywalniach (sanitariatach) i toaletach,
8. wykonywania prac porządkowo-gospodarczych,
9. wykonywania czynności słu\
bowych wymagających koncentracji uwagi na
innych osobach lub obiektach 8.
Policjanci oddają sobie honory w ró\
nych sytuacjach, zarówno w nakry-
ciu głowy, jak i bez nakrycia głowy, z bronią lub bez broni.
Honory oddawane są np.:
1) w miejscu, w nakryciu głowy,
2) miejscu, bez nakrycia głowy,
3) w marszu, w nakryciu głowy,
4) w marszu, bez nakrycia głowy.
Przedstawione sytuacje będą najczęściej spotykane podczas pełnienia
codziennej słu\
by policjanta prewencji. Nale\
y równie\
zaznaczyć fakt, i\

w policji najczęściej u\
ywaną bronią jest broń osobista (tzn. pistolet typu P-64,
Glock, Walther), która jest noszona przy pasie głównym, dlatego zostanie opisa-
ne tylko oddanie honorów bez broni.
Oddawanie honoru w miejscu, w nakryciu głowy. W takiej sytuacji
policjant oddaje honor, salutując w postawie zasadniczej.  Z chwilą zbli\
ania się
przeło\
onego na trzy kroki zwraca się w jego stronę i frontuje, podnosząc
szybkim ruchem do daszka czapki prawą rękę tak uło\
oną, aby przedramię oraz
złączone palce  wskazujący i środkowy  tworzyły linię prostą, pozostałe palce
dłoni są zło\
one i przyciśnięte kciukiem. Wystającą część palca środkowego 
7
Regulamin ogólny i musztry Policji, dz. cyt., s. 11.
8
Tam\
e.
12
składa do brzegu daszka czapki nad kątem prawego oka, dłoń jest zwrócona ku
przodowi, łokieć zaś skierowany w dół i na prawo skos.
Gdy przeło\
ony minie policjanta, kończy on salutowanie, opuszczając
szybkim ruchem rękę do poło\
enia w postawie zasadniczej, z jednoczesnym
zwrotem głowy na wprost, po czym przyjmuje postawę swobodną 9.
 Oddawanie honoru w miejscu, bez nakrycia głowy [pogrubienie
autora]. Policjant przyjmuje postawę zasadniczą, frontuje i wykonuje skłon gło-
wy. Po podejściu do przeło\
onego oraz przed odejściem od niego oddaje honory
przez przyjęcie postawy zasadniczej i skłon głowy 10.
 Oddawanie honoru w marszu, w nakryciu głowy [pogrubienie auto-
ra]. W takiej sytuacji policjant salutuje z jednoczesnym zwróceniem głowy
w stronę przeło\
onego, po czym lewa ręka przyło\
ona lekko do uda pozostaje
nieruchoma. Palce ręki są złączone i wyprostowane. Salutowanie rozpoczyna
trzy kroki przed przeło\
onym, a kończy po minięciu go. Podczas wyprzedzania
rozpoczyna salutowanie w momencie zrównania się z przeło\
onym, a kończy po
przejściu trzech kroków. Je\
eli przeło\
ony wyprzedza policjanta, ten zaczyna
salutować w chwili zrównania się z nim, a kończy po przejściu trzech
kroków 11.
 Oddawanie honoru w marszu, bez nakrycia głowy [pogrubienie
autora]. W tej sytuacji policjant wykonuje skłon głowy w kierunku przeło\
onego
w odległości trzech kroków. Obie ręce ma opuszczone  jak w postawie
zasadniczej.
W sytuacji kiedy policjant ma obie ręce zajęte lub prawą rękę niesprawną,
oddanie honoru w miejscu odbywa się poprzez przyjęcie postawy zasadniczej,
policjant frontuje w stronę przeło\
onego, wykonując skłon głowy. Natomiast
oddając honor w marszu, odwraca głowę w stronę przeło\
onego i wykonuje
skłon w odległości trzech kroków przed nim. W sytuacji kiedy policjant biegnie,
przed oddaniem honoru powinien przejść do kroku zwykłego.
Policjant przyjmujący honory (przeło\
ony, wy\
szy stopniem) ma obowią-
zek odpowiedzieć na nie w sposób przyjęty w regulaminie.
W miejscach pracy (w pomieszczeniach słu\
bowych) honory oddaje się
przeło\
onym (starszym stopniem) przez powstanie, przyjęcie postawy zasad-
niczej i skłon głowy  tylko podczas ich pierwszego przybycia 12.
 Je\
eli policjant zna przeło\
onego (starszego stopniem) występującego
w ubiorze cywilnym, oddaje mu honory zgodnie z przepisami. Podwładny
(młodszy stopniem) będący w ubiorze cywilnym, pozdrawia przeło\
onych
(starszych stopniem, znajomych) w sposób przyjęty w środowisku cywilnym 13.
9
Tam\
e, s. 42.
10
Tam\
e.
11
Tam\
e, s. 44.
12
Tam\
e, s. 10.
13
Tam\
e, s. 11.
13
W tym miejscu nale\
y opisać zbiorowe oddawanie honorów, które mo\
e
mieć miejsce podczas zajęć, odpraw, konferencji itp. z udziałem policjantów
(w ró\
nym stopniu i na ró\
nych stanowiskach), pracowników policji (pracowni-
ków cywilnych) oraz grup mieszanych. Kiedy na sali znajduje się grupa mie-
szana  policjanci i pracownicy policji  honory oddają oni na komendę  Panie,
panowie oficerowie (aspiranci, podoficerowie) , w zale\
ności, w jakich stop-
niach są obecni policjanci; kiedy natomiast przebywają tylko pracownicy policji
 na zapowiedz
 Panie, panowie . Grupa mieszana z udziałem szeregowych
policjantów oddaje honory na komendę  Proszę wstać . Kiedy występują sami
szeregowi policjanci, to podaje się komendę  Wstać, baczność . Na komendę
czy te\
zapowiedz
wszyscy obecni wstają i stają frontem do przeło\
onego (star-
szego stopniem), a policjanci powinni przyjąć postawę zasadniczą. Po wykona-
niu odpowiedniej komendy składa się meldunek, zgodnie z zasadami zale\
ności
słu\
bowych. Przeło\
ony po przyjęciu meldunku zezwala na przyjęcie postawy
swobodnej lub te\
postawy siedzącej słowami  Dziękuję . Zgromadzeni siadają
równocześnie z przeło\
onym lub na polecenie meldującego  Proszę siadać .
Kiedy zajęcia prowadzi osoba cywilna, to w chwili jej przybycia na salę,
do pomieszczenia podaje się komendę:  Panie, panowie oficerowie (aspiranci,
podoficerowie) ,  Panie, panowie, proszę wstać ,  Wstać, baczność w za-
le\
ności, kto przebywa w sali lub pomieszczeniu, zgodnie z opisanymi powy\
ej
sytuacjami.
Stosowne komendy do oddania honorów podaje się równie\
, gdy przeło-
\
ony lub osoba cywilna opuszczają pomieszczenie, w którym odbywała się
odprawa, konferencja lub zajęcia.
W grupie policjantów znajdujących się w wąskim przejściu pierwszy, który
zauwa\
y zbli\
ającego się przeło\
onego (starszego stopniem), powinien podać
komendę  Przejście ,  Prawa wolna lub  Lewa wolna . Następni, którzy idą
za nim, zatrzymują się i przepuszczają przechodzącego, oddając honory poprzez
frontowanie, co jest równoznaczne z przyjęciem postawy zasadniczej.
Komendy do oddania honoru nie podaje się:
1. po ogłoszeniu alarmu,
2. podczas ćwiczeń taktycznych,
3. na stanowiskach ogniowych w czasie strzelań,
4. w czasie prowadzenia akcji ratowniczych, na stanowiskach dowodzenia,
w obiektach łączności, a tak\
e w czasie wykonywania prac gospodarczych,
warsztatowych, magazynowych, pobierania i spo\
ywania posiłków,
5. w czasie odpoczynku,
6. w obiektach sportowych na terenie jednostki organizacyjnej14.
14
Tam\
e, s. 13.
14
4. Wzajemne zwracanie się policjantów
Wcześniej ju\
zostało zaznaczone, i\
w relacjach z przeło\
onym lub
starszym stopniem nale\
y zachować się z godnością, uprzejmie i taktownie.
W czasie rozmów słu\
bowych policjanci zwracając się do siebie, powinni u\
y-
wać słów  pan ,  pani , np.  Panie komisarzu ,  Pani komisarz . Wymie-
niając stopnie, powinni pomijać człony  nad- ,  pod- (np. nadkomisarz,
podinspektor) i tak, zwracając się do nadkomisarza, powinni mówić  Panie
komisarzu , do podinspektora   Panie inspektorze . Stopień starszego poste-
runkowego, nadinspektora i generalnego inspektora nale\
y wymieniać w peł-
nym brzmieniu. Natomiast kiedy policjant melduje się lub przedstawia, wymie-
nia swój stopień w pełnym brzmieniu, np.  Starszy sier\
ant Malinowski ,
 Podkomisarz Janowski .
Poza słu\
bą i w sytuacjach nieoficjalnych dopuszcza się inne formy zwra-
cania się do przeło\
onych lub starszych stopniem w zale\
ności od wzajemnych
relacji, ale nie mo\
na zapominać o zachowaniu godności i taktu.
 Policjanci zwracając się do przeło\
onych i starszych stopniem, przyjmu-
ją postawę zasadniczą i oddają honory. Stosownie do miejsc, w których przeby-
wają, przeło\
eni zezwalają na przyjęcie postawy swobodnej. W czasie ćwiczeń
(szkolenia, obsługa urządzeń) policjant, zwracając się do przeło\
onego, nie
zmienia pozycji lub przyjmuje taką jak przeło\
ony.
Podczas witania lub \
egnania przeło\
ony (starszy stopniem), podając
rękę, mo\
e u\
yć zwrotu  Czołem lub  Czołem, panie komisarzu , wówczas
podwładny (młodszy stopniem) odpowiada tak\
e  Czołem lub  Czołem, pa-
nie inspektorze (komendancie, ministrze) , a następnie salutuje.
Policjant, chcąc zwrócić się do innego policjanta przebywającego w obec-
ności przeło\
onego (starszego stopniem), u\
ywa zwrotu np.  Panie inspekto-
rze, proszę o pozwolenie zwrócenia się do pana aspiranta Michalskiego .
W odpowiedzi na polecenia przeło\
onego lub starszego stopniem poli-
cjant odpowiada twierdząco, np.  Tak jest ,  Zrozumiałem , lub przecząco 
 Nie zrozumiałem . W przypadku kiedy polecenie jest niejasne, policjant
przyjmujący je prosi o jego powtórzenie 15.
Powy\
sze zasady nie obowiązują w miejscach, okolicznościach i wypad-
kach uzasadniających specyfikę wykonywania czynności wymagających kon-
centracji uwagi lub natychmiastowego działania.
15
Tam\
e, s. 15.
15
5. Składanie meldunku przez policjanta
Na początek wyjaśnijmy pokrótce, co to jest meldunek:  meldunek jest to
zwięzła informacja, którą składa podwładny przeło\
onemu 16.
Informacja ta powinna zawierać tytuł i stopień przeło\
onego, własne sta-
nowisko, stopień, nazwisko i cel przybycia, np.:  Panie komisarzu  dowód-
ca plutonu 4. post. Kowalski melduje pluton gotowy do zajęć ,  Panie
komisarzu, post. Kowalski melduje się z zapytaniem .
 Meldunek składa się przede wszystkim w następujących sytuacjach
[pogrubienie autora]:
1. w wypadku przybycia przeło\
onego do jednostki lub pododdziału (na
zajęcia, odprawę itp.);
2. podczas pełnienia słu\
by dy\
urnej  w czasie pierwszego przybycia prze-
ło\
onego w danym dniu oraz dodatkowo w sprawach określonych w instruk-
cji słu\
by dy\
urnej;
3. na zbiórce jednostki (pododdziału) oraz w czasie witania osób przez kom-
panię honorową;
4. po przybyciu do przeło\
onego (starszego)  o celu przybycia;
5. podczas obejmowania i zdawania słu\
by;
6. po wykonaniu polecenia (rozkazu) lub decyzji 17.
Kiedy znamy przeło\
onych, nale\
y im zło\
yć meldunek, natomiast osobom
nieznanym nale\
y się przedstawić, wymieniając stanowisko, stopień i nazwisko.
Podczas słu\
bowego przedstawiania się nale\
y podać przeło\
onemu (star-
szemu stopniem), który nie zna podwładnego (młodszego stopniem), swoje
stanowisko, stopień i nazwisko. Przeło\
ony (starszy stopniem) kiedy nie ma
pewności, \
e jest znany, postępuje w podobny sposób.
W słu\
bowych rozmowach telefonicznych policjanci wzajemnie przedsta-
wiają się, podając stopień, nazwisko i swoje stanowisko, np.  Dy\
urny kom-
panii post. Jan Nowak ,  Dy\
urny Komendy Miejskiej Policji w Słupsku
asp. Jan Kowalski . Na początku rozmowy z przeło\
onym policjant powinien
u\
yć zwrotu  Melduję się panie komendancie , a po zakończeniu rozmowy
odpowiedzieć  Dziękuję ,  Wykonuję ,  Odmeldowuję się .
16
Tam\
e.
17
Tam\
e, s. 16.
16
6. Przyjmowanie postawy zasadniczej i swobodnej
Warto wyjaśnić pojęcia  postawa zasadnicza i  postawa swobodna .
Postawa zasadnicza  to pozycja przyjmowana przez policjantów do
wykonania nakazanych czynności lub do wystąpień słu\
bowych.
W postawie zasadniczej policjant stoi nieruchomo. Cię\
ar ciała spoczywa
równomiernie na obu stopach. Pięty są złączone, stopy zaś rozwarte na szero-
kość środkowej części podeszwy buta. Nogi w kolanach wyprostowane, mięśnie
nóg lekko naprę\
one. Tułów wyprostowany, brzuch lekko wciągnięty, ramiona
cofnięte  na jednakowej wysokości i równolegle do linii frontu. Ręce opuszczo-
ne i wyprostowane w łokciach. Palce zwarte i wyprostowane, palec środkowy
uło\
ony wzdłu\
szwu spodni (spódnicy). Głowa podniesiona, wzrok skierowany
na wprost, usta zamknięte.
Policjant przyjmuje postawę zasadniczą na komendę  Baczność oraz
bez tej komendy w następujących przypadkach:
 a) na zapowiedz
komendy nie poprzedzonej komendą  Baczność ;
b) po wykonaniu komendy  Zbiórka ;
c) wydawania lub przyjmowania rozkazów;
d) składania meldunku i przedstawiania się;
e) oddawania honorów w miejscu;
f) podawania komend w miejscu 18.
 Postawa swobodna [pogrubienie autora]  to pozycja umo\
liwiająca
policjantowi częściowy odpoczynek podczas wykonywania regulaminowych
czynności i wystąpień słu\
bowych. Przyjmuje się ją na komendę  Spocznij
oraz samoczynnie w sytuacjach określonych w regulaminach, np. po odliczeniu.
Na komendę  Spocznij policjant energicznie wysuwa lewą nogę w lewo
w skos na odległość równą połowie długości stopy. Cię\
ar ciała spoczywa na
prawej nodze. Ręce są opuszczone swobodnie, palce uło\
one dowolnie. Poli-
cjant ma swobodę ruchów, lecz nie wolno mu rozmawiać w szyku (je\
eli w nim
występuje). W razie potrzeby poprawia umundurowanie i oporządzenie, a tak\
e
równanie i krycie (je\
eli występuje w szyku). Je\
eli przez dłu\
szy czas pozo-
staje w postawie swobodnej, mo\
e zmienić poło\
enie nóg w ten sposób, \
e cofa
lewą do prawej, a następnie wysuwa prawą i odwrotnie.
Ponadto na wystąpieniach indywidualnych oraz w szyku podczas zajęć
bez broni policjant mo\
e  wykonawszy komendę  Spocznij w sposób wy\
ej
opisany  przyjmować postawę swobodną w rozkroku oraz krzy\
ować ręce z ty-
łu tułowia. Za zezwoleniem dowódcy mo\
e tak\
e chwilowo opuścić szyk 19.
Postawy zasadniczej i swobodnej policjant będzie się uczył w czasie ćwi-
czeń zwanych musztrą. Musztra to  ćwiczenia, które uczą, jak przyjmować
18
Tam\
e, s. 26.
19
Tam\
e, s. 29.
17
postawę zasadniczą i swobodną, oddawać honory, poruszać się z bronią i bez
broni, formować szyki oraz zachowywać się w szyku i poza nim 20.
Rodzaje musztry:
 musztra indywidualna  przygotowująca policjanta do wystąpień słu\
bo-
wych oraz do działań w zespole,
 musztra zespołowa  przygotowująca pododdziały i oddziały do wystąpień
słu\
bowych, a tak\
e do działań w szyku pieszym i z pojazdami.
Pododdziały i oddziały policyjne występują i działają w odpowiednich
ugrupowaniach lub szykach. Ugrupowanie jest to ustawienie policyjnych pod-
oddziałów, oddziałów pieszych lub oddziałów z pojazdami w szyku odpowie-
dnim do wykonywania określonych czynności, frontem w kierunku wyznaczo-
nym przez dowódcę, a tak\
e w ustalonych odstępach i odległościach.
Mo\
na rozró\
nić ugrupowania:
 rozwinięte  to ustawienie pododdziału lub pododdziałów w linii prostej,
frontem w jednym kierunku, w nakazanych szykach, w odstępach określo-
nych w regulaminie lub rozkazem dowódcy,
 marszowe  to ustawienie pododdziału lub pododdziałów w kolumnach do
marszu.
Szyk jest to ustawienie policyjnego pododdziału lub pododdziałów do
wspólnego wykonywania czynności  w ugrupowaniu rozwiniętym lub marszo-
wym, np. szereg, rząd.
Szereg jest to szyk, w którym policjanci stoją obok siebie w odstępie
równym szerokości dłoni, mierzonym na wysokości łokcia, w linii prostej,
frontem w jednym kierunku.
Dwuszereg jest to szyk, w którym dwa szeregi policjantów stoją jeden za
drugim, frontem w jedną stronę, w odległości około 1,2 m i gdzie policjanci
drugiego szeregu kryją swoich poprzedników.
Kolumna jest to szyk, w którym policjanci stoją frontem w jednym
kierunku, jeden za drugim, w odległości 1,2 m, w takim ustawieniu tworzą rząd
lub dwa rzędy stojące obok siebie w odstępie szerokości dłoni, tworząc kolumnę
dwójkową. W zale\
ności od potrzeb mo\
na utworzyć kolumnę trójkową lub
czwórkową.
20
Tam\
e, s. 20.
18
7. Zachowanie się policjanta w szyku
Policjant znajdujący się w szyku nie mo\
e bez pozwolenia przeło\
onego
(starszego stopniem) rozmawiać, jeść, pić, występować z szyku; mo\
e wystąpić
z szyku tylko na wezwanie przeło\
onego (starszego stopniem).
Kiedy pododdział stoi w dwuszeregu i wywołany policjant znajduje się
w pierwszym szeregu, przyjmuje on postawę zasadniczą i odpowiada  Jestem .
Następnie na komendę  Wystąp wychodzi trzy kroki na wprost i staje w posta-
wie zasadniczej. Na jego miejsce wstępuje policjant stojący za nim w drugim
szeregu. Na komendę  Wstąp wywołany policjant robi w tył zwrot i wraca do
szyku na swoje miejsce, natomiast policjant, który wstąpił na jego miejsce,
wraca do drugiego szeregu.
Policjant wywołany z drugiego szeregu musi dać znać stojącemu przed
nim, w pierwszym szeregu, poprzez dotknięcie jego ramienia, aby ten mu
zwolnił przejście. Na ten znak policjant z pierwszego szeregu występuje prawą
nogą w skos do przodu. Po przejściu policjanta wywołanego wraca na swoje
miejsce. Takie same czynności musi powtórzyć, kiedy wywołany policjant wra-
ca do szyku.
W sytuacji kiedy pododdział stoi w szyku marszowym, wywołany poli-
cjant z trzeciego i dalszego szeregu występuje za plecy policjantów stojących
w tym samym szeregu i przechodzi na prawe skrzydło swojej kolumny (lub na
stronę wskazaną przez dowódcę), a następnie maszeruje wzdłu\
kolumny i po
zrównaniu się z pierwszym szeregiem występuje trzy kroki do przodu. Po ko-
mendzie  Wstąp policjant wywołany wraca na swoje miejsce w szyku tą sa-
mą drogą. Policjanci stojący w pierwszym i drugim szeregu występują na
podobnych zasadach jak policjanci występujący z dwuszeregu.
Na komendę  Do mnie policjant, który nie znajduje się w szyku, pod-
chodzi najkrótszą drogą do przeło\
onego i stając trzy kroki przed nim, melduje
swoje przybycie, np.  Panie komisarzu, posterunkowy Kowalski melduje się
na rozkaz . Natomiast je\
eli przeło\
ony nie zatrzyma się, wywołany policjant
powinien maszerować po jego lewej stronie na tej samej wysokości i zameldo-
wać się w czasie marszu.
Komendy  Wystąp i  Wstąp mo\
na podać równie\
grupie policjantów.
19
8. Ceremoniał policyjny
Zarządzenie nr 15 Komendanta Głównego Policji z dnia 30 lipca 1998 r.
w sprawie metod i form organizacji oraz przebiegu uroczystości policyjnych
zwane Ceremoniałem policyjnym jest ściśle powiązane z innymi regulamina-
mi policyjnymi, jest ich rozwinięciem. A
ączy w sobie codzienny trud policjanta
z podniosłymi momentami w \
yciu Policji i społeczeństwa, w którym policjant
\
yje i słu\
y. Jak wynika ze wstępu ww. zarządzenia, Ceremoniał  przedstawia
(& ) jednolitą formę organizacyjną i systematyzuje zasady przeprowadzania tych
uroczystości. Podaje indywidualne i zespołowe sposoby zachowania się poli-
cjantów i osób cywilnych uczestniczących w uroczystościach policyjnych 21.
Uroczystości zawarte w Ceremoniale policyjnym zostały podzielone na
sześć rozdziałów:
1. Policyjne ceremonie ogólne:
1) Podjęcie słu\
by w Policji,
2) Ślubowanie,
3) Mianowanie policjanta na stałe,
4) Wręczenie orderów, odznaczeń i aktów mianowania w Policji,
5) Wręczanie wyró\
nień w przypadkach szczególnych,
6) Wpisanie do księgi pamięci,
7) Uhonorowanie policjanta z okazji ukończenia szkoły,
8) Uhonorowanie policjanta z okazji jubileuszu słu\
by i rocznicy urodzin,
9) Zdawanie i obejmowanie stanowisk słu\
bowych,
10) Po\
egnanie policjanta odchodzącego na emeryturę,
11) Inauguracja roku akademickiego WSPol.,
12) Zakończenie roku akademickiego WSPol.,
13) Zakończenie kursu w szkołach i ośrodkach szkolenia Policji.
2. Szczegółowe ceremonie policyjne:
1) Ogólne zasady postępowania z flagą państwową i sztandarem,
2) Uroczysty apel,
3) Nadanie imienia jednostce Policji,
4) Wręczenie sztandaru jednostce Policji,
5) Po\
egnanie sztandaru,
6) Przekazanie sztandaru,
7) Apel poległych,
8) Składanie wieńców,
9) Odsłanianie pomników, tablic pamiątkowych,
10) Pogrzeb policjanta z asystą policyjną,
11) Pogrzeb policjanta bez asysty policyjnej.
21
Ceremoniał policyjny, Warszawa 1998, s. 7.
20
3. Ceremonie związane z uroczystościami państwowymi i resortowymi:
1) Ceremonie organizowane w święta państwowe i resortowe,
2) Ceremonie organizowane w przededniu świąt państwowych i resortowych,
3) Ceremonie w święta państwowe i resortowe organizowane w oddziałach
i pododdziałach zwartych policji,
4) Ceremonia podniesienia i opuszczenia bandery, flagi Policji i gali bande-
rowej na jednostkach pływających oraz przed siedzibami komisariatów
wodnych Policji.
4. Wizyty:
1) Wizyty przedstawicieli najwy\
szych władz państwowych,
2) Wizyty delegacji zagranicznych,
3) Wizyty delegacji cywilnych.
5. Ceremoniał promocji na pierwszy stopień oficerski.
6. Udział policji w uroczystościach religijnych z zachowaniem obrządku wy-
znaniowego:
1) Zasady ogólne,
2) Indywidualny udział policjantów w uroczystościach religijnych,
3) Zespołowy udział policjantów w uroczystościach religijnych.
Ka\
da z wymienionych uroczystości jest opisana dokładnie i jasno. Czy-
tając treści Ceremoniału policyjnego, policjant będzie wiedział, jak ma się za
chować podczas danej uroczystości, w której będzie brał udział. Jednak mimo
jasności zapisów większość policjantów ma trudności z odpowiednim zachowa-
niem się np. podczas uroczystości religijnych, występując w mundurze. W zwią-
zku z powy\
szym nale\
y pokrótce wyjaśnić, na czym polega udział policjanta
w takich uroczystościach, gdy występuje indywidualnie i gdy występuje jako
oficjalna delegacja Policji, oraz jak wygląda zespołowy udział policjanta w tych
uroczystościach.
Wa\
ną zasadą uczestnictwa policjantów w uroczystościach religijnych,
zgodnie z normami prawnymi Konstytucji RP, jest, aby udział w tych uroczy-
stościach był dobrowolny.
Policjant występujący w mundurze, a biorący indywidualnie udział w uro-
czystości z zastosowaniem obrządku wyznaniowego, np. mszy św., zachowuje
się na ogólnych zasadach przyjętych dla danego kościoła. Gdy wchodzi do
kościoła, zdejmuje nakrycie głowy.
Natomiast kiedy policjant bierze udział w uroczystościach religijnych,
występując w mundurze jako oficjalna delegacja Policji, w momencie kiedy
wierni, podczas podniesienia Najświętszego Sakramentu klęczą, policjant pozo-
staje w pozycji stojącej, przyjmując postawę zasadniczą. Gdy wchodzi do koś-
cioła, zdejmuje nakrycie głowy.
Je\
eli w uroczystości religijnej bierze udział poczet sztandarowy, kompa-
nia honorowa i orkiestra, na 15 minut przed rozpoczęciem mszy św. powinni
przybyć jej uczestnicy, na 10 minut przed jej rozpoczęciem zajmuje miejsce
orkiestra, a na 5 minut przed jej rozpoczęciem dowódca kompanii honorowej
21
wprowadza do kościoła kompanię. Policjanci występujący w poczcie sztandaro-
wym i w kompanii honorowej wchodzą do kościoła w nakryciu głowy. Z chwi-
lą, kiedy dowódca kompanii uka\
e się w świątyni, trębacze grają hasło. Dowód-
ca kompanii po wejściu do kościoła pocztu sztandarowego i kompanii i usta-
wieniu jej w kolumnie lub szyku rozwiniętym wydaje umiarkowanym tonem
komendy:  Baczność ,  Na prawo patrz , a w kompanii uzbrojonej w kara-
biny typu  KSS :  Baczność ,  Na ramię broń ,  Prezentuj broń ,  Na
prawo patrz . Po dojściu prowadzącego mszę św. (celebransa) do ołtarza
dowódca kompanii wydaje komendy:  Baczność ,  Spocznij , a w kompanii
uzbrojonej w karabiny typu  KSS :  Baczność ,  Na ramię broń ,  Do nogi
broń ,  Spocznij . W tej postawie pozostają do momentu, kiedy kapelan lub
diakon podejdzie do mikrofonu, aby odczytać słowa ewangelii. Kiedy ustaną
słowa pieśni przed ewangelią, sygnalista gra hasło  Baczność , a dowódca
kompanii honorowej podaje komendę  Baczność . Na zakończenie czytania
ewangelii, po słowach  Chwała Tobie, Chryste , sygnalista wykonuje hasło
 Spocznij , a dowódca kompanii honorowej podaje komendę  Spocznij .
Następnie, kiedy wierni klękają podczas podniesienia Najświętszego
Sakramentu, po słowach kapłana  (& ) i krwią naszego Pana Jezusa
Chrystusa sygnalista gra hasło  Baczność , dowódca kompanii honorowej
wydaje komendy:  Baczność ,  Na prawo patrz , a w kompanii uzbrojonej
w karabiny typu  KSS :  Baczność ,  Na ramię broń ,  Prezentuj broń ,
 Na prawo patrz . Następnie po słowach kapłana  To czyńcie na moją
pamiątkę sygnalista gra hasło  Spocznij , dowódca kompanii wydaje komen-
dy:  Baczność ,  Spocznij , a w kompanii uzbrojonej w karabiny typu  KSS :
 Baczność ,  Na ramię broń ,  Do nogi broń ,  Spocznij .
Podobne komendy będą wydawane przed komunią św. Po modlitwie
kapłana sygnalista gra hasło:  Baczność , dowódca kompanii honorowej wyda-
je komendy:  Baczność ,  Na prawo patrz , a w kompanii uzbrojonej w kara-
biny typu  KSS :  Baczność ,  Na ramię broń ,  Prezentuj broń ,  Na
prawo patrz . Następnie po słowach wiernych  (& ) a będzie uzdrowiona
dusza moja sygnalista gra hasło  Spocznij , dowódca kompanii wydaje
komendy:  Baczność ,  Spocznij , a w kompanii uzbrojonej w karabiny typu
 KSS :  Baczność ,  Na ramię broń ,  Do nogi broń ,  Spocznij .
Na zakończenie mszy św. przed błogosławieństwem sygnalista gra hasło
 Baczność , a dowódca kompanii honorowej wydaje komendę  Baczność . Po
odśpiewaniu pieśni na zakończenie mszy św. dowódca kompanii honorowej
powinien wyprowadzić sztandar wraz z kompanią honorową z kościoła,
wcześniej wydając odpowiednie komendy do przeformowania szyku i odma-
szerowania.
Celem ceremoniału jest jednoczenie środowiska policyjnego. Ma on wy-
kształcić w policjantach poczucie dumy i satysfakcji z przynale\
ności do for-
macji, jaką jest Policja. Słu\
y on budowaniu podniosłej, uroczystej i pełnej
powagi atmosfery, a tak\
e piękna uroczystości policyjnych. Ceremonia jest
22
zbiorem zasad ukształtowanych historycznie i w swojej symbolice i treści chce
nawiązać do wieloletnich i szlachetnych tradycji narodowych.
 Prze\
ycia moralne, estetyczne i emocjonalna strona ceremonii policyj-
nych rozbudzają duchowe wartości i wywierają trwały wpływ wychowawczy na
wszystkich jej uczestników 22.
Zasady Ceremoniału policyjnego nale\
y stosować odpowiednio do pa-
nujących lokalnych warunków i mo\
liwości, przy zachowaniu ogólnych wska-
zówek. Przy organizacji uroczystości policyjnej nale\
y pamiętać o wzorowej
organizacji jej przebiegu, a tak\
e o nienagannej prezencji policjantów i podod-
działów biorących w niej udział.
9. Zasady etyki zawodowej
Na zakończenie zajmiemy się nieodłącznym elementem dobrego zacho-
wania się policjanta wobec społeczeństwa, przeło\
onych, wobec siebie nawza-
jem, czyli etyką zawodową policjanta.
Policja jest swoistym środowiskiem, tworzy specyficzną grupę pełniącą
słu\
bę dla społeczeństwa, którą w du\
ej mierze wią\
e występowanie obycza-
jów i etyki.
Oprócz stosowania zasad etyki zawodowej policjant jest zobowiązany do
przestrzegania chyba najwa\
niejszych norm moralnych, jakie są zawarte w ro-
cie ślubowania. Ka\
da osoba w momencie, kiedy jest przyjmowana do słu\
by
w policji, składa ślubowanie. Odbywa się to podczas uroczystego apelu jednost-
ki, w obecności kierownictwa, kolegów i zaproszonych gości. Ślubowanie jest
składane na sztandar jednostki. Słowa roty ślubowania zostają wypowiedziane
przez ka\
dego z nowo przyjętych policjantów.
Słowa roty ślubowania policjanta brzmią:
Ja, obywatel Rzeczypospolitej Polskiej, świadom podejmowanych obowiąz-
ków policjanta, ślubuję: słu\
yć wiernie Narodowi, chronić ustanowiony Konstytucją
Rzeczypospolitej Polskiej porządek prawny, strzec bezpieczeństwa Państwa i jego
obywateli, nawet z nara\
eniem \
ycia. Wykonując powierzone mi zadania, ślubuję
pilnie przestrzegać prawa, dochować wierności konstytucyjnym organom Rzeczypo-
spolitej Polskiej, przestrzegać dyscypliny słu\
bowej oraz wykonywać rozkazy przeło-
\
onych. Ślubuję strzec tajemnicy państwowej i słu\
bowej, a tak\
e honoru, godności
i dobrego imienia słu\
by oraz przestrzegać zasad etyki zawodowej23.
22
Tam\
e.
23
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r. Nr 43,
poz. 277 z póz
n. zm.), art. 27.
23
O etyce mo\
na mówić,  \
e jest ogółem ocen i norm moralnych przyjętych
w danej epoce i zbiorowości społecznej, jest dyscypliną naukową. Etyka jest
filozoficzną dyscypliną związaną z istotą powinności moralnej, wyjaśnieniem
rzeczywistości moralnego działania, genezy dobra i zła oraz sposobami prze-
zwycię\
enia zła 24.
Etyka zawodowa często występuje w formie kodeksu etycznego danego
zawodu, gdzie opisany jest ideał akceptowany przez społeczeństwo. Jak to ujęła
Ija Lazari-Pawłowska,  etyka zawodowa występuje w postaci norm instytucjo-
nalizowanych (kodeksy, przysięgi, ślubowania) oraz norm formułowanych jako
indywidualne propozycje, luz
ne lub stanowiące uporządkowany zespół po-
stulatów 25.
Jak wynika z powy\
szego, ka\
da grupa społeczna ma swój swoisty ko-
deks etyczny. Od policji, jako słu\
by dla społeczeństwa, wymaga się, aby była
pomocna dla ludzi, broniła ich dobra, a jednocześnie, aby sama postępowała
z godnością i w zaufaniu społeczeństwa, aby przestrzegała określonych dla niej
zasad etycznych.
Od początku istnienia policji są określone zasady etyki, którymi powinien
kierować się ka\
dy policjant będący zarówno w słu\
bie, jak i poza nią. W okre-
sie międzywojennym kodeks etyczny mówił, aby policjant:
 1. nie łamał prawa,
2. nie kłamał,
3. nie był stronniczy,
4. nie ulegał korupcji,
5. nie naruszał godności osobistej,
6. nie nadu\
ywał siły i przemocy,
7. nie działał wbrew legalnej władzy,
8. nie nadu\
ywał zaufania,
9. nie dawał złego przykładu 26.
Współczesny policjant ma równie\
taki kodeks etyczny, który jest ujęty
w Zarządzeniu nr 805 Komendanta Głównego Policji z dnia 31 grudnia 2003 r.
w sprawie  Zasad etyki zawodowej policjanta . Zasady etyki zawodowej poli-
cjanta są zawarte w 21 artykułach (punktach) i przedstawiają się następująco:
ż 1
1. Zasady etyki zawodowej policjanta wynikają z ogólnych wartości i norm moral-
nych uwzględniających specyfikę zawodu policjanta.
2. Obowiązkiem policjanta jest przestrzeganie zasad etyki zawodowej.
ż 2
W sytuacjach nieuregulowanych przepisami prawa lub nieujętych w niniejszych zasa-
dach etyki zawodowej policjant powinien kierować się zasadami współ\
ycia społecz-
24
M. Stefański, Portret własny policjanta, czyli dylematy etycznych postaw, Słupsk
1996, s. 6.
25
I. Lazari-Pawłowska, Etyka  pisma wybrane, Kraków 1992, s. 84.
26
M. Stefański, dz. cyt., s. 10.
24
nego i postępować tak, aby jego działania mogły być przykładem praworządności
i prowadziły do pogłębiania społecznego zaufania do Policji.
ż 3
Policjant powinien wykonywać czynności słu\
bowe według najlepszej woli i wiedzy,
z nale\
ytą uczciwością, rzetelnością, wykazując się odpowiedzialnością, odwagą
i ofiarnością.
ż 4
Policjant we wszystkich swoich działaniach ma obowiązek poszanowania godności
ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka, w szczególności wyra\
ający
się w:
1) respektowaniu prawa ka\
dego człowieka do \
ycia;
2) zakazie inicjowania, stosowania i tolerowania tortur bądz
nieludzkiego lub poni-
\
ającego traktowania albo karania.
ż 5
Policjant, podejmując decyzję o u\
yciu broni palnej lub zastosowaniu środków przy-
musu bezpośredniego, powinien zachować szczególną rozwagę i stale mieć na
uwadze charakter tych środków.
ż 6
Postępowanie policjanta w kontaktach z ludz
mi powinna cechować \
yczliwość oraz
bezstronność wykluczająca uprzedzenia rasowe, narodowościowe, wyznaniowe,
polityczne, światopoglądowe lub wynikające z innych przyczyn.
ż 7
Policjant powinien przestrzegać zasad poprawnego zachowania, kultury osobistej
i dbać o schludny wygląd.
ż 8
Wykonując zadania słu\
bowe, policjant powinien dostosowywać swoje zachowanie
do sytuacji i cech osób uczestniczących w zdarzeniu, w szczególności wieku, płci,
narodowości i wyznania, a tak\
e uwzględniać uzasadnione potrzeby tych osób.
ż 9
W trakcie wykonywania czynności słu\
bowych policjant powinien zachować szcze-
gólną wra\
liwość i takt w stosunku do ofiar przestępstwa lub innego zdarzenia,
udzielać im mo\
liwie wszechstronnej pomocy, a tak\
e dbać o zachowanie dyskrecji.
ż 10
Zawiadamiając osobę o zamachu na jej dobra lub przekazując najbli\
szej rodzinie
wiadomość dotyczącą osoby bliskiej, która stała się ofiarą przestępstwa lub innego
zdarzenia, policjant powinien zachować takt.
ż 11
Policjant jako funkcjonariusz publiczny powinien wystrzegać się korupcji w ka\
dej
postaci oraz zwalczać wszelkie jej przejawy.
ż 12
Policjant nie mo\
e wykorzystywać swojego zawodu do celów prywatnych, a w szcze-
gólności nie mo\
e wykorzystywać informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem
obowiązków słu\
bowych ani uzyskiwać informacji do tych celów przy u\
yciu słu\
bo-
wych metod.
ż 13
Policjant powinien zachować dyskrecję w odniesieniu do informacji mogących za-
szkodzić społecznie pojętemu dobru słu\
by lub dobremu imieniu osób uczestni-
czących w czynnościach podejmowanych przez policjanta.
25
ż 14
Stosunek policjanta do innych policjantów powinien być oparty na przestrzeganiu za-
sad poprawnego zachowania, poszanowania godności, a tak\
e tolerancji w zakresie
nienaruszającym porządku prawnego.
ż 15
Policjant powinien w miarę mo\
liwości udzielać pomocy innym policjantom w reali-
zacji zadań słu\
bowych oraz wspierać w rozwiązywaniu ich problemów osobistych.
ż 16
Przeło\
ony powinien dawać podwładnym przykład nienagannego zachowania,
w szczególności nie powinien nadu\
ywać stanowiska, funkcji, stopnia policyjnego
w celu poni\
enia podległego policjanta.
ż 17
Przeło\
ony powinien zapewnić podległym policjantom właściwe warunki wykonywa-
nia zadań i rozwoju zawodowego oraz dbać o atmosferę pracy i dobre stosunki
międzyludzkie.
ż 18
Kierując działaniami podległych policjantów, przeło\
ony powinien wydawać jasne
i zrozumiałe polecenia oraz inspirować i motywować ich do działania.
ż 19
Przeło\
ony, oceniając podległych policjantów, jest zobowiązany kierować się jasno
określonymi i znanymi im kryteriami oraz sprawiedliwością i obiektywizmem.
ż 20
Przeło\
ony powinien wysłuchać podwładnego w sprawach zawodowych i osobistych
oraz udzielić mu wsparcia bądz
pomocy, z zachowaniem dyskrecji.
ż 21
Policjant powinien rzetelnie wykonywać polecenia przeło\
onego oraz odnosić się do
niego z szacunkiem.
ż 22
Policjant powinien stale doskonalić i uzupełniać swoją wiedzę oraz umiejętności
zawodowe, a tak\
e dbać o sprawność fizyczną.
ż 23
Policjant powinien dbać o społeczny wizerunek Policji jako formacji, w której słu\
y,
i podejmować działania słu\
ące budowaniu zaufania do niej.
ż 24
Policjant nie powinien akceptować, tolerować ani lekcewa\
yć zachowań policjantów
naruszających prawo lub zasady etyki zawodowej.
26
Zakończenie
Jak ju\
zostało zaznaczone we wstępie, Policja jest instytucją, która
zgodnie z ustawą o Policji została powołana do ochrony mienia, wykrywania
przestępstw i wykroczeń oraz ścigania ich sprawców, a tak\
e do zapobiegania
przestępczości. Jest instytucją słu\
ącą społeczeństwu, współpracującą z nim
i chroniącą je przed niebezpieczeństwami.
Sam zawód policjanta jest zawodem specyficznym ze względu na jego
charakter. Jest zawodem trudnym, poddawanym ciągłej presji zarówno społecz-
nej, jak i presji przeło\
onego. Od policjanta domaga się, aby stał po stronie pra-
wa, wymagał egzekwowania tego prawa od innych, ale \
eby sam równie\
postę-
pował zgodnie z normami prawnymi.
Od czasu zmian ustrojowych, jakie miały miejsce w kraju, Policja rów-
nie\
się zmieniła, przechodziła swoistą transformację, zmienili się sami poli-
cjanci. Du\
y wpływ na te zmiany mają ludzie, którzy przychodzą do pracy. Są
lepiej wykształceni, pewniejsi siebie, mający jasno określone cele \
yciowe.
Jednak\
e nie ka\
demu z nich odpowiada praca w formie słu\
by na rzecz innych,
bez liczenia godzin pracy, w której ka\
dy podlega dyscyplinie. Nie ka\
demu te\

odpowiada praca w charakterze podwładnego, który musi wykonywać polecenia
i rozkazy oraz postępować zgodnie z regulaminami. Aby do Policji trafili ludzie
odpowiedni dla tej formacji, ma pomóc system doboru, który obowiązuje przy
rekrutacji do Policji. Od kandydata wymagana jest szeroka wiedza i dobra
sprawność fizyczna. Te aspekty sprawdzane są podczas testu wiedzy i testu
sprawności fizycznej. Taki system pozwoli na wyłonienie najlepszych
kandydatów, którzy będą dobrymi policjantami, spełniającymi wymagania
społeczeństwa.
27
Bibliografia
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jednolity: Dz.U. z 2007 r.
Nr 43, poz. 277 z póz
n. zm.).
Zarządzenie nr 21 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 maja 1993 r.
w sprawie funkcjonowania organizacji hierarchicznej w Policji.
Zarządzenie nr 11 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 maja 1998 r.
w sprawie wprowadzenia do u\
ytku słu\
bowego w Policji  Regulaminu ogól-
nego i musztry Policji .
Zarządzenie nr 15 Komendanta Głównego Policji z dnia 30 lipca 1998 r.
w sprawie metod i form organizacji oraz przebiegu uroczystości policyjnych.
Zarządzenie nr 805 Komendanta Głównego Policji z dnia 31 grudnia 2003 r.
w sprawie  Zasad etyki zawodowej policjanta .
Ceremoniał policyjny, Warszawa 1998.
Lazari-Pawłowska I., Etyka  pisma wybrane, Kraków 1992.
Regulamin ogólny i musztry Policji, Warszawa 1998.
Stefański M., Portret własny policjanta, czyli dylematy etycznych postaw,
Słupsk 1996.
28