Warstwy kroS
nieńskie
nad Sanem w Sanoku
Lokalizacja: 5494
województwo podkarpackie po-
wiat sanocki
gmina Sanok
miejscowoS
ć Sanok  Biała Góra
Rejon geograficzny:
Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
Pogórze R
rodkowobeskidzkie
Pogórze Bukowskie/Góry Słone
5492
Jednostka geologiczna:
Zewnętrzne Karpaty fliszowe
płaszczowina S
ląska
4586 4588
Lesko
Odsłonięcie formacji fliszowej nad Sanem w Białej Górze, bardzo ważnej jednostki litostratygraficznej, tak w jednostce
1 wobec braku innych, atrakcyjnych obiektów geologicznych S
ląskiej, jak i w niedalekiej, sąsiedniej od północy jednostce
na terenie Sanoka, jest w tym obszarze ważnym obiek- skolskiej i należą do starszej, dolnej częS
ci jej profilu.
tem geoturystycznym o wysokich walorach naukowych Piaskowce słabo zwięzłe i rozsypliwe, charakteryzują
i dydaktycznych. Wkraczając na wychodzący z centrum mia- się silną wapnistoS
cią oraz znaczną zawartoS
cią drobnych
sta ku północy czerwony szlak turystyczny prowadzący przez blaszek muskowitu. Mikę najlepiej widać na przełamach ob-
Góry Słone i Pogórze Przemyskie do PrzemyS
la i kierując serwowanych pod słońce i na powierzchniach warstwowań.
się za mostem na Sanie do położonego nad rzeką znane- W przekrojach szarych i szaro beżowych ławic, osiągających
go skansenu budownictwa ludowego, trudno przeoczyć nawet 0,5 m gruboS
ci, widoczny jest drobnoziarnisty
odkrywkę, którą na długoS
ci około 20 metrów stanowi materiał ułożony w obrębie płaskiej laminacji równoległej,
ponad 6 metrowej wysokoS
ci stroma S
cianka nad drogą najwyrax
niejszej w górnych ich częS
ciach. W dolnych
prowadzącą do muzeum. Powstała ona w wyniku bocznej częS
ciach ławic miejscami słabo zaznacza się niewielki, stop-
erozji Sanu, który podciął tu wysunięty ku południowi cypel niowy spadek wielkoS
ci ziarn w obrębie struktur, tzw. uziar-
morfologiczny odchodzący od lesistego grzbietu górskie- nienia frakcjonalnego. Innymi, powszechnie występującymi
go, rozciągającego się na północny wschód od Sanoka. strukturami sedymentacyjnymi, są pogrązy w spągach ławic
Grzbiet ten budują głównie formacje wieku kredowego piaskowcowych, będące następstwem niestatecznego war- 2
tworzące strukturę fałdu Grabownicy  Załuża, którą w stwowania gęstoS
ciowego wynikającego z różnic gęstoS
ci w
niedalekim Międzybrodziu przecina przełomowa dolina powtarzającym się w profilu układzie warstw piaskowcowe-
Sanu o wyjątkowych walorach krajobrazowych. W kierunku go i ilastego osadu. Wszystkie opisane cechy litologiczne i
wschodnim S
cianka przechodzi w pozbawioną odsłonięć strukturalne ławic piaskowców wskazują na ich turbidytową
i poroS
niętą lasem stromą skarpę starego zakola koryta genezę. Są one osadami prądów zawiesinowych stanowiących
rzeki. W morfologii dna doliny, w wielu miejscach da się w najważniejszy rodzaj spływów grawitacyjnych, dostarczających
tym rejonie przeS
ledzić, ponad otaczającym koryto rzeki największą iloS
ć materiału okruchowego do fliszowego basenu
kamieńcem, przebieg skarp i spłaszczeń niższej terasy łęgowej karpackiego. Pomiędzy piaskowcami widoczne są cienkie
i wyższej terasy rędzinnej. Powierzchnię S
cianki tworzą wkładki szarych, wapnistych łupków. Grubołupliwe, miękkie, o
stropy ławic piaskowców należących do trzeciorzędowych, wewnętrznej laminacji podkreS
lonej ciemną barwą, zawierają
oligoceńskich, warstw kroS
nieńskich, budujących w rejonie cienkie wkładki drobnoziarnistych piaskowców i mułowców.
Sanoka wnętrze fałdowej struktury tektonicznej synkliny Cechy litologiczne warstw kroS
nieńskich decydują o ich małej
Brzozowa, jednej z kilku składających się tu na regio- odpornoS
ci na procesy wietrzenia i erozji. Sprawia to, że ich
nalną jednostkę centralnej depresji karpackiej. Warstwy dobre i duże odsłonięcia są rzadkie, a tym samym roS
nie ranga
zalegające pionowo, a miejscami w pozycji odwróconej, opisanego odsłonięcia przy skansenie.
należą do północno-wschodniego skrzydła tej struktury. Niewielka odległoS
ć obiektu od centrum miasta 3
Skały odsłaniające się w ponad 2 metrowym profilu re- bardzo atrakcyjnego turystycznie, łatwy dojazd, a także
prezentują typowe wykształcenie warstw kroS
nieńskich, położenie bezpoS
rednio przy trasie większoS
ci wycieczek
150
Krosno
Bircza
Sanok
odwiedzających programowo skansen w Sanoku sprawia, unit. In the Sanok area the Krosno Beds compose cores
iż opisany obiekt może spełniać ważną rolę w popularyzacji of several synclines.
nauk geologicznych i pełnić ją będzie jako chroniona prawem The main lithological variety is grey, calcareous sand-
forma stanowiska dokumentacyjnego. stone. The rock is fine-grained, brittle and easily disinte-
grating. Characteristic mineralogical components are fine
The Krosno Beds
muscovite flakes which glitter at the bedding and fracture
on the San River in Sanok
planes.
In the vicinity of red touristic trail from Sanok to Prze- Sandstone beds are intercalated by thin layers of grey,
myS
l, in the right bank of the San River, close to the center calcareous shales. Sedimentary structures observed in the
of Sanok town the rocks are exposed of so-called Krosno exposure document the turbidite genesis of flysch sediments
Beds  an important member of the Silesian Unit of the deposited from turbidity currents  a type of gravity flows
Flysch Carpathians in Poland. In a steep wall, directly responsible for supplying the most part of clastic material to
above the road and before the entrance to the famous the Carpathian flysch basin. Small number of good exposures
Skansen, the vertical flysch strata crop out. The succes- of the Krosno Beds is a consequence of their low resistance
sion is a part of northern limb of the Brzozów Anticline to weathering and erosion. Thus, the exposure is a valuable
and belongs to the lower, older part of the Oligocene geotouristic site of high scientific and educational values.
1
2 3
Autor karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:
Wybrana literatura: 153, 185, 210, 447
L. Jankowski (2005)
151