Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości
lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.
Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie
książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie
praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi
bÄ…dz
towarowymi ich właścicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte
w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej
odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne
naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION
nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe
z wykorzystania informacji zawartych w książce.
Redaktor prowadzący: Michał Mrowiec
Projekt okładki: Jan Paluch
Fotografia na okładce została wykorzystana za zgodą Shutterstock.com.
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. [phone]
e-mail: [e-mail]
WWW: http://sensus.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://sensus.pl/user/opinie?talnie
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
ISBN: 978-83-246-3534-4
Copyright © Helion 2012
Printed in Poland.
" Kup książkę " Księgarnia internetowa
" Poleć książkę " Lubię to! Nasza społeczność
" Oceń książkę
Spis tre ci
Zanim zaczniemy. Nauka, która stoi za magi 5
O autorze 9
Wst p 11
Rozdzia 1. Natr tny mit talentu 15
Przekonania stoj ce na drodze do rozwoju 19
Rozdzia 2. Mit talentu a rzeczywisto mistrzostwa 25
Czy przeciwnicy talentu to mentalni komuni ci? 30
Genialne dzieci: mit Mozarta 32
Czy nic poza treningiem nie ma znaczenia? 33
Kwestia predyspozycji 36
Jak wiczy ? 37
Rozdzia 3. Cechy celowego wiczenia 41
Cechy celowego wiczenia: specjalnie zaprojektowane dla rozwoju 43
Cechy celowego wiczenia: izolacja poszczególnych elementów 47
Cechy celowego wiczenia: mierzalno 53
Cechy celowego wiczenia: mo liwo wielokrotnego treningu 57
Cechy celowego wiczenia: celowe wiczenie to nieustanne wyzwanie 61
Kup książkę Poleć książkę
TALENT NIE I STNI EJE
Cechy celowego wiczenia: celowe wiczenie nie jest przyjemne 65
Cechy celowego wiczenia: trening w pe nym skupieniu 68
Cechy celowego wiczenia: g boka refleksja 72
Rozdzia 4. Rozwa ania na temat celowego wiczenia 77
Czym si ró ni ekspert od laika? 77
Dlaczego na wiecie nie ma samych ekspertów? 80
Czy trening mentalny mo e stanowi cz celowego wiczenia? 81
Mam 35 lat, rodzin , karier  czy celowe wiczenie nie jest dla mnie? 82
Rozdzia 5. Pu apki w drodze do mistrzostwa 83
Wykorzystaj cykl rozwoju umiej tno ci 86
Pu apka  pierwszego we wsi 86
Pu apka  mistrza wszystkiego i niczego zarazem 87
Pu apka  maniaka 88
Pu apka  uciekiniera 89
Inne mo liwe zagro enia 90
Rozdzia 6. Rodzic wspieraj cy celowe wiczenie u dziecka 93
Rozdzia 7. Celowe wiczenie z perspektywy mened era 99
Rozdzia 8. Ewolucja metod nauki 103
Ci g upi przodkowie? 103
Trening wci b dzie czyni mistrza 104
Raj hobbystów 105
Zako czenie. Droga do mistrzostwa... 109
Bibliografia 111
4
Kup książkę Poleć książkę
Rozdzia 4.
Rozwa ania
na temat
celowego wiczenia
Dyskusje dotycz ce celowego wiczenia i regu y 10 000 godzin
nale a oby dope ni o kilka istotnych kwestii. Ten rozdzia sta-
nowi wi c zbiór takich rozwa a i obserwacji.
Czym si ró ni ekspert od laika?
Jaki jest ko cowy efekt tego ca ego celowego wiczenia? Czym
si ró ni ekspert od laika? Co czeka na ko cu tej drogi? Ró nic
jest wiele, ale w ród kluczowych mo na wymieni :
1. Rozwini ta intuicja w dziedzinie, w której si jest
ekspertem  pisz c o intuicji, mam na my li nie jaki
bli ej niesprecyzowany, popularnopsychologiczny
konstrukt, znacz cy w rzeczywisto ci niewiele wi cej
Kup książkę Poleć książkę
TALENT NIE I STNI EJE
ni stwierdzenie:  tak mi si zdawa o . Mowa o intuicji
w uj ciu bada psychologicznych, czyli po prostu
zdolno ci bardzo szybkiego, zachodz cego poni ej progu
wiadomo ci odczytywania i interpretowania informacji
ze rodowiska. Taka intuicja uzale niona jest m.in. od
bogatego do wiadczenia w danym zakresie, które pozwala
na porównanie zastanej sytuacji z rozleg wewn trzn
baz danych i skutkuje dokonaniem odpowiedniej
interpretacji. Na przyk ad najlepsi sportowcy s w stanie
bardzo trafnie odczyta to, co zrobi zaraz ich przeciwnik,
jedynie obserwuj c pozycj cia a rywala, najlepsi
terapeuci cz sto po kilku zdaniach potrafi zdiagnozowa ,
w czym le y problem ich pacjentów itp.
2. Dostrzeganie i wyci ganie wniosków z czynników, które
s niezauwa alne dla laików  mówi c krótko: eksperci
wiedz , czego szuka i na co zwraca uwag oraz co wynika
z rzeczy, które zauwa yli. Potrafi wyselekcjonowa ,
z ogromnej masy dost pnych w danej sytuacji danych,
akurat te wzorce, które w konkretnym przypadku maj
znaczenie.
3. Perspektywa  eksperci wiedz , czego oczekiwa
w krótkim terminie, i mog skuteczniej przewidywa
rozwój sytuacji w d u szej perspektywie czasowej.
Pozwala im to lepiej przygotowa si na sytuacje, które
mog si wydarzy .
4. Skuteczniej sortuj informacje  mistrzowie w danej
dziedzinie wiedz , na co zwraca uwag i jakie s
kluczowe czynniki podj cia decyzji. Dzi ki temu
potrzebuj mniejszej liczby informacji, by móc wybra
prawid ow drog .
78
Kup książkę Poleć książkę
ROZWA ANI A NA TEMAT CELOWEGO WI CZENI A
5. Dostrzegaj wi ksze zró nicowanie  do wiadczony
artysta-malarz dostrzega dziesi tki odcieni tam, gdzie
dla laika b dzie tylko jeden kolor; podobne zdolno ci
dotycz wszelkich ekspertów. wiat, przynajmniej
w dziedzinie, w której s ekspertami, jest dla nich
bogatszy i bardziej zró nicowany.
6. Maj lepsz pami  w zakresie dziedziny, któr
poznali, pami taj wielokrotnie wi cej ni laicy.
Co jednak istotne, ta lepsza pami jest wynikiem
g bszego ni u laików zrozumienia struktur danej
dziedziny, ich wzajemnych po cze i procesów
zachodz cych mi dzy nimi. Wystarczy odrobin zmieni
warunki porównania, by zdolno zapami tywania, jak
maj eksperci, wyrówna a si z t , jak dysponuj laicy.
Na przyk ad szachi ci potrafi pami ta ogromn liczb
ustawie szachowych, ale kiedy ka e si im zapami ta
ustawienia niemo liwe wed ug regu gry w szachy, ich
nadzwyczajna pami znika.
7. Maj ogromn wiedz w swojej dziedzinie i dog bnie
rozumiej wszystkie zwi zane z ni zagadnienia  to
w zasadzie oczywiste i nie trzeba tu dalszego omówienia.
8. Zaawansowane procesy sortowania informacji 
eksperci patrz na swoj dziedzin zupe nie inaczej ni
laicy. Na przyk ad kiedy dostali zadania z fizyki, laicy
podzielili je wed ug danych zawartych w tre ci zadania.
Tymczasem eksperci zdecydowali si na podzia zada
w zale no ci od praw fizycznych, które trzeba by o
wykorzysta w rozwi zaniu zada . Ta odmienno
wskazuje na g bok ró nic mi dzy ekspertami a laikami
w procesach sortowania informacji. Takie ró nice b d
za prowadzi y m.in. do zdecydowanie odmiennego tempa
79
Kup książkę Poleć książkę
TALENT NIE I STNI EJE
rozwi zywania problemów z danej dziedziny. Mo na to
zobrazowa inaczej: jako ró nic mi dzy tymi lud mi,
którzy sortuj pieni dze wed ug nomina u, a tymi, którzy
dziel je wed ug tego, jaka cyfra jest na banknocie lub
monecie  jedynka, dwójka czy pi tka. Pierwsza grupa
zdo a podliczy dowoln kwot zdecydowanie szybciej
ni druga, która tak naprawd dodatkowo dodaje sobie
du o pracy.
9. Ich cia a i mózgi s inaczej skonstruowane  nie
dlatego, e tacy si urodzili, ale w wyniku lat treningu,
który prowadzi do stopniowego przekszta cenia struktury
mózgu, mi ni i ko ci takiej osoby.
Tych dziewi punktów to w a nie nagroda za lata ci kiej pra-
cy, jaka stoi przed ekspertami.
Dlaczego na wiecie
nie ma samych ekspertów?
To popularne pytanie, które zosta o ju poruszone wy ej na kar-
tach tej ksi ki. Skoro jedynym czynnikiem decyduj cym o osi -
gni ciu mistrzostwa jest wystarczaj co d ugi okres treningu, czemu
nie mamy wi cej ekspertów? Czemu nasze spo ecze stwo nie roi
si od mistrzów w ró nych dziedzinach, a nasza kultura nie jest
pe na dzie na miar Mozarta, Da Vinciego czy Shakespeare a?
Na to pytanie odpowiada tak naprawd ca y rozdzia 3. Krótko
mówi c: celowe wiczenie jest bardzo trudne, nieprzyjemne, wy-
maga inwestycji du ej ilo ci czasu, energii, wysi ku, a w wielu
przypadkach tak e pieni dzy (wst p na pole golfowe czy kort te-
nisowy zwykle nieco kosztuje). Te wszystkie czynniki sprawiaj ,
e cho mistrzostwo jest dost pne w zasadzie dla ka dego, to nie-
80
Kup książkę Poleć książkę
ROZWA ANI A NA TEMAT CELOWEGO WI CZENI A
wiele osób faktycznie je osi gnie. Po prostu: niewielu ludzi ma
w sobie wystarczaj co du o samozaparcia i zaanga owania, eby
podj si takiej, tytanicznej wr cz, pracy. Jeszcze mniejsza grupa
zdo a dotrwa do ko ca tych 10 000 godzin.
Przekaz regu y 10 000 godzin jest wi c ze swojej natury s odko-
gorzki. Owszem, ka dy mo e osi gn mistrzowski lub eksperc-
ki poziom umiej tno ci. Jednocze nie cena tego jest wielka i nie
ma co liczy na  cudowne odkrycie swoich  ukrytych talentów .
Je li chcesz co osi gn , musisz na to zapracowa , nie ma drogi
na skróty.
Oczywi cie, brak takiej drogi nie przeszkadza wielu ludziom
w jej poszukiwaniu. W zasadzie nie ma w tym niczego z ego. Jak
przekonasz si , czytaj c ostatni rozdzia tej ksi ki, takie drogi
w pewnym sensie istniej . Istotne jest tu jednak to, e eksperci
równie b d korzystali w swoim treningu z tych dróg ORAZ
dodatkowo przejd przez przynajmniej 10 000 godzin treningu.
W efekcie próba dogonienia ich przy wykorzystaniu takich skró-
tów jest z góry skazana na pora k .
Czy trening mentalny mo e stanowi
cz celowego wiczenia?
Trening mentalny, czyli przechodzenie przez dane wiczenie
w wyobra ni, powoli i z uwag , stanowi jedno z narz dzi wspie-
raj cych fizyczny trening. Wed ug bada ten rodzaj treningu tak-
e jest przydatny w rozwoju umiej tno ci, zarówno na poziomie
integracji zdolno ci w mózgu, jak i  w przypadku pracy z cia-
em  na poziomie umiarkowanego rozwoju fizjologicznego.
Z tego powodu taki trening nie tylko mo e, ale wr cz powinien
stanowi wsparcie dla klasycznego treningu zawartego w celo-
wym wiczeniu.
81
Kup książkę Poleć książkę
TALENT NIE I STNI EJE
Kluczowe jest tu s owo  wsparcie . Chodzi bowiem o wzboga-
cenie normalnego wiczenia, nie za o zast pienie go wyobra e-
niami na temat tego, co mo na by zrobi .
Mam 35 lat, rodzin , karier
 czy celowe wiczenie nie jest dla mnie?
W poprzednich rozdzia ach czyta e o znaczeniu celowego wi-
czenia w przypadku dzieci, nastolatków i emerytów, co jednak
z wi kszo ci czytelników tej ksi ki, z lud mi w rednim wieku,
którzy maj rodzin , zaj ci s rozwijaniem swojej kariery i maj
inne obci enia? Czy celowe wiczenie jest dla nich niedost pne?
Bynajmniej. Celowe wiczenie dost pne jest dla ka dego, w ka -
dym wieku i w ka dej sytuacji yciowej. Jednocze nie, eby nie
obiecywa gruszek na wierzbie, nale y wprost powiedzie , e
osobom, które nie dysponuj dowolnie czasem, b dzie po prostu
trudniej  musz bowiem doda do swojego harmonogramu
zaj nowy, intensywny, wyczerpuj cy i czasoch onny element.
Wymaga to zaanga owania i dyscypliny. Z drugiej jednak strony
nagrody, które s efektem celowego wiczenia, s ogromne i do-
st pne dla ludzi zdolnych do takiego po wi cenia.
82
Kup książkę Poleć książkę
Kup książkę Poleć książkę