Witold St. Majchrowicz, Robert Hampelski
Witold St. Majchrowicz
Zastępca komendanta Szkoły Policji w Pile
Robert Hampelski
Starszy wykładowca Wydziału Organizacji
Szkolenia i Dowodzenia Szkoły Policji w Pile
SZCZEGÓLNE FORMY PRZESA
UCHANIA
Część I - Konfrontacja
Istota i rodzaje konfrontacji W związku z tym każda z tych osób, będąc
Konfrontacja jest szczególną formą w jednym czasie i miejscu, słyszy wypo-
przesłuchania, dokonywaną zarówno na wiedz
osoby drugiej. Tym samym może
wniosek stron, jak i z urzędu. Powinna być natychmiast ustosunkować się do usłysza-
przeprowadzana wtedy, gdy wynikajÄ… istot- nych wypowiedzi.
ne sprzeczności w relacjach świadków lub Cele konfrontacji można rozpatry-
podejrzanych i tylko w drodze konfrontacji wać w dwóch aspektach: formalno-
może dojść do ich wyjaśnienia. Jest to za- procesowym, kiedy to konfrontacja służy
tem czynność, która ma ułatwiać dokony- przede wszystkim niwelowaniu sprzeczno-
wanie swobodnej oceny dowodów przez ści w uprzednio złożonych zeznaniach lub
organ procesowy, poprzez sprawdzenie wyjaśnieniach oraz quasi materialnym,
wiarygodności osób przesłuchanych. Efek- w którym konfrontację traktujemy jako
tem tej czynności może być przyznanie się środek do poznania prawdy1, ustalenia sta-
osoby przesłuchanej do kłamstwa, co po- nu faktycznego, określenia przebiegu zda-
zwala na realizację zasady procesowej, na- rzenia będącego przedmiotem postępowa-
kazującej dążenie przez organ procesowy nia karnego.
do ustalenia prawdy obiektywnej. Przyjmując jako kryterium podziału
Zgodnie z ż 112 ust. 1 Zarządzenia podmioty uczestniczące w konfrontacji,
1426 Komendanta Głównego Policji z dnia można wyróżnić cztery jej rodzaje:
23 grudnia 2004 r. w sprawie metodyki 1) świadka ze świadkiem,
wykonywania czynności dochodzeniowo- 2) świadka z podejrzanym,
śledczych przez służby policyjne wyzna- 3) podejrzanego z podejrzanym,
czone do wykrywania przestępstw 4) biegłego z biegłym.
i ścigania ich sprawców (Dz. Urz. KGP Jednocześnie należy pamiętać,
z dnia 10 stycznia 2005 r. Nr 1 poz. 1), kon- że zdanie drugie przepisu art. 172 kpk wy-
frontacją nazywamy czynność polegającą klucza możliwość przeprowadzania kon-
na bezpośrednim i jednoczesnym przesłu- frontacji z udziałem świadka incognito,
chaniu dwóch osób, których zeznania lub którego dane na zasadzie art. 184 kpk zosta-
wyjaśnienia złożone wcześniej są ze sobą ły utajnione.
sprzeczne co do istotnych faktów.
Konfrontacja polega więc na tym, że
1
w czasie jednego przesłuchania wypowia-
Wojtasik J.: Konfrontacja jako metoda przesłucha-
dają się na ten sam temat kolejno dwie oso- nia, Prokuratura Okręgowa w Zielonej Górze,
http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.php?id=26/
by, których uprzednie zeznania lub wyja-
(22.03.2010), s. 3.
śnienia zawierały sprzeczne treści.
40
Szczególne formy przesłuchania
Ryzyko związane z przeprowadzaniem sprzeczności, w praktyce czynność ta bar-
konfrontacji dzo często niczego nie wyjaśnia, a jedynym
Konfrontacja jest jedną z najtrud- jej efektem jest przekonanie o stanowczości
niejszych czynności procesowych, o dużym sprzecznych poglądów.3 Z obserwacji bie-
stopniu skomplikowania i obciążona ryzy- żącej praktyki wynika, że zmiana postawy
kiem. Do najbardziej ryzykownych oko- jednej z konfrontowanych stron następuje
liczności związanych z przeprowadzeniem nie częściej niż w 5% przeprowadzonych
konfrontacji należy zaliczyć: konfrontacji.4
żð konieczność przedwczesnego ujawnie- Przepis art. 172 k.p.k. stanowi o fa-
nia podejrzanemu materiału dowodo- kultatywnym charakterze konfrontacji
wego w postaci zeznań lub wyjaśnień ("osoby przesłuchiwane mogą być konfron-
osób, z którymi ma być konfrontowany. towane"), tym samym nie wyklucza innej
Moment ich ujawnienia często ma istot- drogi wyjaśnienia sprzeczności, np. w dro-
ne znaczenie; niekorzystne dla dobra dze bardziej szczegółowych przesłuchań,
postępowania karnego może być eksperymentów procesowych, oględzin.
zwłaszcza ich wyjawienie w jego po- Nie ma w doktrynie jednolitego poglądu,
czątkowej fazie, czy może to nastąpić w drodze tzw. kon-
żð niebezpieczeÅ„stwo uzgodnienia stano- frontacji poÅ›redniej, czyli odczytania podej-
wisk przez strony konfrontacji, wystę- rzanemu, w trakcie jego przesłuchania,
pujące zwłaszcza przy konfrontowaniu fragmentów zeznań lub wyjaśnień sprzecz-
podejrzanych, którzy wcześniej nie po- nych z tymi, które sam złożył. Wątpliwości
rozumieli się w zakresie wspólnej linii mogą pojawić się zwłaszcza w świetle jed-
obrony i którzy mogą chcieć wykorzy- nego z orzeczeń SN, który stwierdził, że
stać konfrontację do tego celu,  nie można poprzestać na odczytywaniu
żð niebezpieczeÅ„stwo przekazania przez Å›wiadkom lub oskarżonym zeznaÅ„ innych
podejrzanego zawoalowanej groz
by lub świadków lub wyjaśnień innych oskarżo-
informacji do osób, z którymi jest kon- nych, w takich wypadkach bowiem - zgod-
frontowany lub za pośrednictwem tych nie z zasadą obiektywizmu - w myśl art.
osób, 157 ż 3 k.p.k. należy dokonać konfrontacji
żð niebezpieczeÅ„stwo wystÄ…pienia nieko- przesÅ‚uchiwanych osób w celu wyjaÅ›nienia
rzystnych efektów psychologicznych sprzeczności. 5 Głębsza analiza uzasadnie-
wynikających z właściwości osób kon- nia wskazanego wyroku pozwala wysnuć
frontowanych, np. przy konfrontowaniu wniosek, że Sąd Najwyższy nie neguje do-
osoby dorosłej z dzieckiem albo dziecka puszczalności  konfrontacji pośredniej ,
starszego z dzieckiem młodszym, osoby a jedynie wskazuje na niemożność poprze-
pewnej siebie z nieśmiałym, przełożo- stania na odczytaniu zeznań lub wyjaśnień
nego z podwładnym, obiektu miłości pozostających w sprzeczności, gdy nie do-
z osobą bezkrytycznie kochającą, bez- prowadzi to do ich wyjaśnienia. Przepro-
względnego szefa grupy przestępczej wadzenie  konfrontacji pośredniej może
z lojalnym, podporządkowanym człon- się okazać bardziej celowe i skuteczne
kiem itp.2 zwłaszcza w postępowaniu przygotowaw-
czym,  w którym metody dowodzenia pod-
Biorąc pod uwagę wymienione porządkowane są w wyższym niż przed
czynniki ryzyka, w każdym przypadku na- sądem stopniu dyrektywom taktyczno-
leży rozważyć celowość przeprowadzenia
czynności konfrontacji, aby uniknąć ewen-
3
Kulicki M.: Kryminalistyka. Wybrane zagadnienia
tualnych negatywnych skutków dla postę-
teorii i praktyki śledczo-sądowej, Toruń 1994,
powania karnego. Nie należy traktować
s. 155.
4
konfrontacji jako panaceum na wszelkie
Wojtasik J.: Konfrontacja... op. cit, s. 9.
5
Wyrok z dn. 7 kwietnia 1981 r., Rw 96/81,
2
Ibidem, s. 7. OSNKW 1981, nr 7-8, poz. 43.
41
Witold St. Majchrowicz, Robert Hampelski
kryminalistycznym .6 Pozwala ona na kon- gania i odtwarzania zdarzeń, czy też z luk w
trolowane oraz selektywne ujawnianie in- przesłuchaniu, konfrontacja jest niezasadna.
formacji i dowodów zebranych już w po- Należy pamiętać, że zeznaniami
stępowaniu, a jednocześnie dążenie do uzy- i wyjaśnieniami są oświadczenia wiedzy,
skania zeznań lub wyjaśnień zgodnych złożone przed uprawnionym organem pro-
z prawdą. cesowym, zaprotokołowane i podpisane
przez składające je osoby.
Czynności poprzedzające konfrontację Konfrontacja między biegłymi może
W pierwszej kolejności koniecznym być przeprowadzona, gdy zachodzą
jest sprawdzenie, czy występują warunki sprzeczności między ich opiniami. W jej
uzasadniające potrzebę przeprowadzenia wyniku biegli mogą uzgodnić wnioski; or-
konfrontacji. Do warunków tych zalicza się: gan procesowy może podzielić jedną ze
żð wystÄ™powanie istotnych sprzecznoÅ›ci sprzecznych opinii lub dojść do wniosku,
w uprzednio złożonych zeznaniach lub że trzeba powołać jeszcze innego biegłego.
wyjaśnieniach osób przesłuchiwanych Nie należy przeprowadzać konfron-
albo w opiniach biegłych, tacji w każdym przypadku wystąpienia
żð niemożność wyjaÅ›nienia sprzecznoÅ›ci istotnych sprzecznoÅ›ci. Należy wziąć pod
w inny sposób, niż w drodze konfronta- uwagę ryzyko uzyskania jednobrzmiących
cji. zeznań lub wyjaśnień stanowiących dowód
fałszywy. Konsekwencją tego mogą być
Wyjaśnienia w drodze konfrontacji trudności w obiektywnej ocenie zgroma-
wymagają tylko te sprzeczności, które do- dzonego materiału dowodowego. Dlatego
tyczą faktów mających istotny wpływ na konfrontacja powinna być ostatecznym
rozstrzygnięcie sprawy, to np. sprzeczności środkiem wyjaśnienia sprzeczności, których
dotyczące znamion przestępstwa, przesła- wcześniej nie zdołano wyjaśnić w inny spo-
nek faktycznych, dowodów winy. Nato- sób.
miast sprzecznościami nieistotnymi mogą
być sprzeczności wynikające z różnorodne- Przygotowanie się do przeprowadzenia
go opisu spostrzeżonych osób lub rzeczy, konfrontacji
okoliczności poznania się sprawców itp. Wysoki stopień ryzyka, jaki wiąże
Należy jednakże pamiętać, że określone się z przeprowadzeniem konfrontacji wy-
sprzeczności w pewnych przypadkach mo- maga odpowiedniego jej przygotowania.
gą być sprzecznościami istotnymi, zaś Z przedwczesnej lub z
le przygotowanej
w innych - nieistotnymi. Przykładem mogą konfrontacji większą korzyść mogą odnieść
być rozbieżności dotyczące warunków at- podejrzani niż prowadzący sprawę.7
mosferycznych. W sprawie o przestępstwo Przygotowanie się policjanta do
uchylania się od płacenia alimentów czy konfrontacji polega na:8
znieważenia funkcjonariusza publicznego żð przeanalizowaniu protokołów przesÅ‚u-
są one nieistotne, natomiast w sprawie chań osób konfrontowanych i zapozna-
o spowodowanie wypadku w komunikacji, niu się w niezbędnym zakresie z innymi
te sprzeczności mogą mieć istotne znacze- materiałami sprawy,
nie dla realizacji celów postępowania przy-
gotowawczego.
Wyjaśnienia wymagają tylko te
7
Widacki J.: Kryminalistyka, Wyd. C.H. Beck,
sprzeczności, które powstały w wyniku
Warszawa 1999, s. 90.
złożenia kłamliwych zeznań czy wyjaśnień.
8
ż 113 ust. 1 Zarządzenia 1426 Komendanta Głów-
Jeśli wynikają one np. z zaburzeń spostrze-
nego Policji z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie
metodyki wykonywania czynności dochodzeniowo-
śledczych przez służby policyjne wyznaczone do
6
Kmiecik R.: Glosa do wyroku SN z dnia 7 kwietnia wykrywania przestępstw i ścigania ich sprawców
1981 r.,  Nowe Prawo 1983 nr 9-10, s. 265. (Dz. Urz. KGP z dnia 10 stycznia 2005 r. Nr 1 poz. 1).
42
Szczególne formy przesłuchania
żð okreÅ›leniu zagadnieÅ„, majÄ…cych być z osób mówi prawdÄ™, a która kÅ‚amie, rela-
przedmiotem konfrontacji (zestawić cjonuje niedokładnie czy zataja istotne dla
istotne sprzeczności), sprawy okoliczności. Przekonanie to kształ-
żð wÅ‚aÅ›ciwym doborze miejsca i czasu towane jest na podstawie analizy caÅ‚oÅ›ci
konfrontacji (zapewnić potrzebne środki zebranych już materiałów dowodowych.
techniczne, np. kamerę), Decydujące znaczenie ma oczywiście mery-
żð okreÅ›leniu kolejnoÅ›ci wypowiedzi osób toryczna strona wypowiedzi osób przesÅ‚u-
konfrontowanych, chiwanych, ale należy też uwzględnić takie
żð ustaleniu kolejnoÅ›ci konfrontacji jeÅ›li okolicznoÅ›ci, jak rola w sprawie, stosunek
ma być ich kilka i ustalenie odpowied- do stron, opinia środowiskowa, uprzednia
nich przerw między nimi, karalność itp.10
żð wÅ‚aÅ›ciwym doborze osób obecnych Przed podjÄ™ciem decyzji o przepro-
przy konfrontacji z punktu widzenia wadzeniu konfrontacji ważnym jest, aby
bezpieczeństwa i celu czynności. prowadzący postępowanie udzielił wsparcia
psychicznego osobie, której zeznania lub
Zapoznanie z protokołami przesłu- wyjaśnienia uznaje za wiarygodne, dając jej
chań osób, które mają być konfrontowane wyraz
nie do zrozumienia, że wierzy
ma przede wszystkim na celu określenie w prawdziwość jej relacji.
istotnych sprzeczności wymagających wy- W przypadku potrzeby przeprowa-
jaśnienia. Nie mogą to być ogólnikowe de- dzenia kilku konfrontacji, konieczne staje
klaracje, domysły czy stwierdzenia odwołu- się właściwe zaplanowanie ich kolejności.11
jące się do relacji zasłyszanych od osób Kolejność tę ustalamy kierując się przede
trzecich. Fragmenty zeznań, czy wyjaśnień wszystkim szansą skutecznego przełamania
podlegające weryfikacji metodą konfronta- postawy osoby kłamiącej, pamiętając o ry-
cji, powinny cechować się konkretnym zyku wystąpienia wskazanych wcześniej
i kategorycznym stwierdzeniem.9 Stosun- niepożądanych skutków. Dlatego też
kowo bardziej przydatne będą zeznania lub w pierwszej kolejności powinno się kon-
wyjaśnienia, w których zawarte są stwier- frontować podejrzanego z osobami, z któ-
dzenia w rodzaju  widziałem na własne rymi nie łączą go więzi rodzinne, służbowe
oczy ,  byłem przy tym obecny itp. Nale- czy osobiste.12
ży rozpatrzyć również potrzebę ponownego Pamiętając o tym, że czynność kon-
przesłuchania w sytuacji, gdy fragmenty frontacji może być stresującym przeżyciem
przesłuchania kwalifikowane do konfronta- dla jej uczestników, jak również może wy-
cji nie są wystarczająco konkretne i jedno- woływać zachowania agresywne, należy
znaczne, a jednocześnie ich analiza wskazu- przygotować odpowiednie pomieszczenie
je, że świadek czy podejrzany był uczestni- oraz właściwie dobrać osoby, będące obec-
kiem zdarzenia i może opisać jego prze- ne w czasie konfrontacji, tak aby zagwaran-
bieg. tować bezpieczeństwo jej uczestników.
Przygotowując się do konfrontacji, Planując czas i miejsce czynności,
koniecznym jest wyselekcjonowanie istot- należy uwzględnić potrzebę zapewnienia
nych sprzeczności i przygotowanie pytań sobie do pomocy co najmniej jednego poli-
do osób konfrontowanych. Kolejność pytań cjanta i dysponować w miarę przestronnym
także nie może być przypadkowa, w pierw- pomieszczeniem służbowym, w którym nie
szej kolejności należy pytać o sprawy mniej mogą odbywać się równolegle inne czynno-
istotne, a następnie stopniowo przechodzić ści, dzwonić telefony, wchodzić interesanci,
do pytań dotyczących coraz ważniejszych
okoliczności.
10
Ibidem, s. 12.
11
Istotne jest też wyrobienie sobie
ż 112 ust. 1 Zarządzenia 1426 Komendanta
przez przesłuchującego przekonania, która
Głównego Policji& op. cit.
12
Wojtasik J.: Konfrontacja... op. cit., s. 13.
9
Wojtasik J.: Konfrontacja... op. cit., s. 11.
43
Witold St. Majchrowicz, Robert Hampelski
przełożeni itd. Unikać należy przy tym or- dawane pytania oraz udzielone odpo-
ganizowania konfrontacji w pomieszcze- wiedzi utrwala siÄ™ w protokole konfron-
niach innych niż siedziba organu proceso- tacji.
wego. KÅ‚amiÄ…cy uczestnik konfrontacji
w miejscu swojego zamieszkania, pracy czy Oba etapy powinny być przeprowa-
nawet pozbawienia wolności, zwłaszcza dzone w sposób nie budzący wątpliwości co
jeżeli przebywał tu długo, czuje się zwykłe do obiektywizmu i bezstronności policjanta,
pewniej i może łatwo zdobyć taktyczną który podczas czynności powinien prze-
przewagę nie tylko nad stawianym mu do strzegać określonych zasad procesowych
oczu, ale też nad prowadzącym czynność13. i taktycznych. Do konfrontacji jako szcze-
Rozważenia wymaga celowość uży- gólnej formy przesłuchania mają zastoso-
cia do dokumentowania przebiegu konfron- wanie zakazy wynikające z art. 171 ż 4-7
tacji magnetowidu, magnetofonu czy in- kpk. Wyjaśnienie sprzeczności odbywa się
nych środków technicznych utrwalających metodą pytań i odpowiedzi, bez etapu spon-
obraz i dz
więk. Środki tego rodzaju bardzo tanicznych wypowiedzi.
wiernie utrwalajÄ… faktyczny przebieg czyn-
ności, przestrzeganie procedur czy swobody Zasady obowiązujące w trakcie przepro-
wypowiedzi konfrontowanych.14 wadzania konfrontacji
żð Konfrontacja powinna być przeprowa-
Przebieg konfrontacji dzana przez co najmniej dwóch poli-
W przebiegu konfrontacji można cjantów, tj. kierującego czynnością po-
wyróżnić dwa zasadnicze etapy: licjanta, który uprzednio przesłuchiwał
1. Etap czynności wstępnych  rozpo- konfrontowanych, i drugiego zapewnia-
czynający się z chwilą wprowadzenia jącego bezpieczeństwo i porządek.
pierwszego uczestnika do pomieszcze- żð Do pomieszczenia wyznaczonego do
nia, gdzie czynność będzie przeprowa- przeprowadzenia konfrontacji, jako
dzana. Na tym etapie następuje spraw- pierwszą wprowadza się osobę, której
dzenie tożsamości osób konfrontowa- wypowiedzi ocenione zostały jako wia-
nych, uprzedzenie świadka o odpowie- rygodne. W ten sposób osiąga się ko-
dzialności karnej za składanie fałszy- rzystny efekt psychologiczny. Osobę tę
wych zeznań oraz pouczenie o upraw- trzeba przygotować do spotkania z dru-
nieniach wynikających z treści art. 182, gim uczestnikiem czynności. Przygoto-
183 i 185 kpk, jeżeli występują okolicz- wanie to jest niewątpliwie łatwiejsze,
ności uzasadniające te pouczenia. W sy- jeżeli już wcześniej udało się uzyskać
tuacji, gdy uczestnikiem jest podejrza- aprobatę uczestniczenia w czynności.
ny, poucza się go o prawie do odmowy W takim przypadku wystarczy odwołać
składania wyjaśnień lub odpowiedzi na się do raz złożonej już obietnicy
poszczególne pytania, na podstawie art. i upewnić, że uczestnik konfrontacji nie
175 kpk. Należy również poinformować zmienił zdania.15
o użyciu urzÄ…dzeÅ„ do rejestracji czyn- żð Osoby konfrontowane powinny siedzieć
ności, jeśli będą wykorzystane, a także w bezpiecznej odległości od siebie, tak
o zasadach postępowania podczas etapu by nie było możliwości fizycznego kon-
drugiego. taktu między nimi. Powinny być zwró-
2. Etap konfrontacji właściwej  podczas cone twarzami lub półprofilami w kie-
którego wykonuje się wszystkie zapla- runku przesłuchującego. Należy zadbać
nowane czynności, zmierzające do wy- o uniemożliwienie konfrontowanym
jaśnienia istniejących sprzeczności. Za- przekazywania między sobą informacji,
czy też zawoalowanej groz
by. PomiÄ™-
13
dzy kierujÄ…cym konfrontacjÄ… i osobami
Por. Zb. Sobolewski: Samooskarżenie w świetle
prawa karnego, W-wa 1982 s. 104 i nast.
14 15
Widacki J., Kryminalistyka... op. cit. s. 100-101. Wojtasik J.: Konfrontacja... op. cit., s. 15.
44
Szczególne formy przesłuchania
konfrontowanymi nie powinno być rze- unikanie patrzenia w oczy. Tylko nie-
czywistych czy symbolicznych barier wielki procent komunikatów pomiędzy
w postaci np. dużego biurka, stołu. Na- ludz
mi przekazywany jest drogÄ… wer-
wet trzymany na kolanach i zakrywają- balną, a cała reszta nadawana jest przez
cy nogi płaszcz może mieć znaczenie. ruchy ciała  gesty, wyraz twarzy spo-
Z wyjÄ…tkiem wyraz
nych wskazań lekar- sób patrzenia, postawę, ton głosu. W sy-
skich, osoby uczestniczące w konfron- tuacji natomiast kłamstwa niektóre czę-
tacji nie powinny używać w czasie tej ści ciała sygnalizują wypowiedzi nie-
czynności ciemnych okularów. Ko- szczere.18
nieczna jest możliwość nieprzerwanej żð W przypadkach przestÄ™pstw szczególnie
obserwacji konfrontowanych i kontro- dolegliwych dla pokrzywdzonego, kon-
lowania ich zachowania.16 frontacja pokrzywdzonego z podejrza-
żð ProwadzÄ…cy czynność informuje o isto- nym powinna być ograniczona do sytu-
cie i zasadach konfrontacji, poucza acji wyjątkowych. Policjant może wy-
uczestników o zakazie bezpośredniego stąpić do prokuratora z wnioskiem
zwracania się do siebie oraz możliwości o osobiste dokonanie przez niego tej
zadawania pytań i ustosunkowywania czynności.19 W śledztwie powierzonym
siÄ™ do wypowiedzi drugiej osoby wy- do prowadzenia policji, prokurator po-
łącznie za zgodą i pośrednictwem prze- winien osobiście dokonywać czynności
słuchującego. zmierzających do usunięcia niejasności
żð Pierwsza skÅ‚ada zeznania lub wyjaÅ›nie- w opinii biegÅ‚ych oraz sprzecznoÅ›ci
nia osoba, której wypowiedzi policjant w zeznaniach lub wyjaśnieniach osób
ocenia jako wiarygodne. Przy konfron- przesłuchiwanych.20
tacji Å›wiadka z podejrzanym pierwszy żð ObowiÄ…zuje bezwzglÄ™dny zakaz kon-
powinien składać zeznania świadek, frontowania świadka incognito  art.
a następnie wypowiada się podejrzany, 172 kpk.
jeżeli nie odmówi zÅ‚ożenia wyjaÅ›nieÅ„.17 żð Jeżeli podczas konfrontacji nie byÅ‚o to
żð Pytania dotyczÄ…ce sprzecznoÅ›ci wystÄ™- wskazane ze wzglÄ™dów taktycznych,
pujących w uprzednio złożonych zezna- policjant ponownie przesłuchuje co do
niach lub wyjaśnieniach osób konfron- przyczyn zmiany zeznań lub wyjaśnień
towanych powinny być proste, zrozu- osobę, która przy konfrontacji zmieniła
miałe, niesugerujące i zbudowane tak, swoje poprzednie zeznanie lub wyja-
by konfrontowani mogli udzielić jedno- śnienie.21
znacznej odpowiedzi. Odpowiedzi wie-
loznaczne i wykrętne powinny być uści- Dokumentowanie konfrontacji
ślane. Kolejność zadawania pytań po- Zgodnie z art. 143 ż 1 pkt. 5 kpk,
winna być tak ustalona, by odpowiedzi przeprowadzenie konfrontacji wymaga ob-
na nie stanowiły logiczną całość. ligatoryjnego sporządzenia protokołu. Prze-
żð Niezwykle ważnym aspektem konfron- bieg czynnoÅ›ci protokoÅ‚owanych może być
tacji jest obserwacja zewnętrznych re- utrwalony ponadto za pomocą urządzenia
akcji obu osób konfrontowanych nie rejestrującego obraz lub dz
więk, o czym
tylko na stawiane im pytania, ale na
wszelkie pojawiajÄ…ce siÄ™ w czasie czyn- 18
Wójcikiewicz J.: Hipnoza w prawie karnym
ności bodz
ce, np. wypowiedz
drugiego
i kryminalistyce, Kraków 1989 s. 108.
19
uczestnika, odczytany fragment wcze- ż 112 ust. 3 Zarządzenia 1426 Komendanta
Głównego Policji& op. cit.
śniejszej relacji, okazanie dowodu rze-
20
ż 142 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z
czowego, słowna zaczepka czy nawet
dnia 27.08.2007 r. Regulamin wewnętrznego urzę-
dowania powszechnych jednostek organizacyjnych
16
Ibidem, s. 16. prokuratury DZ.U. 2007.169.1189, z póz
. zm.
17 21
ż 112 ust. 2 Zarządzenia 1426 Komendanta ż 112 ust. 4 Zarządzenia 1426 Komendanta
Głównego Policji& Głównego Policji& op. cit.
45
Witold St. Majchrowicz, Robert Hampelski
należy przed uruchomieniem urządzenia np.  odpowiedział po dłuższym namyśle ,
uprzedzić osoby uczestniczące w czynności  spocił się ,  szukał słów ,  zaczął się ją-
(art.147 ż1 kpk). kać ,  zbladł ,  zaczerwienił się ,  spuścił
Jeżeli czynność procesową utrwala wzrok ,  zaczął gestykulować ,  ściszył
się za pomocą urządzenia rejestrującego głos .
obraz lub dz
więk, protokół można ograni- Protokół podpisują osoby biorące
czyć do zapisu najbardziej istotnych udział w czynności. Przed podpisaniem
oświadczeń osób biorących w niej udział. należy go odczytać i uczynić o tym
Zapis obrazu lub dz
więku, a także przekład wzmiankę. Osoba uczestnicząca w czynno-
zapisu dz
więku stają się załącznikami do ści może, podpisując protokół, zgłosić jed-
protokołu. nocześnie zarzuty co do jego treści; zarzuty
W części formalnej protokół kon- te należy wciągnąć do protokołu wraz
frontacji powinien zawierać: z oświadczeniem osoby wykonującej czyn-
żð dane personalne osób konfrontowanych ność protokoÅ‚owanÄ…. SkreÅ›lenia oraz po-
z uwzględnieniem ich roli w postępo- prawki i uzupełnienia poczynione w proto-
waniu przygotowawczym (świadek, po- kole wymagają omówienia podpisanego
dejrzany), przez osoby podpisujące protokół. Jeżeli
żð sprzecznoÅ›ci podlegajÄ…ce wyjaÅ›nieniu w protokół nie zostaÅ‚ należycie podpisany
czasie konfrontacji (należy przytoczyć bezpośrednio po zakończeniu czynności,
odpowiednie oświadczenia osób prze- brakujące podpisy mogą być złożone póz
-
słuchiwanych wraz z podaniem proto- niej, ze wskazaniem daty ich złożenia
kołów, w których się znajdują  numer i przyczyn opóz
nienia.
karty w aktach postępowania),
żð wzmiankÄ™ o uprzedzeniu Å›wiadków Podsumowanie
o odpowiedzialności karnej za składanie Konfrontacja należy do najbardziej
fałszywych zeznań, ewentualne poucze- skomplikowanych, a jednocześnie ryzy-
nia o prawach świadka wynikających kownych czynności. Często zdarza się,
z art. 182, 185 i 185 kpk oraz pouczenie że jej zasadniczy cel, tj. wyjaśnienie istot-
podejrzanego o treści art. 175 kpk., nych sprzeczności w relacjach osób prze-
żð wzmiankÄ™ o użyciu urzÄ…dzenia rejestru- sÅ‚uchiwanych nie zostaje osiÄ…gniÄ™ty. Jed-
jÄ…cego obraz lub dz
więk (jeśli jest wy- nakże prawidłowe i rzetelne przeprowadze-
korzystywane w trakcie czynności), nie tej czynności może przyczynić się do
umocnienia stanowiska świadka lub podej-
W części merytorycznej protokołu rzanego, którego uznajemy za prawdo-
konfrontacji powinny znalez
ć się pytania mównego i zmniejszenia niebezpieczeństwa
stawiane osobom konfrontowanym oraz ich wycofania się tej osoby z wcześniej złożo-
odpowiedzi. Należy je protokołować do- nych zeznań lub wyjaśnień. W związku
kładnie, a bardzo istotne dla sprawy stwier- z powyższym, pomimo wskazanych zagro-
dzenia - w sposób dosłowny. Koniecznym żeń, warto poważnie rozważyć konieczność
jest też odnotowanie zewnętrznych symp- jej przeprowadzenia.
tomów reakcji osób konfrontowanych,
46