ïż




Twórca DrieÅ‚o/gotunek Co o nim ważne 0 nim mówiq/piszq
Twórca DrieÅ‚o/gotunek Co o nim ważne 0 nim mówiq/piszq
Homer    odysei a
- drugi epos Homera
SOFOKLES
leden z najważniejszych tragików starożytnych. Do dziÅ› grywane sÄ… w teatrach jego sztuki - Mlygona i Król Edyp. Sofo-kies wprowadziÅ‚ trzeciego aktora na scenÄ™ teatralnÄ…, jego dramaty sÄ… wzorem gatunku - tragedii greckiej.
KRÓL EDYP
klasyczna tragedia grecka opisujÄ…ca dzieje potomka rodu Labdakidów - Edypa skazanego przez wyroczniÄ™ na ojcobój-stwo i kazirodztwo. OczywiÅ›cie-mimo próby unikniÄ™cia zbrodni - Edyp zabije ojca i ożeni siÄ™ z wÅ‚asnÄ… matkÄ….
â€Ã³    Odyseja opiewa przygody Odyseusza - jednego z wojowników atakujÄ…cych TrojÄ™, króla lltaki - który w wyniku gniewu bogów nie może powrócić do domu. lego podróż trwa 10 lat.
â€Ã³Akcja obfituje w zdarzenia fantastyczne zgodne z wyobrażeniem mitologii - wystÄ™pujÄ… tu nimfy, cyklop, syreny, potwory morskie. Odyseja jest niezwykle barwna i staje siÄ™ praprzodkiem powieÅ›ci przygodowej, a także nurtu fantastyki.
â€Ã³    Wart uwagi jest fakt. że Odys jako nieliczny z żyjÄ…cych wstÄ…pi do Hadesu, by spotkać umartych, i wyjdzie stamtÄ…d.
â€Ã³    Epos kreuje bardzo ważny typ postaci - czÅ‚owieka zmagajÄ…cego siÄ™ z przeciwnoÅ›ciami losu, silnego - Odys potrafi przechytrzyć bogów w tym tkwi humanistyczna pochwaÅ‚a czÅ‚owieczeÅ„stwa.
â€Ã³    WÅ›ród tematów poruszanych najważniejsze - zaradność, walka o przeżycie, wierność, przyjaźń, potÄ™ga ludzkiego intelektu, odwaga w walce z żywioÅ‚em.
â€Ã³    Odyseja staje siÄ™ metaforÄ… wÄ™drówka od tej pory bÄ™dzie odczytywana jako przenoÅ›nia ludzkiego życia - dotarcie do portu jako dotarcie do kresu drogi - czyli do Å›mierci.
â€Ã³    Wierna Penelopa, która dzielnie czekaÅ‚a na męża 20 lat, stanie siÄ™ po wsze czasy wzorem wiernej żony.
â€Ã³    To utwór, który skupia siÄ™ na części mitu o Edypie przybliża fakty z okresu, gdy Edyp jest już królem Teb. mężem lokasty.
Na miasto spadajÄ… klÄ™ski i tragedie - Edyp chce dociec przyczyny i zlikwidować jÄ…. Tragedia opisuje kolejne etapy Å›ledztwa, które nieuchronnie obnaża okrutnÄ… prawdÄ™
-    Å¼e to jego zbrodnia jest przyczynÄ… gniewu bogów i nieszczęść. CzÅ‚owiek, którego zabiÅ‚
w sprzeczce - to Lajos, jego prawdziwy ojciec, lokasta - obecna żona - to jego wÅ‚asna matka. Pragnienie dotarcia do prawdy to wyrok na siebie samego. Edyp wykÅ‚uwa sobie oczy i wyrusza na tuÅ‚aczkÄ™, jego żona-matka lokasta popeÅ‚nia samobójstwo.
â€Ã³    Dramatyczne wypadki majÄ… unaocznić widzowi znikomość czÅ‚owieka - patrzÄ…c na Edypa, winniÅ›my doznać litoÅ›ci - cierpi czÅ‚owiek wÅ‚aÅ›ciwie niewinny, a także trwogi - odgórna, nagÅ‚a tragedia może spotkać także i nas...
â€Ã³    Król Edyp jest tragediÄ… o niestaÅ‚oÅ›ci szczęścia i o roli przeznaczenia w życiu. CzÅ‚owiek nie może być tak pewny, aby wierzyć, że sam może decydować o swoim życiu lub uniknąć przeznaczenia. To pycha, która prowadzi do zguby. Nie należy sÄ…dzić, że szczęście dane jest raz na zawsze
-    o tym decyduje los i bogowie.
â€Ã³\tożne sÄ… pojÄ™cia: hamatria, ironia tragjczna, Fatum. Hamatria - wina tragiczna - czyli nieÅ›wiadomie popeÅ‚niony bÅ‚Ä…d bohatera, ironia tragiczna - im bardziej Edyp chce uniknąć przeznaczenia, tym bardziej go wypeÅ‚nia: ucieka od rodziców przybranych, nie chcÄ…c ich skrzywdzić, a wyrusza na spotkanie prawdziwych. Fatum - ród Edypa zostaÅ‚ obciążony klÄ…twÄ… i nie ma od tego ucieczki.
â€Ã³    Przygody Odyseusza sprawiajÄ…, że odbiorca znajduje siÄ™ w Å›wiecie baÅ›ni, mitu. fantazji - nie zauważa, jak podróżuje po bardzo realnych przestrzeniach, takich jak wybory moralne, granice ludzkiej walki z przeznaczeniem, pytania, na ile czÅ‚owiek sam może pokierować swojÄ… podróżą.
â€Ã³    Odyseja nabraÅ‚a w ciÄ…gu dziejów drugiego znaczenia - oznacza też dÅ‚ugÄ… wÄ™drówkÄ™, tuÅ‚aczkÄ™, poszukiwania - które sÄ… obrazem ludzkiej egzystencji. OdysejÄ… nazywa siÄ™ podróż bohaterów Ulissesa |oyce'a, Kubrick-współczesny reżyser
-    wsÅ‚awiÅ‚ siÄ™ 2001. OdysejÄ… kosmicznÄ….
â€Ã³    Odys to szczególny wariant rycerza - jego atuty to spryt, intelekt, pomysÅ‚owość.
â€Ã³    StwarzajÄ…c Odysa, Homer daÅ‚ ludzkoÅ›ci nadziejÄ™, że można wygrać nawet z najsilniejszym przeciwnikiem. Po raz pierwszy też tak ważna jest tÄ™sknota za domem - Itaka staÅ‚a siÄ™ jego symbolicznÄ… nazwÄ….
â€Ã³    Odyseja jest też dzieÅ‚em o naturze czÅ‚owieka
-    zdobywcy Å›wiata, odkrywcy nowych lÄ…dów. Taki byÅ‚ Odyseusz.
Uwaga! Dokładne opracowanie Odysei w książeczce lektur w 16. numerze Cogitol
â€Ã³    lest pierwszym, ale nie ostatnim przykÅ‚adem literackim czÅ‚owieka poddanego niezawinionemu cierpieniu - można zestawić go z biblijnym Hiobem, z ofiarami wojen, chorób, z osieroconym przez UrszulkÄ™ Kochanowskim, z trÄ™dowatym Lebbroso z Wieży Herlinga-GrudziÅ„skiego. Losy tych postaci stawiajÄ… nieodmiennie pytanie - dlaczego, za co czÅ‚owiek sprawiedliwy poddany zostaje cierpieniu?
â€Ã³    Edyp dokonuje zbrodni - nieco nieÅ›wiadomie, ale jednak. Dlatego bywa zestawiany z innymi zbrodniarzami literatury, najczęściej z Makbetem. Takie zestawienie prowokuje do pytania, na ile czÅ‚owiek jest odpowiedzialny za swoje czyny - skoro kieruje nim los. skoro nie do koÅ„ca pozostaje Å›wiadomy swojej zbrodni? Czy Edyp i Makbet zabili we wÅ‚asnym imieniu, czy byli po prostu narzÄ™dziem w rÄ™ku losu czy czarownic?
â€Ã³    Sofokles. opisujÄ…c los Edypa, otwiera dyskusjÄ™, która bÄ™dzie trwaÅ‚a przez wieki - na ile życie ludzkie jest absurdem, na ile czÅ‚owiek decyduje o swoim życiu. Odpowiedzi bÄ™dÄ… mocne: egzystencjaliÅ›ci na przykÅ‚ad bÄ™dÄ… dowodzić absurdalnoÅ›ci życia - odwoÅ‚ujÄ…c siÄ™ wÅ‚aÅ›nie do Edypa. Z kolei myÅ›l. że ponosimy trudy życia mimo niepewnoÅ›ci losu. to heroiczny humanizm (termin LeÅ›miana). Heroizm istnienia - jego potÄ™gÄ™ pokazuje Camus w Dżumie.
â€Ã³    Kompleks Edypa - psychologiczny termin ukuÅ‚ Freud. Oznacza podÅ›wiadomy pociÄ…g seksualny syna do matki.
Uwaga! Król Edyp to lektura obowiÄ…zkowa na poziomie podstawowym matury z polskiego! |e| dokÅ‚adne opracowanie znajdziesz w 17. numerze Coglto w książeczce lektur!