Akcesoria HOBBY
Jak zagospodarować uszkodzony UPS
Tani zasilacz 13,8 V dużej mocy
Otóż wystarczy troszkę poszu-
W dzisiejszych czasach kupno zasilacza dużej mocy jest równoznaczne
kać w Internecie i transformator
z wydatkiem sporej gotówki. Samodzielna budowa jest opłacalna  jed-
o potrzebnej mocy można nabyć za
nak najdroższym elementem jest transformator i należy go kupić. Ale jak
przysłowiowe grosze. Jak? Najpro-
się okazuje, wcale nie musi tak być...
ściej na aukcji, na znanym polskim
portalu aukcyjnym :). Wystarczy
wejść na stronę z aukcjami kom-
puterowych urządzeń zasilających
 UPS-ów. Tak  w UPS-ach prze-
cież siedzą transformatory, działa-
jÄ…ce w odwrotnÄ… stronÄ™. W wielu
przypadkach sÄ… to urzÄ…dzenia wy-
cofane z firm, majÄ… uszkodzone
akumulatory i sprzedawane sÄ… za
niewielkie pieniÄ…dze.
Zazwyczaj daje się wykorzystać
obudowÄ™ UPS-a na obudowÄ™ zasi-
lacza. Do dyspozycji sÄ… przekaz
ni-
ki, tranzystory sterujÄ…ce, radiatory
oraz przewody zasilające o dość
dużym przekroju. Wszystko zależy
oczywiście od mocy urządzenia.
Niestety trzeba też wspomnieć
o minusach takich okazji. Do naj-
większych należy chyba fakt, że do o mocy 1400W!, gdzie po wyjęciu transformator, przewody (grube
momentu rozbiórki nie wiemy, jaki transformatora i pierwszych po- jak palec), filtr sieciowy, śrubki
typ transformatora siedzi w środku miarach okazało się, że daje on na- i kilka tranzystorów jako demobil.
 rzadko kiedy sprzedający chce pięcie 15,5 V... Po prostu  zasilany Pozostało teraz znalez
ć jakiś
zrobić zdjęcie środka urządzenia. był akumulatorami połączonymi dobry schemat. Niestety przy tak
No, ale cena rekompensuje ewen- równolegle. niskim napięciu wyjściowym po-
tualne straty... Pamiętajmy  kupując nieznany zostaje tylko zasilacz w konfigu-
DrugÄ… wielkÄ… niewiadomÄ… jest UPS  kupujemy kota w worku. racji LDO  czyli o niskim spadku
napięcie wyjściowe samego trafo. To tak tytułem wstępu. Jak napięcia.
W większości przypadków UPS-y wcześniej napisałem, udało mi Pierwsze testy samego trafa wy-
małe (do powiedzmy 250W) mają się na jednej z aukcji zakupić padły znakomicie  przy obcią-
jeden akumulator, a więc siłą rze- UPS-a o mocy 1400 W. Licytowa- żeniu prądem 30A napięcie zma-
czy muszą mieć trafo 12 V. łem w ciemno, wiedząc, że musi lało tylko o 100 mV! Oczywiście
W urządzeniach o mocy więk- tam być coś dużego. Od dawna dotyczy to pomiarów prosto na
szej zazwyczaj siedzą dwa akumu- chciałem zbudować sobie jakąś zaciskach transformatora. Dość
latory i wtedy trafo ma dwa uzwo- elektrownię na 13,8 V :-). Niestety długo zastanawiałem, skąd wziąć
jenia po 12 V. Teoretycznie 12 V, zdjęć urządzenia nie mam  taki obciążenie o odpowiedniej mocy.
bo niejednokrotnie po pomiarach byłem zaaferowany przy rozbiór- Ale tu też przyszło z pomocą życie.
okazuje się, że jesteśmy w posiada- ce, że zapomniałem zrobić fotki... Okazuje się, że wystarczy pójść do
niu trafa o napięciach 2 x 15 V... Obudowa była bardzo nietypowa, samochodu i pozbierać wszystkie
Ale zdarzyło mi się kupić UPS z całości zostawiłem sobie tylko żarówki samochodowe  oczy-
Rys. 1. Schemat zasilacza
Åšwiat Radio Marzec 2008
51
HOBBY Akcesoria
dając oczywiście kondensator blo-
kujący w.cz. 1 nF przy każdej dio-
dzie w mostku.
Ponieważ chciałem mieć moż-
liwość pobierania do 28 A, na
wejściu po mostku zastosowałem
filtr złożony z 30 kondensatorów
4700 uF/25 V, uzyskujÄ…c w sumie
pojemność 141 000 uF. Zapewne
spyta ktoś, czemu nie dałem kilku
sztuk o dużej pojemności? Dobre
pytanie, tyle tylko, że za paczkę 50
sztuk tych kondensatorów zapła-
ciłem mniej niż za 3 sztuki 10 000
Rys. 2. Płytka drukowana i układ montażowy zasilacza uF/35V...
Ważną rzeczą, jaką należy zasto-
wiście te zapasowe. Dużo lep- czenie działa prawidłowo. sować przy tak dużym transforma-
szym obciążeniem byłby rezystor Aby mieć jak najmniejszy torze (dotyczy to w szczególności
o odpowiedniej mocy  ale kto go spadek napięcia, zastosowałem transformatorów toroidalnych) jest
posiada? Żarówki nie są idealne, w układzie mostka diody Schott- układ  miękkiego startu . Ponie-
bo w momencie podłączenia, gdy ky  ego  połączone równolegle waż nie chciało mi się robić płytki,
włókno jest zimne, stanowi zwar- cztery pary. Diody takie można zakupiłem ją z zestawu AVT 1226.
cie  szczególnie, jeśli mamy tych znalez
ć np. w zasilaczach kompu- W obwodzie zasilania 230V dobrze
żarówek podłączonych sporo... terowych  trzeba tylko sprawdzić też jest zastosować jakiś gotowy
Tak więc, mając już wstępne parametry. Ja zastosowałem 30A, filtr przeciwzakłóceniowy.
dane, musiałem znalez
ć odpowied-
ni schemat zasilacza. I tu dopiero
zaczęły się problemy... Spędziłem
kilka dni, zanim znalazłem. Ale
opłacało się szukać  znalazłem
stronę, na której krótkofalowiec
EW1LN prezentuje swój zasilacz,
umieszczając schemat oraz zdjęcia.
Oto link do strony: http://www.qsl.
net/ew1ln/power25.html
Pierwsze próby na  pająku
pokazały, że układ (rys. 1) dzia-
ła prawidłowo. Zaprojektowałem
więc płytkę drukowaną (rys. 2),
dostosowując jednocześnie układ
do swoich potrzeb. Zamiast TL431
dałem potencjometr wieloobro-
towy, MOSFET-y zastosowałem
o lepszych parametrach  IRL2203.
Usunięcie TL-a było konieczne,
ponieważ gdy był on w układzie,
to zwarcie wyjścia powodowało
palenie tranzystorów. Na potencjo-
metrze jest wszystko OK, ograni-
Rys. 3. Schemat sterownika
Åšwiat Radio Marzec 2008
52
Montaż jest prosty i sprowa- w szereg opornikiem  u mnie 150
dza się do starannego lutowania. &!. W takim stanie świeci się na
Potencjometr PR1 służy do do- panelu czołowym zielona dioda
kładnego ustawienia napięcia wyj- LED. Gdy temperatura radiatora
ściowego, zaś PR2 określa próg za- przy tranzystorach mocy (bo tam
działania ograniczenia prądowego. jest umocowany czujnik tempe-
Należy go ustawić wg indywidual- ratury) wzroÅ›nie powyżej 35°C,
nych potrzeb. załączy się pierwszy z przekaz
ni-
Reszta to w zasadzie monoton- ków, obniżając rezystancję i pod-
ny montaż mechaniczny. Jako po- nosząc delikatnie obroty wenty-
moc przy wycinaniu dziur osobi- latora.
ście wykorzystuję małą modelarską Gdy temperatura w dalszym
szlifierkę kątową  supersprawa. ciągu będzie rosła i przekroczy
Przy tak dużych prÄ…dach na- próg 45°C, zaÅ›wieci siÄ™ żółta dioda
leży zastosować radiator o dość na panelu i włączy się przekaz
nik
grubym profilu, w przeciwnym 2, wyraz
nie zwiększając obroty
razie ugotuje nam się wszystko... wentylatora. Taka praca jest już
Do połączeń użyłem podwójnie słyszalna, ale nie uciążliwa.
złożonego i zlutowanego drutu Gdy temperatura radiatora
miedzianego 1,5 mm2. Aby to po- przekroczy 75°C, zaÅ›wieci siÄ™ dioda
lutować, musiałem użyć lutownicy czerwona i załączy się ostatni prze-
o mocy 70 W  mniejsze nie były kaz
nik  wentylator jest zasilany
w stanie dobrze rozgrzać cyny. napięciem znamionowym. Jest to
W swoim zasilaczu zamiast już dość mocno słyszalne. W przy-
standartowych mierników wska- padku gdyby temperatura nadal
zówkowych postanowiłem dać rosła, po przekroczeniu wartości
wyÅ›wietlacze LCD  kosztujÄ… nie- 85°C dioda czerwona zacznie mi-
wiele, a zawsze coś innego. Wią- gać z częstotliwością około 4 razy
że się to z dodatkowymi dwoma na sekundę. Jest to informacja, że
zasilaczami, ponieważ mierniki te należy zredukować pobieraną moc
nie mogą być zasilane ze z
ródła i ochłodzić radiator.
pomiarowego. Na szczęście nie Układ zbudowany jest w opar-
trzeba inwestować w kolejne trafo ciu o popularny i tani procesor
 w każdym UPS-ie jest zamon- ATtiny2313. Do tego jest kilka po-
towany mały transformatorek do pularnych elementów. Jeśli ktoś
zasilania elektroniki, wystarczy go będzie miał problem ze zdoby-
wykorzystać. Jak mamy szczęście, ciem przekaz
ników kontaktrono-
trafi się nam z podwójnym uzwo- wych DIP12-1A72-12L, to może
jeniem. podłączyć jakiekolwiek na 12 V.
Do pełni szczęścia brakuje inte- Może też przerobić płytkę (rys.
ligentnego wiatraka  bo przecież 4) i zamiast przekaz
ników użyć
jakiś wentylatorek musi być! Długo tranzystorów np. BD139. Procesor
się nie zastanawiałem  zrobiłem pracuje z wewnętrznym kwarcem
go na procesorze (rys. 3). 4 MHz i tak też należy ustawić
Układ wyposażony jest w trzy FuseBity.
diody LED informujące o aktual- Rezystory R9 R11 należy dobrać
nym stanie wentylatora i radiatora. we własnym zakresie, w zależności
Jako czujnik temperatury pracuje od zastosowanego wentylatora.
układ DS18B20. Dzięki temu nie Oczywiście sposób chłodzenia
trzeba nic kalibrować  po uru- zależy tylko i wyłącznie od kon-
chomieniu układ jest gotowy do struktora  to jest tylko propozy-
pracy. cja.
Szczegóły budowy zasilacza ilu-
Zasada działania
strują poszczególne zdjęcia (www.
W temperaturze pokojowej diodak.com).
wentylator jest włączony i pracuje Grzegorz Burzyński SP5EIN
na małych obrotach z włączonym Rys. 4. Płytka drukowana i układ montażowy sterownika
REKLAMA
Åšwiat Radio Marzec 2008
53