2/ 2007
[ spis treści ]
Psy w parku 
dlaczego nie? ................ 2
Biuletyn
Wolontariat 
co nowego? .................... 5
Szanowni Państwo,
Paralotniarstwo 
nowe regulacje ............ 7
oto nasze drugie wirtualne spotkanie. Po ukazaniu siÄ™ pierw-
szego numeru biuletynu zetknęliśmy się z życzliwą reakcją.
Manewry wojskowe
Część z Państwa podzieliła się z nami opiniami i oczekiwania-
nad Tatrami ................... 8
mi wobec pisma, za co serdecznie dziękujemy.
Po kilku miesiącach  podchodów udało nam się wreszcie
Wóz albo przewóz ....... 9
uruchomić akcję  Wolontariat dla Tatr . W numerze krótkie
sprawozdanie z weekendowych działań przeprowadzonych
Ostatnia taka
wraz z ochotnikami. Ustawa o ochronie przyrody zabrania
zima ................................... 10
wprowadzać psy na tatrzańskie szlaki. Próbujemy odpowiedzieć
na pytanie  często przez Państwa zadawane  czy ten przepis
Monitoring
turystyczny 
ma sens. O komentarz poprosiliśmy pracowników parku, a tak-
nowinki ............................. 11
że TOPR-u. Przewozy turystów do Morskiego Oka to od dawna
temat drażliwy. W ostatnim czasie w lokalnych mediach poja-
Ruch turytyczny
wiło się sporo informacji na temat rzekomo planowanej rewo-
zimÄ…  kolejne
lucji w zasadach wożenia turystów, dlatego też wyjaśniamy,
zmiany .............................. 11
co tak naprawdę się zmieni. Piszemy również o manewrach
śmigłowców wojskowych nad Tatrami, o możliwościach upra-
Zmiany
wiania paralotniarstwa w parku, o monitoringu turystycznym
organizacyjne ............... 11
 jednym słowem, o tym wszystkim, co się w parku codziennie
dzieje.
Kwartalnik
Tatry 2(20) ...................... 12
Do zobaczenia za dwa miesiÄ…ce.
Redakcja
fot. A. Śliwiński
Temat numeru
W myśl ustawy
o ochronie przyrody
w Tatrzańskim Parku
Narodowym
obowiązuje całkowity
zakaz wprowadzania
psów. Właściciele
czworonogów często
demonstracyjnie
wyrażają swoje
niezrozumienie
dla tego zapisu.
Próbujemy więc
odpowiedzieć
na pytanie:
 Dlaczego nie? .
O komentarz
poprosiliśmy
Zakaz nie dotyczy psów wykorzystywanych w akcjach ratowniczych. Na mocy
pracowników parku,
uzgodnień TPN  TOPR psy uczestniczące w akcjach lub szkoleniach mają być
oznakowane plakietką z niebieskim krzyżem. Ma to ułatwić pracownikom parku
a także TOPR-u. prowadzenie interwencji we wszystkich wątpliwych sytuacjach
1 maja 2004 r., kiedy w życie we-
szła aktualnie obowiązująca ustawa
Psy w parku 
o ochronie przyrody. Przewidziano
w niej, że psów nie wolno wprowa-
dlaczego nie? dzać na obszary objęte ochroną
ścisłą i czynną. Także i tu pozosta-
wiono parkom pewien margines
westia wprowadzania psów wił się w ustawie artykuł zabrania- swobody, ponieważ zakaz ten może
do parków narodowych jący wprowadzania na teren parku zostać wyłączony w planie ochrony,
ma już swoją krótką legi- narodowego psów bez smyczy i ka- czyli dokumencie, który określa stra-
slacyjną historię. W ostat- gańca. Konstrukcja przepisów była tegiczne cele i zadania parku naro-
nich latach niemal każda taka, że każdy park narodowy mógł dowego na 20 lat.
Kpróba nowelizowania usta- określić, czy zakaz ten będzie w nim W Tatrzańskim Parku Narodo-
wy o ochronie przyrody kończy się obowiązywał czy też nie. Do niektó- wym zakaz wprowadzania psów ma
jakąś modyfikacją odpowiednich re- rych parków można więc było wpro- dłuższą historię. Został bowiem wy-
gulacji. wadzać psy bez żadnych ograniczeń, dany 1 sierpnia 1960 r. zarządzeniem
Przepis, który unormował tę kwe- do innych pod warunkiem, że były Marcelego Marchlewskiego, pierw-
stię w sposób generalny, wszedł w ży- prowadzone na smyczy i w kagań- szego dyrektora TPN. Sytuacja zmie-
cie 2 lutego 2001 r. Wtedy to poja- cu. Przepisy te obowiązywały do niła się na początku 2001 r. wraz ze
2 Biuletyn 2/2007
fot. M. Józefowicz
Temat numeru
wspomnianą wyżej nowelizacją usta-
wy o ochronie przyrody  wtedy to
w świat poszła wiadomość, że TPN
stoi otworem także dla psów. Prze-
pis zobowiązywał co prawda właści-
cieli do prowadzenia swoich czwo-
ronogów na smyczy i w kagańcu, ale
niestety mało kto przestrzegał tych
zasad. Psom nakładano albo smycz,
albo kaganiec. Na mniej uczęszcza-
nych szlakach właściciele zapominali
o jednym i drugim. Pożałowania god-
ny był obraz tatrzańskich szlaków na
wiosnę, gdy z topniejącego śniegu wy-
łaniały się pozostałości po zimowej
wizycie ukochanych czworonogów.
Obrazki te nie miały nic wspólnego
z estetyką, nie mówiąc już o poten- Początkowo ograniczano się do udzie- wyperswadować funkcjonariuszom
cjalnym zagrożeniu tatrzańskiej fau- lania pouczeń. Po pewnym czasie policji, że racja jest po ich stronie.
ny pasożytami. Nierzadkie były sy- karano mandatami. Ponad trzyletnia Problem wprowadzania psów na
tuacje płoszenia dzikich zwierząt lub przerwa w obowiązywaniu zakazu obszary chronione jest bardzo róż-
polowania. Kłopot nasilał się zwłasz- wprowadzania psów do TPN spo- nie traktowany w poszczególnych
cza w okresie zimowym, kiedy słab- wodowała, że turyści zapomnieli, że parkach narodowych na świecie. Są
sze osobniki nie miały żadnych szans taka regulacja kiedykolwiek istniała. takie, gdzie nie ma żadnych ograni-
ucieczki. Psy w Tatrach to jeszcze Bywały więc dni, kiedy w dyrekcji czeń, choć należą one do rzadkości
jedna grupa problemów. Dość czę- parku odbierano po kilka telefonów  najczęściej pies musi być prowa-
sto opisywano w prasie przypadki w tej sprawie. Dzwonili najczęściej dzony na smyczy.
psów pozostawionych na wysoko- właściciele czworonogów zbulwerso- Bywają i takie regulacje, które
górskich szlakach. Zdarzały się sytua- wani tym, że  zawsze mogli swoje zezwalają na pobyt psów, ale tylko
cje, kiedy musiało interweniować Ta- psy wprowadzać, a  teraz, przez jakiś na drogach publicznych dopuszczo-
trzańskie Ochotnicze Pogotowie Ra- głupi przepis nie mogą. nych dla samochodów, na parkingach
tunkowe. W tej chwili przypadki wprowa- oraz polach biwakowych, lecz i wte-
Sytuacja wróciła do normy z chwi- dzania psów do TPN należą raczej dy pies nie może biegać swobodnie
lą wejścia w życie nowej ustawy o do rzadkości, choć wciąż zdarzają się i musi przebywać na uwięzi nie dłuż-
ochronie przyrody. Od tej pory Służ- na pierwszy rzut oka groteskowe sy- szej niż 2 metry (Park Narodowy Gór
ba Parku interweniowała we wszyst- tuacje, kiedy niewielki piesek jest nie- Skalistych w USA). Obowiązują i ta-
kich przypadkach, w których stwier- omal przyczyną aresztowania opor- kie przepisy, które bezwzględnie za-
dzono obecność psa na terenie TPN. nych właścicieli, zamierzających siłą braniają wprowadzania psów na ob-
szary chronione (Szwajcarski Park Na-
rodowy czy Park Narodowy Vanoise
we Francji). Wiele zależy od specy-
fiki danego parku narodowego. Dla-
tego też wydaje się, że do proble-
mu należy podchodzić elastycznie,
dając dyrektorom parków możliwość
swobody przy podejmowaniu de-
cyzji.
Od kilku miesięcy trwa opraco-
wywanie kolejnej nowelizacji usta-
wy o ochronie przyrody. Każda ko-
lejna wersja projektu, w zależności
od tego, czy jej autor jest właścicie-
lem czworonoga, zawiera nowe re-
gulacje dotyczące psów. Jak kwe-
stia ta zostanie ostatecznie rozstrzy-
gnięta, pokaże czas.
Szymon Ziobrowski
3 Biuletyn 2/2007
fot. A. Śliwiński
fot. A. Śliwiński
Temat numeru
Przypominam sobie sytuację z lata 2002 razem pies był na smyczy, nie zaszczekał
roku, kiedy prowadząc namiary i nie przekroczył niebezpiecznego
Filip Zięba telemetryczne niedz
wiedzicy, dystansu, w dodatku trafił na wyjątkowo
zalegającej z dwójką swojego spokojną niedz
wiedzicÄ™.
Sekcja Ochrony Fauny potomstwa w odległości 20 metrów Podobna sytuacja miała miejsce
Tatrzański Park Narodowy od szlaku prowadzącego nad Czarny w masywie Czerwonych Wierchów.
Staw pod Rysami, nagle spostrzegłem Wówczas wracający z psem póz
nÄ…
Pomimo że pies prowadzony jest na
mężczyznę namawiającego swojego porą turyści natknęli się na niedz
wiedzia,
smyczy, nie szczeka, nie siusia i jest
psa, by ten się poruszył, bo  już który  zaniepokojony obecnością psa 
bardzo karny, dzikie zwierzęta i tak
niedaleko . Cocker spaniel nie reagował zaczął łapać w nozdrza zapach intruza.
doskonale go wyczuwajÄ…. Jest to
na żadne komendy, a właściciel był Cała grupa wbiła się w kosodrzewinę,
szczególnie niebezpieczne w okresie
zdziwiony widokiem zjeżonej psiej podobno niedz
wiedz
kilkakrotnie ich
ich narodzin, a także w okresie
sierści. Całe szczęście, pies dopiął obszedł. Spacer zakończył się
prowadzenia młodych przez matki.
swego, właściciel zawrócił. Reakcje w asyście ratowników TOPR-u.
Człowiek spacerujący z psem
niedz
wiedzi w podobnych sytuacjach Szczęśliwie czasy psów w Tatrach
w TPN naraża na niebezpieczeństwo
mogą być nieprzewidywalne, szczególnie minęły. Sądzę, że na spacer z psem
także siebie i swojego pupila.
matek prowadzących młode. Tym w zupełności wystarcza park& miejski.
Przy zbyt częstych zmianach regulacji by załatwił potrzebę fizjologiczną, poza
Jarosław Rabiasz
praca ta staje siÄ™ bezsensowna. tym  piesek jest Å‚agodny, zaszczepiony
Lata 2001 2004, kiedy obowiązywał i karny . Na polecenie funkcjonariuszy
Straż Parku
zapis pozwalający wprowadzać psy na zakładali smycz, po czym  gdy tylko
Tatrzański Park Narodowy
teren parków narodowych, przyniosły pracownicy parku odchodzili 
Wadą polskiego prawodawstwa wiele przykładów beztroski właścicieli spuszczali go z powrotem. Sytuacje te
są skomplikowane, niejednoznaczne, czworonogów. Znany jest przypadek utwierdzały mnie w przekonaniu, że
sprzeczne ze sobą przepisy. upadku psa ze szlaku na Rysy, gdzie jedynie całkowity zakaz wprowadzania
Częstotliwość wprowadzanych niefrasobliwy właściciel zaciągnął psów, dający możliwość wypraszania
zmian (niekoniecznie na lepsze) swojego pupila. Albo inny, kiedy właścicieli z psami z terenu parku
powoduje dezorientację spuszczony ze smyczy chart gonił narodowego, pozwoli na uregulowanie
w społeczeństwie. świstaki w Dolince za Mnichem. Przepis tego problemu.
Tak było w ostatnich latach ten powodował zagrożenie dla przyrody, Wprowadzanie czy wnoszenie psów
z wprowadzaniem psów na teren śmierć psów, a w skrajnych sytuacjach skutkuje tym samym  pies jest na
parków narodowych. Nic dziwnego, sprowadzał niebezpieczeństwo na ludzi, terenie parku narodowego. A to dziś jest
że przeciętny Kowalski nie wie, o czym pisze Filip Zięba. wykroczeniem, za które można dostać
co mu wolno, i interpretuje przepisy Przy takiej konstrukcji przepisów mandat nawet 500-złotowy i to bez
na własną korzyść. By w świadomości interwencje Straży Parku przynosiły względu na to, czy popełnia je
społeczeństwa utrwalić istnienie mierny skutek. Osoby, które przysłowiowy turysta z Warszawy,
jakiegoś zakazu, trzeba 3 4 lat spuszczały psy ze smyczy, tłumaczyły, przewodnik czy autochton. Mam
intensywnej pracy edukacyjnej. że właśnie przed chwilą uwolniły psa, nadzieję, że już tak zostanie.
skomleniem wołał o pomoc. Jeden bez pomocy ludzi nie był w stanie
Adam Marasek
z młodych turystów przechodzący opuścić eksponowanej półki,
przez Zawrat zlitował się nad pieskiem na którą nie wiadomo jak się dostał.
Tatrzańskie Ochotnicze
i wspiął się do niego. Gdy chciał go Do TOPR-u dzwonili przechodzący
Pogotowie Ratunkowe
wziąć na ręce, pies rzucił się na niego przez Zawrat turyści. Na szczęście
Na pytanie  Dlaczego nie powinno i strącił z półki. Turysta spadł do żlebu, tym razem nie znalazł się żaden chętny
się wprowadzać psów do parku uderzając w leżące tam kamienie. do pomocy. Na miejsce dotarli
odpowiem, podając kilka autentycznych W wyniku upadku doznał poważnych ratownicy, którzy asekurując się,
zdarzeń. urazów głowy, klatki piersiowej wydobyli psa z opresji. Ponieważ
Kilka lat temu w rejon Zawratu i złamania kończyń. W ciężkim stanie nie był duży, wsadzili go do plecaka
zawędrował niewielki piesek. Z jakiegoś został śmigłowcem przetransportowany i znieśli do Murowańca. Tam, gdy pies
powodu wszedł w ścianę Zawratowej do szpitala. poczuł pewny grunt pod nogami,
Turni poniżej figury Matki Boskiej Kolejny przypadek z ubiegłego roku. czmychnął w kierunku Kuz
nic.
i tkwił tam na niewielkiej skalnej półce Znów Zawratowy Żleb, tym razem Ratownikom pozostało mieć nadzieję,
ok. 10 12 m nad dnem Zawratowego północne ściany Małego Koziego że była to jego jedyna wycieczka
Żlebu, nie mogąc się ruszyć. Głośnym Wierchu. Znalazł się tam pies, który w Tatry.
4 Biuletyn 2/2007
Wolontariat
ne warunki pogodowe, a szczegól-
Akcja  Wolontariat dla Tatr
nie bardzo mała widoczność, zmusi-
ły nas do równie szybkiego opusz-
ruszyła, a pierwsze dwa weekendy
czenia wierzchołka. Podczas zjazdu
do  Murowańca wolontariusze mieli
w towarzystwie wolontariuszy z całej Polski
okazję zobaczyć, jak wykonuje się
profil stratygraficzny pokrywy śnie-
za nami. W dniach 10 i 11 oraz
żnej przy stacji meteorologicznej na
Hali Gąsienicowej. Tomasz Nodzyń-
17 i 18 marca ochotnicy mieli możliwość
ski, pracownik IMGW, przeprowa-
dził krótkie szkolenie z oceny oraz
poznania zasad udostępniania
systemu ustalania stopni zagrożenia
lawinowego w Tatrach oraz z zasad
TPN dla turystki narciarskiej oraz
informowania o nim. Około godz. 17
uczestnicy zjechali do Kuz
nic narto-
narciarstwa zjazdowego.
stradÄ… z Hali GÄ…sienicowej.
Drugi dzień został przeznaczony
Wspólnie przeprowadziliśmy
na monitoring. Wolontariusze liczyli
narciarzy skiturowych i zjazdowych
również monitoring
na terenach nieudostępnionych dla
narciarstwa. Działania zostały prze-
narciarstwa skiturowego.
prowadzone w Dolinie Goryczko-
wej. Liczenie odbywało się w trzech
punktach pomiarowych w godzinach
10.00 15.30. W pierwszym punkcie,
Wolontariat dla Tatr  zlokalizowanym na Niżniej Gorycz-
co nowego Liczenie narciarzy to zajęcie żmudne,
ale czasem przynajmniej zaświeci
słońce
ierwszego dnia w akcji
uczestniczyło 3 wolontariu-
szy. Drugiego dnia, w nie-
dzielę, dojechała kolejna
P
dwójka. Specyfika zajęć wy-
magała posiadania sprzętu skituro-
wego, dlatego niestety nie mogliśmy
zaprosić innych chętnych, którzy ta-
kiego sprzętu nie mają.
Pierwszy dzień przeznaczyliśmy
na poznanie zasad zwiÄ…zanych z upra-
wianiem narciarstwa zjazdowego w re-
jonie Kasprowego Wierchu oraz sieci
szlaków udostępnionych dla turysty-
ki narciarskiej, położonych w Doli-
nie Goryczkowej i Kondratowej. Cała
grupa wyruszyła z Kuz
nic szlakiem
turystycznym na Kalatówki, a na-
stępnie szlakiem narciarskim dotarła
do schroniska PTTK w Dolinie Kon-
dratowej. Podczas przerwy w schro-
nisku uczestnicy zapoznali siÄ™ z dzia-
łaniem i obsługą detektorów lawino-
wych. Następnie grupa udała się
szlakiem narciarskim do dolnej sta-
cji kolei krzesełkowej w Dolinie Go-
ryczkowej. KorzystajÄ…c z uprzejmo-
ści kolejarzy, wyjechaliśmy na Ka-
sprowy Wierch. Niestety, niekorzyst-
5 Biuletyn 2/2007
fot. G. Grzegorczyk
Wolontariat
kowej Równi, liczono narciarzy ski-
turowych podchodzÄ…cych wszystki-
mi możliwymi wariantami oraz uda-
jÄ…cych siÄ™ szlakiem narciarskim do
Doliny Kondratowej. Drugi punkt
znajdował się pod progiem Doliny
Świńskiej. Również tam wolontariu-
sze liczyli narciarzy skiturowych pod-
chodzÄ…cych trasÄ… narciarskÄ…, podcho-
dzÄ…cych od strony FIS i Doliny Kon-
dratowej, udajÄ…cych siÄ™ do Doliny
Świńskiej oraz wszystkie osoby zjeż-
dżające z tej doliny. Przy najwyżej
zlokalizowanym punkcie pomiaro-
wym na Przełęczy Goryczkowej nad
Zakosy liczeni byli narciarze skituro-
wi podchodzÄ…cy trasÄ… narciarskÄ…,
czerwonym szlakiem od strony Po-
średniego Goryczkowego Wierchu,
a także udający się w stronę Po-
średniego Goryczkowego Wierchu.
W punkcie tym liczono też osoby cja narciarzy skiturowych była dużo W drodze do Doliny Kondratowej
na nartach zjazdowych i snowboar- niższa, a w niedzielne popołudnie
dzie udające się w stronę Pośrednie- ruch na Kasprowym Wierchu prak-
go Goryczkowego Wierchu. tycznie zamarł. sady udostępniania TPN dla narciar-
W kolejny weekend kontynuo- Wyniki monitoringu zostaną opra- stwa, zjeżdżając z Pośredniego Go-
wano monitoring, z tym że objęto cowane po zakończeniu sezonu zi- ryczkowego Wierchu lub udając się
nim także Kocioł Gąsienicowy. W nie- mowego. Można jednak przytoczyć do Doliny Świńskiej.
dzielę z powodu bardzo silnego wia- kilka ciekawych obserwacji. W sło- Akcja  Wolontariat dla Tatr po-
tru kolej krzesełkowa Goryczkowa neczną niedzielę 11 marca ogółem mimo pewnych trudności organiza-
nie kursowała, a kolej linową Kuz
ni- naliczono 45 narciarzy skiturowych. cyjnych rozpoczęła się. Powoli wy-
ce  Kasprowy Wierch oraz kolej Nartostradą, która jest przeznaczo- łaniamy liderów, którzy będą wspie-
krzesełkową na Hali Gąsienicowej na wyłącznie do zjazdu, podchodzi- rać nas przy koordynowaniu zadań.
zamknięto koło południa. Frekwen- ło 33 narciarzy, podczas gdy specjal- W połowie kwietnia planujemy zor-
nie do tego celu wyznaczoną drogą ganizować cykl szkoleń, przeprowa-
podeszły tylko 2 osoby. 118 narcia- dzimy również testy dotyczące zna-
Szkolenie lawinowe przeprowadza
Tomasz Nodzyński z IMGW rzy i snowboardzistów naruszyło za- jomości Tatr i zasad udostępniania
parku. Mamy nadzieję, że pączkują-
ca na razie idea rozkwitnie w pełni
na początku lata. Szczególnie liczy-
my na pomoc wolontariuszy w se-
zonie wakacyjnym. Pomoc będzie
nam potrzebna przy monitorowaniu
ruchu turystycznego, utrzymaniu
czystości na wybranych szlakach
oraz czynnościach związanych z za-
rzÄ…dzaniem ruchem turystycznym.
Wydaje się, że w przyszłości wolon-
tariusze będą także pomocni przy
wykonywaniu drobnych napraw i re-
montów szlaków, również przy ich
znakowaniu.
Bardzo dziękujemy wszystkim,
którzy zdecydowali się wziąć udział
w naszej akcji. Liczymy na kolejne
spotkania.
Bogusława Chlipała
Szymon Ziobrowski
6 Biuletyn 2/2007
fot. B. Chlipała
fot. B. Chlipała
Rozmaitości
Widok paralotni
nad obszarem TPN
nie należy
do rzadkości.
Od jakiegoÅ› czasu
obowiÄ…zujÄ… jasne
zasady określające
dopuszczalność
takich lotów. Służby
parku monitorujÄ…
przestrzeganie reguł.
Ich Å‚amanie
z pewnością
Widok paralotni nad obszarem TPN
nie należy do rzadkości
nie wpłynie
pozytywnie
Paralotniarstwo 
na dialog na linii
TPN paralotniarze. nowe regulacje
lipcu 2005 r. weszły tem 5.8 załącznika wykonywanie na ności na terenie TPN. Stan ten trwa
w życie nowe regulac- paralotniach bez napędu startów, do dziś.
je dotyczące uprawiania lotów i lądowań na terenach parków Obecne regulacje uzależniają
paralotniarstwa. Zasady narodowych lub rezerwatów przy- możliwość wykonywania startów,
W
te określa Rozporządze- rody jest możliwe jedynie za zgodą lądowań oraz przelotów od zgody
nie Ministra Infrastruktury z dnia 25 zarządzającego tym terenem, czyli dyrektora parku. Ponieważ paralot-
kwietnia 2005 r. w sprawie wyłącze- dyrektora parku narodowego. niarstwo (z formalnego punktu wi-
nia zastosowania niektórych przepi- Kwestia wykonywania lotów na dzenia) jest nową formą udostępnia-
sów ustawy  Prawo lotnicze do nie- paralotniach w Tatrzańskim Parku nia parku, toteż taka zgoda nie może
których rodzajów statków powietrz- Narodowym była przedmiotem ana- być wydana bez zaopiniowania kon-
nych oraz określenia warunków i wy- liz przy okazji opracowywania pro- kretnych propozycji przez Radę
magań dotyczących używania tych jektu planu ochrony TPN. Rozważa- Naukową TPN. Przewidujemy, że na
statków (DzU 2005 r. nr 107 poz. no różne koncepcje, ale ostatecznie jednym z najbliższych posiedzeń
904). ograniczono się do wskazania pół- Rada wypowie się na temat udo-
Problematyka dotycząca lotów nocnych stoków Nosala jako jedy- stępnienia stoków Nosala. Inne ob-
paralotniowych została opisana w za- nego miejsca startów dla paralotnia- szary będą mogły zostać udostęp-
łączniku numer 2 do tego rozporzą- rzy. Niestety, plan, o którym mowa, nione pod warunkiem wprowadze-
dzenia. Przepisy w sposób szczegól- nie został formalnie zatwierdzony, nia odpowiednich uregulowań do
ny regulują kwestię lotów nad par- toteż paralotniarstwa nie włączono opracowywanego planu ochrony.
kami narodowymi. Zgodnie z punk- do listy dopuszczalnych form aktyw- (sz)
7 Biuletyn 2/2007
fot. A. Śliwiński
Rozmaitości
Manewry
wojskowe
nad Tatrami
Na przełomie
lutego i marca tego roku osoby
przebywajÄ…ce w rejonie Kasprowego Wierchu
dostępny,
mogły z łatwością usłyszeć lub zaobserwować
ukryty pod śniegiem po-
karm może uniemożliwić uzupeł-
manewry, jakie odbywały bojowe śmigłowce
nienie poniesionych strat energe-
Wojsk Lądowych. Zgodę na przeprowadzenie tycznych i doprowadzić do śmierci
poszczególnych osobników. Na do-
ćwiczeń wydał minister środowiska
datek część samic kozic jest cię-
żarna.
po uprzednim uzyskaniu opinii dyrektora TPN.
Służba Parku prowadziła moni-
toring zmian w zachowaniu zwie-
rzyny na obszarach, nad którymi
porównaniu do ćwi- tanie, czy ćwiczenia muszą odby- wykonywano loty. Odnotowywano
czeń, które odby- wać się nad obszarem parku naro- przypadki naruszania udostępnio-
wały się pod koniec dowego. Wiadomo bowiem, że loty
nej przestrzeni powietrznej. Pozwo-
2006 r., obszar dzia- śmigłowców w strefie wysokogór- liło to na jednoznaczną ocenę skut-
W
łań został ograniczo- skiej, ponad górną granicą lasu,
ków wydanej zgody. Intensywne, re-
ny do rejonu Kasprowego Wierchu, mają bardzo istotny wpływ na przy- gularne loty nad obszarami, w któ-
gdzie  jak napisano w decyzji  rodÄ™ parku. Wykonywane na niskim
rych występują gatunki chronione, ta-
i tak  prowadzone są loty ratowni- pułapie powodują bardzo dużą emi- kie jak kozice, orły, cietrzewie i głusz-
cze związane z wypadkami narciar- sję hałasu oraz potężne podmuchy
ce, sÄ… niedopuszczalne. W przy-
skimi . powietrza, odstraszajÄ…c wszystko,
szłości wnioski o wydanie zgody na
Nie budzi wątpliwości, że ćwi- co żywe. Płoszone kozice w trakcie
ćwiczenia z wykorzystaniem śmi-
czenia Wojsk Lądowych są potrzeb- ucieczki po głębokim śniegu zuży- głowców bojowych będą opiniowa-
ne. Potrzeba ta legła u podstaw wy- wają około 60% więcej energii w po- ne negatywnie.
danej zgody. Pojawia się jednak py- równaniu z okresem letnim. Trudno (sz)
8 Biuletyn 2/2007
8 Biuletyn 2/2007
fot. B. Chlipała
Rozmaitości
Wóz albo
przewóz
Nowe zasady przewozów
w kierunku Morskiego Oka
to tylko uczytelnienie
aktualnie obowiÄ…zujÄ…cych
reguł.
Wozy używane do tej pory do przewozu turystów
przełomie 2006/2007 roku do TPN zaczę- brane kilka lat temu w przetargu. Natomiast lista woza-
ły dochodzić sygnały o rzekomo planowa- ków jeżdżących od Palenicy Białczańskiej w kierunku
nej  rewolucji w zasadach przewozu tury- Morskiego Oka była corocznie przesyłana do TPN-u przez
Na
stów pojazdami zaprzęgowymi na trasie Wójta Gminy Bukowina Tatrzańska, który wyboru do-
Palenica Białczańska  Morskie Oko. Jak się szybko oka- konywał, opierając się o określone kryteria, tj. wiek do
zało, zmiany nie były aż tak rewolucyjne. Dyrektor TPN 65 lat, posiadanie czynnego gospodarstwa rolnego, któ-
podjął jednak decyzję o uczytelnieniu zasad wyłania- re stanowi jedyne z
ródło utrzymania wnioskodawcy, oraz
nia przewoz
ników świadczących podobne usługi w ca- zamieszkiwanie na terenie gminy Bukowina Tatrzańska.
łym parku oraz zaczęto się zastanawiać nad tym, czy Pod koniec 2006 r. dyrektor TPN podjął decyzję, aby
w sezonie 2008 nie zmienić wozów. wszystkie przewozy w TPN były wykonywane w opar-
Przewozy pojazdami konnymi na trasie Palenica Biał- ciu o jednolite zasady. Krąg uprawnionych byłby wyła-
czańska  Morskie Oko są wykonywane przez grupę niany w przetargu. Ustalono, że dopuszczone do niego
60 osób jeżdżących w 10-dniowych cyklach. Każdy wóz zostaną osoby, które złożą najwyższą ofertę, z tym że
może zabrać maksymalnie 15 pasażerów. Przewoz
nicy, ostateczna stawka opłaty za udostępnianie byłaby liczona
zgodnie z zarządzeniem dyrektora TPN (1/2006 z dnia jako średnia z puli ofert najwyższych. Przetargi zostały
2 stycznia 2006 r.), byli zobowiązani do uiszczania  opła- przeprowadzone dla fiakrów świadczących usługi w Do-
ty za udostępnianie parku w kwocie 800 zł miesięcz- linie Kościeliskiej oraz na Kalatówkach.
nie. Na podobnych zasadach odbywały się przewozy W lutym 2007 r. park zaplanował przetarg na prze-
w Dolinie Kościeliskiej oraz na Kalatówkach, gdzie opłaty wozy na trasie Palenica Białczańska  Włosienica. Jed-
wynosiły odpowiednio 650 i 100 zł, a lista uprawnio- nocześnie zaproponował zmianę wozów i zastąpienie
nych obejmowała 15 i 13 osób. Na tych trasach tury- ich tzw. fasiągami, czyli tradycyjnymi wozami góralski-
stów wożą tradycyjne bryczki. mi służącymi do przewozu od kilku do kilkunastu osób.
Osoby uprawnione do wykonywania przewozów Wkrótce okazało się, że z przyczyn organizacyjnych
w Dolinie Kościeliskiej oraz na Kalatówkach zostały wy- przetarg nie może się odbyć wcześniej niż we wrześniu
2007r. Droga, po której jeżdżą wozy, jest przepaścista
i wije siÄ™ serpentynami o znacznym nachyleniu. Jej stan
Fasiągi powinny ruszyć w drogę w 2008 r.
techniczny jest bardzo zły. Osoby, które świadczyły do
tej pory usługi przewozu, posiadają wozy spełniające
wymogi bezpieczeństwa. Decydując się na przeniesie-
nie terminu przetargu, brano więc pod uwagę ograni-
czone czasowo możliwości wykonania przez przewoz
-
ników nowych wozów. Aby bowiem wóz mógł zostać
dopuszczony do ruchu, należy go poddać serii testów
w terenie, w którym będzie eksploatowany.
Ostatecznie zdecydowano się więc na przedłużenie
dotychczasowych umów do końca paz
dziernika 2007.
Przetarg odbędzie się we wrześniu, a w sezonie letnim
2007 r. TPN zamierza wykonać i przetestować proto-
typ nowego wozu. Jeżeli testy wypadną pomyślnie, to
fasiągi powinny pojawić się na drodze w 2008 r.
Szymon Ziobrowski
9 Biuletyn 2/2007
fot. T. Figura
fot. archiwum TPN
Rozmaitości
W przeciwieństwie do rewitalizacji Kuz
nic, gdzie ekipy
budowlane wraz z pierwszymi większymi opadami śniegu
praktycznie opuściły plac boju, modernizacja kolejki
na Kasprowy Wierch nie przeszła w stan
Ostatnia
hibernacji. Można mówić co najwyżej
taka zima
o lekkim śnie zimowym.
iększe prace budo-
wlane prowadzono
jedynie na Myślenic-
kich Turniach, gdzie
pogłębiano wykopy,
Ww których mają się
pomieścić urządzenia nowej kolei.
Nie utrudniało to pracy starej kolej-
ki, a podróżujący nią narciarze i tu-
ryści mogli obserwować koparkę
z okien wagoników.
W ramach prac kompensacyjnych,
na tÄ™ zimÄ™ zaplanowano i wykonano
transport gruzu z rozbiórki fundamen-
tów nigdy niedokończonego wycią-
gu w Dolince Świńskiej oraz zlikwi-
dowanego na początku lat sześćdzie-
siÄ…tych wyciÄ…gu saniowego w Kotle
Gąsienicowym. Odkopane spod śnie-
gu worki z odpadkami zostały zwie- przyspieszonej procedury, tak jak w
Wykopane spod śniegu
i przygotowane do transportu worki
zione skuterem, ratrakami i kolejami przypadku Rospudy. Jednakże wy-
z betonem znaczÄ… miejsce, gdzie
linowymi. Na wiosnę trzeba będzie darzenia w Rospudzie, bez względu
kiedyś stała dolna stacja wyciągu
zapewne przeprowadzić kosmetycz- na ich finał, będą zapewne dobrą
saniowego w Kotle GÄ…sienicowym
ne porzÄ…dki w tych miejscach. lekcjÄ… dla obu stron bitwy o Kaspro-
Nic nowego nie wydarzyło się na- wy. Co by się jednak nie wydarzyło,
sprowy. Na następne święta Boże-
tomiast w sprawie skargi organizacji jedna rzecz wydaje się być przesą- go Narodzenia będzie nowa kolejka
ekologicznych wniesionej do Komi- dzona. MijajÄ…cy sezon zimowy jest
albo nie będzie jej wcale.
sji Europejskiej. Nie zastosowano ostatni w historii starej kolejki na Ka-
Tomasz Zwijacz Kozica
10 Biuletyn 2 /22007
10 Biuletyn /2007
fot. Magdalena i Tomasz Zwijacz-Kozica
fot. A. Śliwiński
Rozmaitości
Zmiany
organizacyjne
Monitoring turystyczny
połowie lutego 2007 r. w TPN na-
Wstąpiła zmiana na stanowisku pracy
nowinki techniczne
związanym z zapewnieniem bezpieczeń-
W TPN rozpoczyna siÄ™ nowa era
stwa w górach. Od tej pory zadania te bę-
w sposobie monitorowania ruchu
dzie wykonywała Pani Bogusława Chlipa-
turystycznego. Na początku tego roku ła w ramach Zespołu Udostępniania i Ko-
munikacji Społecznej.
park kupił detektory służące
Pani Bogusława będzie przyjmować
do automatycznego zliczania turystów
wszelkie zgłoszenia o sytuacjach, które
przebywajÄ…cych na szlakach.
mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeń-
o tej pory szacowanie liczby osób na ta-
stwa turystów przebywających na szlakach
Dtrzańskich szlakach odbywało się w opar-
Tatrzańskiego Parku Narodowego. Infor-
ciu o ilość sprzedanych biletów wstępu. Wyniki
macje tego rodzaju będą przyjmowane te-
te były uzupełniane poprzez przeprowadza-
lefonicznie lub za pomocÄ… poczty elek-
ne od czasu do czasu akcje liczenia turystów.
tronicznej. Tel. [phone], bchlipa-
Dzięki temu stan wiedzy o liczbie osób przeby-
[e-mail].
wajÄ…cych w TPN jest bardzo dobry i niewiele
parków w Europie, a pewnie i na świecie, jest
w stanie pochwalić się równie dokładną staty-
styką. Może pojawić się więc pytanie, czy skoro
jest tak dobrze, to warto cokolwiek zmieniać.
Wydaje się, że owszem. Informacje z punk-
tów, w których sprzedaje się bilety wstępu,
nie obejmują osób zwolnionych z opłat. Po dru-
gie, niezbędne jest dokładne zbadanie rozkła-
du ruchu turystycznego w głębi TPN, zwłasz-
cza na terenach rzadziej odwiedzanych. W opar-
ciu o uzyskane wyniki będzie można podej-
mować konkretne decyzje w kwestii zarządza-
nia ruchem turystycznym, których podstawą
nie będzie decyzja arbitralna, ale wiarygodna
analiza.
Ruch turystyczny zimÄ…
Z powyższych względów dyrekcja parku
zdecydowała się na zakup urządzeń do auto-
 kolejne zmiany
matycznego monitorowania ruchu turystycz-
nego na szlakach. Pierwszy detektor jest ak-
nformujemy narciarzy, że odcinki szlaków
tualnie testowany, a uzyskane wyniki obiecu-
Iturystycznych Myślenickie Turnie  Kaspro-
jące. Mamy nadzieję, że w ciągu kilku najbliż-
wy Wierch oraz Dolina GÄ…sienicowa (Dolina
szych tygodni uda się kupić kilka kolejnych
Sucha Stawiańska)  Liliowe zostały wyłączo-
sztuk.
ne dla narciarstwa zjazdowego. Udostępnia się
W tym roku, ze względu na przebudowę
je wyłącznie do podejścia. Aktualne informa-
kolei linowej, główny nacisk położymy na
cje dotyczące udostępnienia parku dla narcia-
monitorowanie ruchu turystycznego w rejo-
rzy i turystyki narciarskiej można znalez
ć na
nie Kasprowego Wierchu, ale nie zamierza-
naszej stronie www.tpn.pl oraz w zarzÄ…dze-
my zaniedbać także innych obszarów parku.
niu dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowe-
Nowe zakupy to nie wszystko. Od tego
go w sprawie ruchu pieszego, rowerowego
roku informacje o ilości osób kupujących bile-
oraz uprawiania narciarstwa na terenie TPN,
ty wstępu będą spływały do parku w ujęciu
dostępnym również na naszej stronie (BIP, za-
dziennym, a nie  jak było to dotychczas 
kładka Zarządzenia i decyzje).
w tygodniowym. Dzięki temu statystyki wejść
do TPN będą o wiele dokładniejsze.
fot. A. Śliwiński
11 Biuletyn 2/2007
Rozmaitości
i kilka sosen czarnych, które dla  upiększenia przyrody ta- zwiedzanie w świetle reflektorów, a kameralne, w warunkach
trzańskiej zostały przed laty wprowadzone między innymi na niemal takich samych, jak czynili to pierwsi odkrywcy, kiedy
Nosalu. Gatunki obce geograficznie stanowią niepożądany, zwiedzający mogą sami Dotknąć ciemności. Kilkusetmetro-
a niekiedy wręcz szkodliwy element. O ile jeszcze sosna czar- wa trasa prowadzi pod jeden z największych na świecie słu-
na w Tatrzańskim Parku Narodowym nie jest ekspansywna pów naciekowych Kvape>
ro~
H
avskżch jaskiniarov sięgający
(nie odnawia się naturalnie), to inne gatunki, takie jak modrzew ponad 32 m ponad dno sali, w której się znajduje. Artykuł oprócz
szkocki, limba syberyjska oraz świerk z nasion sprowadzo- samej jaskini opisuje dzieje jej odkrycia i eksploracji.
nych z Austrii mogą krzyżować się z gatunkami miejscowej Liathach to trzytysięczny masyw w górach północnej
flory. Utrata czystości genetycznej tatrzańskich drzew i krze- Szkocji, na który wybrał się Michał M. Kowalski. Aby uniknąć
wów stanowi duże zagrożenie dla naturalnego charakteru przy- pomyłki, należy od razu zaznaczyć, że chodzi o trzy tysiące
rody tatrzańskiej. Wiatry, eliminując sztucznie wprowadzone stóp, a nie metrów. Taki szkockich  trzytysięczników jest 284,
sosny, przyspieszają powrót do naturalności. W wiosennych a zdobycie ich wszystkich jest nie lada przedsięwzięciem.
 Tatrach muszą być wiosenne, kolorowe tematy: Wiosna na Z tatrzańskiego punktu widzenia góry o wysokości nieco prze-
szczytach Tadeusza Zwijacza i Spotkania z motylami Jaro- kraczającej 900 m n.p.m. wzbudzają uśmiech politowania, ale
sława Wenty. Sporo miejsca poświęcamy tatrzańskiej faunie: autor przekonał się na własnej skórze, że ich zdobywanie nie
Płaz mistyczny i leniwy  o salamandrze plamistej oraz Rara należy do najłatwiejszych.
avis, fenomen i unikat  o kruku. Tomasz Zwijacz Kozica i Filip
Zięba piszą o tym, jak zwierzęta przeżyły tatrzańską zimę. HISTORIA 80 103
Była Krótka, ale hałaśliwa, a to za sprawą, latających nad Halą Podhalanie sprzed tysięcy lat  Jacek Rydlewski (80),
Gąsienicową wojskowych śmigłowców, ćwiczących przed wy- A
owiectwo w Tatrach  Wojciech GÄ…sienica Byrcyn (82), Re-
jazdem na misję do Afganistanu, którym zdarzało się zabłą- quiem dla Ruskinowiec  Wojciech Wilczek (84), Jubileusz
dzić i nad sÅ‚owackÄ… część Tatr. HaÅ‚aÅ›liwie byÅ‚o też w noc mÅ‚odej stulatki  Mikuláa
Argalács (90), Najwspanialsze drogi
sylwestrową. W doliny Tatr Wysokich szczególnie rażące Tatr. Szklana Góra  Jakub Radziejowski (96), Historia patenciar-
światło i huk docierają z nowej stacji narciarskiej na Zgorzeli- stwa (cz. 6). Specjalny rodzaj sznurka  c.d.  Beata Słama
sku. Trudno jest ocenić wpływ tego zjawiska na faunę. Jeśli (102)
siÄ™ jednak wez
mie pod uwagę, że zimą wiele gatunków zwie- Część poświęcona dziejom Tatr i Podtarza jest bardzo
rząt schodzi w cieplejsze i mniej śnieżne niższe rejony gór, urozmaicona. Otwiera ją artykuł Jacka Rydlewskiego Podha-
bezpośrednio sąsiadujące z Podtatrzem, to można sobie wy- lanie sprzed tysięcy lat o badaniach archeologicznych w po-
obrazić, że taka noc musi być dla nich dużym stresem. Przy- szukiwaniu śladów z okresu paleolitu. Systematyczne bada-
Kwartalnik
rodniczą część  Tatr kończy kolejny odcinek dekalogu zwie- nia prowadzone były w latach 70. i 80. XX wieku. Przyniosły
dzających parki narodowe napisanego przez Marka Kota. Tym odkrycie wielu stanowisk na terenie Podhala, Orawy i u podnó-
Tatry Nr 2(20)
razem Nie pal  czyli o skutkach rozpalania ognisk. ży Pienin. Ważnym odkryciem było udokumentowanie trwal-
szych form osadnictwa, co wiązało się ze znalezieniem rodzi-
ROZMAITOŚCI 6 15 TEMAT NUMERU  Z dziejów fotografii 50 71 mych z
ródeł radiolarytu  skały służącej człowiekowi paleoli-
Zimą znów więcej (6), Orkiestra nad Małym Stawem (6), Amatorzy i profesjonaliści, czyli trudne początki  Wie- tycznemu do wyrobu narzędzi. Innym interesującym artyku-
Saharyjskie zanieczyszczenie (6), Wirtualny biuletyn (6), sław Siarzewski (52), Wieczorek, klasyk spod Tatr  Anna łem dotyczącym odległej historii jest A
owiectwo w Tatrach 
Ostatnia taka zima (7), Kronika Straży Parku (7), Wystawy (8), Liscar (61), Kolorowe Tatry  Zbigniew A
adygin (63), Skarby tekst Wojciecha GÄ…sienicy Byrcyna, uzasadniajÄ…cy prawo
Bajo w Zakopanem (8), Album (9), Konkurs przyrodniczy (9), z Wilna  Bogusław Kowalski (64), Edward Feitzinger i jego górali do nieskrępowanego gospodarowania w górach, które
Krótko (9), Fotografie Józefa Oppenheima (10), Na tatrzaÅ„skim tatrzaÅ„skie widokówki  Ján Gaa
par (66), Tatry, stare i nowe mieliby otrzymać na podstawie dokumentów królewskich.
szlaku (10), Bryndza pierwsza (11), Powitanie wiosny (11), Na fotografie  Andrzej A. Mroczek (70) Historii bardzo niedawnej dotyczy Requiem dla Ruskino-
weselu i na fokach (12), Bohua
uhonorowany (12), Stawką 100 Fotografowanie Tatr to bardzo wdzięczne zajęcie. Nie- wiec  artykuł Wojciecha Wilczka o osadach w Górach Lewoc-
euro (13), Nasz człowiek w Vancouver (13), Dużo drobnych długo minie 150 lat od chwili, gdy w Tatrach wykonano pierw- kich, które znikły z powierzchni ziemi w czasie urządzania
zdarzeń (14), Raptularz przewodnicki (15) sze znane zdjęcie. Jego autorem jest Walery Rzewuski  tam poligonu wojskowego. W tym roku przypada stulecie Zbój-
negatywy najprawdopodobniej nie zachowały się, ale na pod- nickiej Chaty, schroniska w Dolinie Staroleśnej. W artykule
Z DRUGIEJ STRONY TATR 16 17 stawie jego zdjęć wykonano drzeworytnicze reprodukcje, któ- Jubileusz mÅ‚odej stulatki pisze o tym Mikuláa
Argalács.
Ochrona przyrody po nowemu (16), Niech przemówią re ukazały się w 1860 r. w krakowskim czasopiśmie  Tygodnik O rozdziale z dziejów taternictwa pisze Jakub Radziejowski
dokumenty (17), Kozica bez głowy (17), Kronika (17) Ilustrowany . Pisanie o starej fotografii stało się ostatnio mod- w artykule Szklana Góra. To tekst o dziejach zdobywania za-
ne. W przypadku Tatr modę tę chyba zapoczątkowała wysta- chodniej ściany A
omnicy, jednej z najwspanialszych w Ta-
TATERNICTWO 18 20 wa, urządzona przed kilku laty przez Muzeum Tatrzańskie trach, choć przez polskich taterników ostatnio jakby zapomnia-
Zima, zima, a śniegu ni ma  Jakub Radziejowski (18) w galerii sztuki na Kozińcu, i album Patrzę w Tatry... Fotografia nej. Beata Słama kontynuuje swoją historię sprzętu taternic-
tatrzańska i zakopiańska do 1914 r., który był jej pokłosiem. kiego w drugiej części artykułu Specjalny rodzaj sznurka po-
NARCIARSTWO 21 Od tego czasu, coraz częściej odbywają się wystawy starych święconego linie wspinaczkowej i różnym jej zastosowaniom.
Jakubowa drabina  Jakub Brzosko (21) zdjęć lub widokówek i ukazują się towarzyszące im  bardziej
lub mniej udane  wydawnictwa. Wiele w nich braków i błęd- MALARSTWO 104 105
WYPADKI GÓRSKIE 22 25 nych informacji, są bowiem z reguły wynikiem kompilacji Cykl górski Wróblewskiego  Anna Król (104)
Uwaga, Świnica!  Adam Marasek (22), Spadł z nawisem wcześniejszych dzieł. Większość autorów zapomina niemal Anna Król  znawczyni malarstwa pisze o Andrzeju
 Marek Grocholski (24) zupełnie o fakcie, że Tatry fotografowano również od południa, Wróblewskim i jego Cyklu górskim, obrazom Tatr malowanym
a duży w tym udział mieli turyści czescy, węgierscy i niemiec- w latach 50. XX wieku. W czasie pobytów w Zakopanem nama-
PRZYRODA 26 49 cy. Słowem  bliższe przyjrzenie się  turystyczno-artystycz- lował kilkadziesiąt prac, malowanych czarnym tuszem i pod-
Zima zła  Anna Fiema Maciej Karzyński (26), Wiosna nemu zjawisku, jakim jest fotografia tatrzańska, skłania do malowanych akwarelą, które  jak pisze autorka   tchną grozą .
w styczniu  Tomasz Skrzydłowski, Edward Lichota (28), Go- postawienia tezy, że do dogłębnego jego poznania droga jest Można się o tym przekonać na własne oczy, bowiem artykuł
ryczka betlejemska  Tomasz Zwijacz Kozica (31), Inwentary- jeszcze bardzo daleka. ilustrowany jest reprodukcjami dzieł Wróblewskiego.
zacja zasobów leśnych  Tomasz Mączka (32), Wiatrołomy  W artykule Amatorzy i profesjonaliści, czyli trudne po-
Tomasz Mączka (32), Świerk na rozdrożu  Tomasz Mączka czątki  Wiesław Siarzewski stara się uporządkować fakty PROZA 106 107
(33), Wiosna na szczytach  Tadeusz Zwijacz (34), Krótka, ale z czasów najdawniejszych  prostując niektóre potoczne opi- Bryjarka  Julian Klamerus (106)
hałaśliwa  Filip Zięba, Tomasz Zwijacz Kozica (35), Spotka- nie, ale i zadając nowe pytania, które  jak na razie  pozostają
nia z motylami  Jarosław Wenta (40), Płaz mistyczny i leniwy bez odpowiedzi. Kilkanaście następnych stron to przyczynki: ETNOGRAFIA 108 109
 Tomasz Kliś, Beata Słama (44), Rara avis, fenomen i unikat trochę wiadomości o niemal nieznanych początkach barwnej Zając, zwiastun wiosny  Urszula Janicka-Krzywda (108)
 Zbigniew Mierczak (46), Dekalog parków narodowych. Nie fotografii tatrzańskiej, o skomplikowanych losach archiwum
pal ognia  Marek Kot (49) wileńskich turystów-fotografów, o jednym z najwybitniejszych LEKTURY 110 113
W każdym numerze  Tatr Czytelnik znajdzie przyrodni- polskich fotografików lat międzywojennych Antonim Wieczor- Kalejdoskop tatrzański (110), Wielka narracja (113),
cze sprawozdania z ostatnich trzech miesięcy. To, co się dzie- ku, o dziejach rodu Feitzingerów  fotografów i wydawców Malowany halny (113)
je w tatrzańskiej przyrodzie, w dużej mierze zależy od pogody. pocztówek...
Począwszy od najnowszego wydania,  Tatry prezentować będą Piszemy też o tym, dlaczego te dawne, czarno-białe, GÓRY I MEDYTACJA 114
krótką analizę zmian warunków atmosferycznych  autorami pożółkłe i poplamione zdjęcia są po prostu ładne, dlaczego Toast wśród żywiołów  Roman E. Rogowski (114)
tekstu Zima zła są Anna Fiema i Maciej Karzyński z Instytutu tak nas fascynują, dlaczego moda na  stare trwa...
Meteorologii i Gospodarki Wodnej z Krakowa. To właśnie dość TATRY NA WESOA
O 115
dziwna pogoda sprawiła, że byliśmy świadkami rzadko spoty- INNE GÓRY 72 79 Zasada krążka  Ivan Bajo (115)
kanych zjawisk  choćby zakwitnięcia krokusa w połowie mar- Dotknąć ciemności  Zbigniew A
adygin (72), Poskromić Ivan Bajo, taternik, karykaturzysta i humorysta  choć on
ca na Przysłopie Miętusim, o czym piszą Tomasz Skrzydłow- Liathacha  Michał M. Kowalski (76) sam broni się przed takim zaszufladkowaniem  znany jest po
ski i Edward Lichota w artykule Wiosna w styczniu. Pierwsze Jesienią  Tatry odwiedziły Jaskinię Krasnohorską znaj- obu stronach Tatr. Tym razem pisze o tym, w jaki sposób upra-
goryczki wiosenne zakwitły 2 grudnia na Kopie Magury. Ich dującą się w Słowackim Krasie, nieopodal Rożniawy, razem wianie wspinaczki pomaga zrozumieć prawa fizyki. Na margi-
błękitne kwiaty można było podziwiać jeszcze w dzień wigilii z innymi wpisaną na listę światowego dziedzictwa przyrody nesie dodajmy, że w kwietniu i maju w Zakopanem, w siedzibie
Bożego Narodzenia oraz połowie stycznia na przełęczy mię- UNESCO. W Jaskini Krasnohorskiej nie ma sztucznego oświe- Tatrzańskiego Parku Narodowego, czynna jest wystawa jego
dzy Kopieńcami  stąd tytuł artykułu Tomasza Zwijacza Kozi- tlenia, barierek i betonowych chodników. Jej zwiedzanie umożli- rysunków, na którą zapraszamy wszystkich, którzy w tym
cy Goryczka betlejemska. W odróżnieniu od nietypowych, wiają jedynie drewniane kładki przerzucone nad podziemnym czasie zawitają w Tatry.
opisanych wyżej zjawisk fenologicznych, zupełnie zwykłym potokiem i trawersy linowe nad jeziorkami. Przed wejściem
zjawiskiem były silne wiatry halne, które w tym roku w polskiej otrzymujemy jaskiniowy kombinezon, kask i czołówkę, a zwie- MOIM ZDANIEM 116 118
części Tatr powaliły prawie 7 tys. metrów sześc. drzew. Ich dzanie odbywa się w niewielkich grupach. To nowe spojrzenie Na piechotę  Kuba Szpilka (116), Zielona wstążeczka
ofiarą padły głównie świerki (pisze o tym Tomasz Mączka), ale na problem udostępniania jaskiń turystycznych  nie masowe  Zbigniew A
adygin (118)
Zespół redakcyjny: Paulina Kołodziejska, Szymon Ziobrowski; Współpraca: działy merytoryczne Tatrzańskiego Parku Narodowego;
12 Biuletyn 2/2007
Wydawca: Tatrzański Park Narodowy; Adres redakcji: Tatrzański Park Narodowy, ul. Chałubińskiego 42a, 34-500 Zakopane,
[e-mail]