Opracowała Magdalena Zych
nauczyciel mianowany PSP nr 1
w Ostrowcu Świętokrzyskim
Scenariusz lekcji języka polskiego w klasie piątej
z wykorzystaniem projektora i prezentacji multimedialnej
 Miasteczko na Dzikim Zachodzie
Temat: Przygody na Dzikim Zachodzie (powtórzenie wiadomości
o częściach mowy)
Cel ogólny: wykorzystanie wiadomości i umiejętności do praktycznego
działania.
Cele szczegółowe:
Uczeń:
- zna pojęcia związane z poszczególnymi częściami mowy,
- umie je przyporządkować do części mowy,
- wskazuje w tekście konkretne części mowy i nazywa je,
- klasyfikuje liczebniki,
- poprawnie zapisuje daty,
- stosuje poprawne formy liczebników w zdaniach,
- określa czasowniki odpowiednimi przysłówkami,
- tworzy przysłówki od przymiotników,
- określa formy osobowe czasowników, rzeczowników i przymiotników,
- odróżnia czasowniki w trzech trybach,
- uzupełnia opis odpowiednimi przymiotnikami nazywającymi kolory,
kształty, wielkości, materiał,
- oddziela temat od końcówki w odmianie rzeczowników przez przypadki,
- szuka tematów obocznych i oboczności.
Metody:
- ćwiczenia praktyczne,
- metoda pytań i odpowiedzi.
Formy pracy: grupowa, indywidualna.
Środki dydaktyczne: zestaw ćwiczeń przygotowanych przez nauczyciela,
prezentacja multimedialna.
Czas: 2 godziny
Przebieg lekcji
1. Krótkie wprowadzenie do tematyki zajęć, zapisanie tematu: Przygody
na Dzikim Zachodzie (powtórzenie wiadomości o częściach mowy).
2. Zapoznanie uczniów z historią małego miasteczka na Dzikim Zachodzie,
zarysowanie problemu, jaki miał tam miejsce i wyjaśnienie, jaką rolę
odegrają w tym uczniowie (slajd nr 1 i 2).
Rozdanie poszczególnym grupom ćwiczenia nr 1 (sprawdzenie ogólnych
wiadomości na temat poszczególnych części mowy).
3. Wyruszenie w drogę (slajd nr 3)
Wykonanie przez uczniów ćwiczenia nr 2 (umiejętność szukania w opisie
krajobrazu wyrażeń przyimkowych).
4. Spotkanie wodza Indian (slajd nr 4, nr 5 i nr 6)
Indywidualne wykonanie ćwiczenia nr 3 (wstawienie odpowiedniej formy
liczebników do opowiadania wodza - Szybkiej Pantery, zapisanie trzema
sposobami daty) oraz ćwiczenia nr 4 (dokonanie podziału liczebników na
główne i porządkowe).
5. Wędrówki ciąg dalszy (slajd nr 7)
Praca w grupie nad wykonaniem ćwiczenia nr 5 (dopisanie do podanych
czasowników odpowiednich przysłówków, a następnie ustalenie, czy
pochodzą one od przymiotników).
6. Spotkanie z poszukiwaczem złota (slajd nr 8)
Wykonanie ćwiczenia nr 6 (znalezienie czasowników w opowiadaniu
poszukiwacza złota, pogrupowanie ich w trzech tabelach w zależności od
trybu, określenie formy czasownika).
7. Przypadkowe spotkanie z Joe Rewolwerowcem (slajd nr 9)
Uczniowie pracują nad wykonaniem ćwiczenia nr 7 (uzupełnienie opisu
przestępcy odpowiednimi przymiotnikami, a następnie określenie formy
podkreślonego rzeczownika i przymiotnika).
8. Ku kryjówce Joego (slajd nr 10)
Praca indywidualna uczniów nad ćwiczeniem nr 8 (wskazanie
rzeczowników spośród podanych wyrazów).
9. Odkrycie skarbów (slajd nr 11)
Wykonanie ćwiczenia nr 9 (podział rzeczowników na temat i końcówkę).
10. Przeprawa przez kanion (slajd nr 12)
Uczniowie rozwiązują w grupach ćwiczenie nr 10 (znalezienie tematów
obocznych i oboczności w odmianie rzeczowników przez przypadki).
11. Powrót do domu (slajd nr 13)
Podsumowanie lekcji, odczytanie zakończenia historii o miasteczku na
Dzikim Zachodzie.
12. Praca domowa
Napisz w 5-6 zdaniach, jaką przygodę chciałbyś przeżyć na Dzikim
Zachodzie, gdybyś mógł się tam znalez
ć. Zastosuj czasowniki w trybie
przypuszczającym i orzekającym. Podkreśl je dwoma kolorami.
Załączniki
Ćwiczenie 1.
Dopasuj do poszczególnych części mowy pojęcia:
Nazywa rzeczy, ludzi, Odmienia się przez Występuje w trzech
pojęcia przypadki rodzajach
gramatycznych
Nazywa Występuje Występuje Odmienia się Występuje
czynności w trzech w pięciu przez osoby w trzech
i stany trybach rodzajach czasach
gramatycznych
Bezokoliczniki Nazywa cechy Odmienia się Występuje Nieodmienna
przez w pięciu część mowy
przypadki rodzajach
gramatycznych
Nazywa Wiele z nich Najczęściej Nazywa ilość Odmienia się
sposób powstało od kończą się na i kolejność przez
wykonania przymiotników -o lub -e rzeczy, osób przypadki
czynności, jej
czas i miejsce
W liczbie pojedynczej Nieodmienna część Odmienna część mowy
występuje tylko mowy
 jeden i  pierwszy
Pomaga określić czas Z rzeczownikiem tworzy Nie ma pytań
i miejsce czegoś wyrażenie przyimkowe
w przestrzeni
Ćwiczenie 2.
Z podanego tekstu (fragmentu opisu krajobrazu) wypisz wyrażenia
przyimkowe.
Na wzgórzu było pusto. Po prawej stronie rozciągały się nagie skały.
Między mchem rosły jakieś małe, żółte kwiatki. Za stertą ogromnych
kamieni rósł stary kaktus. Żar lał się z nieba od południa.
Ćwiczenie 3.
Do opowiadania wodza  Szybkiej Pantery  wstaw liczebniki
w odpowiedniej formie. Datę zapisz trzema sposobami (za pomocą cyfr
arabskich, rzymskich i arabskich oraz wpisując nazwę miesiąca słownie).
Siedziałem przy ognisku. (4, wojownik ................................... wróciło
właśnie do obozu.
Moja (2, żona) .................................... przygotowywała w wigwamie
strawę.
(2, młody Indianin) ................................... ujeżdżali na polanie (7, dziki
koń) ..................................
Przyglądałem się (2, pies) ................................ walczącym ze sobą o
kość.
Według kalendarza białych było to ósmego dnia szóstego miesiąca.
.......................................................................................................
................................................
Pamiętam ten dzień, bo wypaliłem fajkę pokoju z wodzem Siedzącym
Koniem.
Ćwiczenie 4.
Siedzący Koń okazał się hojny i ofiarował Szybkiej Panterze dary. Podkreśl
w opowiadaniu wodza zielonym kolorem liczebniki główne, a kolorem
czerwonym  porządkowe.
Otrzymałem od Siedzącego Konia siedem brązowych koralików.
Przyprowadził też pięć koni, szczególnie podobał mi się trzeci rumak.
Wypaliłem z gośćmi drugą fajkę. Długo przyglądaliśmy się osiemnastemu
wojownikowi, który przyszedł z czterema synami i przyniósł dziewięć
tomahawków i dwanaście skór bizonów. Moja żona zachwycała się siódmą
parą sandałów i sześcioma glinianymi garnkami.
Ćwiczenie 5.
Jak powinni zachowywać się ochotnicy, aby odnalez
ć kryjówkę Joego
Rewolwerowca? Do podanych czasowników dopisz odpowiednie
przysłówki, a potem wskaż, które z nich powstały od przymiotników.
myślcie .......................
szukajcie ...............................
śledz
cie ..............................
ukryjcie się ..........................
znajdz
cie ...................................
Ćwiczenie 6.
a) Przeczytaj uważnie wypowiedz
poszukiwacza złota. Podkreśl wszystkie
czasowniki, a następnie wpisz je w tabelkę.
Gdybym znalazł kilka bryłek złota, kupiłbym za nie kawałek ziemi.
Wybudowałbym na nim małe miasteczko. Pozwoliłbym, aby ktoś
zaprojektował saloon. Pastor mógłby postawić mały kościół.
Zatrudnilibyśmy szeryfa, który rozprawiłby się z przestępczością. Ale nie
znalazłem ani okruszka, więc jedz
cie w swoją stronę i nie zabierajcie mi
czasu.
Tryb Tryb Tryb Bezokoliczniki
orzekający przypuszczający rozkazujący
......................... ............................... ......................... ..............................
......................... ............................... ......................... ..............................
......................... ............................... ......................... ..............................
........................ ............................... ......................... ..............................
b) Określ wybraną formę czasownika z drugiej kolumny tabeli.
Ćwiczenie 7.
Ochotnicy przypadkowo zetknęli się z Joe Rewolwerowcem, początkowo
nie wiedząc, kim jest. Muszą wspólnie sporządzić jego opis. Wpisz w
wykropkowane miejsca przymiotniki. Następnie określ formę
podkreślonych wyrazów.
Miał ......i .....oczka, którymi patrzył na wszystko ponuro. Jego nos był
............. i .........
Nie uśmiechał się nigdy. ............... i ..........wąsy opadały mu na w dół
po ............. policzkach. Skórę na twarzy miał ........ i ............ Odznaczał
się ....... ustami, a wargi były ...... i ............... Na głowie nosił
.................. kapelusz.
Ćwiczenie 8.
Podkreśl rzeczowniki.
szukanie,
gorąco,
żar,
skały,
wysoka,
sprawiedliwość,
znalez
ć,
tropienie,
jazda
Ćwiczenie 9.
Te rzeczy znaleziono w kryjówce Joego. W podanych rzeczownikach
oddziel temat i końcówkę.
karabinach
moneta
złotem
skrzynią
nożom
siodeł
Ćwiczenie 10.
Oddziel temat od końcówki, a następnie wypisz oboczności z tematów
obocznych.
drzewo grzbiet
drzewa grzbietu
drzewie grzbiecie