Legendarny już wzmacniacz Ongaku
Audio Note
kosztuje w Polsce około 180000zł, a prze-
cież wcale nie jest najdroższym wzmac-
niaczem w ofercie firmy. Zejdz
my jednak z
tego dz
więkowo-finansowego Olimpu w re-
giony bardziej osiągalne, na przeciwległy
OTO SE
OTO SE
OTO SE
OTO SE
OTO SE
koniec propozycji Audio Note. Zintegrowa-
ny wzmacniacz Oto SE kosztuje 6650zł,
jest zatem kilkadziesiąt razy tańszy od au-
Firmy Audio Note audiofilom nie
dionotowskiej czołówki. Zrozumiałe więc,
że nie znajdziemy w nim wielu cech wyróż- trzeba przedstawiać. Prawdą jest nato-
niających Audio Note wśród innych firm,
miast, że nie wiadomo, w jakim stopniu
a właściwych kosztowniejszym modelom.
międzynarodową sławę Audio Note
Nie ma więc kondensatorów Black Gate,
niemagnetycznych rezystorów, montażu
zawdzięcza niepowtarzalnemu dz
wię-
przestrzennego czy triod mocy; zastoso-
kowi swych konstrukcji, a w jakim
wano też ujemne sprzężenie zwrotne. Po-
astronomicznym cenom szczyto-
za tym napotykamy na całkiem przeciętnej
jakości potencjometr i regulator balansu
wych produktów.
oraz - o zgrozo! -wieloprzewodową taśmę
wykorzystywaną do transmisji sygnału!
Niewyszukane - choć złocone - są gniazda
RCA i zaciski wyjściowe (oddzielnie na 4 i
8&!). Za to mamy ogromne - jak na tę moc
- transformatory wyjściowe i dwa transfor-
matory (sieciowe wszystkie na kształtkach
EI), konstrukcję single-ended zrealizowa-
ną na pentodach EL84 i trwałe lampy elek-
tronowe produkcji rosyjskiej (w wypadku
EL84 nawet radzieckiej). Wstępną część
wzmacniającą zbudowano, opierając się
na czterech podwójnych triodach, po dwie
12AX7WXT (odpowiednik E83CC) i ECC82.
Wzmacniacz ma cztery wejścia liniowe, w
tym jedno na magnetofon: część zasilają-
cą odseparowano od reszty elektroniki za
pomocą dwóch ekranów stalowych, reszta
obudowy wykonana jest z niemagnetycz-
Na pierwszym
nego aluminium. Wzmacniacz, według da-
planie widoczne
nych producenta, ma moc 9W i trzeba
dwa transformatory
być tego świadomym wybierając kolumny.
Warto pamiętać, że moc ta oddawana jest sieciowe ...,
42 AUDIO 6/97
TEST ODSA
UCHOWY
TEST ODSA
UCHOWY
TEST ODSA
UCHOWY
TEST ODSA
UCHOWY
TEST ODSA
UCHOWY
przy idealnym dopasowaniu obciążenia do Oczywiste jest, że na pierw- kompromisów. Dotyczą one przytępionej
wyjścia wzmacniacza. Przy różnicy impe- szy plan w przypadku tego wzmacniacza nieco dynamiki i pewnej powściągliwości,
dancji odczepu i zestawu głośnikowego wybija się sprawa racjonalnego wyboru poskąpiono słuchaczom żywiołowości i
moc proporcjonalnie do tej różnicy zmniej- kolumn głośnikowych. Nasze możliwości dziarskiej energii. Nie wymagajmy wszak
sza się. Urządzenie ma płytę czołową wy- zawężają się właściwie do zestawów o zbyt wiele od urządzeń o mocy ledwie
konaną z czarnego, sztucznego sztuczne- efektywnościach powyżej 90dB i możliwie kilku watów i nad wyraz skromnych moż-
go ( akrylu); zalecana jest duża ostroż- równym przebiegu impedancji (wśród na liwościach prądowych. Podstawowe za-
ność w obchodzeniu się z nią - łatwo ule- przykład japońskich audiofili popularne lety tego wzmacniacza ujawniają się w
ga porysowaniu. Warto pamiętać, że jeżeli jest łączenie parowatowych triodowych pełni przy cichym odtwarzaniu muzyki
nasz budżet przeznaczony na wzmac- wzmacniaczy single-ended z kolumnami nie epatującej słuchacza przeładowanym
niacz wzrośnie do 7900zł, wówczas może- tubowymi. Nie można jednak wtedy unik- basem i nadnaturalną dynamiką. Znako-
my wziąć pod uwagę mocniejszego brata nąć przykrych zakolorowań, wady właś- micie brzmi Kwintet klarnetowy Brahmsa
Oto, osiemnastowatowego Soro, zbliżone- ciwej wszystkim konstrukcjom tubowym). (Op. 115; Hyperion CDA66107), lecz re-
go doń konstrukcyjnie i estetycznie. Równie ważna jest wielkość pomieszcze- akcja Oto na próbę odtworzenia Koncer-
nia odsłuchowego, w dużych pokojach tu wiolonczelowego Elgara (J. Dupre, J.
i przy znacznych odległościach kolumn Barbirolli, LSO, EMI CDC7473292) ze
od słuchacza wzmacniacz bardzo łatwo zbliżoną do naturalnej głośnością świad-
PARAMETR
przesterować. Moment ten nie jest nie- czyła o tym, że prosiliśmy go o zbyt wie-
spodziewany, gdyż już chwilę wcześniej le. Mnóstwo płyt z muzyką kameralną i
Moc wyjściowa na 8&! 11W
wyraz
nie słychać, jak urządzenie zbliża wokalną zyskuje nowe barwy. Tak było
Moc wyjściowa 4&! 11W
się, do maksimum swych możliwości. z kompozycjami H. Villa-Lobosa na pły-
Czułość (dla mocy max.) 155mV
Dz
więk staje się nieczysty, wydobywa się cie Adda (581035CD) - Trio smyczkowe
Rezystancja wejściowa 150k&!
z wysiłkiem i poddany jest silnej kom- emanuje subtelną, pastelową kolorysty-
Niezrównoważenie wzmocnienia
presji. Nie doświadczymy wszak efektu ką, każdy instrument dowodzi tu swej in-
między kanałami (0dB) 0,1dB
ostrego obcinania szczytów sygnału, jak dywidualności. Nadzwyczaj naturalnie
Niezrównoważenie wzmocnienia
ma to miejsce we wzmacniaczach tran- zdarzają się brzmieć te nagrania, w któ-
między kanałami (-60dB) 5dB
zystorowych. Jak Oto brzmi w warunkach rych pierwszoplanowa rola przypadła gło-
Pasmo przenoszenia
normalnej pracy? Zaskakująca jest obec- sowi ludzkiemu. Oto dawał w takich sy-
(-3dB, 1W) 6Hz-28kHz
ność niskiego basu, czytelnego i gładkie- tuacjach popis muzykalności, wyczucia i
Zniekształcenia harmoniczne
go, aczkolwiek nie może on dorównać si- umiaru, szczycąc się umiejętnością za-
(1W na 4&!) 0,3%
łą i czystością niektórym innym wzmac- chowania bliskiego oryginalnemu timb-
Współczynnik tłumienia 6,5
niaczom lampowym. Jednak tym, co naj- re u każdego głosu. Spróbujmy posłuchać
Napięcie stałe na wyjściu 0mV
bardziej przykuwa uwagę słuchacza są dobrze nagranej opery (np. Capriccio R.
Dynamika 71,5dB
tony średnie - melodyjne, wyraziste z roz- Straussa na DG 419023-2), by móc po-
Stosunek sygnał/szum (filtr A) 86,5dB
sądną dawką tego charakterystycznego, twierdzić tę opinię (bądz
jej zaprzeczyć).
Cena 6650zł
lampowego ciepła. Godna najwyższej po- W czasie wielu godzin spędzonych w
Dystrybutor Szemist Import
chwały jest dz
więczność i bezpretensjo- towarzystwie tego wzmacniacza czasem
nalność tonów wysokich. Są niewymu- zwracała uwagę pewna dokuczliwość, na
szone i, co chyba najważniejsze, utrzy- którą cierpi niejedno urządzenie. Bywa
mane w idealnej proporcji do pozostałych ona szczególnie irytująca w trakcie od-
... w głębi, potężne przetwor- części pasma. Nie udało mi się doszukać słuchu z niewielkim poziomem głośnoś-
jakichś przerysowań czy przymgleń nie- ci w cichych pomieszczeniach. Chodzi o
niki wyjściowe. Między nimi
kiedy cechujących lampowe konstrukcje, przydz
więk, lecz nie ten dobywający się
widoczne stalowe ekrany -
a już z reguły występujących we wzmac- z kolumn (pod tym względem Oto był cał-
o ich dodatkowej  funkcji
niaczach tranzystorowych. Ogólnie ob- kiem cichy), lecz mechanicznie emitowa-
czytaj w tekście.
cujemy tu z dz
więkiem harmonijnie ny przez sam wzmacniacz. Bliższe oglę-
zrównoważonym, choć nie dziny ujawniły, że przyczyna jest zupeł-
obyło się bez pewnych nie banalna - hałasują stalowe ekrany
umieszczone wewnątrz Oto. Kosmetycz-
na zmiana w ich konstrukcji (na przykład
wytłumienie ich za pomocą gumy) z pew-
nością znacznie zredukowałaby te zakłó-
cenia.
High End? Kompute-
rowa taśma służy do
transmisji sygnału.
Przy przedniej ścian-
ce widoczne przecięt-
nej jakości potencjo-
metry. High End!
Lampy umieszczono
w ceramicznych
podstawkach, widoczne
w centrum duże złotożółte
walce to specjalne kondensatory
papierowo-olejowe sygnowane
 Audio Note .
AUDIO 6/97 43
Płyta tylna
wzmacniacza:
- oddzielny
zacisk
uziemiający
i odczepy
&!
na 4 i 8&!
&!
&!
&!
TEST TECHNICZNY
TEST TECHNICZNY
TEST TECHNICZNY
TEST TECHNICZNY Podsumowanie
TEST TECHNICZNY
Mierząc wzmacniacze lampowe, sygnał prostokątny 1kHz przy obciążeniu Obecne kierunki rozwoju sprzętu audio
szczególnie te z niskim sprzęże- pojemnościowym pokazano na rys.6. są tak rozbieżne, jak chyba nigdy dotąd.
niem zwrotnym i w konfiguracji asy- Wzmacniacz ma wyraz
ne problemy ze sta- Masowy, komercyjny nurt elektroniki od-
metrycznej, spotykamy się zwykle ze bilnością, działanie pętli ujemnego sprzęże- dalający się raczej od naturalności i usiłu-
specyficznym problemem. Otóż moc wyjścio- nia zwrotnego powoduje częściową utratę jący słuchacza zafrapować i oszołomić,
wa przeważnie uważana jest za maksymalną, kontroli nad działaniem układu. Ważne jed- jeśli dalej będzie konsekwentnie podążał
gdy zniekształcenia osiągną 1%. Gdyby ściśle nak, że Oto nie podtrzymuje oscylacji. Uwa- obraną ścieżką, znajdzie się w pewnym
trzymać się tego kryterium okazałoby się, że żajmy zatem na pojemność kabli głośniko- momencie w ślepej uliczce. Przyjrzyjmy
niejeden wzmacniacz ma tak małą moc, że w wych - nie może być ona zbyt duża! Wartoś- się  kinu domowemu i innym systemom
ogóle nie ma prawa grać Potrzebna jest tu ci dynamiki (71,5dB) oraz odstępu od szu- dz
więku dookólnego z klasycznym Hi-Fi
zatem pewna elastyczność czerpiąca swą mów (86,5dB) nie są mocną stroną wzmac- nie mającym wiele wspólnego. Proszę
przyczynę z  nieszkodliwości drugiej harmo- niacza, lecz wynikają głównie z obecności zwrócić uwagę, jaka  muzyka jest pod-
nicznej generowanej przez te wzmacniacze. przydz
więku sieciowego (50 i 100Hz), nie stawowym - najprawdopodobniej jedynym,
Pamiętać jednak musimy, że niezależnie od będąc zbyt dokuczliwymi w praktyce. Czu- jaki wypada pomyślnie - testem dla owych
swego neutralnego charakteru druga harmo- łość Oto wyniosła 155mV. Błąd wnoszony  cudów techniki na rozmaitych pokazach
niczna pozostaje zniekształceniem, elemen- przez potencjometr siły głosu w położeniu - organizowanych przez producentów: ha-
tem dodawanym przez urządzenie do muzyki. 60dB był niestety dość duży: 5dB. Zastoso- łas odrzutowców, łomot krążących heli-
W takich sytuacjach zazwyczaj przyjmuje się, wanie precyzyjnego elementu w jego miejs- kopterów, ogłuszający huk wystrzałów, itp.
że moc maksymalna wzmacniacza odpowiada ce byłoby wysoce wskazane. Niedługo, by udowodnić jakość swych wy-
momentowi, gdy urządzenie zaczyna wytwa- robów, przemysł sięgnie po niewyczerpa-
rzać wyższe harmoniczne, a poziom znie- ne z
ródło piękna, jakim jest hałas uliczny,
kształceń gwałtownie wzrasta, czyli ulega ono zgrzyty w walcowniach stali czy rozrywa-
1
przesterowaniu. W ten sposób określona moc jący bębenki uszne śpiew młotów pneu-
Oto wyniosła 11W, tak na 4 jak i na 8&! (z matycznych. Czy ta kakofonia już wkrótce
odpowiadających im wyjść). Sprawdziłem też będzie obowiązkowym materiałem do tes-
moc przy 20Hz - trudny test dla wzmacniacza towania wzmacniaczy, kolumn, dyskofo-
SE: wyniosła niecałe 5W. Pasmo przenosze- nów? Na tym tle konstrukcje audiofilskie,
nia (-3dB) mieści się w granicach 6Hz-28kHz. purystyczne, dbające prawie wyłącznie o
Niepokojąco niska jest ta druga wartość; w is- jakość dz
więku i zbliżony do ideału prze-
tocie przy 20kHz spadek wynosi 1,7dB, co mo- kaz muzyki są prawdziwym rarytasem.
że już być słyszalne. Obniżenie 0,5dB wystą- Rzetelność, dbałość o detale, świado-
piło przy 10kHz. Rys. 1. to widmo zniekształ- me ograniczanie się do rozwiązań naj-
ceń nieliniowych przy 1W. Istotne znaczenie prostszych, a więc najbliższych ideałowi,
mają druga, najsilniejsza harmoniczna (0,3%) najbardziej niezawodnych i w konsekwen-
2
i znacznie słabsza trzecia (0,06%), poza nimi cji prowadzących do wiernej transmisji
praktycznie nie występują inne (prócz szcząt- dz
więku - to cechy właśnie takich firm, jak
kowej czwartej - ok. 0,004%). Jest to przykład Audio Note i Unison Research. Zarówno
bardzo czystego  muzycznego spektrum. Wy- Simply 4, jak i Oto usiłują osiągnąć najwy-
kres przesłuchu międzykanałowego pokazano ższy standard brzmienia oraz wykonania i
na rys. 2. Jest on bardzo ciekawy: minimum zarazem pozostać dostępne dla jak naj-
występuje przy 450Hz, po obu stronach tej większej liczby melomanów - cel godny
częstotliwości zaś przenik stopniowo (6dB/okt.) pochwały, lecz trudno osiągalny. Tak się
zwiększa się. Jego wartość przy najwyższych bowiem nieszczęśliwie składa, że sprzęt
częstotliwościach (-32dB) jest trudna do zaak- bezkompromisowy, konstruowany na za-
ceptowania w sprzęcie Hi-Fi. Wykres współ- sadzie  cena nie gra roli musi być bardzo
czynnika tłumienia w funkcji częstotliwości drogi, aby spełniał pokładane w nim na-
można poznać patrząc na rys. 3. Jego zaletą dzieje. Jak wiadomo istnieją klejnoty sztu-
3
jest bardzo wyrównany przebieg, wadą dość ki amplifikacji: wzmacniacze triodowe,
niska wartość (ok. 6,5) odpowiadająca rezys- single-ended, bez sprzężenia zwrotnego,
tancji wyjściowej 0,6&!. Rys. 4. pokazuje syg- zbudowane z najlepszych dostępnych na
nał prostokątny 20Hz wzmocniony w Oto. Od- Ziemi elementów i materiałów - ich nie-
kształcenie przebiegu nie jest duże, biorąc biańskiemu wprost brzmieniu wtóruje kos-
pod uwagę technologię, w jakiej zrealizowany miczna cena. Co zatem jest lepsze: reali-
jest wzmacniacz. Bardziej znacząca deforma- zacja ambitnych, prawie wizjonerskich idei,
cja dotknęła fali prostokątnej 20kHz (rys. 5.). skromnymi środkami, po wielokroć mniej-
Ma ona swe z
ródło w górnym limicie częstotli- szymi od wymaganych do kompletnego
wościowym urządzenia. Odpowiedz
Oto na ich urzeczywistnienia czy rozwiązania
standardowe, popularniejsze, lecz wyko-
rzystane w pełni, doprowadzone konsek-
5 6
4
wentnie do swych logicznych granic?
Odpowiedz
na to pytanie muszą usły-
szeć Państwo sami.
Michał Frydrysiak
44 AUDIO 6/97