Strona 1 z 8
3. Obserwacje, teleskopy
3.1. Jaki teleskop amatorski warto kupić ?
To, jaki teleskop wybrać, zale\
y od tego, do czego będzie się go chciało u\
ywać. Zasadniczo
określenie przeznaczenia teleskopu sprowadza się do podjęcia decyzji, czy obserwatorowi
bardziej zale\
y na obserwacji planet oraz KsiÄ™\
yca i Słońca, czy raczej chce oglądać słabe,
rozmyte obiekty mgławicowe - galaktyki, gromady gwiazd, mgławice.
Teleskop do obserwacji planet czy KsiÄ™\
yca powinien mieć jak największą ogniskową. Te ciała
niebieskie są wystarczająco jasne, więc nie jest potrzebny teleskop z du\
ą światłosiłą
(światłosiła = średnica / ogniskowa). Tu bardziej istotne jest powiększenie, które zale\
y m.in.
od długości ogniskowej.
Teleskop do obserwacji obiektów mgławicowych powinien być z kolei sprzętem o znacznej
światłosile, więc stosunkowo krótkiej ogniskowej. Taki teleskop da mniejsze powiększenie, ale
obraz będzie bardziej kontrastowy.
Nale\
y oczywiście podkreślić, \
e w obu przypadkach im większa apertura (średnica) teleskopu,
tym lepiej. Większa średnica to po pierwsze - większa ilość światła, które trafia do teleskopu
(kluczowa rzecz przy słabych, mgławicowych obiektach), po drugie - zwiększenie mo\
liwości
uzyskania du\
ych powiększeń (to się przydaje przy jasnych obiektach, na których chce się
dostrzec jak najwięcej szczegółów - planety, Księ\
yc).
Tak więc - najlepiej chyba kupić teleskop ze zwierciadłem największym, na jakie kupującego
stać, a ogniskową dobierać w zale\
ności od tego, na jakich obiektach najbardziej mu zale\
y.
Jeśli jeszcze tego nie wiemy albo nie mo\
emy się zdecydować, warto zakupić sprzęt do
pewnego stopnia wszechstronny, czyli np. o światłosile f/6 i du\
ym zwierciadle. Wtedy
będziemy w stanie uzyskać du\
e powiększenia do planet ale jednocześnie wykrywać słabe
obiekty mgławicowe. Jeśli zakupimy "krótki" teleskop o małej ogniskowej, nie będziemy w
stanie uzyskać odpowiednio du\
ych powiększeń do planet.
Poniewa\
świat teleskopów w Polsce zaczyna się od półotra tysiąca PLN, warto pamiętać o
"prawie" teleskopie jakim jest lunetka ZRT 457. Jej średnica 70 mm jest ju\
poza magicznÄ…
granicą 50 mm przy których widać naprawdę niewiele. Dwa dodatkowe centymetry apertury
pozwalajÄ… na stosowanie na tyle du\
ych powiększeń do planet \
eby widzieć pasy na Jowiszu i
pierścień Saturna. Jednocześnie średnica dorównuje o wiele dro\
szym lornetkom z górnej półki
i umo\
liwia np. obserwację słabych komet. Lunetka jeszcze bardziej przypomina teleskop po
przeróbce w astrokrak.pl gdzie zostaje dodany wyciąg okularowy taki jak stosowany w
normalnych teleskopach. Jest to opcja dla wszystkich którzy koniecznie chcą mieć teleskop ju\

teraz a nie majÄ… wystarczajÄ…cych funduszy i nie interesujÄ… ich lornetki umo\
liwiające wyłącznie
oglądanie obiektów mgławicowych i Drogi Mlecznej na ciemnym niebie. Nie jest natomiast
dobrym pomysłem skuszenie się na "teleskopy" oferowane w supermarketach po bardzo
niskich cenach - zarówno materiały z których zostały wykonane, jakość wykonania jak i sam
design pozostawiajÄ… tak wiele do \
yczenia, \
e mogÄ… tylko zra\
ać do astronomii i pozostawiają
kupujÄ…cego z nieprzyjemnym wra\
eniem \
e wyrzucił swoje pieniądze w błoto. Najczęściej
spotykaną "marką" takich teleskopów jest Optisan.
Kolejną rzeczą jest otoczenie teleskopu czyli warunki obserwacji. Nie warto kupować czegoś co
nie ma szans być często u\
ywane. Dlatego je\
eli mamy dostęp do ciemnego nieba i kawałek
własnego terenu w swoim miejscu zamieszkania, mo\
na kupić teleskop du\
y i ciÄ™\
ki i
traktować go jako stacjonarny. Je\
eli nie mamy dostępu do ciemnego nieba i będziemy musieli
wyje\
dzać z teleskopem, mo\
emy kupić tylko taki teleskop, który da się wygodnie zabierać do
samochodu i przewozić. Jeśli nie mamy dobrego miejsca z ciemnym niebem ani samochodu,
warto kupić przenośny teleskop o długiej ogniskowej i skupić się na obserwacjach planet.
Poszczególne części składowe teleskopu, tzn. tuba optyczna (optical tube assembly - OTA),
monta\
(mount), okulary (eyepiece - EP), szukacz (finder) a nawet wyciÄ…g okularowy
(diagonal) mo\
na traktować całkowicie oddzielnie tzn. są oddzielnie sprzedawane i
produkowane przez ró\
ne firmy. Do teleskopu klasy średniej mo\
na dokupić luksusowe okulary
(często nawet dro\
sze od niego) i wykorzystać je potem w swoim następnym, lepszym i
Strona 2 z 8
większym sprzęcie. Mo\
na te\
dla oszczędności kupić samą tubę optyczną du\
ego teleskopu i
umieścić ją na własnoręcznie wykonanym monta\
u Dobsona (z elementów meblowych) i
uzyskać w ten sposób dostęp do obrazów na które normalnie nie byłoby nas stać.
Przy kupnie teleskopu trzeba te\
zwrócić uwagę na następujące rzeczy:
jakość optyki,
monta\
- rodzaj (azymutalny, paralaktyczny) i jakość wykonania,
obecność mikroruchów (umo\
liwiają dokładne i komfortowe ustawienie teleskopu),
obecność układu zegarowego (szczególnie wa\
nego przy astrofotografii),
rodzaj wyciÄ…gu okularowego,
dołączone okulary - ilość, rodzaj, jakość,
szukacz.
Przed zakupem warto zasięgnąć opinii i poprosić o poradę ludzi, którzy się na teleskopach
znajÄ…, a takich mo\
na znalez
ć na forum dostępnym w portalu www.teleskopy.pl oraz na forach
takich jak: Astronomia.pl
Czasami na \
ywo porad udzielajÄ… u\
ytkownicy kanału #astropl na ircu. Ponadto od
poniedziałku do piątku w godz. 21.00 - 23.00 na czacie portalu Astronomia.pl obecny jest
redaktor, który odpowiada m.in. na pytania dotyczące teleskopów.
3.2. Kiedy najlepiej obserwować Marsa ?
To, jak udane będą obserwacje Marsa, w du\
ej mierze zale\
y od tego, w którym momencie
będzie się go obserwować. Odległość Ziemia  Mars mo\
e wynosić od ok. 0,37 do ok. 2,67 AU,
w rezultacie Czerwona Planeta mo\
e zmieniać swe rozmiary kątowe ponadsiedmiokrotnie (3,5"
 25")! Naturalnie najlepiej obserwować Marsa w czasie opozycji, czyli wtedy, gdy widziany z
Ziemi znajduje siÄ™ po przeciwnej stronie sfery niebieskiej ni\
Słońce. Jednak z racji kształtu
orbit Ziemi i Marsa oraz ich wzajemnego usytuowania nie ka\
da opozycja zapewnia takie same
warunki obserwacji. Co ok. 16 lat zdarza się tzw. wielka opozycja, w czasie której odległość
obu planet jest rzeczywiście najmniejsza.
Najbli\
sze takie okazje zdarzÄ… siÄ™ 28.08.2003, 27.07.2018 i 15.09.2035. Poni\
ej natomiast
zamieszczono informacje dotyczÄ…ce wszystkich opozycji Marsa w 20 w. i w najbli\
szych latach.
Wielkie opozycje zostały wyró\
nione. Jak widać takiej efektownej opozycji, jaka zdarzy się w
sierpniu 2003 roku, nie było od 1924 roku!
data rozmiar odległość
RA Dec
opozycji tarczy [AU]
22.02.1901 10h 26m +14° 32' 13,8" 0,678
29.03.1903 12h 32m -00° 05' 14,8" 0,640
08.05.1905 15h 00m -16° 57' 17,3" 0,543
06.07.1907 19h 01m -27° 59' 22,7" 0,411
24.09.1909 00h 10m -04° 13' 23,8" 0,392
25.11.1911 03h 58m +21° 43' 18,0" 0,517
05.01.1914 07h 05m +26° 33' 15,1" 0,625
10.02.1916 09h 36m +19° 08' 14,0" 0,675
15.03.1918 11h 44m +05° 55' 14,0" 0,662
21.04.1920 13h 57m -10° 21' 15,8" 0,588
Strona 3 z 8
10.06.1922 17h 11m -25° 55' 20,1" 0,462
23.08.1924 22h 19m -17° 40' 25,1" 0,373
04.11.1926 02h 36m +14° 26' 20,2" 0,465
21.12.1928 05h 58m +26° 39' 15,8" 0,589
27.01.1931 08h 42m +22° 54' 14,0" 0,663
01.03.1933 10h 59m +11° 26' 14,0" 0,675
06.04.1935 13h 03m -03° 52' 15,1" 0,624
19.05.1937 15h 43m -20° 39' 18,0" 0,515
23.07.1939 20h 13m -26° 24' 24,1" 0,389
10.10.1941 01h 07m +03° 29' 22,7" 0,414
05.12.1943 04h 44m +24° 24' 17,3" 0,545
14.01.1946 07h 44m +25° 35' 14,8" 0,641
17.02.1948 10h 07m +16° 25' 13,8" 0,678
23.03.1950 12h 13m +02° 20' 14,4" 0,651
01.05.1952 14h 34m -14° 17' 16,6" 0,564
24.06.1954 18h 12m -27° 41' 21,6" 0,433
10.09.1956 23h 26m -10° 07' 24,8" 0,379
16.11.1958 03h 25m +19° 08' 19,1" 0,494
30.12.1960 06h 39m +26° 49' 15,5" 0,610
04.02.1963 09h 15m +20° 42' 14,0" 0,671
09.03.1965 11h 25m +08° 08' 14,0" 0,669
15.04.1967 13h 35m -07° 43' 15,5" 0,605
31.05.1969 16h 32m -23° 56' 19,4" 0,486
10.08.1971 21h 27m -22° 15' 24,8" 0,376
25.10.1973 02h 00m +10° 17' 21,2" 0,441
15.12.1975 05h 29m +26° 02' 16,2" 0,570
21.01.1978 08h 20m +24° 06' 14,4" 0,654
25.02.1980 10h 37m +13° 27' 13,8" 0,677
31.03.1982 12h 43m -01° 21' 14,8" 0,637
11.05.1984 15h 13m -18° 05' 17,3" 0,537
10.07.1986 19h 20m -27° 44' 23,0" 0,406
28.09.1988 00h 27m -02° 06' 23,8" 0,396
27.11.1990 04h 13m +22° 28' 18,0" 0,523
07.01.1993 07h 19m +26° 16' 14,8" 0,628
12.02.1995 09h 47m +18° 11' 13,8" 0,676
17.03.1997 11h 54m +04° 41' 14,0" 0,661
24.04.1999 14h 09m -11° 37' 16,2" 0,583
13.06.2001
Strona 4 z 8
17h 28m -26° 30' 20,5" 0,456
28.08.2003 22h 38m -15° 48' 25,1" 0,373
07.11.2005 02h 51m +15° 53' 19,8" 0,470
28.12.2007 06h 12m +26° 46' 15,5" 0,600
29.01.2010 08h 54m +22° 09' 14,0" 0,664
03.03.2012 11h 52m +10° 17' 14,0" 0,674
08.04.2014 13h 14m -05° 08' 15,1" 0,621
22.05.2016 15h 58m -21° 39' 18,4" 0,509
27.07.2018 20h 33m -25° 30' 24,1" 0,386
13.10.2020 01h 22m +05° 26' 22,3" 0,419
08.12.2022 04h 59m +25° 00' 16,9" 0,550
16.01.2025 07h 56m +25° 07' 14,4" 0,643
19.02.2027 10h 18m +15° 23' 13,8" 0,678
25.03.2029 12h 23m +01° 04' 14,4" 0,649
04.05.2031 14h 46m -15° 29' 16,9" 0,559
27.06.2033 18h 30m -27° 50' 22,0" 0,427
15.09.2035 23h 43m -08° 01' 24,5" 0,382
3.3. Jak obserwować plamy na Słońcu ?
Na wstępie trochę czarnego humoru. Ile razy mo\
na obserwować Słońce przez okular
teleskopu? Dwa razy - raz lewym i raz prawym okiem.
Przede wszystkim nie wolno obserwować Słońca bezpośrednio przez okular, nawet z zało\
onym
filtrem okularowym - to fatalny wynalazek, bo pod wpływem skupionego światła Słońca taki
filtr błyskawicznie się nagrzeje i pęknie a to prowadzi do powa\
nego uszkodzenia wzroku lub
ślepoty. Filtr nakładany od strony wlotowej teleskopu zapewni ochronę samego teleskopu
(wpadające do niego światło będzie ju\
osłabione) i oczywiście oczu obserwatora, trzeba
jednak pamiętać, \
e powinien on być wykonany z odpowiedniego materiału (specjalny szklany
filtr słoneczny lub folia mylarowa) a tak\
e zwrócić uwagę na dokładne i pewne zamocowanie -
zsunięcie się filtra z teleskopu mogłoby być tragiczne w skutkach.
Słońce mo\
na tak\
e obserwować w projekcji okularowej rzutując obraz na ekran. Ekrany takie
są czasem dodawane do teleskopów jako wyposa\
enie dodatkowe. Jako ekran mo\
e te\

posłu\
yć choćby biała, najlepiej sztywna, kartka. Nie mo\
na ustawiać teleskopu na Słońce przy
pomocy szukacza - efekty tak\
e mogą być opłakane. Zamiast tego nale\
y patrzeć na cień, jaki
rzuca teleskop i ustawić go tak, by był on jak najmniejszy - wtedy wiadomo, \
e słoneczne
światło wpada do środka teleskopu.
Taki sposób obserwacji mo\
e wbrew pozorom dostarczyć wielu wra\
eń. Pięknie widać nieco
ciemniejsze od centrum brzegi tarczy słonecznej, a często, zwłaszcza w okresach du\
ej
aktywności słonecznej, plamy - pojedyncze bądz
uło\
one w grupy. Mo\
na nawet robić całkiem
udane zdjęcia plam słonecznych na takim ekranie. Metoda ta ma te\
jeszcze jednÄ… zaletÄ™ -
dzięki ekranowi mo\
liwe jest prowadzenie obserwacji przez wiele osób jednocześnie.
Strona 5 z 8
W ten sam sposób mo\
na obserwować obraz Słońca posługując się lornetką, naturalnie
umieszczonÄ… na statywie.
Projekcja na ekran nie mo\
e niestety trwać dłu\
ej ni\
kilka minut z powodu nagrzewania siÄ™
okularu. Nieprzestrzeganie tego zalecenia mo\
e doprowadzić do uszkodzenia sprzętu.
3.5. Jak i czym obserwować komety ?
Co do jasności, to najsłabsze gwiazdy jakie widzimy przez lornetkę mają 7, góra 9 mag. Tak
jasne komety zdarzają się raz na kilka miesięcy, ostatnio wyjątkowo często. Bardzo podobny
wygląd do komet, czyli rozmytych plamek, mają mgławice, gromady otwarte, gromady kuliste
itp. i dlatego powstał katalog Messiera - początkowo wyłącznie po to \
eby ich z nimi nie mylić.
Co do komet okresowych to wcale nie potrzeba takich zestawień, bo po pierwsze komety
okresowe najczęściej są za słabe dla lornetki, a poza tym i tak koniecznie potrzeba mieć
programik np. AstroPC albo Skymap albo Starrynight z mo\
liwością pobierania najnowszych
elementów orbit komet, \
eby wogóle wiedzieć jakie nowe jasne komety są odkryte. Jeśli nie
ma takich mo\
liwości, to nale\
y mieć efemerydę komety ze stron IAU i samemu sobie
narysować jej poło\
enia, \
eby jÄ… odnalez
ć na niebie. Dla przykładu w grudniu 2002 widać
kometÄ™ Kudo-Fujikawa 7 mag - czyli mo\
liwa do obserwacji nawet za pomocÄ… lornetki.
3.6. Jak obserwować sztuczne satelity ?
Sztuczne satelity i stacje kosmiczne często są opisywane przez obserwatorów określeniem
"latające gwiazdy", bo wyglądają na niebie bardzo podobnie jak one i dość szybko się
przemieszczajÄ…. Zwykle przelot satelity na LEO przechodzÄ…cy w pobli\
u zenitu trwa ok. 6-7
minut. Rzadko się to jednak zdarza, bo satelity w końcu znikają w cieniu Ziemi (lub wychylają
siÄ™ z niego na poczÄ…tku obserwacji). A to akurat zale\
y od pory obserwacji - im bli\
ej wschodu
lub zachodu Słońca, tym więcej jest "pełnych" przelotów. Poza tym w lecie słońce mało się
chowa za horyzont, a w zimie zachodzi głęboko. Wskutek tego latem mo\
na obserwować
satelity praktycznie przez całą noc, a zimą tylko wieczorem i rano (i zwykle są to wtedy
przeloty z wejściem lub wyjściem z cienia).
Jasności satelitów zale\
ą od ich rozmiarów, wysokości ich orbit, elewacji oraz fazy, czyli
poło\
enia względem Słońca i obserwatora w danej chwili. Przykłady: ISS -2 mag, człony rakiet
na niskich orbitach oraz niektóre du\
e satelity np. Lacrosse 2-3 mag, większość satelitów na
LEO 3-5 mag, satelity geostacjonarne 10-12 mag (które odró\
niajÄ… siÄ™ tym \
e "wiszÄ…" nad
jakimś rejonem - nie dosłownie, bo są w dość du\
ej odległości od Ziemi w porównaniu z jej
rozmiarami - i te\
"latają", ale względem gwiazd tła).
Do tego dochodzą satelity sieci Iridium, które dzięki odblaskowym antenom błyskają w stronę
niektórych obserwatorów w promieniu 50? km zajączkami o nienaturalnych jasnościach -
zale\
nych od umiejscowienia obserwatora - dochodzÄ…cych do -9 mag, chocia\
normalnie poza
momentami błysków mają +6 mag (i mo\
na je wtedy śledzić przez lornetkę - zwłaszcza po i
przed rozbłyskiem o którym wiemy \
e ma nastąpić).
Śledzenie satelitów mo\
na prowadzić gołym okiem, ale trzeba do tego zawsze wiedzieć, gdzie
się ich spodziewać - poza ISS, która jako jedyna ma tak du\
ą jasność i poza rozbłyskami
Iridium, które wiadomo jak wyglądają, chocia\
czasem zdarzają się rzadkie rozbłyski od innych
Strona 6 z 8
satelitów nie objęte efemerydami. Donoszono ju\
, \
e swoimi panelami słonecznymi potrafi
nagle błysnąć ISS przy okazji ujawniając ich kolory widoczne wtedy nawet gołym okiem.
Elementy orbit satelitów ciągle się zmieniają ze względu na opór atmosfery i manewry, w
zwiÄ…zku z tym wszelkie obliczenia oparte na danych starszych ni\
jeden dzień mają ju\

zauwa\
alne błędy. Dotyczy to zwłaszcza wahadłowców, nowo wystrzelonych satelitów oraz
obiektów bliskich wejścia w atmosferę. W przypadku pozostałych obiektów tygodniowe elsety
dają jeszcze wystarczająco dobre wyniki, szczególnie, \
e z pierwszej ręki (tzn. z NORADu) jest
dostępne tylko ok. 2 tys. TLEków, a pozostałe pochodzą z obserwacji amatorskich i czasami
trudno o TLE "sprzed pięciu minut" np. dla NOSSów. W ka\
dym razie momenty zjawisk
najlepiej sprawdzać tego samego dnia, na stronie heavens-above.com, na której zawsze są
aktualne efemerydy. Jest tam graficznie pokazany tor satelity na niebie oraz rzut tego toru na
powierzchnię Ziemi. Do tego jest tabela, w której są podane momenty pojawienia się nad
horyzontem na wysokości 10 stopni, kulminacji i zejścia poni\
ej 10 stopni. Jest te\
podany
azymut czyli czy mamy wypatrywać satelity np. nad zachodnim horyzontem czy nad
północnym.
Istnieje jeszcze coś takiego, jak punkt przeciwsłoneczny czyli punkt na ekliptyce w danym
momencie oddalony od Słońca o 180 stopni. W jego okolicach a\
roi się od satelitów
widocznych przez lornetkę - zwykle około 7 mag, czasem zdarza się, \
e "przecinajÄ…" swoje
trajektorie na niebie.
Zwykle nie obserwuje się satelitów poza LEO i GEO ale jedna z sond księ\
ycowych została
kiedyś specjalnie skierowana odblaskową częścią w stronę Ziemi i błysnęła wtedy jako
gwiazdka 12 mag wychodzÄ…c zza brzegu KsiÄ™\
yca (cały eksperyment sfotografowano). Tak\
e
sonda Cassini zmierzająca do Saturna dawała się obserwować podczas rozpędzania przy u\
yciu
grawitacji Ziemi i nawet ją sfilmowano kiedy zeszła na kilkaset km nad powierzchnię naszej
planety.
3.8. Jaki jest najlepszy software do astronomii?
Po wielu miesiÄ…cach entuzjastycznego u\
ywania Cartes du Ciel znowu przestawiłem się na
SkyMap Pro. Zachwycałem się, \
e ma takie cechy jak podkładanie pod mapy zdjęć RealSky z
netu, fotorealistyczne obrazy planet i bardzo współczesny wygląd oraz aktualizowanie komet
jednym guzikiem. Niestety pojawiły się pogłoski \
e zawiera błędy. y
le pokazuje jasność
Saturna, co wynika z nieuwzględniania ró\
nic w nachyleniu jego pierścieni. Poza tym po
dłu\
szym zastanowieniu jednak brakuje pewnych cech SkyMapa - nie ma szukacza zjawisk a
przedstawiając trasy obiektów przy okazji śmieci te\
poło\
eniami KsiÄ™\
yca i Słońca. W sumie
przeprosiłem się ze SMP a dokładnie wersją 8 bo ta ma Tycho 2 i revised NGC/IC w porównaniu
z 7, 6 z kolei nie ma szukacza zjawisk a 5 kolorków gwiazd. 9 u nie chodzi na Win 95 a poza
tym ma jakieś nieładne ograniczenia. Na koniec najwa\
niejsze: eksperyment z Saturnem,
ka\
de z
ródło ustawione na ten sam dzień, godzinę i współrzędne mojej ulicy pobrane z
maporama.com (w przypadku CDC musiałem oszukać bo nie pokazuje danych obiektów pod
horyzontem i dałem Pary\
gdzie jeszcze nie zaszedł). SMP: -0.1 mag 19.64 x 17.52" Ring
System Information: Major axis: 44.5" Minor axis: 20.1" Right ascension: 5h 27m 6.00s
Declination: +22° 2' 46.2" True distance: 8.4262997 AU (1261 million km) CDC: +0.6 mag
19.8" J2000 RA: 5h26m54.96s DE:+22°02'33.6" Date RA: 5h27m06.15s DE:+22°02'42.6"
Distance: 8.4263 ua Heavens-Above: -0.2 mag, wielkość tarczy n/a 5h 27m 6s 22° 2' 47"
8.426 AU Rzuca się w oczy zwłaszcza błąd CDC przy jasności i dokładność SMP przy rozmiarach
tarczy wyraz
nie uwzględniająca tak\
e pierścienie i kwestię ró\
nicy nachyleń.
Strona 7 z 8
3.9. Czym ró\
ni siÄ™ teleskop soczewkowy od zwierciadlanego ?
Soczewkowy czyli refraktor - obraz powstaje w nim dzięki układowi dwóch soczewek (w
praktyce więcej, bo są układy korekcji błędów koloru, kierujące obraz pod wygodniejszym
kÄ…tem itp.). Poniewa\
trudno produkować du\
e soczewki, najczęściej refraktory są małe i mają
przez to ograniczone mo\
liwości. Du\
e refraktory sÄ… za to bardzo drogie.
Zwierciadlany czyli reflektor - obraz powstaje w nim dzięki układowi luster (przede
wszystkim tzw. głównego - to jego średnicę się podaje i to przede wszystkim od tego zale\
y,
jak du\
o obiektów na niebie będzie przez niego widać).
Wyró\
nia siÄ™ typy - Newton, Schmidt-Cassegrain (SCT), Maksutow (Mak, ten ju\
akurat
soczewkowo-zwierciadlany) - te 2 ostatnie są bardzo "krótkie" i przez to bardziej wygodne i
mobilne.
Wadą teleskopów zwierciadlanych jest to, \
e co jakiś czas trzeba napylać nową warstwę
substancji odbijającej(najczęściej co rok lub dwa), co jest dość drogie, oraz przeprowadzać
kolimacje, czyli pilnować prawidłowego uło\
enia poszczególnych elementów, co jest dość
trudne dla poczÄ…tkujÄ…cego.
3.10. Co to jest "zaćmienie obrączkowe" ?
Jest to takie "prawie całkowite" zaćmienie Słońca przez Księ\
yc.
KsiÄ™\
yc przechodzi centralnie przed tarczą słoneczną, tyle tylko, \
e na skutek eliptyczności
orbit KsiÄ™\
yca i Ziemi, tym razem tarcza KsiÄ™\
yca jest nieco mniejsza ni\
tarcza Słońca i w
efekcie, w kulminacyjnym momencie, widać obraczkę tworzoną przez tę nieprzesłoniętą część
Słońca.
3.11. Jak powstaje półcień rzucany przez Ziemię na Księ\
yc -
od atmosfery ?
Zjawisko półcienia związane jest wyłącznie z geometrią zaćmienia, nie ma nic wspólnego z
obecnością lub nie atmosfery i występuje tak\
e, gdy ciało zasłaniające jej nie ma, np. w
wypadku zaćmienia Słońca przez Księ\
yc. Zjawisko to polega na tym, \
e Słońce przesłaniane
jest przez dane ciało tylko częściowo - co wynika z faktu, \
e Słońce nie jest punktowym
z
ródłem światła. W rezultacie, za ciałem zasłaniającym powstaje zwę\
ający się skończony
sto\
ek cienia (zwanego "umbrą", w którym Słońce jest całkowicie zasłonięte) i rozszerzający
się w nieskończoność sto\
ek półcienia (zwanego "penumbrą", gdzie zasłonięcie jest częściowe).
Obecność atmosfery u ciała zasłaniającego powoduje natomiast, \
e część światła słonecznego
załamującego się przy przechodzeniu przez atmosferę dostaje się do sto\
ka cienia (umbra),
powodujÄ…c, \
e ów cień nie jest ju\
całkiem "czarny." I jest to całkiem inny efekt, ni\
efekt
półcienia. Widziany z Ziemi przy zaćmieniu Księ\
yca efekt ten powoduje, \
e całkowicie
zaćmiony Księ\
yc nie jest czarny, tylko czerwonobrunatny (promienie załamane w ziemskiej
atmosferze to głównie promienie czerwonego końca widma - promienie niebieskie są przez
atmosferę częściowo pochłaniane, a częściowo rozpraszane w przestrzeń). Natomiast widok z
KsiÄ™\
yca przedstawia wtedy czarną Ziemię zasłaniającą całkowicie Słońce, ale otoczoną jasnym
pierścieniem czerwonawego światła załamanego przez atmosferę. To dodatkowe załamane
Strona 8 z 8
światło powoduje tak\
e prawie zupełne zamazanie granicy między cieniem i półcieniem,
dlatego te\
w trakcie przejścia od częściowego do pełnego zaćmienia Księ\
yca jego blask
zmienia się praktycznie płynnie i nie widać na jego tarczy ostrej granicy między cieniem a
półcieniem.
Efekt ten nie występuje przy zaćmieniu Słońca, gdy\
KsiÄ™\
yc nie posiada znaczÄ…cej atmosfery.
W rezultacie w czasie pełnego zaćmienia Słońca na Ziemi zapada prawie zupełna ciemność
(rozjaśniona tylko blaskiem korony słonecznej), a przejście od zaćmienia częściowego do
pełnego jest zdecydowane i wyraz
ne. Cień Księ\
yca widziany z kosmosu jest na tarczy Ziemi
wyraz
nie widoczny, odró\
niając się od jaśniejszej strefy półcienia.
Aktualizacja: 2007-04-25 19:41
FAQ-System 0.4.0, HTML opublikowal: (STS)