S
DOWNICTWO ADMINISTRACYJNE
W POLSCE PO 1918 R.
NAJWYŻSZY TRYBUNAA

ADMINISTRACYJNY (1922-1939)
USTAWA
z dnia 17 marca 1921 roku
KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
(Dz. U. Nr 44, poz. 267)
KONSTYTUCJA MARCOWA
Art. 73 Konstytucji marcowej
Regulacja prawna
USTAWA
z dnia 3 sierpnia 1922 r.
o Najwyższym Trybunale Administracyjnym.
(Dz. U. z 1926 r. Nr 68, poz. 400)
Organizacja i kognicja
Art. 1. Dla orzekania o legalności zarządzeń i orzeczeń,
wchodzÄ…cych w zakres administracji tak rzÄ…dowej, jak i
samorządowej, tworzy się Najwyższy Trybunał
Administracyjny.
Aż do ustanowienia sądów administracyjnych niższego
stopnia z udziałem czynnika obywatelskiego Najwyższy Trybunał
Administracyjny, jako jedyna instacja sądowa, rozpoznawać
będzie skargi na zarządzenia i orzeczenia, wydane w ostatniej
instancji przez administracyjne władze rządowe lub
samorządowe, o ile ustawa niniejsza prawa skargi nie wyłącza.
Trybunał nie ma prawa badać ważności ustaw, należycie
ogłoszonych.
Uwaga:
Nie powstało sądownictwo administracyjne pierwszej instancji z wyjątkiem
Katowic, Poznania i Torunia
Wyłączenie właściwości
Art. 3. Z pod orzecznictwa Trybunału wyłącza się:
a) sprawy, należące do właściwości sądów zwyczajnych lub sądów
szczególnych,
b) sprawy, w których władze administracyjne uprawnione są do
rozstrzygania według swobodnego uznania, w granicach,
pozostawionych temu uznaniu,
c) sprawy mianowania na publiczne urzędy i stanowiska, o ile nie
chodzi o pogwałcenie zastrzeżonego w ustawie prawa ich
obsadzania lub przedstawiania kandydatów,
d) sprawy, dotyczące reprezentacji Państwa i obywateli wobec
państw i władz obcych, oraz sprawy, bezpośrednio z
powyższemi związane,
e) sprawy, dotyczące działań wojennych, ustroju siły zbrojnej i
mobilizacji, z wyjątkiem spraw zaopatrzenia i uzupełnienia armji,
f) sprawy dyscyplinarne.
Zmiana stanu prawnego
ROZPORZ
DZENIE
PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ
z dnia 27 paz
dziernika 1932 r.
o Najwyższym Trybunale Administracyjnym.
Dz.U.1932.94.806
Art. 1. Do czasu utworzenia sądów administracyjnych niższego
stopnia, Najwyższy Trybunał Administracyjny stanowi jedyną
instancję sądową, powołaną do orzekania o legalności zarządzeń
i orzeczeń, wchodzących w zakres administracji rządowej i
samorzÄ…dowej.
Uwaga:
Brak zmian z zakresu kognicji i rozstrzygania. Postanowienia
utrzymane KonstytucjÄ… kwietniowÄ…
Dz.U. Nr 30, poz. 227
(Konstytucja kwietniowa)
USTAWA KONSTYTUCYJNA
Z DNIA 23 KWIETNIA 1935 R.
Art. 70
S
DOWNICTWO ADMINISTRACYJNE
(1980-2003)
Naczelny SÄ…d Administracyjny
Od 1 września 1980 reaktywowano sądownictwo administracyjne.
Do grudnia tego roku wpłynęły 982 sprawy. W następnym roku wpływało
do sądu przeciętnie po 600 spraw miesięcznie, w kolejnych latach liczba spraw
rosła, w okresie 1988-1990 była nieco mniejsza, ale już w 1991 o jedną czwartą
większa. Póz
niej np. w roku 1994 wystąpił wzrost o 176 % w stosunku do 1990.
Jubileusz XV-lecia Naczelny Sąd Administracyjny zamknął liczbą około 250
tysięcy przyjętych i 225 tysięcy rozpoznanych spraw.
W następnych latach wpływ ciągle wzrastał, np. do ponad 60.000 w roku
1998 (ale w 1999 r. skarg było już mniej: bo 54.943). W roku 2000 wpływ spraw
wynosił 65.054. W roku 2001 wpłynęło 75.801 spraw. Rok 2003 - ostatni rok
funkcjonowania NSA jako jednoinstancyjnego sÄ…du przed reformÄ… sÄ…downictwa
administracyjnego zamknął się wpływem 69.011 skarg.*
*Informacja uzyskana http://www.nsa.gov.pl/index.php/pol/NSA/Historia/Polskie-sÄ…downictwo-Administracyjne-1980-
2005
Regulacja prawna
USTAWA
z dnia 31 stycznia 1980 r.
o Naczelnym SÄ…dzie Administracyjnym oraz o
zmianie ustawy - Kodeks postępowania
administracyjnego.
(Dz.U. Nr 4, poz.8)
Organizacja
Art. 1. 1. Tworzy siÄ™ Naczelny SÄ…d Administracyjny z siedzibÄ… w
Warszawie.
2. Naczelny Sąd Administracyjny działa w Warszawie i w ośrodkach
zamiejscowych tworzonych dla jednego lub kilku województw.
3. Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia ustala siedziby i
właściwość oraz organizację ośrodków zamiejscowych.
Art. 5. Nadzór nad działalnością Naczelnego Sądu Administracyjnego w
zakresie orzekania sprawuje Sąd Najwyższy poprzez:
1) rozpoznawanie rewizji nadzwyczajnych od orzeczeń tego Sądu,
2) ustalanie wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej,
3) podejmowanie uchwał zawierających odpowiedzi na pytania prawne.
Kognicja  klauzula
enumertywna
Art. 2. Naczelny SÄ…d Administracyjny orzeka w
sprawach skarg na decyzje administracyjne
w zakresie i w trybie określonym w Kodeksie
postępowania administracyjnego oraz w
przepisach odrębnych.
ZMIAN KODEKSU POST
POWANIA
ADMINISTRACYJNEGO
Dodano art. 1507 k.p.a.
ż 1. Decyzja organu administracji państwowej może być zaskarżona do sądu
administracyjnego z powodu jej niezgodności z prawem.
ż 2. Do sądu administracyjnego mogą być zaskarżane decyzje w sprawach:
1) budownictwa, nadzoru budowlanego, materiałów budowlanych,
urbanistyki i architektury,
2) cen, opłat i stawek taryfowych,
3) dróg publicznych, ich utrzymania i ochrony (w tym świadczeń osobistych
na rzecz utrzymania dróg), ruchu na drogach publicznych, komunikacji,
łączności, żeglugi, transportu i spedycji,
4) działalności w dziedzinie wytwórczości, rzemiosła, usług
nierzemieślniczych, handlu, przemysłu gastronomicznego i żywienia
zbiorowego oraz innych rodzajów działalności gospodarczej,
5) ewidencji ludności, dowodów tożsamości, aktów stanu cywilnego, imion i
nazwiska oraz obywatelstwa,
Dodano art. 1507 k.p.a.
6) geologii, geodezji i kartografii,
7) gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, gospodarki
terenami, zasobami mieszkań i budynków oraz
utrzymania czystości w miastach i gminach,
8) gospodarki paliwowo-energetycznej, surowcowej i
materiałowej, wydobywania i pozyskiwania w inny
sposób kopalin i innych surowców naturalnych oraz
ich zagospodarowywania, szkód górniczych oraz
obrotu surowcami, materiałami i wyrobami,
9) gospodarki wodnej,
10) gospodarki żywnościowej, żywności i żywienia,
Dodano art. 1507 k.p.a.
11) zobowiązań podatkowych i innych świadczeń
pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy
o podatkach, oraz należności celnych, z
wyłączeniem zobowiązań podatkowych i należności
celnych od państwowych jednostek
organizacyjnych,
12) obrotu nieruchomościami oraz składnikami
majÄ…tku ruchomego,
13) ochrony przyrody oraz środowiska,
14) oświaty i wychowania, szkolnictwa wyższego,
kultury i sztuki oraz dóbr kultury i muzeów, jak
również działalności artystycznej i rozrywkowej,
15) planowania przestrzennego,
Dodano art. 1507 k.p.a.
16) rolnictwa i leśnictwa, w tym: gospodarki terenami rolniczymi i
leśnymi, sposobu zagospodarowania i użytkowania tych
terenów, scalania i wymiany gruntów, przejmowania
nieruchomości rolnych i leśnych na własność Państwa, własności i
obrotu tymi nieruchomościami, produkcji roślinnej i zwierzęcej,
upraw, hodowli i nasiennictwa, ochrony zwierząt i roślin,
gospodarki łowieckiej oraz rybołówstwa,
17) uprawnień do wykonywania określonych czynności i zajęć,
18) wywłaszczeń nieruchomości i innych praw,
19) zatrudnienia i spraw socjalnych,
20) zdrowia i opieki społecznej, wymagań sanitarno-
epidemiologicznych, kultury fizycznej, sportu i turystyki, jak
również działalności sportowej.
USTAWA
z dnia 11 maja 1995 r.
o Naczelnym SÄ…dzie Administracyjnym.
(Dz. U. Nr 74, poz. 368)
PRZEA
OM 1995 R.
Organizacja  bez zmian
Art. 1. Naczelny SÄ…d Administracyjny, zwany
dalej "SÄ…dem", sprawuje wymiar
sprawiedliwości przez sądową kontrolę
wykonywania administracji publicznej, na
zasadach określonych w niniejszej ustawie.
Art. 2. Sąd działa w Warszawie i w ośrodkach
zamiejscowych SÄ…du tworzonych dla jednego
lub kilku województw.
Kognicja  klauzula
generalna
Art. 16. 1. SÄ…d orzeka w sprawach skarg na:
1) decyzje administracyjne,
2) postanowienia wydane w postępowaniu
administracyjnym, na które służy zażalenie albo
kończące postępowanie, a także rozstrzygające
sprawÄ™ co do istoty,
3) postanowienia wydane w postępowaniu
egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy
zażalenie,
4) inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z
zakresu administracji publicznej dotyczÄ…ce
przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia
lub obowiązku wynikających z przepisów prawa,
Kognicja
5) uchwały organów gmin stanowiących przepisy
gminne oraz akty terenowych organów administracji
rzÄ…dowej stanowiÄ…cych przepisy prawa
miejscowego,
6) uchwały organów gmin i ich związków, inne niż
określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z
zakresu administracji publicznej,
7) akty nadzoru nad działalnością organów samorządu
terytorialnego.
2. Sąd orzeka także w sprawach, w których przepisy
ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, i
stosuje środki określone w tych przepisach.
Kognicja- bezczynność
Art. 17. Sąd rozpoznaje skargi na bezczynność
organów w przypadkach określonych w art.
16 ust. 1 pkt 1-4.
Kognicja  spory o
właściwość
Art. 18. 1. SÄ…d rozstrzyga, w przypadkach
określonych w Kodeksie postępowania
administracyjnego oraz w Ordynacji
podatkowej, spory o właściwość między
organami jednostek samorzÄ…du
terytorialnego oraz między organami tych
jednostek a organami administracji rzÄ…dowej,
a także - między samorządowymi kolegiami
odwoławczymi.
Kognicja  pytania prawne
Art. 18 ust 2. SÄ…d udziela odpowiedzi na
pytania prawne przedstawiane do
rozstrzygnięcia przez samorządowe kolegia
odwoławcze, izbę skarbową lub przez
ministra właściwego do spraw finansów
publicznych w sprawach podatkowych.
Wyłączenie właściwości
Art. 19. Sąd nie jest właściwy w sprawach:
1) należących do właściwości innych sądów,
2) wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach
pomiędzy organami administracji publicznej oraz wynikających z
podległości służbowej pomiędzy przełożonymi i podwładnymi w
urzędach tych organów, a także w jednostkach wojskowych,
3) dyscyplinarnych,
4) odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w
organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub
powołania wynika z przepisów prawa,
5) wiz i zezwoleń na przekroczenie przez cudzoziemca granicy państwa,
zezwoleń na pobyt stały i wydalania z terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, z wyjątkiem przypadków dotyczących cudzoziemców
przebywajÄ…cych legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
6) należących do właściwości Komisji Odwoławczej przy Urzędzie
Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej.
OD 1 STYCZNIA 2004 R.
DWUINSTANCYJNE S
DOWNICTWO
ADMINISTRACYJNE
Stan prawny
żð Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia
1997 r.  art. 184 i 185;
żð Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r.  Prawo o ustroju
sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153,
poz. 1269)
żð Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r.  Prawo o
postępowaniu przed sądami administracyjnymi
(Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270)
żð Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r.  Przepisy
wprowadzające ustawę  Prawo o ustroju sądów
administracyjnych i ustawÄ™  Prawo o
postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.
U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1271)
Konstytucja
Art. 184. Naczelny SÄ…d Administracyjny oraz
inne sÄ…dy administracyjne sprawujÄ…, w
zakresie określonym w ustawie, kontrolę
działalności administracji publicznej. Kontrola
ta obejmuje również orzekanie o zgodności z
ustawami uchwał organów samorządu
terytorialnego i aktów normatywnych
terenowych organów administracji rządowej.
Konstytucja
Art. 185. Prezesa Naczelnego SÄ…du
Administracyjnego powołuje Prezydent
Rzeczypospolitej na sześcioletnią kadencję
spośród kandydatów przedstawionych przez
Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego
SÄ…du Administracyjnego.
Wiadomości
1) Organizacja i znaczenie NTA
2) Organizacja NSA
3) Nadzór nad NSA
4) Klauzula generalna, zasada enumeracji
5) Konstytucyjne podstawy sÄ…downictwa
administracyjnego w Polsce
Pytania sprawdzajÄ…ce
Wyjaśnij skrót NTA:
Naczelny Trybunał Administracyjny,
Najwyższy Trybunał Administracyjny
Naczelny Trybunał Apelacyjny
Wyjaśni skrót NSA:
Najwyższy Sąd Administracyjny
Najwyższy Sąd Apelacyjny
Naczelny SÄ…d Administracyjny
Sądownictwo administracyjne w okresie 1922-1939 było:
Jedno instancyjne,
co do zasady dwuinstancyjne, lecz w niektórych województwach istniały sądy administracyjne pierwszej instancji,
dwuinstancyjne
Reforma sądownictwa administracyjnego roku 1980 przewidywała istnienia:
tylko NSA
NSA i sądów administracyjnych pierwszej instancji
NSA i ośrodków zamiejscowych
Prezesa NSA powołuje:
Prezes Rady Ministrów
Krajowa Rada SÄ…downictwa
Prezydent RP