2457
Podwójny sygnalizator
P
o
d
w
ó
j
n
y
s
y
g
n
a
l
i
z
a
t
o
r
Podwójny sygnalizator
P
o
d
w
ó
j
n
y
s
y
g
n
a
l
i
z
a
t
o
r
świateł - (w samochodzie)
Å›
w
i
a
t
e
Å‚
(
w
s
a
m
o
c
h
o
d
z
i
e
)
świateł - (w samochodzie)
Å›
w
i
a
t
e
Å‚
(
w
s
a
m
o
c
h
o
d
z
i
e
)
Do czego to służy? 2. Jazda, światła włączone: S1, S2 włączone ku 2. Gdy światła pozostają włączone po wy-
Opisywany prosty układ przeznaczony jest  brak reakcji. łączeniu silnika (kluczyka w stacyjce), wtedy
dla posiadaczy samochodów. Nie trzeba ni- 3. Jazda, światła nie włączone: S1 włączony, w punkcie P1 występuje napięcie akumulato-
kogo przekonywać, że pamięć ludzka jest S2 otwarty  miganie diody LED i dz
więk ra, a w punkcie P napięcie jest równe zeru.
zawodna. Jednym z objawów są błędy zwią- przerywany. Przewodzi wtedy tranzystor T3, polaryzowa-
zane z włączaniem świateł samochodo- 4. Koniec jazdy, światła nie wyłączone: S1 ny przez rezystor R7. Brzęczyk piezo z gene-
wych. W wielu samochodach obwody świa- otwarty, S2 zwarty  dz
więk ciągły. ratorem Y1 wydaje ciągły dz
więk.
teł mijania są niezależne od położenia sta- Takie zadania realizuje układ, którego Gdy natomiast silnik zostanie włączony,
cyjki, a roztargnieni użytkownicy zapomi- schemat elektryczny pokazany jest na rysun- a światła nie, wtedy w punkcie P pojawi się na-
nają wyłączyć światła po skończonej jez
- pięcie, a punkt P1 będzie na potencjale masy.
dzie. Pozostawienie włączonych na kilka Rys. 1 Schemat blokowy Jeśli zwora JP1 będzie wykonana, zacznie
godzin świateł mijania oznacza całkowite pracować migająca dioda LED
rozładowanie akumulatora. Jeszcze gorzej D4. Przy napięciu w instalacji
bywa w okresie zimowym w ciągu dnia, gdy około 14,4V (pracujący silnik)
ktoś zaczyna jazdę i nie włączy świateł. Mo- dioda ta będzie świecić silnym
że to oznaczać mandat. Obserwacja ulic światłem, a obecność niewiel-
w tej porze roku przekonuje niezbicie, że kiego rezystora R6 (33&!) nie-
wielu kierowców zapomina włączyć światła wiele ją obniży. Migająca dioda
na czas jazdy. LED przypomni od razu o ko-
Opisywany układ zasygnalizuje zarówno nieczności włączenia świateł,
konieczność włączenia świateł na czas jazdy, ale brzęczyk zostanie włączony
jak i ich wyłączenia po jej zakończeniu. Do- z opóz
nieniem. Obwód opóz
niajÄ…cy tworzÄ…
datkowy przełącznik pozwala wyłączyć sy- Rys. 2 Schemat ideowy
gnalizator  włącz światła na okres letni, gdy
nie ma obowiązku używania świateł mijania
w dzień.
Konieczność wyłączenia świateł po zga-
szeniu silnika sygnalizowana jest dz
więkiem
ciągłym, natomiast o konieczności włączenia
świateł na czas jazdy przypomina migająca
dioda LED, a gdy to nie pomoże, po pewnym
czasie odzywa się brzęczyk.
Jak to działa?
Zasada działania układu jest bardzo prosta.
Rysunek 1 pokazuje sposób dołączenia sy-
gnalizatora. Jego działanie jest w sumie bar-
dzo proste. Oto cztery możliwe stany i reak-
cje układu.
1. Spoczynek: S1, S2 otwarte  brak reakcji.
Elektronika dla Wszystkich
96
elementy C1, R4, T2. W pierwszej chwili po prąd upływu będzie duży, a przez to na po- przed wpływem wilgoci, na przykład przez
przekręceniu kluczyka w stacyjce kondensa- czątku czas opóz
nienia sygnału  włacz świa- zalanie silikonem lub kilkakrotne pomalowa-
tor C1 będzie pusty. Zacznie się on pomału tła może być zaskakujaco duży. Gdy kon- nie lakierem izolacyjnym. Jest to bardzo
ładować prądem płynącym w obwodzie emi- densator C1 pozostanie przynajmniej godzi- ważna sprawa, decydująca o praktycznej
ter-baza T2, R4, C1. Przepływ prądu bazy nę pod napięciem, zaformuje się i czas zwło- wartości układu.
spowoduje otwarcie tranzystora T2, który za- ki ostatecznie się ustali.
blokuje włączenie brzęczyka. Prąd bazy T2 Aby uniknąć takiej drobnej niespodzian- Rys. 4
będzie stopniowo się zmniejszał i w końcu ki, warto zaformować C1 przed wlutowa-
tranzystor T2 zostanie zatkany. Umożliwi to niem w układ. W tym celu wystarczy dołą-
pracę tranzystora T1. Wartość R6 jest tak do- czyć go do z
ródła napięcia 12...16V na co
brana, by w czasie, gdy dioda D4 świeci, na- najmniej godzinę.
pięcie na R6 wynosiło ponad 0,6V (1...2V) Wartość rezystora R6 została dobrana, by
i by przewodził tranzystor T1. Brzęczyk Y1 poprawnie współpracować z migającymi dio-
będzie więc tym razem odzywał się w trybie dami LED firmy Kingbright rodziny L-56.
przerywanym w rytm wyznaczany przez mi- Gdyby w układzie została zastosowana
ganie diody D4. inna dioda migajÄ…ca o znacznie mniejszym
Ponieważ prąd ładowania C1 będzie ma- prądzie pracy, należy zwiększyć wartość R6, Przy izolacji układu trzeba jednak wziąć
lał stopniowo, stopniowo będzie też zamykał by w czasie świecenia diody D4 spadek na- pod uwagę zworę JP1. Jak na razie obowią-
się T2. Oznacza to, że po pewnym czasie pięcia na R6 wynosił 1...2V. zek jazdy z włączonymi w dzień światłami
opóz
nienia, brzęczyk Y1 włączy się stopnio- mijania dotyczy tylko okresu jesienno-zimo-
wo, a nie od razu pełną głośnością. Pozwoli wego. Wtedy należy zewrzeć JP1. Choć ja-
to kierowcy bezstresowo zareagować  włą- zda z włączonymi światłami przez cały rok
czyć światła mijania. jest jak najbardziej godna polecenia, na czas
O ile po zakończeniu jazdy samochodem wiosny i lata sygnalizację  włącz światła
brzęczyk odzywa się natychmiast, o tyle na można zablokować, rozwierając JP1. Choć
jej początku, gdy samochód jest być może operacja zwierania i rozwierania JP1 będzie
już w ruchu, sygnalizacja odbywa się w spo- przeprowadzana co najwyżej dwa razy w ro-
sób łagodny i stopniowy. ku, należy ją uwzględnić podczas zabezpie-
Wyjaśnienia wymaga jeszcze obecność czania modułu przed wilgocią. W zastawie
kilku elementów. Dioda D3 jest potrzebna, AVT-2457 przewidziano zworę w postaci
by szybko i skutecznie rozładować konden- Rys. 3 Schemat montażowy jumperka, ale kto chce, może wykorzystać
sator C1 po wyłączeniu stacyjki. Rezystor R3 jakikolwiek przełącznik dwupozycyjny do-
decyduje, przy jak małym prądzie zacznie się Można też zwiększyć znacznie wartość łączony za pomocą kawałka kabla (model
zamykać T1 (otwierać T1). W zasadzie war- R6 (np. 220&!...1k&!), a R5 zastąpić zworą. pokazany na fotografii odbiega nieco od
tość R3 można zwiększyć, nawet do Wtedy prawie cały prąd diody D4 będzie pły- płytki z rysunku 3, między innymi właśnie
1...2,2M&!, jednak przy bardzo dużej warto- nął przez złącze E_B tranzystora T1, co jed- brakiem zwory JP1).
ści, ewentualny prąd upływu C1, pracującego nak jest dopuszczalne, ponieważ według ka-
w trudnych warunkach może powodować talogu szczytowa wartość prądu bazy tranzy-
otwarcie T2 i zablokowanie brzęczyka w try- stora BC558 wynosi 200mA. Po takiej opera- Piotr Górecki
bie  włącz światła . cji może się jednak okazać, że trzeba będzie
W układzie przewidziano rezystor R8, by zmniejszyć wartość R4 i zwiększyć C1.
Wykaz elementów
zmniejszyć głośność brzęczyka. W układzie Gotowy moduł można przetestować
modelowym okazał się on niepotrzebny. w układzie z rysunku 4. Jak widać, przełącz- R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220k&!
R
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
0
k
&!
Gdyby jednak ktoś chciał ograniczyć gło- niki podają na punkty P, P1 albo plus zasila- R4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1M&!
R
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
M
&!
śność stosując R8, najprawdopodobniej musi nia, albo masę. Odpowiada to sytuacji w sa- R5,R7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22k&!
R
5
,
R
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
k
&!
też dodać kondensator C2 (niektóre brzęczy- mochodzie, gdzie przy otwartym wyłączniku R6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33&!
R
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
3
&!
R
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
z
w
o
r
a
ki piezo nie chcą pracować z szeregowym re- prąd może płynąć do masy przez odbiorniki R8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .zwora
C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4,7µF/16V
C
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
,
7
µ
F
/
1
6
V
zystorem, a bez takiego kondensatora). (żarówki)  porównaj rysunek 1. Gdyby do
D3,D5,D6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4148
D
3
,
D
5
,
D
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
N
4
1
4
8
W praktyce głośność brzęczyka można testów zostały użyte przełączniki podające
D4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LED migajÄ…ca
D
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
L
E
D
m
i
g
a
j
Ä…
c
a
zmniejszyć, zaklejając częściowo jego otwór jedynie plus zasilania, układ nie mógłby pra-
JP1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .trzy szpilki i jumper
J
P
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
t
r
z
y
s
z
p
i
l
k
i
i
j
u
m
p
e
r
wylotowy taśmą klejącą. cować poprawnie.
T1-T3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BC558
T
1
T
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
B
C
5
5
8
Elementy R1, R2, R9, R10, D1, D2 prze- Gotowy układ może być umieszczony
Y1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .piezo z gen. 12V
Y
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
p
i
e
z
o
z
g
e
n
.
1
2
V
widziano na wszelki wypadek. W wersji pod- w samochodzie w dowolnym miejscu,
R1,R10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .nie montować
R
1
,
R
1
0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
n
i
e
m
o
n
t
o
w
a
ć
stawowej nie będą montowane. a przewody połączeniowe nie muszą być
R2, R9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .nie montować
R
2
,
R
9
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
n
i
e
m
o
n
t
o
w
a
ć
grube. Podczas montażu należy jednak wy-
C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .nie montować
C
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
n
i
e
m
o
n
t
o
w
a
ć
Montaż i uruchomienie eliminować możliwości jakichkolwiek
D1,D2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .nie montować
D
1
,
D
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
n
i
e
m
o
n
t
o
w
a
ć
Układ można zmontować na niewielkiej płyt- zwarć. Zwarcie do masy przewodów dołą-
ce drukowanej, pokazanej na rysunku 3. czonych do punktów P, P1 w najlepszym
Elementy R1, R2, R9, R10, C2, D1, D2 nie wchodzÄ…
E
l
e
m
e
n
t
y
R
1
,
R
2
,
R
9
,
R
1
0
,
C
2
,
D
1
,
D
2
n
i
e
w
c
h
o
d
z
Ä…
Montaż nie sprawi trudności nawet mniej za- wypadku spowoduje spalenie bezpiecznika,
w skład kitu AVT-2457
w
s
k
Å‚
a
d
k
i
t
u
A
V
T
2
4
5
7
awansowanym elektronikom. w najgorszym może nawet spowodować
Układ zmontowany ze sprawnych ele- pożar instalacji.
mentów nie wymaga żadnego uruchomiania Ze względu na trudne warunki pracy
Komplet podzespołów z płytką jest
i od razu będzie pracował poprawnie. Trzeba w samochodzie  drgania oraz zmiany tem-
dostępny w sieci handlowej AVT jako
tylko uwzględnić, że kondensator elektroli- peratury i wilgotności  układ powinien być
kit szkolny AVT-2457
tyczny C1 może być rozformowany, czyli zmontowany bardzo solidnie i zabezpieczony
Elektronika dla Wszystkich
97