Racławice raz jeszcze
Stworzenie panoramy wymagało kiedyś kilku miesięcy wytężonej pracy grupy malarzy,
litrów farby i nieprzeliczonych ilości pędzli. Dziś wystarczą cyfrowy aparat fotograficzny i
komputer.
Malarze pracujący nad słynną Panoramą Racławicką musieli
znać doskonale zasady perspektywy i optyki. Stworzenie dzieła
Po
podziwianego do dziś zajęło wiele miesięcy żmudnej pracy.
Mając aparat cyfrowy i komputer, nie musimy wiedzieć aż tyle o zasadach, jakimi rządzi
się malarstwo. Wprawdzie trudno będzie nam powtórzyć sukces Panoramy Racławickiej,
ale mimo to stworzenie własnych zdjęć, które można będzie oglądać "w kółko", sprawi na
pewno wiele satysfakcji. Same zdjęcia panoramiczne nie są niczym nowym w fotografii.
Ale do czasów rozpowszechnienia fotografii cyfrowej była to raczej zabawa dla
prawdziwych pasjonatów i z
ródło zarobku nielicznych fotografów profesjonalnych.
Głównie dlatego że do robienia zdjęć panoramicznych był potrzebny sprzęt
specjalistyczny.
Aparaty do robienia panoramy miały bardzo skomplikowaną
budowę, ze względu na bardzo szeroki kąt widzenia obiektywów.
Przed
Nie brakowało np. konstrukcji wyposażonych w obiektywy
poruszające się w płaszczyz
nie poziomej podczas robienia zdjęcia. W dobie
komputerowej obróbki obrazów ruchomy obiektyw można zastąpić ruchomym aparatem
fotograficznym. Wystarczy wykonać serię zdjęć, tak by kadry delikatnie zachodziły na
siebie, obracając aparat wokół osi o dowolny kąt, nawet 360 stopni. Niektóre aparaty
cyfrowe (np. wszystkie Canony serii Powershot) wręcz pomagają w kadrowaniu zdjęć
panoramicznych, wyświetlając fragmenty poprzedniego ujęcia.
W czasie robienia takich zdjęć trzeba przestrzegać kilku reguł, niestety niezbyt prostych.
Po pierwsze, najlepiej jest robić zdjęcia ze statywu. Wtedy najłatwiej jest wykonać
wszystkie zdjęcia z tego samego punktu, gdzie jedyną zmienną jest kąt obrotu aparatu.
Nie każdy jednak musi mieć ten gadżet. Można oczywiście zrobić "z ręki", ale trzeba
pamiętać o dwóch rzeczach.
Po pierwsze, trzeba obracać aparat w jednej płaszczyz
nie. Po drugie, obracać trzeba tak
jakby urządzenie było przymocowane do statywu. Oś obrotu powinna przechodzić przez
matrycę światłoczułą, inaczej zdjęcia będą przesunięte. I choć wydaje się to mało istotne,
przesunięcie o kilka centymetrów może sprawić duże kłopoty z póz
niejszym sklejeniem
zdjęć. Przesunięcie aparatu daje bowiem zupełnie inną perspektywę niż sam obrót. A
jeśli ktoś jeszcze patrzy na tę uwagę sceptycznie, to proponujemy prosty eksperyment:
spójrzmy na świat raz lewym, raz prawym okiem, a zobaczymy, że te dwa widoki
1
delikatnie się różnią. Nie mniej istotne w czasie robienia serii zdjęć są parametry
ekspozycji.
Jeśli aparat będzie robił w trybie automatycznym, to na pewno dobierze różne czasy
naświetlania i przysłony w zależności od tego, jak będziemy ustawieni względem słońca
(nawet w pochmurny dzień). Dlatego musimy wybrać jakiś fragment fotografowanego
obrazu i na nim ustalić parametry ekspozycji. Najlepiej gdy słońce świeci nam dokładnie
z boku, bo w takim przypadku oświetlenie jest uśrednione pomiędzy robieniem zdjęcia
"ze słońcem" i "pod słońce". Jeśli aparat ma tryb ręczny, zapamiętujemy parametry
ekspozycji dla wybranego fragmentu obrazu i ustawiamy taki sam czas i przysłonę w
trybie ręcznym. Jeśli nasz sprzęt nie ma trybu manualnego, może ma przynajmniej
blokowanie parametrów ekspozycji (nazywa się to AEL, AE Lock itp.), które działa w ten
sam sposób. Jeśli i tego nie mamy, musimy liczyć się z tym, że panorama nie będzie
rewelacyjna.
Gdy już zrobimy zdjęcia i przeniesiemy do komputera czas użyć programu do klejenia
zdjęć, zwykły program graficzny nie przyda się na wiele, bo na pierwszą przymiarkę
zdjęcia do siebie nie pasują. Dzieje się tak dlatego, gdyż każdy obiektyw wprowadza do
obrazu zniekształcenia. Inaczej oddawane są linie poziome i pionowe w centrum kadru, a
inaczej na jego brzegach. W efekcie zdjęcia nie pasują do siebie, bo linie, które
pierwotnie miały być równoległe, krzywią się każda w swoją stronę - do środka lub na
zewnątrz zdjęcia. Właśnie z tego powodu robienie panoramy "za starych dobrych
czasów" fotografii tradycyjnej nie miało racji bytu. Odbitki przycięte nożyczkami nijak nie
chciały do siebie pasować. Programów do klejenia zdjęć panoramicznych jest mnóstwo,
jedne lepsze, drugie gorsze.
My przedstawimy jeden z najdokładniejszych programów do tworzenia panoram,
stworzony na bazie pracy naukowej Hel-mut Dersch z Uniwersytetu w Melbourne.
Program Derscha nazywa siÄ™ Panorama Tools Sticher i jest darmowy. Niestety,
korzystanie z niego jest bardzo skomplikowane. Ale do programu stworzono również
interfejs użytkownika PTGui (umieściliśmy go na płycie dołączonej do tego numeru
ZOOM-a), który niestety kosztuje 60 euro, ale za to czyni PT Sticher prostym w obsłudze.
Poza tym przez 30 dni możemy testować program za darmo.
1. Rodzaj panoramy
Pierwszą rzeczą, jaką musimy zrobić, jest wybór rodzaju panoramy. W naszym
przypadku jest to "klejenie" panoramy z czterech fotografii. Zaznaczamy więc pierwszą
opcję i przechodzimy do następnej planszy, naciskając klawisz Next.
2
1 2
2. A
adujemy zdjęcia
Fotografie, które chcemy połączyć w panoramę, ładujemy za pomocą przycisku Load
Images.
3. Wybieramy ujęcia
W oknie wyboru zdjęć zaznaczamy wszystkie te pliki, które posłużą do stworzenia
panoramy. Kilka zdjęć zaznaczamy trzymając wciśnięty klawisz Ctrl.
3 4
4. Istotne szczegóły
W tym oknie określamy jak obracaliśmy aparat robiąc zdjęcia. Ważne czy był to ruch
zgodny ze wskazówkami zegara, czy przeciwny, ponieważ program ułoży fotografie
zgodnie z naszym wskazaniem.
Czego uczymy
żð Tworzenia zdjÄ™cia panoramicznego
żð Poziom trudnoÅ›ci: Å›rednio zaawansowany
żð Potrzebne umiejÄ™tnoÅ›ci: obsÅ‚uga komputera, podstawy fotografowania w
panoramÄ™
żð Programy: PT Gui
żð SprzÄ™t: komputer
3
Wskazówka
Pamiętajmy, że im dokładniej wykonaliśmy zdjęcia wchodzące w skład panoramy, tym
mniej pracy włożymy w wyznaczenie punktów kontaktowych, za pomocą których
program łączy obrazy. W oknie wyboru zdjęć zaznaczamy wszystkie te pliki, które
posłużą do stworzenia panoramy. Kilka zdjęć zaznaczamy trzymając wciśnięty klawisz
Ctrl.
{{dalej:zoom}}5. Odpowiednia kolejność
Za pomocą przycisku Show Panorama Editor otwiera się okno, w którym możemy
sprawdzić, czy załadowane wcześniej przez nas zdjęcia są w dobrej kolejności.
6
5
6. Punkty kontrolne
Klikamy na przycisk Show Control Point Editor. Pojawia siÄ™ okno pokazujÄ…ce dwa
sąsiadujące ze sobą zdjęcia.
7. Dobieramy ujęcia
Musimy teraz pokazać programowi, które punkty na fotografiach odpowiadają tym
samym miejscom, to znaczy muszą być na siebie nałożone. W tym celu w jednym oknie
(obojętnie lewym czy prawym) klikamy na jakiś detal lub wyraz
ny wzór.
7
8
4
8. Ustalamy punkty styczne
Dla każdej pary zdjęć musimy ustalić co najmniej 3 punkty kontrolne. Im bardziej są od
siebie oddalone, tym lepiej.
9. Analizujemy fotografie
W oknie dialogowym klikamy na guzik Run Optimizer. Program postara się obliczyć jak
zdeformować zdjęcia, by pasowały do siebie. Operacja trwa dłuższą chwilę.
9
10
10. Sprawdzamy wynik
Pod koniec optymalizacji program wyświetla raport z obliczeń. Nie przejmujmy się
wszystkimi wypisywanymi informacjami. Najważniejsza jest konkluzja podświetlona
kolorem. Jeśli napis jest zielony (w tym przypadku "good"), to możemy przejść dalej. Jeśli
jest czerwony, trzeba skorygować punkty kontrolne.
11. Szybkie poprawki
Zakładka Control Point Distance pozwala określić, które punkty kontrolne sprawiają
najwięcej kłopotów (mają największy dystans). W edytorze punktów kontrolnych możemy
je usunąć i ustawić od nowa.
5
11
12
12. Tworzymy panoramÄ™
Za pomocą przycisku Create Panorama uruchomiamy proces obliczeń. Dobrze jest na
początku zrobić podgląd Preview Panorama, bo w tym przypadku obliczenia trwają tylko
kilka chwil.
Wskazówka
Po kliknięciu na Create Panorama komputer rozpocznie obliczenia. Dobrze jest
zostawić go na noc, gdyż przy dużych fotografiach praca może trwać nawet kilka
godzin. Zakładka Control Point Distance pozwala określić, które punkty kontrolne
sprawiają najwięcej kłopotów (mają największy dystans). W edytorze punktów
kontrolnych możemy je usunąć i ustawić od nowa.
Leszek Cichocki
6