Katarynka







Bolesław Prus - "Kataryna"



Główne wydarzenia
Tryb życia pana Tomasza, jego
zamiłowania i słabości; niechęć do kataryniarzy i katarynek.
Nowi lokatorzy w kamienicy; (do
mieszkania położonego naprzeciwko okien pana Tomasza wprowadzają się dwie panie
z niewidomą dziewczynką; mecenas często obserwuje swe sąsiadki i smutne, samotne
dziecko).
Przyjście kataryniarza; (pan
Tomasz, słysząc dźwięki katarynki, postanowił zwymyślać kataryniarza).
Szczęście dziewczynki; (mecenas
spostrzegł, że mała tańczy przy muzyce wydobywającej się z katarynki, jest
bardzo wesoła, uśmiecha się).
Zmiana postawy pana Tomasza;
(lokaj wprowadza do pana Tomasza stróża, który źle wypełnił swe obowiązki i
wpuścił na podwórko, wbrew zakazom, kataryniarza; Pan Tomasz nie gniewa się,
zmienia swe wcześniejsze polecenia dotyczące kataryniarzy; spisuje adresy kilku
okulistów i wychodzi).
Problematyka


Głównym bohaterem
"Katarynki" Bolesława Prusa jest pan Tomasz. Pan Tomasz jest bardzo
wykształconym człowiekiem - z zawodu adwokatem. W młodości pragnął się ożenić
toteż do tego starannie przygotowywał siebie, jak również swój nowy dom, który
bogato wyposażał. Ponadto Pan Tomasz był miłośnikiem sztuki, kolekcjonował różne
drobne dzieła sztuki, stwarzając w swym domu małą galerię. Z czasem zrezygnował
z szukania żony, pozostając wierny tylko sztuce i muzyce. Kiedy osiągnął wiek
dojrzały, dużo czasu spędzał samotnie w domu, pracując i rozmyślając. Wielką
miłością darzył prawdziwą sztukę i uwielbiał koncerty muzyki poważnej. Z drugiej
strony wprost nie znosił muzyki katarynek i kataryniarzy, skutkiem czego był
wprowadzony przez niego zakaz wpuszczania wędrownych kataryniarzy na podwórze
kamienicy w której mieszkał. Pewnego dnia pan Tomasz siedział jak zwykle przy
biurku. Nagle spostrzegł w budynku naprzeciwko smutną dziewczynkę. Dziewczynka
siedziała przy oknie i wpatrywała się w słońce. Mecenas obserwował ją i domyślił
się, że jest niewidoma, ponieważ swobodnie patrzyła w słońce, nie mrużąc oczu.
Innym razem zobaczył tę dziewczynkę wesołą i tańczącą. Odmianę w jej zachowaniu
spowodowała muzyka katarynki, kiedy to wbrew jego zakazowi - przypadkowo pojawił
się na podwórzu Kataryniarz. Od tego dnia mecenas odwołał zakaz wpuszczania
kataryniarzy na podwórko. Nawet płacił służbie aby ich wprowadzała. Czynił tak,
aby dziewczynce sprawić radość w jej smutnym życiu. Okazało się, że tytułowa
Katarynka stała się więzią, przy pomocy której pan Tomasz mentalnie związał się
z niewidomą dziewczynką. Później wyszukał adresy lekarzy okulistów i poszedł
osiągnąć ich medycznej porady w sprawie choroby dziewczynki Pan Tomasz bardzo
chciał uszczęśliwić biedne dziecko i przywrócić mu wzrok. Nie znamy zakończenia
dalszych losów bohaterów, gdyż w ten sposób B. Prus nawiązuje kontakt z
czytelnikiem, by zmusić go do myślenia o problemie.
Kompozycja utworu:
prezentacja bohaterów (pana
Tomasza, następnie rodziny niewidomej dziewczynki);
punkt kulminacyjny (losy pana
Tomasza i losy dziecka splatają się);
pointa czyli zaskakujące
zakończenie utworu (pan Tomasz zmienia swe postępowanie: pozwala wpuszczać
kataryniarzy, postanawia pomóc dziecku); nowela "urywa" się, czytelnik musi sam
dopowiedzieć sobie dalsze losy bohaterów; jest to cecha charakterystyczna dla
noweli, w ten sposób autor nawiązuje kontakt z czytelnikiem, zmusza go do
myślenia o problemie.
Bohaterowie

Pan Tomasz
- wykształcony, starszy jegomość, z
zawodu adwokat;
- pedantyczny, systematyczny,
samolubny;
- miłośnik sztuki, wróg katarynek i
kataryniarzy;
- przeżywa wewnętrzną przemianę
(bohater dynamiczny), budzi się w nim silne współczucie, przezwycięża niechęć,
staje się altruistą.
Niewidoma dziewczynka
- ośmioletnia sąsiadka pana Tomasza;
- cicha, smutna, samotna, jedynym
jej zajęciem było siedzenie przy oknie i zabawa lalką;
Postacie epizodyczne: lokaj,
stróż, kataryniarz.