Jak określić moc wina?
Najprościej określić moc wina przez oddestylowanie pewnej jego ilości i określenie zawartości
alkoholu w destylacie przy pomocy alkoholomierza . Niestety nie ma pewności, czy wolno w tym
kraju destylować choćby najmniejsze ilości wina. Pozostają więc sposoby pośrednie -
zastosowanie cukromierza.
Cukromierz, zwany także czasem winomierzem, jest to areometr (gęstościomierz) wyskalowany w %
cukru. Pomiar zawartości cukru polega na zanurzeniu części cukromierza (tej o kształcie termometru)
w dostarczonej probówce napełnionej badanym winem: i odczytaniu na skali:
dokąd się zanurzył.
To jest pierwsza, najprostsza część pomiaru zawartości alkoholu w winie. Ważną sprawą jest, by
wiedzieć (pamiętać) ile cukru daliśmy do wina na początku fermentacji - wartość tę MUSIMY znać, bez
tego nie uda się obliczyć zawartości alkoholu w winie.
Jeżeli znamy te dwie zawartości cukru (początkową oraz końcową - odczytaną z cukromierza), to
mamy właściwie wszystko, co nam potrzebne, by określić moc naszego wina. Przejdz
my może od
razu do konkretów.
1) Musimy sobie przypomnieć ile nasze wino dostało cukru na początku, załóżmy, że jest to 5-litrowy
baniaczek, do którego daliśmy 1,2kg cukru oraz wraz z owocami około 0,15kg cukru. Czyli razem
1,35kg cukru.
2) Nasz cukromierz po zanurzeniu w przefermentowanym winie i dobrym opukaniu ze wszystkich
stron (by się ułożył) wskazuje, powiedzmy 2%.
3) Teraz zaczynają się schody, uwaga! Musimy sobie przypomnieć ile w tym winie było soku a ile
wody z cukrem. W zależności od tego stosunku, będziemy inaczej liczyć. Chodzi o to, że oprócz cukru
w winie są też zawarte składniki mineralne (tzw. niecukry), które musimy przecież wziąć pod uwagę,
bo one wpływają na wskazania cukromierza. Poniższa tabelka podaje zawartość niecukrów, w
zależności od stopnia rozcieńczenia soku.
przy dodaniu litrów wody z cukrem zawartość niecukrów wynosi
do 1 litra moszczu 0,00 4,00
do 1 litra moszczu 0,20 3,30
do 1 litra moszczu 0,25 3,20
do 1 litra moszczu 0,50 2,66
do 1 litra moszczu 1,00 2,00
do 1 litra moszczu 1,25 1,80
do 1 litra moszczu 1,50 1,60
do 1 litra moszczu 2,00 1,33
Dane w tabelce są orientacyjne, jednak musimy z nich skorzystać, choćby dlatego, że nie mamy
lepszych sposobów na określenie zawartości niecukrów
No więc przypomnieliśmy sobie, że wino składa się z 2 litrów soku a resztę (3 litry) stanowiła woda i
cukier. Czyli odczytujemy z tabelki wartość "do 1litra moszczu dodano 1,5 litra wody z cukrem" co
odpowiada zawartości niecukrów 1,60. Mamy tą wartość, zapamiętajmy ją!
4) Teraz musimy się zastanowić, jakie mocne może być to nasze wino - mniej więcej. Wybierzmy z
poniższej tabeli, jakie mocne to nasze wino może przypuszczalnie być:
moc wina wartość do dodania
10-12% 3,5
12-14% 4,0
14-18% 4,5
Nie mamy pojęcia? Nie szkodzi! Załóżmy np, że ma ono 12-14% alkoholu, co nam szkodzi założyć?
Tej mocy odpowiada liczba do dodania = 4,0
5) No to teraz zaczynamy liczenie: Bierzemy po pierwsze wskazanie cukromierza (2,0), następnie
zawartość niecukrów (1,6) oraz wartość do dodania ze względu na alkohol = (4,0). Teraz
przeprowadzimy bardzo skomplikowane obliczenia:
ilość cukru = wskazanie cukromierza - zawartość niecukrów + wartość do dodania ze względu na
alkohol; czyli
ilość cukru = 2,0-1,6+4,0 = 4,4%, czyli mniej więcej 44g/l (zawartość procentowa razy 10).
6) Wina mamy 5 litrów, w każdym litrze jest 44g cukru, czyli w 5 litrach jest 5*44=220g cukru. Hurra,
wiemy dokładnie, jakie słodkie wino mamy... ale my chcemy znać zawartość alkoholu... Nic
prostszego, już liczymy:
7) Początkowa zawartość cukru była 1,35kg (patrz pkt 1) czyli 1350g. Po zakończeniu fermentacji
wyszło nam, że w winie mamy 220g cukru (patrz pkt 6). Różnica wynosi 1350-220 = 1130g cukru.
Wiemy skądinąd, że z każdego 1kg cukru powstaje 600ml alkoholu (tak około). A więc liczymy, ile
alkoholu powstało z 1,13kg cukru:
ilość alkoholu = (1130/1000)*600 = 678 ml alkoholu
Ta ilość alkoholu zawarta jest w 5 litrach (5000ml) wina. To ile to jest w procentach?
% alkoholu = 678/5000*100 = 13,56%, czyli 13,6%
Proszę bardzo, nawet się nam udało trafić w zakładaną w punkcie 4 zawartość pomiędzy 12 i 14%,
czyli wszystko w porządku. Ale co by było, gdyby nie udało się tak dobrze trafić? Nic wielkiego. Po
prostu, trzeba by wrócić do punktu 4, założyć inną zawartość alkoholu, odczytać odpowiadającą jej
wartość do dodania i powtórzyć dalsze obliczenia, tak by końcowy wynik był zawarty w zakładanym
przedziale.
To może troszkę wygląda jak matematyka wyższa i czarna magia w jednym, ale zaręczam, takie
obliczenia wykonuje się w 5 minut, gdy dojdzie się do wprawy. Poza tym już niedługo pojawi się tutaj
arkusz excela, ułatwiający je bardzo.
Jeśli ktoś ma ochotę tę stronkę obliczeniową wziąć sobie do domku i potem w offlajnie jeszcze
raz prześledzić, proszę bardzo - wersja do ściągnięcia w postaci pliku .zip (łącznie z rysunkami
- to jest ukłon w stronę użytkowników starszych wersji MSIE).
Uwagi końcowe są takie, że wynik uzyskany z tych obliczeń jest obarczony pewnym błędem, na który
składa się wiele czynników. Nie jesteśmy jednak niestety w stanie w domowych warunkach
przeprowadzić lepszego sprawdzianu mocy wina.