1
KOMENDY I PODSTAWY LINUXA
POWA
OKA BOURNE (sh), RED HAT 7.2
23.04.2002
Opracowanie: IDELIX
1. OGÓLNE POLECENIA
(góra)
man costam - info o danym poleceniu
cd nazwa_katalogu - wejście do katalogu
cd .. - wyjście z katalogu
mkdir nazwa_katalogu - tworzy katalog
rmdir nazwa_katalogu - usuwa katalog
rm nazwa_pliku - usuwa plik
rm * - usuwa wszystkie pliki z danego katalogu
rm * -i - usuwa wszystkie pliki z danego katalogu z potwierdzeniem
rm * -f - usuwa wszystkie pliki z danego katalogu i wyłącza potwierdzenia (nawet zabezpieczone przed usunięciem)
rm -f - usunięcie plików zabezpieczonych przed kopiowaniem
rm -r - usunięcie plików równie\
w podkatalogach
rm -rf - usuwa cały system plików
chmod u+r jeden.doc - mogę czytać dany plik
w - mogę zapisywać i edytować dany plik
x - mogę wykonywać dany plik
ls -a - pokazuje ukryte pliki
ls -l - pokazuje więcej info o pliku:
W WYNIKACH POWYśSZEJ KOMENDY NA POCZąTKU Są:
"-" - oznacza zwykły plik
"d" - oznacza katalog
Potem pierwsze 3 znaki oznaczają dostępność do pliku właściciela, następne 3 znaki dla grupy, a następne 3 dla innych
u\
ytkowników
ls > wynik - wysłanie spisu zawartości katalogu do pliku wynik je\
eli taki plik istnieje to skasuje się jego poprzednia zawartość
ls >> wynik - dopisanie zawartości katalogu do zawartości pliku wynik
mount /mnt/floppy - montuje flopa
umount /mnt/floppy - rozmontowuje flopa
cat jeden.doc > wszystkie.doc - nadpisanie zawartości w pliku wszystkie.doc zawartościami innych plików
cat jeden.doc dwa.doc >> wszystkie.doc - dopisanie do pliku wszystkie.doc zawartości innych plików
cat nazwa_pliku - czytanie zawartości pliku
cat *.doc - znajdzie np.: dwa.doc sratytaty.doc
cat jeden.doc dwa.doc > wszystkie.doc - wrzuca zawartość plików do jednego
cat < jeden.doc > dwa.doc - wypisze zawartość jeden.doc na ekran (standartowe wyjście) i nadpisze zawartość pliku jeden.doc do
pliku dwa.doc
cat parowka.doc | more - wyjście programu cat (parowka.doc) jest przekazywane na wyjście programu more
head -42 nazwa_pliku - wyświetla 42 pierwszych wierszy zawartych w pliku
tail -42 nazwa_pliku - wyświetla 42 końcowych wierszy zawartych w pliku (przydaje się w obserwowaniu świe\
o dopisanych
logów do pliku)
cp plik_zrodlowy plik_docelowy - kopiuje zawartość z pliku do pliku
cp plik(i)_zrodlowy katalog(i)_docelowy - kopiuje pliki do katalogu
mv stara_nazwa nowa_nazwa - zmiana nazwy pliku
mv nazwa_pliku nazwa_katalogu - przenoszenie pliku do katalogu
lp nazwa_pliku - drukowanie pliku
lpr nazwa_pliku - wstawienie pliku do koleiki drukowania
pwd - pokazuje w jakim jesteś katalogu
. - oznacza katalog bie\
ący
.. - oznacza katalog nadrzędny
touch nazwa_pliku - tworzy pusty plik
stty -a - wypisanie skrótów do np. zatrzymania procesu
mail - otwiera plik z poczta
printenv albo export (powłoka C) - zobaczenie zawartości zmiennych środowiska
nazwa=zawartość - pierwsze przypisze zmiennej powłoki odpowiednia zawartość
export nazwa drugie utworzy zmienna o tej samej nazwie i zawartości co zmienna powłoki
MOJA_ZMIENNA="jakas_wartosc" - tworzy zmienna środowiska z wartością "jakas_wartosc"
echo $MOJA_ZMIENNA wypisuje zawartość MOJA_ZMIENNA (znakiem dolara poprzedzamy nazwy zmiennych środ. które to
nazwy powłoka ma zastąpić zawartością odpowiedniej zmiennej
2
find ście\
ka/nazwa_pliku lub kryterium - wyszukiwanie plików
grep - słu\
y do wyszukiwania plików według zadanego wzorca
2. KRYTERIA SZUKANIA OKREŚLONYCH STRINGÓW
(góra)
* - zastępuje wiele znaków np.: ls *.doc
*.* - oznacza pliki z kropka w nazwie
*xyz - oznacza pliki w rodzaju xyz albo fghxyz
? - zastępuje jeden znak
[abc] - oznacza a lub b lub c
[a-z] - oznacza od a do z
doc[0-9] - oznacza doc0 do doc 9
*[Aa]dd* - oznacza useradd lub User-Add itd
*[Aa] [Dd] [Dd]* - oznacza userADD lub xxxAdd itd
- R - wszystkie podkatalogi
3. UśYTKOWNICY, PRAWA DOST
PU ITD
(góra)
newgrp grupa - zmiana grupy
chmod g+r jeden.doc - dodanie u\
ytkownikom grupy do której nale\
y plik jeden.doc
prawa do jego czytania (dołączanie praw):
u - u\
ytkownik
o - pozostali u\
ytkownicy systemu
- - odebranie danego uprawnienia
chmod u=rw jeden.doc - nadanie tobie wyłącznie czytanie i pisania do pliku jeden.doc (zastępowanie praw)
chmod u=rw /katalog - masz prawo do przeszukiwania katalogu je\
eli nie miałbyś tych praw mo\
esz znale%3ńć tylko plik którego
znasz nazwę (zastępowanie praw)
chmod 777 nazwa_pliku - następny sposób zastępowania praw, numeryczny 777 oznacza akurat przyznanie wszystkich praw
wszystkim u\
ytkownikom do danego pliku a 666 prawo do odczytu i zapisu pliku dla wszystkich u\
ytkownikow
PRAWA DOST
PU I ICH ODPOWIEDNIKI NUMERYCZNE:
--- 0
--x 1
-w- 2
-wx 3
r-- 4
r-x 5
rw- 6
rwx 7
umask - w momencie tworzenia nowego pliku otrzymuje on domyślne prawa dostępu określone za pomocą parametru umask
4 2 1 - wartości liczbowe odpowiadające określonym uprawnieniom
r w x ka\
da liczba odpowiada koleino u\
ytkownikowi -> grupie -> "światu" (reszcie u\
ytkowników)
umask 421 - oznacza: właściciel mo\
e plik czytać grupa mo\
e do pliku pisać, a pozostali u\
ytkownicy mogą plik wykonywać
umask 700 - oznacza pełne prawa dla właściciela i \
adnych praw dla grupy i reszty u\
ytkowników
umask 077 - wyłączy prawa do czytania pisania i wykonywania dla grupy i całego "świata" (reszty u\
ytkowników)
PO WPISANIU UMASK I WARTOŚCI OD TEJ PORY KAśDY UTWORZONY PLIK B
DZIE MIAA
TAKIE PRAWA DOST
PU
chown nowy_wlasciciel nazwa_pliku - daje prawa do pliku innemu u\
ytkownikowi
chown -r nowy_wlasciciel nazwa_pliku - daje prawa do wszystkich plików w katalogu innemu u\
ytkownikowi
chgrp nowa_grupa nazwa_pliku - daje prawa do pliku określonej grupie
who - info o wszystkich zalogowanych do systemu, obejmuje nazwę u\
ytkownika
finger - to samo co who tylko jeszcze jest imię terminal, i czas zarejestrowania się w systemie
who am i - info tylko o tobie
4. KOMUNIKACJA MI
DZY UśYTKOWNIKAMI
(góra)
write nazwa_uzytkownika - wysyłanie wiadomości do określonego u\
ytkownika, tekst pojawia się od razu po wpisaniu, teksty obu
u\
ytkowników mogą się mieszać
mesg n - zablokowanie przychodzących wiadomości write
mesg y - odblokowanie przychodzących wiadomości write
talk nazwa_uzytkowika - następny program tutaj ekran dzieli się na dwie części a rozmowa się nawiązuje jeśli drugi rozmówca
odpowie "talk twoja_nazwa_uzytkownika"
3
conrol-c - zakańcza program talk
5. MAIL
(góra)
mail - otwiera twoja skrzynkę odbiorcza
mail nazwa_uzytkownika1 nazwa_uzytkownika2 - wysłanie maila do danego(ych) u\
ytkownika np.: mail [e-mail], mail grzes
control-d lub ("." sama w wierszu) - zakończenie listu i wysłanie
control-c - opuszczenie programu bez wysyłki listu
/usr/spool/mail nazwa_uzytkownika lub /usr/mail/ nazwa_uzytkownika - tu znajduje się plik w którym są zapisywane nadchodzące
listy (nazwa pliku jest tez napisana w zmiennej środowiskowej MAIL mo\
na się tam dostać wpisując export i znale%3ńć MAIL=...)
d2 - wrzuca 2 list do "kosza"
q - usuwa listy z "kosza" i zamyka program
x - opuszczenie programu bez usuwania listów
- - poprzedni list
+ - następny list
p - powtórne wyświetlenie bie\
ącego listu
w 1 /home/zachowana_tresc - zachowanie treści listu nr 1 w pliku zachowany_list w katalogu home
s 1 /home/zachowany_list - zachowanie listu (nagłówka i treści) nr 1
6. SIEĆ
(góra)
rlogin nazwa_kompa - rejestracja w inny systemie Unix
telnet nazwa_kompa - rejestracja w innych systemach np.: winNT
rcp nazwa_kompa:plik_zrodlowy plik_docelowy - program do przesyłania plików pomiędzy systemami Unix
ftp plik_zrodlowy nazwa_kompa:plik_docelowy - program do przesyłania plików pomiędzy dowolnymi systemami
KOMENDY FTP:
get plik - pobranie pliku z innego kompa
mget plik(i) - pobranie wielu plików
put plik - wysłanie pliku do innego kompa
mput plik(i) - wysłanie wielu plików
bye - zamkniecie połączenia z innym kompem
ls - spis plików na drugim kompie
cd - zmiana katalogu na drugim kompie
binary - tryb przesłania plików binarnych
ascii - tekstowy tryb przesłania (z tłumaczeniem znaków końca wiersz)
control-] - nie przerywając pracy na zdalnym kompie powrót do swojego systemu lokalnego (W PRZYPADKU SESJI TELNET)
return~control-z - to co wy\
ej ale dla RCP (działa jeśli twoja powłoka ma wbudowany mechanizm wielozadaniowości zwany "job-
control"
7. PROCESY
(góra)
ps - wypisuje stan procesów
ps -l - dokładniejsze wypisanie stanów procesów
ps -aux | more - wypisanie włącznie z procesami nie nale\
ącymi do ciebie (| more - udogodnienie)
OPIS WYPISANYCH KOLUMN:
PID - identyfikator procesu
TTY - terminal do którego jest podłączony proces
STAT - stan procesu (W=czekający, R=wykonywany lub gotowy do wykonania S=uśpiony, Z=zabity ale wcią\
przebywający w
systemie)
TIME - czas jego wykonywania
COMMAND lub CMD - nazwa programu który wykonuje proces
UID - nazwa u\
ytkownika który jest właściciele procesu
PPID - proces nadrzędny który utworzył dany proces
C lub CP - wykorzystanie procesora - u\
ywane do szeregowania procesów
PRI - priorytet
NI - wartość u\
ywana do obliczania priorytetu
ADDR - adres procesu
SZ - rozmiar procesu w blokach
WCHAN - zdarzenie na które oczekuje proces
4
nice o_ile_nizszy polecenie
- zmiana priorytetu procesu i mniejsza liczba tym wy\
szy priorytet (automatycznie ni\
szy priorytet otrzymują procesy
intensywnie wykorzystujące CPU) (tylko administrator mo\
e podawać liczby ujemne)
cat *.doc > wszystkie.doc &
- znaczek & na końcu polecenia oznacza ze powłoka utworzy dany proces i uruchomi program ale nie będzie czekała na jego
zakończenie
kill identyfikator_procesu
- zakończenie procesu
kill -9 identyfikator_procesu
- zakończenie procesów które ignorują zwykłą komendę kill
kill -v nazwa_procesu
- zabija proces po podaniu jego nazwy
at czas "polecenie" control-d
- wykonanie procesu o określonej godzinie np.: "cat 0900a "cat *.doc > razem.doc" control-d" co oznacza ze proces się
uruchomi o godzinie 9:00 rano (a=a.m., p=p.m.)
8. EDYTOR VI
(góra)
vi nazwa_pliku - otwiera edytor z plikiem do edycji
vi - uruchamia edytor potem:
: - wierszowy tryb pracy (wiersz staje się poleceniem po naciśnięciu return)
i - drugi tryb pracy gdzie znaki są wstawiane do bufora a\
do naciśnięcia klawisza esc
10x - usunie 10 znaków pod kursorem
10X - usunie 10 znaków na lewo od kursora
:w - zachowanie pliku na dysku
:q - opuszczenie programu
:wq lub ZZ - zapisuje plik i opuszcza program
:q! - wyjście bez zapisania pliku
10dd - wycina do schowka 10 wierszy od kursora w dół
10yy - kopiuje do schowka 10 wierszy od kursora w dół
p - wklejenie zawartości schowka na lewo od kursora
P - wklejenie zawartości schowka na prawo od kursora
/klocek - znajduje string klocek
/ - następne wyszukanie tego samego stringu
:s/klocek/badylek - zamiana klocek na badylek w bie\
ącym wierszu
:1,$s/klocek/badylek/g - zamiana klocek na badylek w całym pliku
:r nazwa_pliku - wczytanie do bufora innego pliku
:set number - numerowanie wierszy
:set no number - nie ponumerowane wiersze
u - cofnięcie skutków ostatniego polecenia
9. EDYTOR EMACS
(góra)
control-h - wypisanie pomocy emacs
na przykład: control-h a file - wypisanie info o funkcji w której występuje słowo file
control-h o - przełączanie miedzy oknami
control-h 0 - usunięcie okna pomocy gdy kursor się w nim znajduje
control-h 1 - usunięcie okna pomocy gdy kursor znajduje w oknie z redagowanym tekstem
control-x b (i podać nazwę pliku) - wyświetlenie określonego redagowanego pliku
emacs nazwa_pliku (w wierszu poleceń) - otwarcie pliku w edytorze emacs
control-x control-s - zapisanie pliku
control-x control-c - opuszczenie emacsa
nazwa_pliku~ - nazwa kopii zapasowej pliku
esc x overwrite-mode - tryb zastępowania tekstu
control-k - wycięcie do schowka tekstu od kursora do końca wiersza
control-@ - zaznaczenie początku przenoszonego bloku tekstu
control-w - zaznaczenie końca bloku przenoszonego tekstu
control-y - wklejenie zawartości schowka
control-s - wyszukiwanie stringa
10. INNE INFORMACJE
(góra)
1) gdzie co jest "standardowo":
- / - katalog główny
- /root - katalog administratora (root-a)
5
- /home - katalogi u\
ytkowników
- /usr/bin - programy dla u\
ytkowników, pliki wykonywalne (standartowe programy instalowane na początku z systemem)
- /usr/local/bin - programy dodane przez administratora dla konkretnego hosta lub lokalnej sieci
- /usr/local - oddziela pliki dostarczone przez "sprzedawcę" i pó%3ńniejsze rozszerzenia od programów pochodzących z systemu
- /usr/lib - pliki pomocnicze dla standartowych programów linuksowych
- /usr/man - pliki podręcznika systemowego man
- /usr/src - kody %3ńródłowe programów
- /var/log - pliki dziennika
- /var/spool - katalogi koleiek dla drukarek, poczty itd.
- /bin lub /sbin - standartowe programy będące częścią systemu, niezbędne do zapewnienia minimalnej funkcjonalności systemu
- /tmp - pliki tymczasowe (usuwane przy starcie systemu)
- /var/tmp - pliki tymczasowe (nie usuwane przy starcie systemu)
- /etc - programy konfiguracyjne, nazwy pozostałych u\
ytkowników (w pliku passwd)
- /dev - jądro systemu, pliki odpowiadające urzadzeniom
2) wykonywany program mo\
na zakończyć klawiszami: control-c lub zastopować klawiszami control-\ wtedy zostaje stworzony plik
core w którym jest zapisany stan programu w momencie stopu (plik core mo\
e być du\
y)
3) wypisywanie danych na ekran mo\
na zatrzymać: control-s i wznowić: control-q
4) skrypt inicjujący: .profile
5) przy tworzeniu plików z dziwnymi znaczkami w nazwie trzeba je poprzedzać \ lub umieścić nazwę w "" wtedy znaczki stracą swoje
specjalne znaczenia ale wtedy trzeba uwa\
ać przy kasowaniu \
eby np.: nie wpisać rm * tylko rm"*" bo mo\
na skasować wszystkie
pliki z katalogu
6) wyrejestrowanie się: control-d - powłoki bourne i korn, logout - powłoka c
7) odświe\
anie ekranu: control-l
8) ka\
dy plik ma dwóch właścicieli u\
ytkownika i grupę
- u\
ytkownik mo\
e być członkiem więcej ni\
jednej grupy
- nowo utworzony plik nale\
y do tej grupy, do której nale\
y katalog, w którym jest tworzony plik
- gdy chcesz cos robić z plikiem system najpierw bada czy jesteś właścicielem pliku, jeśli tak to są sprawdzane prawa dostępu
u\
ytkownika, w przeciwnym wypadku jest porównywana grupa do której nale\
y plik gdy odp. jest pozytywna system sprawdza
grupowe prawa dostępu gdy nie, prawa dostępu pozostałych u\
ytkowników
9) po zmontowaniu np.: cdromu jest "tworzony" punkt zamontowania który nie musi mieć nic wspólnego z fizycznymi nośnikami,
podrzędny system plików jest "doczepiany" do systemu głównego w punkcie zamontowania
10) Kod %3ńródłowy systemu Linux znajduje się w katalogu /usr/src/linux-2.4 w tym katalogu jest tez katalog "kernel" gdzie jest plik
"sched.c" dotyczy on zarządzania procesami
11) Domyślna lokalizacja pakietów na płycie z instalka linuksa jest: /mnt/RedHat/RPMS
12) Programem lpq mo\
emy opró\
nić bufor drukarki
shutdown -r now lub reboot - ponowne uruchomienie kompa
shutdown -h now lub halt - zatrzymuje prace systemu
gnomecc - control-panel dla gnome
uname -a - informacje m.in. o wersji jądra którą mamy
df - ilość wolnego miejsca na dysku
du - wielkość katalogów i ich podkatalogów w kilobajtach
file ście\
ka - podaje rodzaj pliku
11. MONTOWANIE CD-ROM, FLOPPY I PARTYCJI Z WINDOWS
(góra)
PAMI
TAJ śE ŚCIEśKA: /mnt/jakis_katalog MUSI ISTNIEĆ PRZED ZMONTOWANIEM CZYLI MUSISZ NAJPIERW
STWORZYĆ KATALOG W /mnt DO KTÓREGO B
DZIE PODMONTOWYWANY JAKIŚ SYSTEM PLIKÓW
mount /dev/cdrom/ mnt/cdrom - zamontowanie cdrom-u
umount /dev/cdrom albo umount /mnt/cdrom - odmontowanie cdromu
mount /dev/fd0 /mnt/floppy - zamontowanie flopa
umount /dev/fd0 albo umount /mnt/floppy - odmontowanie flopa
mount /dev/hda1 /mnt/windows - montowanie dysku z windowsem (jeśli masz 2 dyski na pierwszym jest win a na drugim linux jeśli
masz inaczej np.: win jest na tym samym dysku co linux mo\
e ście\
ka wyglądać inaczej)
umount /dev/hda1 /mnt/windows - odmontowywanie partycji z windowsem
MOśESZ SKONFIGUROWAĆ LINUKSA TAK ABY MONTOWAA
NP: PARTYCJ
WINDOWSOWą ZARAZ NA STARCIE -
MUSISZ ZNALEŹĆ TYLKO PLIK /etc/fstab OTWORZYC GO NP: PROGRAMEM gedit I NA SAMEJ GÓRZE WPISAĆ PO
KOLEI:
/dev/hda1 /mnt/windows fat auto 0 0
OCZYWIŚCIE SCIEśKA /dev/hda1 MOśE BYĆ INNA W TWOIM KOMPIE
12. AUTOMATYKA, SKRYPTY W LINUKSIE
(góra)
6
at - mo\
na tym poleceniem zlecić systemowi wykonywanie jakiegoś polecenia o określonej godzinie ( jeśli ma być wykonywane
cyklicznie mo\
na je dodać do pliku cron danego u\
ytkownika)
(CHCEMY ABY O 16:05 BYA
WYSYA
ANY LIST NA OKREŚLONY ADRES) PO kolei:
at teatime + 5 minutes - zaznaczmy o której ma to nastąpić (teatime oznacza 16:00) czas mo\
na tez określić np. tak: at 2:14pm Jan9,
at now + 5 minutes (hour, week, day, year), at teatime next day
mail -s "temat wiadomości" [e-mail] - piszemy co ma być wykonywane i wciskamy enter
"co tam słychać" - wpisujemy treść listu i wciskamy enter
naciskamy control-d - i tym samym kończymy
mail [e-mail] <~/nazwa_pliku - wysyła na podany adres zawartość pliku
atq - wyświetla wszystkie polecenia oczekujące na wykonanie
atrm numer - usuwa polecenie o określonym numerze
cron - automatyczne uruchamianie poleceń w określonych odstępach czasu (np.: przypomnienie co tydzień o zrobieniu kopii
zapasowej)
/var/spool/cron - pliki cron wszystkich u\
ytkowników. Pliki cron mo\
na stworzyć w linux configuratorze
history n > nazwa_skryptu - "tworzy" skrypt z ostatnich n komend
chmod u+x nazwa_skryptu - PAMI
TAJ śEBY NADAWAĆ SKRYPTOM MOśLIWOŚĆ WYKONYWANIA
TWORZENIE SKRYPTÓW POWA
OKI (PRZYKA
ADOWE SPOSOBY):
1) SPOSÓB - Gnotepad
Uruchom jakikolwiek edytor np. gnotepad
Na samej górze wpisz (musi zawierać pełną ście\
kę do "programu" w którym będzie wykonywany):
#!/bin/bash
potem np.:
echo -e "dzwonek! \a"
następnie zapisz plik np.: pod nazwą: skrypt aby uruchomić skrypt np.: wejd%3ń do katalogu gdzie jest i wpisz:
bash skrypt
2) SPOSÓB - vi
Wpisz w linii komend:
vi nazwa_skryptu (np.: skrypt) naciśnij:
i
wciśnij:
control-c wpisz:
:wq i aby uruchomić skrypt wpisz:
bash skrypt (ale jeśli jesteś w tym samym katalogu co skrypt)
licznik = 0 - deklaracja zmiennej
nazwa = "Stefan Telefan" - równie\
deklaracja w tekście wystąpiła spacja wiec jest otoczony cudzysłowem
licznik = $mojazmienna - przypisanie jednej zmiennej wartości drugiej (mojazmienna przejęła wartość)
$1, $2 itd. - dzięki tym argumentom ich wartości mo\
na przekazywać po uruchomieniu skryptu z wiersza poleceń
SKRYPT - WYŚWIETLANIE ARGUMENTÓW Z WIERSZA POLECEC

if [$# -eq 0]
then
echo "Podaj identyfikator u\
ytkownika"
else
echo "Witaj" $1
fi
$# - oznacza wszystkie argumenty które mo\
na podać z wiersza poleceń
$# -eq 0 - porównanie (jeśli $# jest równe 0 )
fi - zakończenie instrukcji warunkowej if
$# - oznacza wszystkie argumenty które mo\
na podać z wiersza poleceń
$0 - nazwa programu powłoki
$* - pojedynczy tekst utworzony ze wszystkich argumentów przekazanych w wierszu poleceń
= - równe (łańcuchy znaków)
!= - nierówne (łańcuch znaków)
-eq - równe (liczby)
-ge - większe lub równe (liczby)
-le - mniejsze lub równe (liczby)
-ne - ro\
ne (liczby)
-gt - większe ni\
(liczby)
7
-lt - mniejsze ni\
(liczby)
for...do...done
while...do...done
until...do...done
select...element...in...lista_elementów...do...done
if...elif...else...fi
case
J
ZYK AWK
Poni\
szy skrypcik jest pisany w linii komend i ma wypisać ilość liter w ka\
dym wierszu pliku z tekstem (język Awk najlepszy jest
właśnie do przetwarzania tekstu)
cat nazwa_pliku | gawk '{print NF ": " $0}'
J
ZYK PERL
Perl mo\
e być uruchamiany na prawie ka\
dym systemie operacyjnym, słu\
y m.in. do obsługi stron WWW za pomocą mechanizmów
CGI lub np.: automatyzacji zadań administracyjnych.
SKRYPT - WYŚWIETLA NUMER IDENTYFIKACYJNY UśYTKOWNIKA
Wszystko podobnie jak w tworzeniu skryptów powłoki tylko \
e tu wpisujemy po kolei w pliku:
#! /usr/bin/perl
print"Twój numer identyfikacyjny to $< \n"
print "-------------------------------------- \n"
Uruchom powy\
szy skrypt wpisując po prostu jego nazwę
$< - zmienna która zawiera numer identyfikacyjny u\
ytkownika
J
ZYKI PYTHON I TCL
Python obsługuje klasy wyjątki i dynamiczne typy danych mo\
e pracować interaktywnie lub interpretując kod zapisany w modułach.
Programy w tym języku mogą korzystać ze środowiska graficznego np.: Gnome.
TCL jest prostym językiem skryptowym przeznaczonym głownie do osadzania w innych językach, ma za zadanie spajać biblioteki i
języki programowania o większych mo\
liwościach.
J
ZYK C
PONIśEJ OPISUJ
CO TRZEBA ZROBIĆ śEBY STWORZYĆ PROGRAM W POJEDYNCZYM PLIKU (oczywiście są na to inne
sposoby):
wpisujemy: vi progs.c - otwiera nowy plik "progs.c" w edytorze vi
naciskamy i - wchodzimy w tryb wpisywania programu
wpisujemy np. taki program:
#include
int main()
{
printf("Pararara \n");
exit(0);
}
po wpisaniu programu naciskamy ctr-c - dzięki temu wejdziemy w tryb wpisywania na terminalu
wpisujemy: :wq - czyli zapisz i zamknij edytor
wpisujemy: touch program - tworzymy pusty plik
wpisujemy: gcc progs.c -o program - dzięki temu nasz program z pliku progs.c zostaje skompilowany do pliku wynikowego program
wpisujemy: ./program - uruchamia nasz program
13. INSTALACJA PAKIETÓW - GnoRPM
(góra)
Wejd%3ń do Main Menu / System / GnoRPM
naciśnij przycisk Install
naciśnij przycisk Add
teraz (jeśli chcesz cos zainstalować z cdromu) wejd%3ń do (nie koniecznie musisz mieć taka sama ście\
kę) /mnt/cdrom/... i znajd%3ń pliki
z rozszerzeniem .rpm, który chcesz zainstalować, jak ju\
cos wybierzesz naciśnij Add i zamknij to okno
na tym oknie co pozostało powinieneś widzieć ikonkę paczki i nazwę wybranego przez siebie pakietu teraz ju\
po prostu naciśnij
Install
8
Jeśli chcesz uzyskać dokładniejsze info o pakiecie naciśnij na niego prawym klawiszem i wybierz Query, jeśli chcesz sprawdzić czy
nie ma błędów naciśnij Verify. Mo\
esz tez instalować pakiety z internetu - do tego słu\
y przycisk Web Find.
Pakiety RPM
Aby zainstalować pakiet RPM wpisujemy polecenie:
rpm -ivh nazwa_pakietu.rpm
u\
yte opcje:
-i -polecenie instalacji pakietu
-v - podaje nazwę instalowanego pakietu
-h - pokazuje postęp instalacji za pomocą znacznika #
Aby uaktualnić zainstalowany pakiet nale\
y wydać polecenie:
rpm -Uvh nazwa_pakietu.rpm
Zastosowana tutaj opcja -U usuwa poprzednią wersję programu i instaluje nową.
Odinstalowanie programu mo\
emy wykonać wydając polecenie:
rpm -e nazwa_pakietu.rpm
śeby zainstalować pakiety %3ńródłowe RPM, mające rozszerzenie *.src.rpm, nale\
y je wcześniej skompilować poleceniem:
rpm --rebuild nazwa_pakietu.src.rpm
Po tej operacji, je\
eli nie wystąpiły jakieś błędy podczas kompilacji, powinniśmy uzyskać ( Red Hat ) w katalogu /
usr/src/redhat/RPMS/i386 gotowy do zainstalowania pakiet binarny.
Instalacja programów spakowanych programami tar, gzip i bzip2
Aby rozpakować dany plik musimy wydać odpowiednią komendę:
dla plików z rozszerzeniem *.tgz lub *.tar.gz odpowiednia jest komenda: tar -xvzf nazwa_pliku.tar.gz
dla plików *.tar.bz2 musimy u\
yć komendy: tar -xvjf nazwa_pliku.tar.bz2
Teraz mo\
emy przystąpić do instalacji programu, wykonuje się to zazwyczaj ciągiem poleceń wydanych w katalogu ze %3ńródłami
programu:
./configure
9
make
make install
Przed instalacją warto jest przeczytać pliki README i INSTALL, zazwyczaj znajdujące się w katalogu ze %3ńródłami. Mo\
na w nich
dowiedzieć się wa\
nych informacji dotyczących programu i sposobu jego konfiguracji i instalacji.
Inne pliki instalacyjne
Czasami mo\
e się zdarzyć, \
e programy wymagają odmiennego podejścia do ich instalacji. Przykładem mo\
e być ostatni hit -
StarOffice - udostępniany jako plik instalacyjny zakończony rozszerzeniem *.bin. W tym wypadku nale\
y nadać plikowi mo\
liwość
uruchomienia poleceniem chmod. Zdarzają się te\
inne programy, które posiadają gotowe skrypty lub programy instalacyjne
Częstym problemem początkującego u\
ytkownika Linuksa jest ustawienie wyświetlania polskich znaków diaktrycznych. Do ustawienia
polskich ustawień mo\
emy u\
yć programu locale_config dołączonego standardowo do dystrybucji Linuksa, w efekcie czego
powinniśmy uzyskać w pliku /etc/sysconfig/i18n wpis:
LANG="pl_PL"
LC_ALL="pl_PL"
LINGUAS="pl_PL"
SYSFONT=lat2u-16
UNIMAP=lat2u
SYSFONTACM=iso02
Mo\
emy równie\
wpisać je tam ręcznie, korzystając z powy\
szego wzoru. Po czym wydajemy polecenia:
/sbin/setsysfont
loadkeys pl
W Midnight Commanderze powinniśmy tak\
e wybrać w opcji ustawień wyświetlania znaków ISO-8599-1 oraz pełne 8-bitowe
wejście.
Aby uzyskać polskie znaki w X-sach nale\
y je najpierw zainstalować, mo\
na je ściągnąć z "Polskiej strony ogonkowej". W większości
nowych dystrybucji czcionki te ju\
są, wystarczy je zaznaczyć podczas instalacji.
Czcionki powinny znale%3ńć się w katalogu:
/usr/share/fonts/ISO8859-2/
lub
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/ISO8859-2/
W poszczególnych katalogach z czcionkami powinien znajdować się plik fonts.dir, je\
eli go nie ma to musimy go utworzyć
poleceniem mkfontdir. Następnie dopisujemy ście\
kę dostępu do czcionek do pliku /etc/X11/fs/config, powinno to wyglądać mniej
więcej tak:
catalogue = /usr/share/fonts/ISO8859-2/misc:unscaled,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/75dpi:unscaled,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/100dpi:unscaled,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/misc,
10
/usr/share/fonts/ISO8859-2/Type1,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/75dpi,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/100dpi
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/misc:unscaled,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/75dpi:unscaled,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/100dpi:unscaled,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/misc,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Type1,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Speedo,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/75dpi,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/100dpi,
/usr/share/fonts/default/TrueType,
/usr/share/fonts/default/Type1,
Wa\
ne jest aby polskie czcionki znalazły się na początku listy.
Wyświetlanie polskich znaków - GNOME Aby polskie znaki poprawnie się wyświetlały powinniśmy mieć ju\
ustawione polskie
LOCALE i zainstalowane czcionki ISO8859-2. Następnie uruchamiamy Centrum Sterowania GNOME i w sekcji Wybór motywu
zaznaczamy wykorzystanie czcionki u\
ytkownika i wybieramy czcionkę z filtrem ISO8859-2. Po tych zabiegach GNOME powinien ju\

przemówić do nas po polsku.
Wyświetlanie polskich znaków - KDE
Robimy to następująco: wchodzimy w Ustawienia, następnie Desktop i Czcionki. Dla wszystkich czcionek ustawiamy kodowanie na
ISO-8859-2, zaś w sekcji Język ustawiamy jako pierwszy język polski (pl). Po zapisaniu zmian i restarcie KDE powinniśmy zobaczyć
polski interfejs z poprawnie wyświetlającymi się polskimi znakami.
Pliki i katalogi w Linuksie.
Pliki podobnie jak w innych systemach umieszczone są w katalogach. Układ katalogów przypomina strukturę drzewa, czyli jest
katalog główny - korzeń ( root direktory ), a gałęzie to podkatalogi i pliki.
Katalog główny czyli root, jest katalogiem specjalnym uło\
onym podczas instalacji Linuksa, większość z nich są to katalogi
systemowe i muszą występować w określonej hierarchii, w zale\
ności od dystrybucji mogą występowąć pewne ró\
nice.
Mo\
esz tworzyć nowe katalogi oraz pliki, w ich nazwach zabronione jest u\
ywanie ukośników, znaków zapytania oraz
gwiazdek. Nazwa mo\
e mieć długość do 256 znaków.
W nazwach plików mo\
esz u\
ywać rozszerzenia, jest to część nazwy po kropce. Rozszerzenia stosuje się w celu określenia
kategorii pliku, np nazwa kelwin.mp3 oznacza: plik ten jest plikiem muzycznym, a read.txt jest plikiem tekstowym. Mo\
esz
tworzyć własne rozszerzenia lub u\
ywać nazw bez rozszerzeń.
Istnieją tak\
e specjalne pliki ukryte, poprzedzone kropką (dot files), są to najczęściej pliki inicjujące i konfiguracyjne.
Opis niektórych katalogów w Linuksie. (Redhat)
/home - zawiera katalogi domowe (osobiste) u\
ytkowników
/bin - znajdują się tu standardowe polecenia i programy
/lib oraz /usr/lib - wszelkiego rodzaju biblioteki
/usr/doc oraz /usr/share/doc - zawiera dokumentację Linuksa oraz programów
/etc - zawiera pliki konfiguracyjne
/sbin - polecenia administracyjne ( powinny być u\
ywane tylko przez roota )
/var - pliki zmienne np. logi systemowe, poczta, kolejki wydruków i inne.
/usr - polecenia i programy dla u\
ytkowników (zawiera wiele podkatalogów)
/dev - pliki odpowiadające urządzeniom
/root - katalog domowy administratora
/usr/man oraz /usr/share/man - pliki podręczników elektronicznych
/tmp - zawiera pliki tymczasowe
/boot - pliki niezbędne do uruchomienia systemu
11
Niektóre polecenia, u\
ywane do zarządzania katalogami oraz plikami
ls - polecenie do wyświetlania nazw plików i katalogów
ls -R - wylistowanie katalogu wraz z podkatalogami.
mkdir - polecenie słu\
y do stworzenia nowego katalogu np. mkdir dokumenty
rmdir - do usunięcia katalogu np. rmdir dokumenty
cd nazwa
- zmiana katalogu na zadany katalog,
katalogu
cd - powrót do katalogu domowego
cd.. - przejście do katalogu nadrzędnego
- kopiowanie pliku. Polecenie jako argumenty przyjmuje oryginalną nazwę pliku i nazwę jego kopii, np. cp nazwa
cp
nowa-nazwa
mv - przeniesienie lub zmiana nazwy pliku lub katalogu
ln - tworzenie dowiązań do plików lub katalogów
rm - usuwanie plików
pwd - wyświetlenie nazwy ście\
ki bie\
ącego katalogu
du - wyświetlenie ilość zajętego miejsca przez katalogi
df - wyświetla ilość zajętego miejsca na wszystkich dyskach i partycjach
more - wyświetlanie pliku w kilku częściach, gdy nie mieści się na ekranie.
chmod - zmienia atrybuty plików.
chown - zmienia właściciela pliku i przynale\
ność do grup
gzip i gunzip - gzip- kopmresuje pliki, a gunzip dekompresuje.
tar - tworzy archiwum plików z jednego lub kilku katalogów.
fdformat - formatuje dyskietki
fsck - sprawdza i naprawia systemy plików wyszczególnione w pliku /etc/fstab
Niektóre pliki konfiguracyjne Systemu Linux
- plik zawiera nazwy dysków, partycji, inne systemy plików które mają być zamontowane w
/etc/fstab
czasie startu systemu
- głowny plik startowy systemu. Zawiera listę terminali, z których mo\
liwe jest otwarcie sesji,
/etc/inittab
oraz listę procesów do uruchomienia w czasie ładowania systemu.
/etc/ld.so.conf - plik zawiera nazwy ście\
ek bibliotek
/etc/lilo.conf - plik konfiguracyjny LILO (Linux Loadera)
/etc/man.config - plik konfiguracyjny elektronicznych podręczników (manuali) Man, dla aplikacji
/etc/mime.types - plik konfiguracji skojarzeń
/etc/modules.conf - plik konfiguracyjny modułów
/etc/printcap - konfiguracja drukarek
/etc/profile - konfiguracja powłoki BASH
/etc/resolv.conf - plik zawiera adresy serwerów DNS
/etc/X11/XF86Config lub /
- plik konfiguracyjny X Window System
etc/X11/XF86Config-4
/etc/X11/fs/config - plik konfiguracyjny font serwera
/etc/httpd/conf/httpd.conf - plik konfiguracyjny serwera Apache
/etc/issue - w tym pliku znajduje się domyślne powitanie twojego systemu
/etc/crontab - zawiera plan zadań do wykonania o określonej porze, przez system
/etc/httpd/conf/httpd.conf - plik określa ogólne atrybuty serwera Apache
/etc/httpd/conf/access.conf - plik konfigurujący dostęp do serwera WWW
- plik konfiguracyjny zasobów serwera Apache - dokumentów i innych informacji,
/etc/httpd/conf/srm.conf
udostępnionych przez serwer u\
ytkownikom
Szczegółowe informacje na temat sposobu zastosowania poszczególnych poleceń, uzyskasz w elektronicznych podręcznikach man, np.
polecenie man cp, wyświetli Ci wszystko na temat polecenia cp.
W man-ie tekst przeglądasz za pomocą kursorów, góra, dół. Wyjście z podręcznika za pomocą klawisza Q.