Egzamin ustny
Punkt 1a, 2b, 16b, 19a.
Scharakteryzuj model zapewnienia jakości zgodny z wymaganiami normy PN-EN ISO 9001:2009
Norma swym zakresem obejmuje wszystkie organizacje chcące wykazać, że są zdolne w sposób
ciągły, dostarczać wyroby spełniające wymagania klienta oraz przepisy prawne obowiązujące w tym
zakresie. Organizacja powinna także dążyć do zwiększenia zadowolenia klienta przez ciągłe
doskonalenie systemu jak i istniejących procesów. Norma dopuszcza wyłączenie elementów systemu,
które nie mają zastosowania w organizacji, lecz w przypadku certyfikowania systemu, wyłączenia takie
ograniczają się jedynie do rozdziału 7 normy (7.1. Planowanie realizacji wyrobu, 7.2. Procesy
związane z klientem, 7.3. Planowanie i rozwój, 7.4. Zakupy 7.5. Produkcja i dostarczanie usług, 7.6.
Nadzorowanie wyposażenia do monitorowania i pomiarów).
Polityka jakości  ogół zamierzeń i ukierunkowanie organizacji, dotyczące jakości formalnie
wyrażone przez najwyższe kierownictwo
Wymagania normy skierowane sÄ… na klienta.
System musi być ciągle doskonalony.
Norma wymaga aby dokumenty były nadzorowane:
" zatwierdzane przed wydaniem lub nowelizacjÄ…,
" zmiany i status powinny identyfikowalne,
" aktualne wersje dokumentów dostępne w miejscu użytkowania,
" nieaktualne dokumenty muszą być wycofane i zabezpieczone przed niezamierzonym
użyciem,
" wszystkie dokumenty muszą być odpowiednio oznakowane i nadzorowane.
Dokumentacja SZJ powinna obejmować:
" udokumentowane deklaracje polityki jakości i celów jakości,
" Księgę Jakości,
" udokumentowane procedury,
" dokumenty wymagane przez organizacjÄ™ w celu zapewnienia skutecznego przebiegu i
nadzorowania procesu,
" zapisy wymagane postanowieniami normy,
Norma wymaga 6 procedur systemowych:
1. Nadzór nad dokumentacją
2. Nadzór nad zapisami
3. Audity wewnętrzne
4. Postępowanie z wyrobem niezgodnym
5. Działania korygujące
6. Działania zapobiegawcze
Udokumentowane procedury i dokumenty mogą mieć dowolną formę
Punkt 1b.
Dokonaj oceny jakości złączy spawanych na podstawie badań wizualnych w oparciu o normy
europejskie
PN-EN ISO 17637 Spawalnictwo  Badania nieniszczące złączy spawanych  Badania wizualne (970)
Podstawowa metoda badań nieniszczących. Metodą tą wykrywane są tylko wady powierzchniowe
widoczne na zewnątrz od strony grani i lica. Badanie polega na sprawdzeniu, czy jakość i wymiary
spoin sÄ… zgodne z dokumentacjÄ…,
Warunki przeprowadzania badań
Oświetlenie  min. 350 lx; zalecane co najmniej 500 lx
Odległość oko-obiekt max. 600 mm
KÄ…t widzenia - >30º
Badania dodatkowe  przeprowadzane przy zastosowaniu boroskopów, światłowodów, kamer itp.
Personel  badanie wzroku raz na 12 miesięcy (PN-EN 473), znajomość norm, przepisów i wymagań
technicznych, znajomość zastosowanej technologii spawania
Zakres badań  obejmuje elementy do spawania, proces spawania, gotowe wyroby, złącza po
naprawie
Wyposażenie  lupa, spoinomierz, suwmiarka, latarka, miara, liniał
Protokołowanie  nazwa elementu i numer rysunku, materiał i grubość, rodzaj złącza, metoda
spawania, kryteria odbioru, zakres badania, wyposażenie, warunki obserwacji, wynik badania,
nazwisko osoby przeprowadzajÄ…cej badanie, data badania.
Poziomy jakości  B, C, D
Niezgodności podzielone na 6 grup:
Egzamin ustny
1  pęknięcia,
2  pustki,
3  wtrącenia stałe,
4  przyklejenia i brak przetopu,
5  niewłaściwy kształt i wymiary
6  niezgodności różne
Punkt 2a, 20a.
Dokonaj oceny jakości złączy spawanych na podstawie badań penetracyjnych w oparciu o
normy europejskie
PN-EN ISO 23277  Badanie nieniszczÄ…ce spoin  Badanie penetracyjne spoin  Poziomy akceptacji
(571)
Zasada badań penetracyjnych opiera się na wykorzystaniu zjawiska włoskowatości. Metodą tą można
wykrywać niezgodności powierzchniowe lub wychodzące na powierzchnię.
Kolejność procesu: czyszczenie wstępne, nanoszenie penetrantu, usuwanie nadmiaru penetrantu,
nanoszenie wywoływacza, kontrola, rejestracja, czyszczenie końcowe.
Warunki przeprowadzania badań
Czas penetracji  5÷60 min.
Temperatura powierzchni  10÷50ºC
Czas wywoÅ‚ywania  10÷30 min. od wyschniÄ™cia wywoÅ‚ywacza
Warunki obserwacji  metoda barwna: natężenie oświetlenia min. 500 lx
metoda fluoroscencyjna: UV-A min. 10 W/m2, natężenie oświetlenia max. 20 lx
Badanie środków penetrujących na próbkach odniesienia.
Wskazanie liniowe  wskazanie, którego długość jest 3 razy większa od szerokości.
Wskazanie nieliniowe  wskazanie, którego długość jest mniejsza lub równa trzem szerokościom
Trzy poziomy akceptacji 1, 2, 3 (1 najostrzejsze wymagania)
Sąsiadujące wskazania mogą być łączone, gdy odległość między nimi jest mniejsza niż główny
wymiar mniejszego wskazania.
Punkt 2b  opis w pkt. 1a
Punkt 3a, 14b.
Przedstaw systemy jakości stosowane w spawalnictwie
Seria norm PN-EN ISO 3834-1÷5 zostaÅ‚a opracowana w ten sposób, aby:
" można je było zastosować niezależnie od rodzaju wykonywanej konstrukcji spawanej;
" określone zostały wymagania dotyczące jakości w spawalnictwie, zarówno w warunkach
warsztatowych jak i montażowych;
" stanowiły wytyczne opisu możliwości wytwórców przy wytwarzaniu konstrukcji spawanych
spełniających określone wymagania;
" mogły stanowić podstawę auditu dostawcy pod względem możliwości stosowania procesu
spawania.
Część 1  Kryteria doboru odpowiedniego poziomu wymagań jakości
Część 2  Pełne wymagania jakości
Część 3  Standardowe wymagania jakości
Część 4  Podstawowe wymagania jakości
Część 5  Dokumenty konieczne do potwierdzenia zgodności z 2; 3; 4
Ocena i certyfikacja zdolności spawalniczych wytwórcy może być prowadzona jako integralna część
oceny i certyfikacji wg PN-EN ISO 9001 lub jako samodzielna ocena i certyfikacja operacji spawania i
działań związanych, które wpływają na jakość wykonania połączeń spawanych.
Wymagania jakościowe dla spawania
Zakład Produkcyjny  SZJ zgodny z PN-EN 9001 i/lub wymagania jakości PN-EN ISO 3834
Personel  nadzór spawalniczy PN-EN ISO 14731, spawacze PN-EN 287-1 i PN-EN ISO 9606,
operatorzy PN-EN 1418
Procesy spawania  kwalifikowanie PN-EN ISO 15607÷15614
Materiały  podstawowe PN-EN 10025, spoiwa PN-EN ISO 2560, PN-EN ISO 14341
Bezpieczeństwo pracy  z
ródła energii PN-EN 60974, uchwyty PN-EN 50078
Kontrola/ocena  stale PN-EN ISO 5817, aluminium PN-EN ISO 10042
Elementy wymagań wg PN-EN ISO 3834:
- przeglÄ…d umowy
- przeglÄ…d projektu
Egzamin ustny
- ocena poddostawców
- spawacze, operatorzy
- personel nadzoru spawalniczego,
- personel kontroli
- plan produkcji
- urzÄ…dzenia stosowane w produkcji
- utrzymywanie wyposażenia i urządzeń
- WPS
- WPQR
- instrukcje robocze
- dokumentowanie
- badanie partii materiałów dodatkowych, przechowywanie i postępowanie z nimi
- magazynowanie materiałów podstawowych
- obróbka cieplna po spawaniu
- badania przed, w trakcie i po spawaniu
- niezgodności
- wzorcowanie
- identyfikacja wyrobu
- oznaczanie wyrobu
- zapisy jakości
Punkt 3b.
Scharakteryzuj próbę rozciągania próbek złączy spawanych wg normy PN-EN 895 i PN-EN
10002-1
Do badania skłonności do powstawania pęknięć krystalizacyjnych lub likwacyjnych w stopiwie lub w
spoinie stosuje się próbę rozciągania. Próbki do badań pobiera się ze stopiwa lub ze spoiny. Średnica
części pomiarowej próbki wynosi 10 mm. Po przeprowadzeniu próby rozciągania powierzchnię próbki
na średnicy pomiarowej poddaje się badaniu przy powiększeniu pozwalającym na wykrycie pęknięć o
długości co najmniej 0,1 mm. W protokole z badań należy podać położenie, ukierunkowanie i długość
pęknięć.
Punkt 4a.
Omów ocenę jakości złączy spawanych na podstawie badań magnetyczno-proszkowych w
oparciu o normy europejskie
PN-EN ISO 17638 Badania nieniszczÄ…ce spoin. Badania magnetyczno-proszkowe
PN-EN ISO 23278 Badania nieniszczÄ…ce spoin. Badania magnetyczno-proszkowe spoin. Poziomy
akceptacji.
Metoda stosowana wyłącznie do badania materiałów ferromagnetycznych
Rodzaje wykrywanych niezgodności:
" pęknięcia,
" naderwania,
" zakucia,
" zawalcowania,
" Å‚uski,
" wtrÄ…cenia niemetaliczne.
Natężenie pola magnetycznego  2÷6 kA/m
Ziarnistość proszku:
" metoda sucha 0,04÷0,3 mm
" metoda mokra 0,001÷0,01 mm
Badanie czułości proszków:
" wzorzec Bertholda,
" wzorzec firmy Deutch.
Badanie powierzchni malowanych do max. gruboÅ›ci powÅ‚oki 50µm
Temperatura badania 5÷40oC
Czas magnesowania wstępnego ok. 3 s.
Czas magnesowania ok. 5 s.
OdlegÅ‚ość miÄ™dzy biegunami 75÷150 mm
Temperatura Curie 723oC
Oględziny w świetle UV:
Egzamin ustny
" natężenie oświetlenia <20 lx
" natężenie Å›wiatÅ‚a UV 10÷50 W/m2
Oględziny w świetle białym rozproszonym:
" natężenie oświetlenia >500 lx
Punkt 4b.
Wykaż wzajemne powiązania norm PN-EN ISO 3834-2 (729-2); PN-EN ISO 15614-1; PN-EN 473;
PN-EN 287-1; PN-EN 14731 (719)
PN-EN ISO 3834-2 Wymagania jakości dotyczące spawania materiałów metalowych. Pełne
wymagania jakości
PN-EN ISO 15614-1 Wymagania dotyczÄ…ce technologii spawania metali i jej uznawanie. Badania
technologii spawania Å‚ukowego stali
PN-EN 473 Badania nieniszczące. Kwalifikacja i certyfikacja personelu badań nieniszczących. Zasady
ogólne
PN-EN 287-1 Egzamin kwalifikacyjny spawaczy. Spawanie. Część 1: Stale
PN-EN ISO 14731 Spawalnictwo. Nadzór spawalniczy. Zadania i odpowiedzialność
Wszystkie wymienione normy dotyczą zapewnienia jakości w procesie spawania
Punkt 5a.
Uzasadnij podgląd, że spawanie jest  procesem specjalnym
Proces specjalny  proces, którego wynik nie może być w pełni sprawdzony przez póz
niejszÄ…
kontrolę i badanie wyrobu i gdzie niedostatki przebiegu procesu mogą wyjść na jaw tylko przy
stosowaniu wyrobu.
Seria norm PN-EN ISO 3834 traktuje spawanie jako proces specjalny, jako że badania spoin nie
potwierdzają w pełni czy osiągnięto określoną w normach jakość wyrobu. Aby wyroby spawane mogły
być eksploatowane zgodnie z ich przeznaczeniem i nie stwarzały poważnych problemów,
niezbędnym jest zapewnienie nadzoru od fazy projektowania, poprzez dobór materiałów
podstawowych i dodatkowych, proces wytwarzania i póz
niejszÄ… kontrolÄ™. Technologie spawania
powinny być prawidłowo opracowane i uznane w celu uniknięcia powstania niezgodności
spawalniczych.
W związku z tym ciągły nadzór i/lub stosowanie udokumentowanych procedur opartych na z
ródłach są
niezbędne w celu zapewnienia, że określone wymagania zostały spełnione. Specyfikacja wymagań
dotyczących jakości dla procesów spawania jest ważna, ponieważ jakość tych procesów nie może być
Å‚atwo weryfikowana. Dlatego sÄ… one traktowane jako procesy specjalne,
W procesie spawalniczym ważnym, wymaganym elementem jest kwalifikowanie technologii spawania
jeszcze przed rozpoczęciem produkcji.
Punkt 5b.
Scharakteryzuj próbę udarności wg norm PN-EN 875 i 10045-1
Celem próby jest ocena odporności materiału lub złącza spawanego doczołowo na kruche pękanie.
Próbę udarności przeprowadza się młotem Charpy ego. Celem jest określenie pracy łamania (energii
zużytej na złamanie próbki) KCV lub KCU.
KCV(KCU)= [J/cm2]
gdzie  K siła
So przekrój próbki
Warunki przeprowadzania badania udarności:
" w temperaturze otoczenia (23Ä…5ºC),
" w temperaturach obniżonych,
" w temperaturach podwyższonych.
Próbka ma wymiary 10l10l55 mm. Wymiary karbu  gÅ‚Ä™bokość 2 mm, szerokość 2 mm, kÄ…t 45º,
promień wierzchołka karbu R=0,25 mm. Próbkę umieszcza się na podporach młota. Tak aby karb
znajdował się po przeciwnej stronie miejsca uderzenia młota. W przypadku niepełnego złamania
próbki nie określa się pracy łamania.
Próbki złączy pobiera się ze spoiny lub SWC (linią odniesienia jest linia wtopienia)
Egzamin ustny
Punkt 6a, 18a
Dokonaj oceny jakości złączy spawanych na podstawie badań powierzchniowych w oparciu o
normy europejskie
PN-EN 970 (PN-EN ISO 17637) Spawalnictwo. Badania nieniszczące złączy spawanych. Badania
wizualne
PN-EN ISO 5817 Spawanie. Złącza spawane ze stali, nilu, tytanu i ich stopów. Poziomy jakości
według niezgodności spawalniczych
PN-EN 571-1 Badania nieniszczące. Badania penetracyjne. Zasady ogólne
PN-EN ISO 23277 Badania nieniszczÄ…ce. Badania penetracyjne. Poziomy akceptacji
PN-EN ISO 17638 Badania nieniszczÄ…ce spoin. Badania magnetyczno-proszkowe
PN-EN ISO 23278 Badania nieniszczÄ…ce spoin. Badania magnetyczno-proszkowe. Poziomy
akceptacji
Ocena jakości złącza spawanego polega na jego przyporządkowaniu do jednego z trzech poziomów
jakości w zależności od wykrytych metodami NDT niezgodności spawalniczych. Porównanie tego
poziomu z poziomem wymaganym umożliwia podjęcie decyzji o odbiorze ocenianych połączeń lub ich
naprawie. W celu uwzględnienia specyfiki i zakresu zastosowania poszczególnych metod badawczych
opracowano normy określające poziomy akceptacji wskazań. Poziomy akceptacji skorelowano z
omawianymi poziomami jakości. Poziomy akceptacji skorelowano z poziomami jakości w normie
PN-EN ISO 17635
Punkt 6b.
Scharakteryzuj próbę pękania zimnego Tekken
Próba Tekken stosowana jest do oceny skłonności powstawania pęknięć zimnych stali podczas
wykonywania ściegów przetopowych w złączach doczołowych oraz do ustalania temperatury
wstępnego podgrzania.
W rowku o brzegach ukosowanych na X wykonuje się dwie spoiny mocujące, w części środkowej
próbki w rowku o brzegach ukosowanych na niesymetryczne Y wykonuje się jednowarstwową spoinę
próbna elektrodami otulonymi lub półautomatycznie w osłonie gazów ochronnych przy różnych
temperaturach podgrzewania wstępnego próbki.
Po upływie co najmniej 48 godzin od zakończenia spawania przeprowadza się badania VT i PT lub
MT, a następnie badania metalograficzne na pięciu przekrojach poprzecznych spoiny próbnej przy
powiększeniu 50x i 200x.
Jako podstawowe kryterium oceny wyników próby przyjmuje się obecność lub brak pęknięć zimnych
stwierdzonych w badaniach metalograficznych.
Próba Tekken charakteryzuje się dużą intensywnością utwierdzenia, w wyniku czego wyznaczone na
jej podstawie temperatury wstępnego podgrzewania zabezpieczają przed powstawaniem pęknięć
zimnych złącza spawane konstrukcji o dużym stopniu sztywności.
Punkt 7a, 19b.
Uzasadnij aspekt prawny następujących pojęć:  wada   niezgodność spawalnicza
Niezgodność  to niespełnienie wymagania, czyli niespełnienie potrzeby lub oczekiwania, które
zostało ustalone, przyjęte zwyczajowo lub jest obowiązkowe.
Wada  niespełnienie wymagania odnoszące się do zamierzonego lub wyspecyfikowanego
użytkowania.
Rozróżnienie pomiędzy pojęciami  wada i  niezgodność jest ważna, ponieważ posiada konotacje
prawne, w szczególności te, które są związane z zagadnieniami odpowiedzialności za wyrób. W
rezultacie zaleca się stosowanie terminu  wada z największą ostrożnością. W związku z tym
wprowadzono do spawalnictwa pojęcie  niezgodności spawalniczej , które zastąpiło określenie: wada
złącza spawanego.
Dyrektywa 85/374/EEC stanowi, że wyrób uważa się za wadliwy, jeżeli nie zapewnia
bezpieczeństwa, którego konsument ma prawo oczekiwać:
osoba poszkodowana musi udowodnić istnienie szkody oraz wady i przyczynowy związek
między szkodą i wadą wyrobu,
producent (zarówno finalny jak i podzespołów oraz surowców) jest odpowiedzialny za szkodę
spowodowaną wadą jego wyrobu, a jeżeli nie można ustalić producenta tego wyrobu, osoba
dostarczajÄ…ca go do obrotu,
producent może uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli dostarczy dowody, że wyrób podczas
wprowadzania go do obrotu nie miał wady, która spowodowała szkodę, lub, że wada nie
mogła być rozpoznana według ówczesnego stanu wiedzy i techniki.
Egzamin ustny
Punkt 7b, 17b.
Przedstaw wymagania normy PN-EN ISO 3834-2 w zakresie kontroli i badań spawania
Norma PN-EN ISO 3834-2  Wymagania jakości dotyczące spawania materiałów metalowych  Część
2: Pełne wymagania jakości została opracowana w ten sposób, aby:
" można ją było zastosować niezależnie od rodzaju konstrukcji spawanej,
" określone zostały wymagania dotyczące jakości w spawalnictwie, zarówno w warunkach
warsztatowych jak i montażowych,
" stanowiły wytyczne opisu możliwości wytwórców przy wykonywaniu konstrukcji spawanych
spełniających określone wymagania,
" mogły stanowić podstawę auditu dostawcy pod względem możliwości stosowania procesu
spawania.
Wymagania dotyczące jakości:
1. Personel kontrolujący, wykonujący próby i badania:
a. wytwórca powinien zatrudniać wystarczającą liczbę kompetentnych pracowników do
planowania, sprawowania nadzoru, kontroli, badań i prób produkcji spawalniczej
zgodnie z wymaganiami,
b. personel prowadzący badania nieniszczące powinien mieć uprawnienia zgodne z PN-
EN 473.
2. Dokumenty potwierdzające posiadane kwalifikacje i kompetencje personelu badań
nieniszczÄ…cych:
a. dyplomy, świadectwa, zaświadczenia o ukończeniu kursów specjalistycznych
(bezterminowe),
b. certyfikaty kompetencji (terminowe).
Pracownicy Kontroli Jakości  zakres obowiązków i uprawnień zgodnie z
PN-EN ISO 3834 oraz PN-EN 473
Rodzaj służb nadzoru/
Wykształcenie
komórka organizacyjna/ Wymaganie Uwagi
wg PN-EN 473
stanowisko
Komórka organizacyjna: Kontrola jakości / Dział Kontroli technicznej / Inspektor Spawalniczy / Kontrole Jakości
Komórka kontroli jakości niezależna
IWI-C / IWI-S od pionu produkcji (podległa
Inspektor spawalniczy 0
z uprawnieniami wg PN-EN 473 bezpośrednio Dyrektorowi
Naczelnemu / Prezesowi)
Kontroler spawalniczy + IWI-S / IWI-B j.w.
z uprawnieniami wg PN-EN 473
W przypadku firmy z kilkoma podległymi zakładami / budowami  w każdym z tych zakładów
Kontrola Jakości  podlega komórce
IWI-S / IWI-B
Kontroler spawalniczy + kontroli jakości zakładu
z uprawnieniami wg PN-EN 473
macierzystego
Oznaczenia: +  konieczność spełnienia wymagania
0  spełnienie wymagania zalecane (lecz nie jest konieczne)
3. Jeżeli zachodzi potrzeba powinny być dostępne urządzenia do badań nieniszczących i
niszczących. Należy podjąć działania mające na celu utrzymanie wyposażenia w stanie, który
zapewnia, że nie zostanie pogorszony poziom jakości wyrobu, procesu lub usługi.
4. Wytwórca powinien przygotować plan produkcji zawierający co najmniej:
a. zestawienie badań i kontroli,
b. warunków otoczenia,
c. ustalenia dotyczÄ…ce identyfikacji.
5. Wytwórca powinien posiadać i utrzymywać procedury stosowane do kontroli materiałów
dodatkowych, ich magazynowania i obchodzenia siÄ™ z nimi,
6. Wytwórca powinien posiadać i utrzymywać procedury stosowane do kontroli materiałów
podstawowych, ich magazynowania i obchodzenia siÄ™ z nimi,
7. Badania i kontrolę należy przeprowadzać w odpowiednim momencie procesu produkcyjnego,
aby zapewnić zgodność z umową. Miejsce i częstość kontroli i/lub badań zależą od umowy
i/lub normy wyrobu, metody spawania i rodzaju wykonywanej konstrukcji. Obejmuje ona:
a. kontrolÄ™ i badania przed spawaniem,
b. kontrolÄ™ i badania podczas spawania,
Egzamin ustny
c. kontrolÄ™ i badania po spawaniu.
Należy wykonać działania, żeby określić jednoznacznie status kontroli i badań np. znakując
poszczególne elementy lub nanosząc informację na kartę wyrobu.
8. Należy przewidzieć nadzór nad poszczególnymi elementami, aby wykluczyć możliwość
nieumyślnego zastosowania elementów nie spełniających wymagań. Tam, gdzie wytworca
dokonuje napraw i poprawek powinny być dostępne odpowiednie procedury, po wykoaniu
poprawek należy ponownie przeprowadzić wszystkie badania.
9. Wytwórca powinien być odpowiedzialny za odpowiednie wzorcowanie urządzeń do badań,
pomiarów i kontroli. Urządzenia służące do określania jakości powinny być wzorcowane w
określonych odstępach czasu.
10. Jeżeli to konieczne należy opracować i utrzymywać procedury oznaczania wyrobu na
podstawie odrębnych specyfikacji, a pojedyncze wyroby lub jego partie powinny mieć
specjalne oznaczenia.
11. Zapisy dotyczące jakości powinny zawierać:
a. zapis z przeglÄ…du umowy lub projektu,
b. świadectwa dotyczące jakości,
c. dokumenty z kontroli materiałów podstawowych i dodatkowych,
d. protokoły z badań uznania technologii spawania,
e. świadectwa egzaminów spawaczy i operatorów,
f. świadectwa personelu badań nieniszczących,
g. zapisy dotyczące przebiegu obróbki cieplnej,
h. procedury i protokoły badań nieniszczących i niszczących,
i. protokoły dotyczące wymiarów,
j. zapisy dotyczące poprawek i raporty dotyczące innych niezgodności.
Punkt 8a.
Dokonaj oceny jakości złączy spawanych na podstawie badań radiograficznych w oparciu o
normy europejskie
PN-EN 1435 Badania nieniszczące złączy spawanych. Badania radiograficzne złączy spawanych
Zalety badań radiograficznych:
" dobra wykrywalność niezgodności wewnętrznych,
" prosta interpretacja wyników badań,
" uzyskiwanie weryfikowalnego dokumentu z badania.
W badaniach radiologicznych stosuje się najczęściej promieniowanie jonizujące X lub ł.
Zasada wykrywania niezgodności w badanych złączach polega na zmianie natężenia
promieniowania X lub ł po przejściu przez badany obiekt.
Błony rentgenowskie posiadają naniesioną emulsję światłoczuła (zawiera związki srebra).
Czułość błony zależy od wielkości ziarna znajdującego się w emulsji (większe ziarna  większa
czułość).
Zwiększenie wydajności kontroli podczas badań radiograficznych uzyskuje się poprzez skrócenie
czasu naświetlania  stosuje się okładki wzmacniające.
Parametry aparatu rentgenowskiego:
" maksymalne napięcie anodowe lampy,
" maksymalna moc doprowadzona do lampy,
" maksymalna moc dawki ekspozycyjnej,
" rozmiar ogniska, kształt wiązki promieniowania,
" sposób chłodzenia anody,
" sposób zasilania lampy,
" dopuszczalny czas pracy ciągłej,
" masa i wymiary,
" charakter konstrukcji.
Klasy technik radiograficznych:
" klasa A  techniki podstawowe (czułość normalna),
" klasa B  techniki ulepszone (czułość podwyższona)
Wskaz
niki czułości obrazu  zestawy pręcików lub zestawy schodków z otworkami wykonanych z tego
samego materiału co badany obiekt:
" pręcikowe  miarą jakości jest numer najcieńszego pręcika widocznego na radiogramie,
" schodkowo-otworowe  miarą jakości jest numer najmniejszego otworka.
Egzamin ustny
Poziom jakości zgodnie
Technika i poziom badań Poziomy akceptacji według
z PN-ISO 5817 lub
według PN-EN 1435 PN-EN ISO 12517
PN-EN ISO 10042
B B 1
C B 2
D A 3
Punkt 8b.
Przedstaw znaczenie Polityki Jakości w SZJ
Polityka Jakości jest deklaracją najwyższego kierownictwa co do sposobów osiągnięcia celów
jakościowych organizacji, której głównym celem jest osiągniecie zadowolenia klienta.
Zaangażowanie najwyższego kierownictwa w budowanie SZJ jest gwarancją jego poprawnego i
skutecznego funkcjonowania.
Polityka Jakości musi zawierać:
1. zobowiązanie do spełnienia wymagań i ciągłego podwyższania skuteczności SZJ,
2. zapewnić ramy dla tworzenia i przeglądów celów jakości.
Wymagane jest, aby polityka była znana i rozumiana w całej organizacji, jak również aktualizowana
w ramach potrzeb. Kierownictwo, co pewien czas musi dokonywać przeglądu polityki jakości oraz
celów jakości pod kątem ich aktualizacji.
Punkt 9a.
Określ niezgodności spawalnicze wykrywane metodami radiograficznymi w oparciu o zalecenia
normy PN-EN ISO 5817
PN-EN 1435 Badania nieniszczące złączy spawanych. Badania radiograficzne złączy spawanych
Badaniami radiograficznymi wykrywa się niezgodności wewnętrzne w złączach spawanych, takie jak:
" pęknięcia w spoinie, SWC, strefie wtopienia, materiale podstawowym, kraterze,
" pustki (pustki gazowe, pęcherze, pory, jamy skurczowe)
" wtrącenia stałe,
" przyklejenia i braki przetopu.
Poziom jakości zgodnie
Technika i poziom badań Poziomy akceptacji według
z PN-ISO 5817 lub
według PN-EN 1435 PN-EN ISO 12517
PN-EN ISO 10042
B B 1
C B 2
D A 3
Punkt 9b.
Proszę uzasadnić zastosowanie badań metalograficznych w spawalnictwie z uwzględnieniem
podziału na badania makroskopowe i mikroskopowe
Badania metalograficzne (zaliczane do badań niszczących) prowadzone są w celu poznania budowy i
własności metali oraz badanie zależności między składem chemicznym metali, ich strukturą i
własnościami.
Badania makroskopowe polegajÄ… na obserwacji okiem nieuzbrojonym lub przy niewielkich
powiÄ™kszeniach (25÷30x) odpowiednio przygotowanej powierzchni przekroju lub przeÅ‚omu badanego
elementu. Pozwalają określić:
" wady kształtu złącza,
" wady i niezgodności zewnętrzne lica i grani,
" wady i niezgodności wewnętrzne (nieprawidłowe uwarstwienie spoiny wielowarstwowej,
nieprawidłowości w budowie SWC, i wady materiału rodzimego),
" rodzaj i kształt złącza,
" określenie struktury pierwotnej i wtórnej złącza spoiny wielowarstwowej,
" ujawnienie wad i niezgodności ujętych w normie PN-EN ISO 5817,
" określenie rozmiarów i kształtowanie SWC.
Egzamin ustny
Badania mikroskopowe polegają na obserwacji odpowiednio przygotowanych powierzchni zgładów
przy powiększeniach większych od 30x. najczęściej są wykonywane w zakresie powiększeń
30÷2000x. PozwalajÄ… okreÅ›lić:
" określanie rodzaju struktur w poszczególnych obszarach złącza spawanego (spoina, SWC,
materiał podstawowy),
" identyfikacja materiałów i spoiwa,
" identyfikacja metody spawania,
" identyfikacja niektórych zabiegów obróbki cieplnej i ocena prawidłowości ich przeprowadzenia,
" wykrycie wad i niezgodności spawalniczych w skali mikro,
" jednoznaczna identyfikacja wad makroskopowych a zwłaszcza pęknięć.
Zastosowanie badań metalograficznych w spawalnictwie:
" w badaniach spawalności materiałów przeznaczonych do spawania,
" przy kontroli kwalifikacji spawaczy,
" przy opracowaniu nowych materiałów dodatkowych do spawania,
" przy opracowywaniu nowych metod spawania, napawania, ciecia termicznego,
" przy ustalaniu optymalnych warunków spawania, napawania, cięcia termicznego,
" w bieżącej kontroli procesu spawalniczego (złącza próbne),
" w końcowej kontroli wyrobów spawanych,
" w badaniach warunków tworzenia się wad i niezgodności spawalniczych,
" przy ustalaniu przyczyn awarii konstrukcji spawanych.
Punkt 10a.
Dokonaj oceny jakości złączy spawanych na podstawie badań ultradz
więkowych w oparciu o
normy europejskie
PN-EN ISO 17640 Badania nieniszczÄ…ce spoin. Badania ultradz
więkowe złączy spawanych
PN-EN ISO 11666 Badania nieniszczÄ…ce spoin. Badania ultradz
więkowe złączy spawanych. Poziomy
akceptacji
Poziom jakości zgodnie
Technika i poziom badań Poziomy akceptacji według
z PN-ISO 5817 lub
według PN-EN ISO 17640 PN-EN ISO 11666
PN-EN ISO 10042
B co najmniej B 2
C co najmniej A 3
D nie zaleca siÄ™ przeprowadzania nie zaleca siÄ™ przeprowadzania
badań badań
Normy europejskie zaliczają do niedopuszczalnych niezgodności płaskie typu pęknięcia i przyklejenia.
Dla pozostałych niezgodności, w zależności od rodzaju reflektora odniesienia określa się:
" próg obserwacji,
" próg rejestracji,
" granice dopuszczalności.
Wielkość dopuszczalnych niezgodności jest podawana w postaci rysunku lub tablicy. Dopuszczalne
wartości wskazań uzależnione są od grubości badanego materiału. Wyniki badań należy zapisać w
protokole .
Punkt 11a.
Rozwiń pojęcia:  poziomy jakości ,  poziomy akceptacji .
Poziom jakości  ustalone wartości graniczne niezgodności spawalniczych odpowiednio do
oczekiwań jakości złącza spawanego. Wartości te są określane z uwagi na rodzaj niezgodności, jej
wielkość i rzeczywiste wymiary
Poziom akceptacji  poziom badania, poniżej którego dane elementy (wskazania) są akceptowane
Punkt 11b.
Proszę omówić zakres badań próbnych złączy spawanych pobranych ze spoiny czołowej
Analiza miejsca zerwania próbki pozwala określić;
" niezgodności wewnętrzne i zewnętrzne (pęknięcia, przyklejenia, gniazda pęcherzy i żużli,
podtopienia, braki przetopuz0,
Egzamin ustny
" niewłaściwie dobrane materiały dodatkowe do spawania 9jeżeli zerwanie próbki nastąpiło w
obszarze spoiny),
" niewłaściwy dobór parametrów spawania.
Zakres badań złączy spawanych pobranych ze spoiny doczołowej:
" próba statyczna rozciągania złącza  próbka pobrana poprzecznie do osi spoiny obejmująca
spoinę, SWC i materiał rodzimy. Dla prawidłowo wykonanego złącza zerwanie próbki powinno
nastąpić w materiale podstawowym. Analiza miejsca zerwania pozwala ujawnić:
" próba rozciągania spoiny  próbka o przekroju okrągłym pobrana z materiału spoiny o
grubości nie mniejszej niż 10 mm pobrana w ten sposób, aby obrys pola przekroju części
pomiarowej nie wyszedł poza obszar spoiny,
" próba rozciągania stopiwa  prowadzona na co najmniej trzech próbkach o średnicy 6 mm lub
dwóch próbkach o średnicy 10 mm,
" próba zginania  przeprowadzana jest w celu sprawdzenia plastyczności złączy oraz wykrycia
ewentualnych niezgodności. Średnica trzpienia dobierana jest w zależności od wymaganego
wydłużenia materiału rodzimego A. Próby przeprowadza się z rozciąganiem lica (2 próbki),
grani (2 próbki) lub próba zginania bocznego (2 próbki). W obszarze złącza nie mogą wystąpić
pęknięcia i naderwania,
" próba udarności  przeprowadzana w celu określenia udarności spoiny, SWC lub łącznej
udarności złącza.
" próba twardości  przeprowadzana metodą Vickers a (HV). Próba odbywa się przy pomocy
wgÅ‚Ä™bnika o kÄ…cie Ä…=136º. Minimalna ilość odcisków w zÅ‚Ä…czu spawanym: 3 w spoinie + 3 po
obu SWC + po 3 w obu materiałach rodzimych. 1 odcisk w SWC musi być wykonany jak
najbliżej linii wtopienia.
Dopuszczalna maksymalna twardość HV10 (wg PN-EN ISO 15614)
Grupa stali wg ISO 15608 Bez obróbki cieplnej Po obróbce cieplnej
1(1), 2 380 320
3(2) 450 380
4, 5 380 320
(3)
6 350
9.1 350 300
9.2 450 350
9.3 450 350
Uwaga 1: Jeśli badania twardości są wymagane
Uwaga 2: Dla stali o Remin>885 MPa obowiÄ…zujÄ… specjalne uzgodnienia
Punkt 12a, 17a.
Uzasadnij konieczność podziału konstrukcji na klasy
Konstrukcje stalowe dzielą się na 3 klasy w zależności od wymagań stawianych konstrukcjom (stopień
wykorzystania wytrzymałości obliczeniowej i zagrożenia życia ludzkiego w przypadku awarii).
Uzależnione są od tego grupy zakładów wykonujących konstrukcje spawane (grupy I, II, III) oraz
wymagania jakościowe dla klas konstrukcji spawanych. Czym wyższa klasa konstrukcji spawanej tym
wyższe wymagania jakościowe związane z wymaganiami normy PN-EN ISO 3834
Klasy stalowych konstrukcji budowlanych
Klasa konstrukcji Opis
Klasa 3  Obejmuje konstrukcje obciążone statycznie (nie narażone na zmęczenie), wykonane ze
wymagania stali konstrukcyjnej niestopowej kategorii nie wyższej niż S235, o grubości materiału
podstawowe td"30 mm, jeśli nie występują w nich szczególne rozwiązania konstrukcyjne i inne warunki
właściwe dla klasy 2 i 1
Klasa 2  Obejmuje konstrukcje obciążone statycznie lub dynamicznie ( narażone na zmęczenie),
wymagania wykonane ze stali konstrukcyjnej niestopowej lub niskostopowej kategorii nie wyższej niż
podwyższone S355. Do klasy tej zalicza się również konstrukcje, w których występują szczególne
rozwiązanie konstrukcyjno-technologiczne, jak połączenia śrubowe sprężane,
pasowane, połączenia nitowe, połączenia przygotowane do montażowego spawania
głównych elementów nośnych oraz elementy o masie ponad 20t.
Klasa 1  Obejmuje konstrukcje w klasie 2, których awaria pociągnęłaby za sobą znaczne
wymagania zagrożenie życia ludzi lub duże straty materialne. W szczególności dotyczy to
wysokie konstrukcji, dla których w obliczeniach projektowych przyjęto współczynnik
bezpieczeństwa większy niż 1. Do tej klasy zalicza się również konstrukcje o
specjalnych wymaganiach w zakresie kontroli i odbioru, wykonywanego przez stronÄ™
trzecią oraz konstrukcje, do których stosuje się materiały i procesy technologiczne nie
Egzamin ustny
objęte normą PN-EN ISO 1090
Punkt 12b, 20b.
Proszę omówić sposoby uznawania technologii spawania w oparciu o serie norm PN-EN ISO
15607÷14
Technologia spawania jest to określony przebieg działania, który należy stosować przy wykonywaniu
spoiny, obejmujący proces(y) spawania, odniesione do materiałów podstawowych, materiałów
dodatkowych do spawania, przygotowania, wstępnego podgrzewania, metod i sposobów kontroli
spawania i obróbki cieplnej po spawaniu i niezbędnych stosowanych urządzeń.
Przed rozpoczęciem produkcji należy uznać poszczególne technologie spawania zgodnie z
wymaganiami odpowiedniego arkusza normy. Sposób uznania powinien być zgodny z wymaganiami
zawartymi w umowie. Technologie spawania powinny być kwalifikowane przed rozpoczęciem
produkcji. Metody kwalifikowania powinny być zgodne z odpowiednimi normami wyrobu jaki ustalono
w specyfikacji.
FAZY KWALIFIKOWANIA TECHNOLOGII SPAWANIA
Działanie Wynik Zaangażowanie strony
Opracowanie instrukcji pWPS Wytwórca
WPQR obejmujÄ…cy zakres
Wytwórca lub jeśli stosowne
ważności zgodnie z
Kwalifikowanie jednÄ… z metod egzaminator/jednostka
odpowiedniÄ… normÄ… dotyczÄ…cÄ…
egzaminujÄ…ca
kwalifikowania
Ostateczne ustalenie instrukcji WPS na podstawie WPQR Wytwórca
Kopie WPS względnie
Wprowadzenie do produkcji Wytwórca
instrukcje robocze
METODY KWALIFIKOWANIA TECHNOLOGII SPAWANIA
Metoda bazuje na Zastosowanie
Może być zawsze stosowana chyba, że badanie technologii spawania
Badaniu technologii
nie uwzględnia wystarczająco geometrii spoiny, naprężeń własnych
spawania
względnie dostępu do właściwej spoiny
Zastosowanie ograniczone jest do procesów spawania, w których
stosowane są materiały dodatkowe do spawania.
Zbadanych materiałów Badanie materiałów dodatkowych do spawania musi uwzględniać
dodatkowych do spawania materiał podstawowy stosowany w produkcji.
Dalsze ograniczenia w odniesieniu do materiału i innych parametrów
podaje PN-EN ISO 15610
Zastosowanie ograniczone jest do tych procesów spawania, które
Wcześniej nabytym wcześniej stosowane były do dużej liczby spoin na porównywalnych
doświadczeniu w spawaniu elementach, złączach i materiałach, wymagania podaje PN-EN ISO
15611
Standardowej technologii Podobnie jak badania technologii spawania, ograniczenia podaje PN-
spawania EN ISO 15612
Może być w zasadzie zawsze stosowane, wymaga jednak wykonania
Przedprodukcyjnym
złącza próbnego w warunkach produkcyjnych. Przydatna dla produkcji
badaniu spawania
masowej. Wymagania podaje PN-EN ISO 15613
Punkt 13a.
Wykaż powiązanie pomiędzy podziałem konstrukcji na klasy i zakładów na kategorie
Podstawą podziału przedsiębiorstw na grupy jest klasa konstrukcji zdefiniowana według PN-87/M-
69008 jaką zakład ma prawo wykonać, zmontować lub naprawić przy pomocy procesów
spawalniczych. Zakłady dzieli się na trzy grupy oznaczone cyframi rzymskimi I, II i III a mianowicie:
Grupa I  obejmująca zakłady uprawnione do wykonywania konstrukcji klasy 1, 2 i 3;
Grupa II  obejmująca zakłady uprawnione do wykonywania konstrukcji klasy 2 i 3;
Grupa III  obejmująca zakłady uprawnione do wykonywania konstrukcji klasy 3.
Klasy stalowych konstrukcji budowlanych
Klasa konstrukcji Opis
Klasa 3  Obejmuje konstrukcje obciążone statycznie (nie narażone na zmęczenie), wykonane ze
Egzamin ustny
wymagania stali konstrukcyjnej niestopowej kategorii nie wyższej niż S235, o grubości materiału
podstawowe td"30 mm, jeśli nie występują w nich szczególne rozwiązania konstrukcyjne i inne warunki
właściwe dla klasy 2 i 1
Klasa 2  Obejmuje konstrukcje obciążone statycznie lub dynamicznie ( narażone na zmęczenie),
wymagania wykonane ze stali konstrukcyjnej niestopowej lub niskostopowej kategorii nie wyższej niż
podwyższone S355. Do klasy tej zalicza się również konstrukcje, w których występują szczególne
rozwiązanie konstrukcyjno-technologiczne, jak połączenia śrubowe sprężane,
pasowane, połączenia nitowe, połączenia przygotowane do montażowego spawania
głównych elementów nośnych oraz elementy o masie ponad 20t.
Klasa 1  Obejmuje konstrukcje w klasie 2, których awaria pociągnęłaby za sobą znaczne
wymagania zagrożenie życia ludzi lub duże straty materialne. W szczególności dotyczy to
wysokie konstrukcji, dla których w obliczeniach projektowych przyjęto współczynnik
bezpieczeństwa większy niż 1. Do tej klasy zalicza się również konstrukcje o
specjalnych wymaganiach w zakresie kontroli i odbioru, wykonywanego przez stronÄ™
trzecią oraz konstrukcje, do których stosuje się materiały i procesy technologiczne nie
objęte normą PN-EN ISO 1090
Punkt 13b.
Jaka jest rola Głównego Spawalnika w systemie jakości zgodnym z PN=EN ISO 3834?
Zadania i zakres odpowiedzialności Głównego Spawalnika:
1. Sprawdzenie kontraktu
a. zdolność wytwórcy do spawania i operacji pokrewnych.
2. Sprawdzenie konstrukcji
a. wymagane normy spawalnicze,
b. położenie spoin i ich obciążenie,
c. dostęp do wykonania spoin i ich kontroli,
d. szczegółowe zadania poszczególnych złączy spawanych wymagania jakościowe i
poziomy jakości spoin wg EN 5817 lun EN 10042.
3. Materiały podstawowe
a. spawalność materiału podstawowego,
b. ewentualne dodatkowe wymagania dotyczące warunków dostawy, łącznie z rodzajem
dokumentu kontrolnego dla materiału,
c. oznakowanie, magazynowanie i gospodarka materiałem podstawowym i przenoszenie
oznaczeń na elementy cięte.
4. Materiały dodatkowe
a. przydatność,
b. warunki dostawy,
c. ewentualne dodatkowe wymagania dotyczące warunków dostawy, łącznie z rodzajem
dokumentu kontrolnego dla materiału,
d. oznakowanie, magazynowanie i gospodarka materiałem dodatkowym.
5. Poddostawcy
a. przydatność poddostawców
6. Planowanie procesu produkcyjnego
a. przydatność WPS i WWPQR,
b. dokumenty wykonawcze,
c. przyrzÄ…dy mocujÄ…ce i oprzyrzÄ…dowanie spawalnicze,
d. przydatność i ważność Świadectw Egzaminu Spawacza,
e. kolejność spawania i kolejność montażu podzespołów,
f. wymagania dotyczÄ…ce kontroli spoin podczas procesu wytwarzania,
g. wymagania dotyczÄ…ce kontroli spoin,
h. warunki otoczenia,
i. warunki BHP podczas spawania
7. UrzÄ…dzenia
a. przydatność urządzeń spawalniczych i pomocniczych,
b. gotowość, oznaczenie i gospodarka urządzeniami i środkami pomocniczymi,
c. warunki BHP.
8. Czynności przygotowawcze
a. możliwość stosowania dokumentów wykonawczych,
b. przygotowanie rowków, spoin, składanie i czyszczenie,
c. przygotowanie do prowadzenia kontroli podczas spawania,
d. przydatność stanowisk spawalniczych wraz z ich otoczeniem.
Egzamin ustny
9. Spawanie
a. zatrudnienie spawaczy zgodnie z ich uprawnieniami,
b. kontrola funkcji urządzeń spawalniczych,
c. kontrola materiałów dodatkowych i pomocniczych,
d. kontrola wykonania spoin sczepnych,
e. kontrola parametrów spawania,
f. zastosowanie ewentualnych badań pośrednich,
g. kontrola temperatury podgrzewania wstępnego i obróbki cieplnej,
h. kontrola kolejności spawania,
i. obróbka końcowa,
10. Kontrola
a. kontrola wizualna
b. badania nieniszczÄ…ce,
c. badania niszczÄ…ce,
d. odbiór spoin,
e. dokumentacja.
Punkt 14a
Wykaż brak zasadności technicznej kontroli radiograficznej złączy spawanych ze spoinami
pachwinowymi
W normie PN-EN 1435 przewidziano również możliwość kontroli radiograficznej złączy ze spoinami
pachwinowymi. Zastosowanie tego sposobu prześwietlania jest ograniczone do szczególnych
przypadków ze względu na brak pełnego przetopu w grani. Ponadto brak możliwości wykrycia
przyklejeń, które w będą niewidoczne w różnych położeniach. Utrudnione jest właściwe ułożenie błony
fotograficznej  będzie załamana, co może być powodem błędnych wskazań lub nie będzie przylegała
do materiału badanego.
Punkt 14b  opis w pkt. 3a
Punkt 15a.
Opisz wymagania. Jakie stawiają spawalnicze systemy jakości odnośnie personelu nadzoru
spawalniczego i personelu kontroli spawania
Wymagania dotyczÄ…ce personelu nadzoru spawalniczego:
1. Wytwórca powinien zatrudniać odpowiednich pracowników nadzoru spawalniczego
spełniających wymagania normy PN-EN ISO 14731. Personel spawalniczy powinien posiadać
niezbędne instrukcje technologiczne spawania i instrukcje robocze umożliwiające wykonanie i
skontrolowanie pracy. Pracownicy nadzoru są odpowiedzialni za jakość wykonywanych prac i
powinni mieć wystarczające pełnomocnictwa do podejmowania niezbędnych działań. Zakresy
obowiązków tych osób powinny być jednoznacznie określone.
Wymagania stawiane personelowi nadzoru spawalniczego
Rodzaj służb nadzoru/
Wykształcenie
komórka organizacyjna/ Wymaganie Uwagi
wg PN-EN 473
stanowisko
1) Zakres obowiązków i uprawnień
EWE
zgodnie z PN-EN ISO 14731
Główny Spawalnik + warunkowo
2) Dopuszcza siÄ™ Å‚Ä…czenie tego
stanowiska z innymi w produkcji
W wydziałach produkcyjnych  spawalniczych
Spawalnik produkcji 0 EWT
Mistrz spawalniczy 0 EWS Warunkowo można dopuścić EWP
1) spawacz z 6-letniÄ… praktykÄ…
Brygadzista spawalniczy + EWP
2) 1 brygadzista na 6÷10 spawaczy
Wymagane przeszkolenie minimum
Mistrz nadzoru produkcji w zakresie kontroli wizualnej i badań
0 IWI-S
spawalniczej penetracyjnych lub magnetyczno-
proszkowych
Oznaczenia: +  konieczność spełnienia wymagania
0  spełnienie wymagania zalecane (lecz nie jest konieczne)
Zgodnie z normą PN-EN ISO 14731 wytwórca powinien posiadać co najmniej jedną osobę nadzoru
spawalniczego, która w procesie wytwarzania przejmie odpowiedzialność za prace spawalnicze i
wszystkie operacje zwiÄ…zane ze spawaniem. W przypadku, gdy te zadania rozdzielone zostajÄ… na
Egzamin ustny
kilka osób, niezbędne jest ścisłe określenie zakresu odpowiedzialności i zadań tych osób nadzoru
spawalniczego. Osoby te swoje kompetencje powinny udokumentować poprzez odpowiednie
wykształcenie ogólne, szkolenie spawalnicze i/lub odpowiednią praktykę produkcyjną, Norma PN-EN
ISO 14731 zaleca, aby nadzór spawalniczy posiadał co najmniej 3-letnią praktykę produkcyjną zaś co
do wymaganej wiedzy, czyli do pełnych, specyficznych i podstawowych wiadomości technicznych,
odsyła do Załącznika A normy, w którym przywołano zasady szkolenia, egzaminowania i
certyfikowania personelu nadzoru spawalniczego, ustalone przez EuropejskÄ… FederacjÄ™ SpawalniczÄ…
(EWF), zasady te ujęte w odpowiednich dokumentach EWF dotyczą wykształcenia IWE, IIWT, IWS.
Wymagania dotyczÄ…ce personelu kontroli spawania:
1. Personel kontrolujący, wykonujący próby i badania:
a. wytwórca powinien zatrudniać wystarczającą liczbę kompetentnych pracowników do
planowania, sprawowania nadzoru, kontroli, badań i prób produkcji spawalniczej
zgodnie z wymaganiami,
b. personel prowadzący badania nieniszczące powinien mieć uprawnienia zgodne z PN-
EN 473.
2. Dokumenty potwierdzające posiadane kwalifikacje i kompetencje personelu badań
nieniszczÄ…cych:
a. dyplomy, świadectwa, zaświadczenia o ukończeniu kursów specjalistycznych
(bezterminowe),
b. certyfikaty kompetencji (terminowe).
Pracownicy Kontroli Jakości  zakres obowiązków i uprawnień zgodnie z
PN-EN ISO 3834 oraz PN-EN 473
Rodzaj służb nadzoru/
Wykształcenie
komórka organizacyjna/ Wymaganie Uwagi
wg PN-EN 473
stanowisko
Komórka organizacyjna: Kontrola jakości / Dział Kontroli technicznej / Inspektor Spawalniczy / Kontrole Jakości
Komórka kontroli jakości niezależna
IWI-C / IWI-S od pionu produkcji (podległa
Inspektor spawalniczy 0
z uprawnieniami wg PN-EN 473 bezpośrednio Dyrektorowi
Naczelnemu / Prezesowi)
Kontroler spawalniczy + IWI-S / IWI-B j.w.
z uprawnieniami wg PN-EN 473
W przypadku firmy z kilkoma podległymi zakładami / budowami  w każdym z tych zakładów
Kontrola Jakości  podlega komórce
IWI-S / IWI-B
Kontroler spawalniczy + kontroli jakości zakładu
z uprawnieniami wg PN-EN 473
macierzystego
Oznaczenia: +  konieczność spełnienia wymagania
0  spełnienie wymagania zalecane (lecz nie jest konieczne)
Punkt 15b.
Podaj zasadność stosowania pojęć:  badania wizualne ,  oględziny zewnętrzne
Oględziny zewnętrzne (badania na podstawie oględzin zewnętrznych lub badania za pomocą
oględzin zewnętrznych) są nieniszczącą metodą badań połączeń spajanych polegających na kontroli
wzrokowej okiem nieuzbrojonym. Dopuszcza się stosowanie lupy powiększającej 2 do 4 razy oraz
dodatkowego z
ródła oświetlenia. Czynności te wykonywane są w celu określenia jakości połączeń
spajanych. Wykonuje je się tylko wtedy gdy tak stanowi umowa między stronami. Przeprowadzało się
je według normy PN-85/M-69775, Wadliwość złączy spawanych. Oznaczanie klasy wadliwości na
podstawie oględzin zewnętrznych to stara norma, której numer jest w książce. W starej normie nie
określało się klasy jakości tylko klasy wadliwości.
Normę zastąpiły normy europejskie
PN-EN 970:1999 Spawalnictwo -- Badania nieniszczące złączy spawanych -- Badania wizualne
PN-EN 970:1999/Ap1:2003 Spawalnictwo -- Badania nieniszczące złączy spawanych -- Badania
wizualne.
Tylko badania wizualne (VT) pozwalają w sposób bezpośredni dokonać pomiaru nieciągłości i to tylko
powierzchniowych. Konieczność przeprowadzania badań wizualnych narzucają na wytwórcę
odpowiednie normy, uregulowania, przepisy oraz systemy jakości. Wymagają zachowania ściśle
określonych warunków (w przeciwieństwie do oględzin):
1. Personel - kwalifikowany
2. Natężenie światła  min. 350lx (zaleca się 500lx)
3. Min. kÄ…t widzenia 300
Egzamin ustny
4. Max. odległość między okiem obserwatora, a powierzchnią badaną
Punkt 16a.
Scharakteryzuj próbę pękania zimnego CTS
Próbę CTS stosuje się do oceny skłonności do powstawania pęknięć zimnych w SWC złączy
spawanych ze spoinami pachwinowymi, Przeprowadzanie próby CTS polega na wykonaniu na próbce
wyciętej w kierunku poprzecznym do kierunku walcowania, spoin mocujących, a następnie po upływie
12 godzin spoin próbnych, które układa się w pozycji podolnej (PA), po wykonaniu pierwszej spoiny
próbnej, próbkę ochładza się w kąpieli wodnej do temperatury otoczenia, a drugą spoinę próbną po
upływie 48 godzin i chłodzi w ten sam sposób. Próbki do badań metalograficznych pobiera się po
upływie co najmniej 48 godzin od wykonania drugiej spoiny próbnej. Wykonane zgłady do badań
metalograficznych bada się przy powiększeniu 50x i 200x na obecność ewentualnych pęknięć.
Punkt 16b  opis w pkt. 1a
Punkt 17a  opis w pkt. 12a
Punkt 17b  opis w pkt. 7b
Punkt 18a  opis w pkt. 6a
Punkt 18b.
Scharakteryzuj T-ową próbę pękania gorącego
Do badań skłonności do powstawania pęknięć krystalizacyjnych w spoinie stosuje się próbę teową.
Jako pierwszą wykonuje się w pozycji nabocznej (PB) spoinę o grubości nie mniejszej niż 5 mm.
Układanie spoiny pachwinowej po drugiej stronie złącza należy rozpocząć w czasie nie
przekraczającym 20 sekund od zakończenia pierwszej spoiny. Grubość spoiny pierwszej nie powinna
przekraczać grubości spoiny drugiej więcej niż o 120%. Spoiny poddaje się badaniom VT przy
powiększeniu nie przekraczającym 5x, przy czym można wspomagać się badaniami PT. W spoinie
wykonanej jako pierwszej nie powinno być pęknięć. W protokole badań należy podać położenie,
ukierunkowanie i długość pęknięć obecnych w spoinie drugiej. Następnie nacina się półkę pomiędzy
spoinami zgina próbkę w celu wykrycia obecności pęknięć gorących na powierzchni powstałego
przełomu (tzw. Przełom tlenowy).
Punkt 19a opis w pkt. 1a
Punkt 19b opis w pkt. 7a
Punkt 20a opis w pkt. 2a
Punkt 20b opis w pkt. 12b