Linux: Podstawowe informacje o systemie
Autor: Michael K. Johnson,
v4.14, 1 września 1998
WWeerrssjjaa ppoollsskkaa:: TToommaasszz ''ttssccaa'' SSiieenniicckkii,, <>
v1.02, 10 grudnia 2001
Dokument niniejszy zawiera podstawowe wiadomości o systemie opera
cyjnym Linux, opis jego możliwości i wymagań, oraz odnośniki do
odpowiednich zasobów.
______________________________________________________________________
Spis treści
1. Wprowadzenie do Linuksa
2. Możliwości Linuksa
3. Zagadnienia sprzętowe
3.1 Minimalne wymagania sprzętowe
3.2 Zalecana konfiguracja sprzętowa
3.3 Wspierany sprzęt
4. Niekompletny spis sportowanego i innego oprogramowania
5. Kto używa Linuksa?
6. Skąd wziąć Linuksa?
6.1 Anonimowy serwer FTP
6.2 PÅ‚ytki CD
6.3 Inne źródła
7. Status prawny Linuksa
8. Bieżące informacje o Linuksie
9. Przyszłość
10. O tym dokumencie
10.1 Formalności
11. Od tłumacza
______________________________________________________________________
11.. WWpprroowwaaddzzeenniiee ddoo LLiinnuukkssaa
Linux jest całkowicie darmowym systemem operacyjnym zgodnym ze
standardem POSIX, z rozszerzeniami SYSV i BSD (to znaczy, że wygląda
jak Unix, ale nie jest oparty o jego kod). Dostępna jest zarówno jego
skompilowana wersja, jak i kod źródłowy. Prawa autorskie do Linuksa
należą do Linusa Torvaldsa () oraz osób
współtworzących kod. Linux jest rozpowszechniany za darmo na
warunkach określonych w licencji GNU. Treść tej licencji dołączana
jest do pakietu ze źródłami systemu, można się z nią również zapoznać
pod adresem . (Od tłumacza:
tłumaczenie licencji GPL na język polski znajduje się pod adresem
.)
LLiinnuuxx jako taki to tylko jądro systemu operacyjnego, część
odpowiedzialna za obsługę sprzętu, zarządzanie plikami, procesami,
itd. Dopiero odpowiednie zestawienie jądra ze zbiorem programów
użytkowych i aplikacji tworzy całość systemu operacyjnego. Takie
zestawienie nazywa się ddyyssttrryybbuuccjjąą. Słowo LLiinnuuxx, chociaż tak naprawdę
oznacza tylko jądro, używane jest powszechnie -- i poprawnie! -- w
znaczeniu ,,system operacyjny oparty na jądrze Linuksa''. Zwięzły
opis poszczególnych dystrybucji znajduje się w Distributions-HOWTO
. ŻŻaaddnnaa z tych
dystrybucji nie jest ,,oficjalnym Linuksem''.
Linux nniiee jest oprogramowaniem ,,public domain'' ani ,,shareware''.
Jest to system darmowy, a powszechnie używanymi terminami są ffrreeeewwaarree
lub oopprrooggrraammoowwaanniiee wwoollnnooddoossttęęppnnee (Open Source Software[tm], zob.
(od tłumacza: informacje nt. Open Source
po polsku znajdujÄ… siÄ™ pod adresem )).
Rozdawnictwo i sprzedaż kopii Linuksa dozwolone są pod warunkiem
jednoczesnego udostępnienia kodu źródłowego. W przypadku wprowadzenia
własnych modyfikacji do kodu prawnie wymagane jest udostępnienie
również źródeł owych modyfikacji. Szczegóły zawarte są w licencji GNU.
Linux jest wolnodostępny i takim pozostanie. Ze względu na naturę
licencji GPL, o którą ten system jest oparty, nielegalne byłoby
tworzenie go w inny sposób. Zwróć uwagę, że ,,wolnodostępny'' oznacza
dostępność kodu źródłowego, a nie po prostu darmowość; dozwolone jest
bowiem rozpowszechnianie Linuksa za pieniÄ…dze. Jedynym warunkiem jest
udostępnianie z nim jego kodu źródłowego. To oczywiście uogólnienie;
jeśli interesują Cię szczegóły, zapoznaj się z treścią licencji GPL.
Linux działa na komputerach 386/486/Pentium wyposażonych w szyny ISA,
EISA, PCI i VLB. IBM-owska magistrala MCA nie jest najlepiej
obsługiwana przez jądra 2.0.x i wcześniejsze, sytuacja zmieniła się
jednak w wersji 2.1.x i kolejnych, zob.
.
Istnieje wersja dla procesorów Motorola 680x0 (chodzi o komputery
takie jak Amigi, Atari i VME), która działa już całkiem dobrze. Wersja
ta pracuje na Motoroli 68020 z MMU, na 68030, 68040, 68050, wymaga też
FPU. Działa już X Window System i sieć. Zob.
.
Linux działa dobrze również na procesorach Alpha DECa. Obecnie
wspierane sÄ… takie platformy, jak "Jensen", "NoName", "Cabriolet",
"Universal Desktop Box" (Multia) i inne. Zob.
.
Wspierane są też SPARCi Suna (większość maszyn sun4c, sun4m i sun4u;
rozwijane wsparcie dla sun4). Obecnie jedyną dostępną na SPARC
dystrybucjÄ… jest Red Hat. Zob.
.
Aktywnie tworzona jest wersja na PowerPC (w tym PowerMac (Nubus i
PCI), Motorola, IBM i Be). Zob. i
.
Wersje na inne maszyny (również MIPS (zob.
i ) i ARM) sÄ… na
różnych etapach rozwoju; nie oczekuj zbyt wiele. Jeśli możesz
zaangażować się w rozwój tych wersji, z pewnością znajdziesz
współpracowników.
Rozwój Linuksa przekroczył już etap testowania; wersja 1.0 ukazała się
14 marca 1994. System nie jest wolny od błędów, a w trakcie pracy na
nim na pewno pojawią się w nim i zostaną usunięte kolejne
niedoskonałości. Linux rozwijany jest w sposób ,,otwarty'' --
wszystkie kolejne wersje, niezależnie od tego, czy można je uznać za
,,gotowe'', czy nie, są udostępniane użytkownikom. IInnffoorrmmaaccjjaa oo
ssttaabbiillnnoośśccii kkoolleejjnnyycchh wweerrssjjii zzaawwaarrttaa jjeesstt ww iicchh nnuummeerrzzee:: wersje n.x.y
gdzie x jest liczbą parzystą są wersjami stabilnymi, a zwiększanie się
liczby y oznaka kolejne poprawki (np. wersje 1.2.2 i 1.2.3 różnią się
od siebie tylko ilością wprowadzonych poprawek, a nie możliwościami).
Wersje n.x.y gdzie x jest liczbÄ… nieparzystÄ… sÄ… wersjami testowymi
wypuszczanymi dla osób pracujących nad ich rozwojem; mogą być
niestabilne i wieszać się, stale też zwiększają się ich możliwości.
Gdy bieżąca wersja rozwojowa jądra zostaje uznana za stabilną, zostaje
ona ,,zamrażana'' jako kolejna wersja stabilna, a rozwijana wersja
otrzymuje nowy numer.
Większość wersji jądra, i stabilnych i rozwojowych, jest raczej godna
zaufania; ,,stabilna'' oznacza w tym kontekście dodatkowo ,,powoli
zmieniająca się''. Można używać którejkolwiek z tych wersji, jeśli
działa ona zgodnie z oczekiwaniami (chyba, że koniecznie chcesz mieć
wersję najnowszą). Na przykład pochodząca z 1992 roku wersja 0.97p1
bezproblemowo używana była na pewnym serwerze przez 136 dni bez
przerwy (a działałaby pewnie dłużej, gdyby operator koparki
przypadkowo nie uszkodził transformatora). Znane są przypadki ciągłego
używania Linuksa przez ponad rok, wiadomo też o komputerze, na którym
wg ostatnich wiadomości wersja 0.99p15s chodziła nieprzerwanie od 600
dni.
Obecną stabilną wersją jądra jest 2.0.35 (numer będzie się zmieniał w
miarę dodawania nowych sterowników i wprowadzania poprawek),
rozpoczęto też prace nad wersją 2.1.x. Pakiet z kodem źródłowym jądra
Linuksa zawiera plik Documentation/Changes opisujący zmiany, o których
należy wiedzieć przy zmienianiu używanej wersji na nowszą. Większość
użytkowników Linuksa po prostu aktualizuje od czasu do czasu całą
dystrybucjÄ™, a tym samym i jÄ…dro.
Jak już wspomniano, model rozwoju jądra Linuksa jest modelem otwartym
i zdecentralizowanym (w przeciwieństwie do modelu stosowanego w
przypadku rozwoju wielu innych rodzajów oprogramowania); oznacza to,
że najnowsze wersje są zawsze udostępniane użytkownikom. Co za tym
idzie, każda wersja posiadająca jakąś nową funkcjonalność zawiera
błędy -- ale dzięki jej upublicznieniu błędy te są bardzo szybko
(często w przeciągu godzin) wyłapywane i usuwane.
Natomiast zamknięty i scentralizowany model rozwoju oprogramowania
oznacza, że tylko jedna osoba lub grupa pracuje nad projektem, a nowe
wersje oprogramowania publikowane sÄ… tylko wtedy, gdy autorzy uznadzÄ…
je za wolne od błędów. Powoduje to często znaczne wydłużenie się czasu
oczekiwania na nową wersję i na poprawki błędów oraz generalnie
wolniejszy rozwój. Najnowsze wersje takiego oprogramowania są czasem
wyższej jakości niż wersje oprogramowania tworzonego w sposób otwarty,
cenÄ… jednak jest znaczne spowolnienie rozwoju.
Oba w/w modele rozwoju oprogramowania omówione i zanalizowane zostały
w _T_h_e _C_a_t_h_e_d_r_a_l _a_n_d _t_h_e _B_a_z_a_a_r Erica Raymonda; zob.
.
1 września 1998 ostatnią stabilną wersją jądra jest 2.0.35, a wersją
rozwojowÄ… 2.1.119.
22.. MMoożżlliiwwoośśccii LLiinnuukkssaa
· wielozadaniowość (można uruchamiać wiele programów naraz),
· obsÅ‚uga wielu użytkowników na tej samej maszynie w tym samym czasie
(bez licencji wielostanowiskowych!),
· wieloplatformowość (Linux dziaÅ‚a pod wieloma platformami, nie tylko
pod IntelowskÄ…),
· wieloprocesorowość (obsÅ‚uga SMP (wieloprzetwarzania symetrycznego)
na platformach Intel i SPARC (prace nad wsparciem dla kolejnych
platform trwają); Linux używany jest w wymagających
wieloprzetwarzania zastosowaniach, np. w systemach Beowulf (zob.
) i
opartym na SPARC superkomuterze Fujitsu AP1000+),
· wielowÄ…tkowość (jÄ…dro obsÅ‚uguje wiele niezależnych wÄ…tków w
pojedynczej przestrzeni przydzielonej procesowi pamięci),
· dziaÅ‚anie w trybie chronionym 386,
· miÄ™dzyprocesowa ochrona pamiÄ™ci (dziÄ™ki czemu niemożliwa jest
sytuacja, w której jeden program powoduje pad całego systemu),
· Å‚adowanie kodu wykonywalnego na żądanie (tzn. czytanie tylko tej
części programu, która jest rzeczywiście wykorzystywana),
· współdzielenie pamiÄ™ci miÄ™dzy procesami (tzn. że wiele programów
może korzystać z tego samego obszaru pamięci. Gdy dany program
zapisuje coś w zapełnionej już stronie pamięci, zawartość tej
strony (4 KB) kopiowana jest przedtem gdzie indziej. Proces ten
nazywa się _c_o_p_y_-_o_n_-_w_r_i_t_e i ma dwie zalety: zwiększa szybkość i
zmniejsza zużycie pamięci),
· pamięć wirtualna stronicujÄ…ca (a nie skÅ‚adajÄ…ca caÅ‚e procesy) na
dysk (na osobną partycję, do pliku, lub i tu i tu, z możliwością
dynamicznego dodawania kolejnych obszarów wymiany (tak się to nadal
nazywa). Jednocześnie w użyciu może być ogółem 16
128-megabajtowych (a w nowszych jądrach dwugigabajtowych) obszarów
wymiany; w ten sposób teoretycznie można utworzyć funkcjonalny
obszar wymiany do wielkości 2GB. Zwiększenie tego limitu jest
proste -- sprowadza siÄ™ do zmiany kilku linijek w kodzie
źródłowym),
· zgrupowanie puli pamiÄ™ci przydzielonej programom i dyskowej pamiÄ™ci
podręcznej (cache); dzięki czemu cała wolna pamięć może być użyta
jako pamięć podręczna. Ilość pamięci podręcznej zmniejsza się
podczas wykonywania dużych programów,
· dynamicznie zlinkowane biblioteki dzielone (DLL) oraz, oczywiÅ›cie,
biblioteki zlinkowane statycznie
· zrzuty pamiÄ™ci (core dumps) umożliwiajÄ…ce ,,poÅ›miertnÄ…'' analizÄ™
programów za pomocą debuggera,
· wysoka zgodność z POSIX, SYSV, BSD na poziomie źródeÅ‚,
· poprzez zgodny z iBCS2 moduÅ‚ emulacji wysoka zgodność na poziomie
binarnym z SCO, SVR3 i SVR4,
· dostÄ™pność caÅ‚ego kodu źródÅ‚owego, w tym caÅ‚ego jÄ…dra i wszystkich
sterowników, narzędzi i programów; wszystko to wolno bez ograniczeń
rozpowszechniać. Wiele komercyjnych programów dostępnych dla
Linuksa dostarczanych jest bez kodu źródłowego, ale wszystko, co
było wolnodostępne (w tym cały system operacyjny) wolnodostępne
pozostało,
· zgodna z POSIX kontrola procesów,
· pseudoterminale (pty),
· emulacja numerycznego koprocesora 387 w jÄ…drze, co odciąża programy
z konieczności wykonywania tej emulacji. W ten sposób wszystkie
komputery pracujÄ…ce pod kontrolÄ… systemu Linux ,,majÄ…'' koprocesor.
Oczywiście jeśli komputer naprawdę posiada koprocesor, to będzie on
użyty; w takim przypadku można skompilować jądro wyłączając obsługę
387: zaowocuje to niewielkim zyskiem pamięci.
· wsparcie dla wielu narodowych i zindywidualizowanych klawiatur,
łatwo dodawać nowe definicje klawiatury dynamicznie,
· do 64 dynamicznie tworzonych wirtualnych konsol, co oznacza wiele
niezależnych sesji obsługiwanych jednocześnie przy tej samej
fizycznej konsoli. Między sesjami można przełączać się za pomocą
dowolnie zdefiniowanej kombinacji klawiszy (niezależnej od karty
graficznej),
· wsparcie dla powszechnie używanych systemów plików, takich jak np.
minix, Henix, wszystkie systemy V. WÅ‚asny zaawansowany system
plików (do 4 TB, nazwy plików do 255 znaków),
· bezproblemowy dostÄ™p do partycji MS-DOS i OS/2. DziÄ™ki specjalnemu
systemowi plików użycie partycji MS-DOS nie wymaga żadnych
dodatkowych sztuczek, dostęp doń nie różni się oprócz ograniczeń w
nazwach i prawach plików od dostępu do normalnego uniksowego
systemu plików. Aktualnie nie są obsługiwane kompresowane partycje
MS-DOS 6 (ale jest na to Å‚ata). System VFAT (tj. Windows 9x/NT)
obsługiwany jest od jądra 2.0 wzwyż.
· specjalny system plików (UMSDOS) umożliwiajÄ…cy instalacjÄ™ Linuksa
na partycji DOS,
· wsparcie (tylko odczyt) systemu plików HPFS-2 z OS/2 2.1,
· obsÅ‚uga HFS (systemu plików Macintosha) jako moduÅ‚,
· możliwość czytania wszystkich standardowych formatów CD-ROM-ów,
· wsparcie protokoÅ‚u sieciowego TCP/IP, w tym ftp, telnet, NFS, itd.,
· serwer Appletalk,
· klient i serwer Netware,
· klient i serwer Lan Manager/Windows Native (SMB),
· wiele protokołów sieciowych: podstawowe protokoÅ‚y dostÄ™pne w
najnowszych rozwojowych wersjach jÄ…dra to: TCP, IPv4, IPv6, AX.25,
X.25, IPX, DDP (Appletalk), Netrom i inne. Stabilne wersje jÄ…dra
zawierają m.in. protokoły TCP, IPv4, IPX, DDP i AX.25.
33.. ZZaaggaaddnniieenniiaa sspprrzzęęttoowwee
33..11.. MMiinniimmaallnnee wwyymmaaggaanniiaa sspprrzzęęttoowwee
Prawdopodobnie najuboższą konfiguracją sprzętową umożliwiającą
uruchomienie Linuksa jest 386SX/16, 1 MB RAM, stacja dysków 1.44 lub
1.2 MB, którakolwiek ze wspieranych kart graficznych (+ oczywiście
klawiatura, monitor, itd). Taki sprzęt pozwoli na uruchomienie systemu
i sprawdzenie, czy w ogóle działa on na tym komputerze; nie da się
jednak na czymś takim wykonywać żadnej sensownej pracy. Omówienie
minimalnych konfiguracji znajdziesz pod adresem
.
Żeby móc cokolwiek zrobić potrzeba trochę miejsca na dysku twardym. 5
do 10 MB powinno wystarczyć na bardzo prostą instalację (zawierającą
tylko podstawowe polecenia systemowe i może jedną lub dwie proste
aplikacje -- np. program terminala). Taki system jest jednak bardzo
ograniczony i niewygodny, zajmuje bowiem prawie całe dostępne miejsce
-- chyba, że zainstalowane aplikacje są naprawdę małe. Generalnie
nadaje się tylko do celów testowych, i przechwałek na temat
niewielkich wymagań sprzętowych.
33..22.. ZZaalleeccaannaa kkoonnffiigguurraaccjjaa sspprrzzęęttoowwaa
Jeśli zamierzasz uruchamiać wymagające dużej mocy obliczeniowej
programy takie jak gcc, X, czy TeX, potrzebujesz procesora szybszego
niż 386SX/16 -- chociaż cierpliwym i taki wystarczy.
W praktyce system bez X wymaga 4 MB, a z X 8 MB. Więcej niż 4 MB
zalecane jest również w przypadku systemu obsługującego wielu
użytkowników równocześnie, oraz systemu, pod którym jednocześnie
będzie pracować kilka dużych programów (jak chociażby kompilacji).
Oczywiście wszystko to będzie działać również przy mniejszej ilości
pamięci; Linux wykorzysta w takim przypadku pamięć podręczną (ppoowwoollnnąą
pamięć dyskową); jest to jednak tak wolne, że prawie nie da się tego
używać. 16 MB znacząco ogranicza wykorzystanie pamięci dyskowej przy
uruchomieniu wielu programów, a 32 MB przy normalnej pracy jednego
użytkownika zazwyczaj całkowicie eliminuje problem. 64 i więcej MB
zalecane jest przy jednoczesnym uruchamianiu wielu bardzo
pamięciożernych aplikacji.
Wielkość wymaganej przestrzeni dyskowej zależy naturalnie od rodzaju
instalowanego oprogramowania. Zwykły zestaw uniksowych narzędzi,
powłok i programów do administrowania systemem swobodnie zmieści się
na 10 MB -- zostanie nawet trochę miejsca na pliki użytkownika. System
bardziej kompletny (np. Red Hat, Debian, czy inna dystrybucja) wymaga
do 60 do 600 MB w zależności od instalowanych komponentów. Do tego
dodać należy miejsce przeznaczone na pliki użytkowników. Przy
dzisiejszych cenach twardych dysków nie ma sensu ryzykowanie, że nagle
zabraknie miejsca. Warto więc nabyć dysk o pojemności co najmniej 2
GB, a lepiej 4 GB lub nawet więcej -- nie zmarnuje się, to pewne.
Linux bezproblemowo obsługuje duże dyski twarde, np. popularne
ostatnio dyski 11 GB na IDE i 18 GB na SCSI.
Jeśli chcesz/potrzebujesz/stać Cię na konfigurację lepszą od
minimalnej, możesz rozszerzyć swój komputer o więcej pamięci, większy
dysk twardy, szybszy procesor i inne urządzenia. Linux różni się tu
bardzo od DOS-a, w którym rozszerzanie pamięci dawało umiarkowane
zaledwie efekty -- w Linuksie różnica jest ogromna. Powodem jest
oczywiście ograniczenie DOS-a do 640 Kb, ograniczenie, od którego
Linux jest wolny.
33..33.. WWssppiieerraannyy sspprrzzęętt
CCPPUU ((pprroocceessoorr))::
Wszystko, co może uruchomić programy w trybie chronionym 386.
Wszystkie modele 386, 486, Pentium, Pentium Pro, Pentium II i
ich klony powinny działać (286 i starsze być może będą któregoś
dnia obsługiwane przez mniejsze jądro zwane ELKS, nie należy od
niego jednak oczekiwać tych samych możliwości). Wersje dla
procesorów 680x0 (dla x=2+zewnętrzna jednostka zarządzania
pamięcią (MMU), 3, 4 lub 6) obsługujących komputery Amiga i
Atari dostępne są na serwerze tsx-11.mit.edu w katalogu 680x0.
Wspierane jest również wiele maszyn DEC Alpha, SPARC i PowerPC.
TrwajÄ… prace nad wersjami dla architektur ARM, StrongARM i MIPS.
MMaaggiissttrraallee::
PCI, ISA, EISA i VLB. Obsługa MCA (głównie PS/2) jest jeszcze
niekompletna (prace trwają, patrz wyżej). Linux wymaga od
sprzętu więcej niż DOS, Windows, czy większość pozostałych
systemów operacyjnych. Oznacza to, że pod kontrolą tych mniej
wymagających systemów sprzęt może działać bezbłędnie, a pod
Linuksem zawiedzie. Linux jest doskonałym testerem pamięci...
RRAAMM ((ppaammiięęćć))::
Na platformach intelowskich do 1 GB; na platformach 64-bitowych
więcej. Niektórzy (w tym Linus) zauważyli, że dodanie pamięci
bez powiększenia bufora (cache) bardzo spowalnia ich komputer.
Jeśli po rozszerzeniu pamięci zaobserwujesz podobne objawy,
zwiększ cache. Niektóre komputery nie są w stanie zbuforować
więcej niż określoną ilość pamięci (najczęściej jest to 64 MB),
niezależnie od tego, ile fizycznie pamięci jest zainstalowane.
Jest to spowodowane tym, że BIOS oryginalnie nie był
przeznaczony do wykrywania pamięci ponad 64 MB. Jądra 2.1.x i
nowsze automatycznie radzÄ… sobie z takimi sytuacjami, natomiast
jądra 2.0.35 i wcześniejsze wymagają podania im specjalnego
parametru podczas inicjalizacji systemu.
PPaammiięęccii mmaassoowwee::
Obsługiwane są typowe dyski AT (EIDE, IDE, 16-bitowe kontrolery
z MFM, RDD lub ESDI), jak również dyski SCSI, CD-ROMy na
obsługiwanej karcie SCSI i typowe kontrolery XT (8-bitowe
kontrolery z MFM lub RLL). Wspierane karty SCSI to: Advansys,
seria Adaptec 1542, 1522, 1740, 27xx, i 29xx (z kilkoma
wyjÄ…tkami), Buslogic MultiMaster i Flashpoint, kontrolery oparte
o NCR53c8xx, kontrolery DPT, Qlogic ISP i FAS, Seagate ST-01 i
ST-02, seria Future Domain TMC-88x (lub inne karty z kością
TMC950), TMC1660/1680, Ultrastor 14F, 24F i34F, Western Digital
wd7000, i inne. Obsługiwane są również pamięci taśmowe SCSI,
QIC-02, i niektóre QIC-80. Obok CD-ROMów IDE i SCSI wspierany
jest też szereg CD-ROMów o zastrzeżonej architekturze (są to
m.in. Matsushita/Panasonic, Mitsumi, Sony, Soundblaster,
Toshiba, ATAPI (EIDE), SCSI i inne). Informacje o konkretnych
modelach znajdujÄ… siÄ™ w HHaarrddwwaarree CCoommppaattiibbiilliittyy HHOOWWTTOO. WWyykkaazzyy ttee
ssąą ii zzaawwsszzee bbęęddąą nniieekkoommpplleettnnee.. BBaarrddzziieejj aakkttuuaallnnyycchh iinnffoorrmmaaccjjii
ddoossttaarrcczzaajjÄ…Ä… pprroodduucceennccii ddyyssttrryybbuuccjjii..
KKaarrttyy ggrraaffiicczznnee::
Pracę w trybie tekstowym umożliwiają karty VGA, EGA, CGA,
Hercules (i zgodne). Wyświetlać grafikę i pracować z X-Window
można za pomocą (co najmniej) zwykłych kart VGA, niektórych
Super-VGA (większość z kart bazujących na kości Tseng, Paradise
i niektórych Tridentach), S3, 8514/A, ATI, Matrox, i Herculesa
(używanym przez Linuksa serwerem X jest XFree86, co determinuje,
które karty są obsługiwane. Pełna lista samych wspieranych kości
zajmuje ponad stronÄ™. Patrz ).
SSiieećć::
Zbiór obsługiwanych kart sieciowych zawiera: 3COM
503/509/579/589/595/905 (501/505/507 sÄ… wspierane, ale nie
polecane), AT&T GIS (neé NCR) WaveLAN, wiÄ™kszość kart opartych o
WD8390 lub WD80x3, NE1000/2000 i większość ich klonów, AC3200,
Apricot 82596, AT1700, ATP, DE425/434/435/500, D-Link
DE-600/620, DEPCA, DE100/101, DE200/201/202 Turbo, DE210, DE422,
Cabletron E2100 (nie polecana), Intel EtherExpress (nie
polecana), EtherExpress Pro, EtherExpress 100, DEC EtherWORKS 3,
HP LAN, HP PCLAN/plus, większość kart opartych o AMD LANCE,
NI5210, ni6510, SMC Ultra, DEC 21040 (tulip), Zenith Z-Note
ethernet. Żadna z kart Zircom i Cabletron (oprócz E2100) nie
jest obsługiwana, ponieważ producent odmówił udzielenia
programistom odpowiednich informacji. Obsługa sieci
światłowodowych: karty DEF_x_x DEC-a. Obsługa protokołu sieciowego
Point-to-Point: PPP (zarówno dla urządzeń asynchronicznych
(modemy), jak i połączeń synchronicznych (ISDN)), SLIP, CSLIP,
PLIP. Ograniczona obsługa Token Ring.
PPoorrtt sszzeerreeggoowwyy::
Większość kart opartych o 16450 i 16550 UART, w tym AST
Fourport, Usenet Serial Card II i inne. Wspierane inteligentne
karty to: seria Cyclades Cyclom (wsparcie od producenta), seria
Comtrol Rocketport (wsparcie od producenta), Stallion (większość
kart: wsparcie od producenta), i Digi (niektóre karty: wsparcie
od producenta). Obsługa ISDN, frame relay (tranzytu ramki) i
łącza dzierżawionego.
IInnnnyy sspprrzzęętt::
SoundBlaster, ProAudio Spectrum 16, Gravis Ultrasound, większość
pozostałych kart dźwiękowych, większość (wszystkie?) rodzajów
myszy (Microsoft, Logitech, PS/2), itd.
44.. NNiieekkoommpplleettnnyy ssppiiss ssppoorrttoowwaanneeggoo ii iinnnneeggoo oopprrooggrraammoowwaanniiaa
Pod Linuksem dostępne są wersje większości podstawowych narzędzi i
programów znanych z systemów uniksowych, w tym prawie całość
oprogramowania opartego na licencji GNU i wiele pochodzących z różnych
źródeł klientów X. Słowo `wersje' jest być może zbyt mocne, często
bowiem dzięki zgodności Linuksa z normą POSIX programy te nie wymagają
żadnych (lub prawie żadnych) modyfikacji do kompilacji pod tym
systemem. Aplikacji nigdy za wiele; dla użytkowników i administratorów
Linuksa pojawia się ich coraz więcej. Zapytaj producenta swojego
ulubionego komercyjnego programu dla Unixa, czy wypuścił już jego
wersjÄ™ na Linuksa!
Poniżej znajduje się niekompletna lista oprogramowania działającego
pod Linuksem:
PPooddssttaawwoowwee kkoommeennddyy UUnniixx--aa::
ls, tr, sed, awk itp, itd, (wymień którąś -- i zapewne będzie w
Linuksie).
NNaarrzzęęddzziiaa pprrooggrraammiissttyycczznnee::
gcc, gdb, make, bison, flex, perl, rcs, cvs, prof.
JJęęzzyykkii pprrooggrraammoowwaanniiaa ii śśrrooddoowwiisskkaa::
C, C++, Objective C, Java, Modula-3, Modula-2, Oberon, Ada95,
Pascal, Fortran, ML, scheme, Tcl/tk, Perl, Python, Common Lisp i
wiele innych.
ŚŚrrooddoowwiisskkaa ggrraaffiicczznnee::
GNOME i KDE (desktopy), X11R6 (XFree86 3.x), X11R5 (XFree86
2.x), MGR.
EEddyyttoorryy::
GNU Emacs, XEmacs, MicroEmacs, jove, ez, epoch, elvis (GNU vi),
vim, vile, joe, pico, jed i inne.
PPoowwłłookkii ((sszzeellee))::
bash (zgodny z POSIX sh), zsh (zawiera tryb zgodności z ksh,
pdksh, tcsh, csh, rc, es, ash (prawie całkowicie zgodna z sh
powłoka używana jako /bin/sh w BSD), i wiele więcej.
TTeelleekkoommuunniikkaaccjjaa::
PPP, UUCP, SLIP, CSLIP, pełen zestaw narzędzi TCP/IP, kermit,
szrz, minicom, pcomm, xcomm, term (pozwala na uruchamianie wielu
powłok, przekierowywanie ruchu sieciowego i zdalną pracę pod X,
a wszystko to na jednej linii telefonicznej), Seyon (popularny
program komunikacyjny dla X), wiele pakietów do obsługi faksów i
poczty głosowej (przy użyciu ZyXELa i innych modemów). Zdalna
praca przez port szeregowy lub sieć też oczywiście jest możliwa.
NNeewwssyy ii ppoocczzttaa::
C-news, innd, trn, nn, tin, smail, elm, mh, exmh, pine, mutt,
itd.
PPrroocceessoorryy tteekkssttuu::
TeX, groff, doc, ez, LyX, Lout, Linuxdoc-SGML, i inne.
GGrryy::
Nethack, wiele Mud-ów, gier dla X-ów i mnóstwo innych. Jedną z
gier jest przeglądanie gier dostępnych na tsx-11 i sunsite. :-)
Wszystkie te programy (a nie jest to nawet setna część dostępnego
oprogramowania) są darmowe. Zwiększa się też dostępność oprogramowania
komercyjnego; spytaj producenta swojego ulubionego komercyjnego
programu o wersjÄ™ dla Linuksa!
55.. KKttoo uużżyywwaa LLiinnuukkssaa??
Linux jest dostępny za darmo, nie trzeba nigdzie rejestrować
posiadanych i używanych kopii -- trudno jest więc stwierdzić, ilu
ludzi używa tego systemu. Jednak faktem jest, że kilka firm utrzymuje
się wyłącznie ze jego sprzedaży, a linuksowe grupy są jednym z
najbardziej obleganych zakątków Usenetu -- użytkowników musi więc być
miliony; trudno jednak o konkretne dane. Najlepsze badania rynku
szacują obecnie tę liczbę na 7,5 do 11 milionów.
Odważny człowiek, Harald T. Alvestrand
(), podjął ambitną próbę policzenia
użytkowników Linuksa ,,sztuka po sztuce''. Jeśli chcesz zostać
policzony, użyj formularzy dostępnych na stronach
lub wyślij e-mail o jednym z dwóch tematów: I
use Linux at home (,,używam Linuksa w domu'') lub I use Linux at home
and at work (,,używam Linuksa w domu i w pracy'') na adres linux-
counter@uninett.no. Honorowane są również zgłoszenia nieosobiste, o
szczegóły pytaj autora projektu.
Harald wysyła co miesiąc aktualne statystyki na grupę
comp.os.linux.misc. Informacje te są również dostępne na WWW:
.
66.. SSkkąądd wwzziiąąćć LLiinnuukkssaa??
66..11.. AAnnoonniimmoowwyy sseerrwweerr FFTTPP
Wolną od ograniczeń w dystrybucji dokumentację Linuksa znajdziesz na
serwerze _t_h_e _L_i_n_u_x _D_o_c_u_m_e_n_t_a_t_i_o_n _P_r_o_j_e_c_t:
i
. (Od tłumacza: polskie wersje dużej
części umieszczonych tam dokumentów znajdują się na stronach _J_T_Z:
.)
Po najświeższe wiadomości zajrzyj na grupę comp.os.linux.announce.
Linuksa ściągnąć można z (m.in.) następujących anonimowych serwerów
ftp:
Nazwa Adres IP Katalog
============================= =============== ===============
tsx-11.mit.edu 18.172.1.2 /pub/linux
sunsite.unc.edu 152.2.22.81 /pub/Linux
ftp.funet.fi 128.214.248.6 /pub/Linux
net.tamu.edu 128.194.177.1 /pub/linux
ftp.mcc.ac.uk 130.88.203.12 /pub/linux
src.doc.ic.ac.uk 146.169.2.1 /packages/linux
fgb1.fgb.mw.tu-muenchen.de 129.187.200.1 /pub/linux
ftp.informatik.tu-muenchen.de 131.159.0.110 /pub/comp/os/linux
ftp.dfv.rwth-aachen.de 137.226.4.111 /pub/linux
ftp.informatik.rwth-aachen.de 137.226.225.3 /pub/Linux
ftp.Germany.EU.net 192.76.144.75 /pub/os/Linux
ftp.lip6.fr 132.227.77.2 /pub/linux
ftp.uu.net 137.39.1.9 /systems/unix/linux
wuarchive.wustl.edu 128.252.135.4 mirrors/linux
ftp.win.tue.nl 131.155.70.100 /pub/linux
ftp.stack.urc.tue.nl 131.155.2.71 /pub/linux
srawgw.sra.co.jp 133.137.4.3 /pub/os/linux
cair.kaist.ac.kr /pub/Linux
ftp.denet.dk 129.142.6.74 /pub/OS/linux
NCTUCCCA.edu.tw 140.111.1.10 /Operating-Systems/Linux
nic.switch.ch 130.59.1.40 /mirror/linux
sunsite.cnlab-switch.ch 193.5.24.1 /mirror/linux
cnuce_arch.cnr.it 131.114.1.10 /pub/Linux
ftp.monash.edu.au 130.194.11.8 /pub/linux
ftp.dstc.edu.au 130.102.181.31 /pub/linux
ftp.sydutech.usyd.edu.au 129.78.192.2 /pub/linux
tsx-11.mit.edu oraz fgb1.fgb.mw.tu-muenchen.de sÄ… oficjalnymi
serwerami GCC.
Niektóre serwery są kopiami innych -- jeśli możesz, użyj najbliższego
(sieciowo) sobie.
Co najmniej sunsite.unc.edu i ftp.informatik.tu-muenchen.de
udostępniają usługę ftp przez e-mail. Więcej informacji pod adresami
ftpmail@sunsite.unc.edu i ftp@informatik.tu-muenchen.de.
Jeśli czujesz się zagubiony, zajrzyj do Distribution-HOWTO
, gdzie
wymieniona jest część dystrybucji. W chwili obecnej, przynajmniej w
USA, najpopularniejsze sÄ… _R_e_d _H_a_t i _D_e_b_i_a_n.
66..22.. PPÅ‚Å‚yyttkkii CCDD
Większość ludzi instaluje Linuksa z kompaktów. Dystrybucje rozrosły
się do setek megabajtów oprogramowania; ściąganie tego przez modem
28.8 lub ISDN trwa ddłłuuuuuuggoo.
Linuksa na płytce można nabyć na dwa sposoby: jako część archiwów FTP,
albo bezpośrednio od producenta. Nabycie archiwów często umożliwia
wybór dystrybucji, oznacza jednak również rezygnację ze wsparcia
technicznego. Przy zakupie od producenta dystrybucji zazwyczaj wybrać
nie można, oferowana jest za to jakaś forma wsparcia (najczęściej
pomoc w instalacji).
66..33.. IInnnnee źźrróóddłłaa
Istnieje więcej BBSów niż jest plików w dystrybucji Linuksa. Od czasu
do czasu lista tych BBSów ogłaszana jest na grupie
comp.os.linux.announce. Popytaj wśród przyjaciół i w LUGach (Grupach
Użytkowników Linuksa), albo zamów którąś z komercyjnych dystrybucji
(ich lista znajduje się w _L_i_n_u_x _d_i_s_t_r_i_b_u_t_i_o_n _H_O_W_T_O dostępnym pod
adresem oraz w
grupie comp.os.linux.announce).
(Od tłum.: w Polsce najłatwiejszą i najtańszą formą uzyskania Linuksa
jest zakup jednego z czasopism komputerowych dołączających płytki z
którąś z dystrybucji. O konkrety pytaj na grupie pl.comp.os.linux.)
77.. SSttaattuuss pprraawwnnyy LLiinnuukkssaa
Chociaż Linux dostarczany jest z kompletnym kodem źródłowym, system
ten nie jest własnością publiczną -- jest oprogramowaniem chronionym
prawami autorskimi, dostępnym jednakże za darmo na warunkach licencji
GPL -- tam też znajdziesz więcej informacji na ten temat. Działające
pod Linuksem programy również chronione są odpowiednimi prawami
autorskimi, chociaż wiele z nich także dostępnych jest na licencji
GPL. X Window rozpowszechniany jest na licencji MIT X, a niektóre
programy użytkowe na licencji BSD. W każdym razie dozwolone jest
rozpowszechnianie oprogramowania dostępnego na serwerze FTP (inaczej
nie byłoby go tam).
88.. BBiieeżżąąccee iinnffoorrmmaaccjjee oo LLiinnuukkssiiee
Ponad cztery lata temu powstał miesięcznik _L_i_n_u_x _J_o_u_r_n_a_l. Skierowany
jest do wszystkich użytkowników Linuksa, zawiera artykuły o różnym
stopniu trudności. Prenumerata jednoroczna kosztuje 22 dolary w USA,
27 dolarów w Kanadzie i Meksyku, 32 dolary w pozostałych miejscach,
płatne w dolarach USA. Prenumeratę zamawia się pocztą elektroniczną
(subs@ssc.com), faksem (+1-206-782-7191), telefonicznie
(+1-206-782-7733), lub pocztÄ… tradycyjnÄ… (_L_i_n_u_x _J_o_u_r_n_a_l, PO Box 85867,
Seattle, WA 98145-1867, USA). SSC udostępnia swój publiczny klucz
PGP, kodując nim e-maila z zamówieniem prenumeraty bez strachu można
podać numer swojej karty kredytowej. W/w klucz PGP uzyskuje się
poleceniem finger info@ssc.com .
Istnieje szereg poświęconych Linuksowi grup oraz list dyskusyjnych.
_L_i_n_u_x _F_A_Q zawiera więcej informacji o tych ostatnich (FAQ to znajduje
siÄ™ na wspomnianych serwerach FTP i w grupach dyskusyjnych).
Na moderowaną grupę comp.os.linux.announce wysyłane są ogłoszenia n/t
Linuksa (nowe programy, poprawki, itd).
Na moderowaną grupę comp.os.linux.answers wysyłane są dokumenty FAQ
(,,Najczęściej Zadawane Pytania''), HOWTO (,,Jak To Zrobić''), itp.
Niemoderowana grupa comp.os.linux.admin jest miejscem dyskusji o
administrowaniu systemami linuksowymi.
Niemoderowana grupa comp.os.linux.development.system poświęcona jest
rozwojowi jjąąddrraa. Pytania dotyczące programów można tu zadawać
wyłącznie, jeśli są one blisko powiązane z jądrem. Inne
programistyczne zapytania kierować należy na grupę comp.unix, chyba,
że dotyczą one konkretnych aplikacji. W takim przypadku właściwą grupą
jest comp.os.linux.development.apps.
Niemoderowana grupa comp.os.linux.development.apps przeznaczona jest
na dyskusje o rozwoju aplikacji dla Linuksa. Nie należy pytać tam,
skąd takie aplikacje ściągnąć, nie jest to również miejsce na rozmowy
o aplikacjach jeszcze nieistniejÄ…cych.
Na grupę comp.os.linux.hardware wysyłać można pytania dot. działania
sprzętu pod Linuksem.
Grupa comp.os.linux.networking poświęcona jest zagadnieniu rozwoju,
działania i konfiguracji oprogramowania sieciowego pod Linuksem.
comp.os.linux.x zajmuje siÄ™ systemem X Window.
Następczyni comp.os.linux, grupa comp.os.linux.misc, przeznaczona jest
dla dyskusji na tematy niewymienione powyżej.
Powodem rozbicia comp.os.linux na podgrupy było zmniejszenie ruchu na
grupie macierzystej, dlatego nniiee kkrroossppoossttuujj mmiięęddzzyy ggrruuppaammii
ccoommpp..ooss..lliinnuuxx..**!! JJeeddyynnyymm wyjątkiem jest wysłanie ogłoszenia do
i którejś z niemoderowaych grup. Nie
przestrzegając tej zasady narażasz się na niemiłe potraktowanie...
Źródłem wiadomości o Linuksie na WWW jest http://sunsite.unc.edu/LDP/.
99.. PPrrzzyysszzłłoośśćć
Od czasu jÄ…dra 1.0 wprowadzono do systemu istotne ulepszenia. Linux
1.2 miał krótszy czas dostępu do dysków, udoskonalone terminale,
ulepszone zarządzanie pamięcią wirtualną, wsparcie dla wielu platform,
quoty i inne. Linux 2.0 (obecna stabilna wersja) zawiera jeszcze
więcej poprawek, włączając w to poprawki w szybkości działania, nowe
protokoły sieciowe, jedną z najszybszych na świecie wersję TCP/IP i
znacznie więcej. Linux 2.2 będzie jeszcze szybszy i będzie obsługiwał
większą ilość protokołów sieciowych oraz urządzeń niż obecnie.
Jednak, mimo że kod źródłowy jądra to już ponad 3/4 miliona linii,
wiele jeszcze zostało do napisania, w tym również dokumentacji. Jeśli
chciałbyś pomóc w jej tworzeniu, zasubskrybuj listę dyskusyjną linux-
doc@vger.rutgers.edu; wyślij na adres majordomo@vger.rutgers.edu list
zawierający słowo ,,help'' w treści (NNIIEE w temacie).
1100.. OO ttyymm ddookkuummeenncciiee
Autor niniejszego dokumentu, Michael K. Johnson,
prosi o wszelkie, nawet drobne, uwagi; trudno bowiem stworzyć dobrą
dokumentację całkowicie samemu.
Mniej-więcej bieżącą wersję tego tekstu znajdziesz zawsze pod adresem
.
1100..11.. FFoorrmmaallnnoośśccii
Znaki handlowe są własnością ich posiadaczy. Nie udziela się żadnych
gwarancji co do informacji zawartych w niniejszym dokumencie. Użycie i
rozpowszechnianie na własne ryzyko. Zawartość tego dokumentu jest
własnością publiczną (public domain), bądź jednak uprzejmy i przy
cytowaniu zaznacz autorstwo.
1111.. OOdd ttłłuummaacczzaa
Przetłumaczyłem najnowszą dostępną wersję dokumentu. Niestety, w
momencie, w którym to piszę, tekst oryginalny nie był uaktualniany od
dwóch lat; biorąc pod uwagę szybki rozwój Linuksa, liczyć się należy z
możliwością, że część informacji jest przestarzała. Na pewno jednak
wszystkie zmiany w stanie faktycznym, które nastąpiły w przeciągu tych
dwóch lat, są zmianami na lepsze. :-)
Wersja oryginalna dokumentu ("INFO-SHEET") znajduje siÄ™ pod adresem
. Z polskimi tłumaczeniami pozostałych
dokumentów HOWTO zapoznać się możesz pod adresem
.
Copyright for the translation:
(c) 2000, 2001 by Tomasz 'tsca' Sienicki,
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
info sheet howto pl
info sheet howto pl 11
INFO SHEET HOWTO pl (2)
info sheet howto pl 8
info sheet howto pl 6
info sheet howto pl 3
info sheet howto pl 9
info sheet howto pl 10
info sheet howto pl 4
info sheet howto pl 4
info sheet howto pl 5
info sheet howto pl 2
info sheet howto pl 1
info sheet howto pl 7
bootdisk howto pl 8
PPP HOWTO pl 6 (2)
NIS HOWTO pl 1 (2)
cdrom howto pl 1
jtz howto pl 5
więcej podobnych podstron