Linux: Podstawowe informacje o systemie
Linux: Podstawowe informacje o systemie
Autor: Michael K. Johnson, <johnsonm@redhat.com>
v4.14, 1 września 1998
Wersja polska: Tomasz 'tsca' Sienicki, <tsca@edb.dk>
v1.02, 10 grudnia 2001
Dokument niniejszy zawiera podstawowe wiadomości o systemie operacyjnym Linux,
opis jego możliwości i wymagań, oraz odnośniki do odpowiednich zasobów.
1. Wprowadzenie do Linuksa
Linux jest całkowicie darmowym systemem operacyjnym zgodnym ze standardem
POSIX, z rozszerzeniami SYSV i BSD (to znaczy, że wygląda jak Unix, ale
nie jest oparty o jego kod). Dostępna jest zarówno jego skompilowana
wersja, jak i kod źródłowy. Prawa autorskie do Linuksa należą do Linusa
Torvaldsa (<torvalds@transmeta.com>) oraz osób współtworzących kod.
Linux jest rozpowszechniany za darmo na warunkach określonych w licencji
GNU. Treść tej licencji dołączana jest do pakietu ze źródłami systemu,
można się z nią również zapoznać pod adresem
ftp://prep.ai.mit.edu/pub/gnu/COPYING.
(Od tłumacza: tłumaczenie licencji GPL na język polski znajduje się
pod adresem
http://www.linux.org.pl/gpl.php.)
Linux
jako taki to tylko jądro systemu operacyjnego, część odpowiedzialna za obsługę
sprzętu, zarządzanie plikami, procesami, itd. Dopiero odpowiednie zestawienie
jądra ze zbiorem programów użytkowych i aplikacji tworzy całość systemu
operacyjnego. Takie zestawienie nazywa siÄ™ dystrybucjÄ….
SÅ‚owo Linux,
chociaż tak naprawdę oznacza tylko jądro, używane jest powszechnie
-- i poprawnie! -- w znaczeniu ,,system operacyjny oparty na jÄ…drze Linuksa''.
Zwięzły opis poszczególnych dystrybucji znajduje się
w
Distributions-HOWTO. Żadna
z tych dystrybucji nie jest ,,oficjalnym Linuksem''.
Linux nie
jest oprogramowaniem ,,public domain'' ani ,,shareware''. Jest to system
darmowy, a powszechnie używanymi terminami są freeware
lub oprogramowanie wolnodostępne
(Open Source Software[tm], zob.
http://www.opensource.org
(od tłumacza: informacje nt. Open Source po polsku znajdują się pod adresem
http://www.opensourcepl.org)). Rozdawnictwo i sprzedaż kopii
Linuksa dozwolone są pod warunkiem jednoczesnego udostępnienia kodu
źródłowego. W przypadku wprowadzenia własnych modyfikacji do kodu prawnie
wymagane jest udostępnienie również źródeł owych modyfikacji. Szczegóły
zawarte sÄ… w licencji GNU.
Linux jest wolnodostępny i takim pozostanie. Ze względu na naturę licencji
GPL, o którą ten system jest oparty, nielegalne byłoby tworzenie go w inny
sposób. Zwróć uwagę, że ,,wolnodostępny'' oznacza dostępność kodu źródłowego,
a nie po prostu darmowość; dozwolone jest bowiem rozpowszechnianie Linuksa za
pieniądze. Jedynym warunkiem jest udostępnianie z nim jego kodu źródłowego.
To oczywiście uogólnienie; jeśli interesują Cię szczegóły, zapoznaj się z
treścią licencji GPL.
Linux działa na komputerach 386/486/Pentium wyposażonych w szyny ISA, EISA,
PCI i VLB. IBM-owska magistrala MCA nie jest najlepiej obsługiwana przez
jądra 2.0.x i wcześniejsze, sytuacja zmieniła się jednak w wersji 2.1.x i
kolejnych, zob.
http://glycerine.itsmm.uni.edu/mca.
Istnieje wersja dla procesorów Motorola 680x0 (chodzi o komputery takie jak
Amigi, Atari i VME), która działa już całkiem dobrze. Wersja ta pracuje na
Motoroli 68020 z MMU, na 68030, 68040, 68050, wymaga też FPU. Działa już X
Window System i sieć. Zob.
news:comp.os.linux.m68k.
Linux działa dobrze również na procesorach Alpha DECa. Obecnie wspierane są
takie platformy, jak "Jensen", "NoName", "Cabriolet", "Universal Desktop
Box" (Multia) i inne. Zob.
http://www.azstarnet.com/~axplinux/FAQ.html.
Wspierane są też SPARCi Suna (większość maszyn sun4c, sun4m i sun4u;
rozwijane wsparcie dla sun4). Obecnie jedyną dostępną na SPARC dystrybucją
jest Red Hat. Zob.
http://www.redhat.com/support/docs/rhl-sparc/.
Aktywnie tworzona jest wersja na PowerPC (w tym PowerMac (Nubus i PCI),
Motorola, IBM i Be). Zob.
http://www.cs.nmt.edu/~linuxppc/
i
http://www.linuxppc.org/.
Wersje na inne maszyny (również MIPS (zob.
http://linus.linux.sgi.com i
http://lena.fnet.fr/)
i ARM) są na różnych etapach rozwoju; nie oczekuj zbyt wiele. Jeśli możesz
zaangażować się w rozwój tych wersji, z pewnością znajdziesz współpracowników.
Rozwój Linuksa przekroczył już etap testowania; wersja 1.0 ukazała się 14
marca 1994. System nie jest wolny od błędów, a w trakcie pracy na nim na pewno
pojawią się w nim i zostaną usunięte kolejne niedoskonałości. Linux rozwijany
jest w sposób ,,otwarty'' -- wszystkie kolejne wersje, niezależnie od tego,
czy można je uznać za ,,gotowe'', czy nie, są udostępniane użytkownikom.
Informacja o stabilności kolejnych wersji
zawarta jest w ich numerze: wersje n.x.y gdzie x jest liczbÄ… parzystÄ… sÄ…
wersjami stabilnymi, a zwiększanie się liczby y oznaka kolejne poprawki
(np. wersje 1.2.2 i 1.2.3 różnią się od siebie tylko ilością wprowadzonych
poprawek, a nie możliwościami). Wersje n.x.y gdzie x jest liczbą nieparzystą
są wersjami testowymi wypuszczanymi dla osób pracujących nad ich rozwojem;
mogą być niestabilne i wieszać się, stale też zwiększają się ich możliwości.
Gdy bieżąca wersja rozwojowa jądra zostaje uznana za stabilną, zostaje ona
,,zamrażana'' jako kolejna wersja stabilna, a rozwijana wersja otrzymuje nowy
numer.
Większość wersji jądra, i stabilnych i rozwojowych, jest raczej godna
zaufania; ,,stabilna'' oznacza w tym kontekście dodatkowo ,,powoli
zmieniająca się''. Można używać którejkolwiek z tych wersji, jeśli działa ona
zgodnie z oczekiwaniami (chyba, że koniecznie chcesz mieć wersję najnowszą).
Na przykład pochodząca z 1992 roku wersja 0.97p1 bezproblemowo używana była na
pewnym serwerze przez 136 dni bez przerwy (a działałaby pewnie dłużej, gdyby
operator koparki przypadkowo nie uszkodził transformatora). Znane są przypadki
ciągłego używania Linuksa przez ponad rok, wiadomo też o komputerze, na którym
wg ostatnich wiadomości wersja 0.99p15s chodziła nieprzerwanie od 600 dni.
Obecną stabilną wersją jądra jest 2.0.35 (numer będzie się zmieniał w miarę
dodawania nowych sterowników i wprowadzania poprawek), rozpoczęto też prace
nad wersją 2.1.x. Pakiet z kodem źródłowym jądra Linuksa zawiera plik
Documentation/Changes opisujący zmiany, o których należy wiedzieć przy
zmienianiu używanej wersji na nowszą. Większość użytkowników Linuksa po prostu
aktualizuje od czasu do czasu całą dystrybucję, a tym samym i jądro.
Jak już wspomniano, model rozwoju jądra Linuksa jest modelem otwartym i
zdecentralizowanym (w przeciwieństwie do modelu stosowanego w przypadku
rozwoju wielu innych rodzajów oprogramowania); oznacza to, że najnowsze wersje
są zawsze udostępniane użytkownikom. Co za tym idzie, każda wersja posiadająca
jakąś nową funkcjonalność zawiera błędy -- ale dzięki jej upublicznieniu błędy
te są bardzo szybko (często w przeciągu godzin) wyłapywane i usuwane.
Natomiast zamknięty i scentralizowany model rozwoju oprogramowania oznacza,
że tylko jedna osoba lub grupa pracuje nad projektem, a nowe wersje
oprogramowania publikowane sÄ… tylko wtedy, gdy autorzy uznadzÄ… je za wolne od
błędów. Powoduje to często znaczne wydłużenie się czasu oczekiwania na nową
wersję i na poprawki błędów oraz generalnie wolniejszy rozwój. Najnowsze
wersje takiego oprogramowania są czasem wyższej jakości niż wersje
oprogramowania tworzonego w sposób otwarty, ceną jednak jest znaczne
spowolnienie rozwoju.
Oba w/w modele rozwoju oprogramowania omówione i zanalizowane zostały
w The Cathedral and the Bazaar
Erica Raymonda; zob.
http://sagan.earthspace.net/~esr/writings/cathedral-bazaar/.
1 września 1998 ostatnią stabilną wersją jądra jest 2.0.35, a wersją
rozwojowÄ… 2.1.119.
2. Możliwości Linuksa
wielozadaniowość (można uruchamiać wiele programów naraz),
obsługa wielu użytkowników na tej samej maszynie w tym samym
czasie (bez licencji wielostanowiskowych!),
wieloplatformowość (Linux działa pod wieloma platformami,
nie tylko pod IntelowskÄ…),
wieloprocesorowość (obsługa SMP (wieloprzetwarzania symetrycznego)
na platformach Intel i SPARC (prace nad wsparciem dla kolejnych platform
trwają); Linux używany jest w wymagających wieloprzetwarzania
zastosowaniach, np. w systemach Beowulf (zob.
http://cesdis.gsfc.nasa.gov/linux-web/beowulf/beowulf.html)
i opartym na SPARC superkomuterze Fujitsu AP1000+),
wielowątkowość (jądro obsługuje wiele niezależnych wątków w pojedynczej
przestrzeni przydzielonej procesowi pamięci),
działanie w trybie chronionym 386,
międzyprocesowa ochrona pamięci (dzięki czemu niemożliwa jest sytuacja,
w której jeden program powoduje pad całego systemu),
ładowanie kodu wykonywalnego na żądanie (tzn. czytanie tylko tej części
programu, która jest rzeczywiście wykorzystywana),
współdzielenie pamięci między procesami (tzn. że wiele programów może
korzystać z tego samego obszaru pamięci. Gdy dany program zapisuje coś
w zapełnionej już stronie pamięci, zawartość tej strony (4 KB) kopiowana
jest przedtem gdzie indziej. Proces ten nazywa siÄ™ copy-on-write
i ma dwie zalety: zwiększa szybkość i zmniejsza zużycie pamięci),
pamięć wirtualna stronicująca (a nie składająca całe procesy) na dysk
(na osobną partycję, do pliku, lub i tu i tu, z możliwością dynamicznego
dodawania kolejnych obszarów wymiany (tak się to nadal nazywa).
Jednocześnie w użyciu może być ogółem 16 128-megabajtowych (a w nowszych
jądrach dwugigabajtowych) obszarów wymiany; w ten sposób teoretycznie
można utworzyć funkcjonalny obszar wymiany do wielkości 2GB. Zwiększenie
tego limitu jest proste -- sprowadza siÄ™ do zmiany kilku linijek w kodzie
źródłowym),
zgrupowanie puli pamięci przydzielonej programom i dyskowej pamięci
podręcznej (cache); dzięki czemu cała wolna pamięć może być użyta jako
pamięć podręczna. Ilość pamięci podręcznej zmniejsza się podczas
wykonywania dużych programów,
dynamicznie zlinkowane biblioteki dzielone (DLL) oraz, oczywiście,
biblioteki zlinkowane statycznie
zrzuty pamięci (core dumps) umożliwiające ,,pośmiertną'' analizę
programów za pomocą debuggera,
wysoka zgodność z POSIX, SYSV, BSD na poziomie źródeł,
poprzez zgodny z iBCS2 moduł emulacji wysoka zgodność na poziomie
binarnym z SCO, SVR3 i SVR4,
dostępność całego kodu źródłowego, w tym całego jądra i wszystkich
sterowników, narzędzi i programów; wszystko to wolno bez ograniczeń
rozpowszechniać. Wiele komercyjnych programów dostępnych dla Linuksa
dostarczanych jest bez kodu źródłowego, ale wszystko, co było
wolnodostępne (w tym cały system operacyjny) wolnodostępne pozostało,
zgodna z POSIX kontrola procesów,
pseudoterminale (pty),
emulacja numerycznego koprocesora 387 w jądrze, co odciąża programy
z konieczności wykonywania tej emulacji. W ten sposób wszystkie komputery
pracujące pod kontrolą systemu Linux ,,mają'' koprocesor. Oczywiście
jeśli komputer naprawdę posiada koprocesor, to będzie on użyty; w takim
przypadku można skompilować jądro wyłączając obsługę 387: zaowocuje to
niewielkim zyskiem pamięci.
wsparcie dla wielu narodowych i zindywidualizowanych klawiatur,
łatwo dodawać nowe definicje klawiatury dynamicznie,
do 64 dynamicznie tworzonych wirtualnych konsol, co oznacza wiele
niezależnych sesji obsługiwanych jednocześnie przy tej samej fizycznej
konsoli. Między sesjami można przełączać się za pomocą dowolnie
zdefiniowanej kombinacji klawiszy (niezależnej od karty graficznej),
wsparcie dla powszechnie używanych systemów plików, takich jak np.
minix, Henix, wszystkie systemy V. Własny zaawansowany system plików
(do 4 TB, nazwy plików do 255 znaków),
bezproblemowy dostęp do partycji MS-DOS i OS/2. Dzięki specjalnemu
systemowi plików użycie partycji MS-DOS nie wymaga żadnych dodatkowych
sztuczek, dostęp doń nie różni się oprócz ograniczeń w nazwach i prawach
plików od dostępu do normalnego uniksowego systemu plików. Aktualnie nie
są obsługiwane kompresowane partycje MS-DOS 6 (ale jest na to łata).
System VFAT (tj. Windows 9x/NT) obsługiwany jest od jądra 2.0 wzwyż.
specjalny system plików (UMSDOS) umożliwiający instalację Linuksa
na partycji DOS,
wsparcie (tylko odczyt) systemu plików HPFS-2 z OS/2 2.1,
obsługa HFS (systemu plików Macintosha) jako moduł,
możliwość czytania wszystkich standardowych formatów CD-ROM-ów,
wsparcie protokołu sieciowego TCP/IP, w tym ftp, telnet, NFS, itd.,
serwer Appletalk,
klient i serwer Netware,
klient i serwer Lan Manager/Windows Native (SMB),
wiele protokołów sieciowych: podstawowe protokoły dostępne w najnowszych
rozwojowych wersjach jÄ…dra to: TCP, IPv4, IPv6, AX.25, X.25, IPX, DDP
(Appletalk), Netrom i inne. Stabilne wersje jÄ…dra zawierajÄ… m.in.
protokoły TCP, IPv4, IPX, DDP i AX.25.
3. Zagadnienia sprzętowe
3.1 Minimalne wymagania sprzętowe
Prawdopodobnie najuboższą konfiguracją sprzętową umożliwiającą uruchomienie
Linuksa jest 386SX/16, 1 MB RAM, stacja dysków 1.44 lub 1.2 MB, którakolwiek
ze wspieranych kart graficznych (+ oczywiście klawiatura, monitor, itd). Taki
sprzęt pozwoli na uruchomienie systemu i sprawdzenie, czy w ogóle działa on
na tym komputerze; nie da się jednak na czymś takim wykonywać żadnej sensownej
pracy. Omówienie minimalnych konfiguracji znajdziesz pod adresem
http://rsphy1.anu.edu.au/~gpg109/mem.html.
Żeby móc cokolwiek zrobić potrzeba trochę miejsca na dysku twardym. 5 do 10 MB
powinno wystarczyć na bardzo prostą instalację (zawierającą tylko podstawowe
polecenia systemowe i może jedną lub dwie proste aplikacje -- np. program
terminala). Taki system jest jednak bardzo ograniczony i niewygodny, zajmuje
bowiem prawie całe dostępne miejsce -- chyba, że zainstalowane aplikacje są
naprawdę małe. Generalnie nadaje się tylko do celów testowych, i przechwałek
na temat niewielkich wymagań sprzętowych.
3.2 Zalecana konfiguracja sprzętowa
Jeśli zamierzasz uruchamiać wymagające dużej mocy obliczeniowej programy takie
jak gcc, X, czy TeX, potrzebujesz procesora szybszego niż 386SX/16 -- chociaż
cierpliwym i taki wystarczy.
W praktyce system bez X wymaga 4 MB, a z X 8 MB. Więcej niż 4 MB zalecane jest
również w przypadku systemu obsługującego wielu użytkowników równocześnie,
oraz systemu, pod którym jednocześnie będzie pracować kilka dużych programów
(jak chociażby kompilacji). Oczywiście wszystko to będzie działać również przy
mniejszej ilości pamięci; Linux wykorzysta w takim przypadku pamięć podręczną
(powolnÄ…
pamięć dyskową); jest to jednak tak wolne, że prawie nie da się tego używać.
16 MB znacząco ogranicza wykorzystanie pamięci dyskowej przy uruchomieniu
wielu programów, a 32 MB przy normalnej pracy jednego użytkownika zazwyczaj
całkowicie eliminuje problem. 64 i więcej MB zalecane jest przy jednoczesnym
uruchamianiu wielu bardzo pamięciożernych aplikacji.
Wielkość wymaganej przestrzeni dyskowej zależy naturalnie od rodzaju
instalowanego oprogramowania. Zwykły zestaw uniksowych narzędzi, powłok i
programów do administrowania systemem swobodnie zmieści się na 10 MB --
zostanie nawet trochę miejsca na pliki użytkownika. System bardziej kompletny
(np. Red Hat, Debian, czy inna dystrybucja) wymaga do 60 do 600 MB
w zależności od instalowanych komponentów. Do tego dodać należy miejsce
przeznaczone na pliki użytkowników. Przy dzisiejszych cenach twardych dysków
nie ma sensu ryzykowanie, że nagle zabraknie miejsca. Warto więc nabyć dysk
o pojemności co najmniej 2 GB, a lepiej 4 GB lub nawet więcej -- nie zmarnuje
się, to pewne. Linux bezproblemowo obsługuje duże dyski twarde, np. popularne
ostatnio dyski 11 GB na IDE i 18 GB na SCSI.
Jeśli chcesz/potrzebujesz/stać Cię na konfigurację lepszą od minimalnej,
możesz rozszerzyć swój komputer o więcej pamięci, większy dysk twardy, szybszy
procesor i inne urządzenia. Linux różni się tu bardzo od DOS-a, w którym
rozszerzanie pamięci dawało umiarkowane zaledwie efekty -- w Linuksie różnica
jest ogromna. Powodem jest oczywiście ograniczenie DOS-a do 640 Kb,
ograniczenie, od którego Linux jest wolny.
3.3 Wspierany sprzęt
CPU (procesor):Wszystko, co może uruchomić programy w trybie chronionym 386. Wszystkie modele
386, 486, Pentium, Pentium Pro, Pentium II i ich klony powinny działać (286 i
starsze być może będą któregoś dnia obsługiwane przez mniejsze jądro zwane
ELKS, nie należy od niego jednak oczekiwać tych samych możliwości). Wersje dla
procesorów 680x0 (dla x=2+zewnętrzna jednostka zarządzania pamięcią (MMU), 3,
4 lub 6) obsługujących komputery Amiga i Atari dostępne są na serwerze
tsx-11.mit.edu w katalogu 680x0. Wspierane jest również wiele maszyn DEC
Alpha, SPARC i PowerPC. TrwajÄ… prace nad wersjami dla architektur ARM,
StrongARM i MIPS.
Magistrale:PCI, ISA, EISA i VLB. Obsługa MCA (głównie PS/2) jest jeszcze niekompletna
(prace trwają, patrz wyżej). Linux wymaga od sprzętu więcej niż DOS, Windows,
czy większość pozostałych systemów operacyjnych. Oznacza to, że pod kontrolą
tych mniej wymagających systemów sprzęt może działać bezbłędnie, a pod
Linuksem zawiedzie. Linux jest doskonałym testerem pamięci...
RAM (pamięć):Na platformach intelowskich do 1 GB; na platformach 64-bitowych więcej.
Niektórzy (w tym Linus) zauważyli, że dodanie pamięci bez powiększenia bufora
(cache) bardzo spowalnia ich komputer. Jeśli po rozszerzeniu pamięci
zaobserwujesz podobne objawy, zwiększ cache. Niektóre komputery nie są w
stanie zbuforować więcej niż określoną ilość pamięci (najczęściej jest to 64
MB), niezależnie od tego, ile fizycznie pamięci jest zainstalowane. Jest to
spowodowane tym, że BIOS oryginalnie nie był przeznaczony do wykrywania
pamięci ponad 64 MB. Jądra 2.1.x i nowsze automatycznie radzą sobie z takimi
sytuacjami, natomiast jądra 2.0.35 i wcześniejsze wymagają podania im
specjalnego parametru podczas inicjalizacji systemu.
Pamięci masowe:Obsługiwane są typowe dyski AT (EIDE, IDE, 16-bitowe kontrolery z MFM, RDD lub
ESDI), jak również dyski SCSI, CD-ROMy na obsługiwanej karcie SCSI i typowe
kontrolery XT (8-bitowe kontrolery z MFM lub RLL). Wspierane karty SCSI to:
Advansys, seria Adaptec 1542, 1522, 1740, 27xx, i 29xx (z kilkoma wyjÄ…tkami),
Buslogic MultiMaster i Flashpoint, kontrolery oparte o NCR53c8xx, kontrolery
DPT, Qlogic ISP i FAS, Seagate ST-01 i ST-02, seria Future Domain TMC-88x (lub
inne karty z kością TMC950), TMC1660/1680, Ultrastor 14F, 24F i34F, Western
Digital wd7000, i inne. Obsługiwane są również pamięci taśmowe SCSI, QIC-02,
i niektóre QIC-80. Obok CD-ROMów IDE i SCSI wspierany jest też szereg
CD-ROMów o zastrzeżonej architekturze (są to m.in. Matsushita/Panasonic,
Mitsumi, Sony, Soundblaster, Toshiba, ATAPI (EIDE), SCSI i inne). Informacje
o konkretnych modelach znajdujÄ… siÄ™ w Hardware Compatibility HOWTO.
Wykazy te są i zawsze będą niekompletne. Bardziej aktualnych informacji
dostarczajÄ… producenci dystrybucji.
Karty graficzne:Pracę w trybie tekstowym umożliwiają karty VGA, EGA, CGA, Hercules (i zgodne).
Wyświetlać grafikę i pracować z X-Window można za pomocą (co najmniej)
zwykłych kart VGA, niektórych Super-VGA (większość z kart bazujących na kości
Tseng, Paradise i niektórych Tridentach), S3, 8514/A, ATI, Matrox, i Herculesa
(używanym przez Linuksa serwerem X jest XFree86, co determinuje, które karty
są obsługiwane. Pełna lista samych wspieranych kości zajmuje ponad stronę.
Patrz
http://www.XFree86.org/).
Sieć:Zbiór obsługiwanych kart sieciowych zawiera: 3COM 503/509/579/589/595/905
(501/505/507 sÄ… wspierane, ale nie polecane), AT&T GIS (neé NCR) WaveLAN,
większość kart opartych o WD8390 lub WD80x3, NE1000/2000 i większość ich
klonów, AC3200, Apricot 82596, AT1700, ATP, DE425/434/435/500, D-Link
DE-600/620, DEPCA, DE100/101, DE200/201/202 Turbo, DE210, DE422, Cabletron
E2100 (nie polecana), Intel EtherExpress (nie polecana), EtherExpress Pro,
EtherExpress 100, DEC EtherWORKS 3, HP LAN, HP PCLAN/plus, większość kart
opartych o AMD LANCE, NI5210, ni6510, SMC Ultra, DEC 21040 (tulip), Zenith
Z-Note ethernet. Żadna z kart Zircom i Cabletron (oprócz E2100) nie jest
obsługiwana, ponieważ producent odmówił udzielenia programistom odpowiednich
informacji. Obsługa sieci światłowodowych: karty DEFxx DEC-a. Obsługa
protokołu sieciowego Point-to-Point: PPP (zarówno dla urządzeń
asynchronicznych (modemy), jak i połączeń synchronicznych (ISDN)), SLIP,
CSLIP, PLIP. Ograniczona obsługa Token Ring.
Port szeregowy:Większość kart opartych o 16450 i 16550 UART, w tym AST Fourport, Usenet
Serial Card II i inne. Wspierane inteligentne karty to: seria Cyclades Cyclom
(wsparcie od producenta), seria Comtrol Rocketport (wsparcie od producenta),
Stallion (większość kart: wsparcie od producenta), i Digi (niektóre karty:
wsparcie od producenta). Obsługa ISDN, frame relay (tranzytu ramki)
i łącza dzierżawionego.
Inny sprzęt:SoundBlaster, ProAudio Spectrum 16, Gravis Ultrasound, większość pozostałych
kart dźwiękowych, większość (wszystkie?) rodzajów myszy (Microsoft, Logitech,
PS/2), itd.
4. Niekompletny spis sportowanego i innego oprogramowania
Pod Linuksem dostępne są wersje większości podstawowych narzędzi i programów
znanych z systemów uniksowych, w tym prawie całość oprogramowania opartego na
licencji GNU i wiele pochodzących z różnych źródeł klientów X. Słowo `wersje'
jest być może zbyt mocne, często bowiem dzięki zgodności Linuksa z normą POSIX
programy te nie wymagają żadnych (lub prawie żadnych) modyfikacji do
kompilacji pod tym systemem. Aplikacji nigdy za wiele; dla użytkowników i
administratorów Linuksa pojawia się ich coraz więcej. Zapytaj producenta
swojego ulubionego komercyjnego programu dla Unixa, czy wypuścił już jego
wersjÄ™ na Linuksa!
Poniżej znajduje się niekompletna lista oprogramowania działającego pod
Linuksem:
Podstawowe komendy Unix-a:ls, tr, sed, awk itp, itd, (wymień którąś -- i zapewne
będzie w Linuksie).
Narzędzia programistyczne:gcc, gdb, make, bison,
flex, perl, rcs, cvs, prof.
Języki programowania i środowiska:C, C++, Objective C, Java, Modula-3, Modula-2, Oberon, Ada95, Pascal, Fortran,
ML, scheme, Tcl/tk, Perl, Python, Common Lisp i wiele innych.
Åšrodowiska graficzne:GNOME i KDE (desktopy), X11R6 (XFree86 3.x), X11R5 (XFree86 2.x), MGR.
Edytory:GNU Emacs, XEmacs, MicroEmacs, jove, ez, epoch,
elvis (GNU vi), vim, vile, joe, pico, jed i inne.
Powłoki (szele):bash (zgodny z POSIX sh), zsh (zawiera tryb zgodności z ksh,
pdksh, tcsh, csh, rc, es, ash
(prawie całkowicie zgodna z sh powłoka używana jako /bin/sh w BSD),
i wiele więcej.
Telekomunikacja:PPP, UUCP, SLIP, CSLIP, pełen zestaw narzędzi TCP/IP, kermit, szrz,
minicom, pcomm, xcomm, term
(pozwala na uruchamianie wielu powłok, przekierowywanie ruchu sieciowego i
zdalnÄ… pracÄ™ pod X, a wszystko to na jednej linii telefonicznej), Seyon
(popularny program komunikacyjny dla X), wiele pakietów do obsługi faksów i
poczty głosowej (przy użyciu ZyXELa i innych modemów). Zdalna praca przez port
szeregowy lub sieć też oczywiście jest możliwa.
Newsy i poczta:C-news, innd, trn, nn, tin,
smail, elm, mh, exmh, pine, mutt, itd.
Procesory tekstu:TeX, groff, doc, ez, LyX, Lout, Linuxdoc-SGML, i inne.
Gry:Nethack, wiele Mud-ów, gier dla X-ów i mnóstwo innych. Jedną z gier jest
przeglądanie gier dostępnych na tsx-11 i sunsite. :-)
Wszystkie te programy (a nie jest to nawet setna część dostępnego
oprogramowania) są darmowe. Zwiększa się też dostępność oprogramowania
komercyjnego; spytaj producenta swojego ulubionego komercyjnego programu o
wersjÄ™ dla Linuksa!
5. Kto używa Linuksa?
Linux jest dostępny za darmo, nie trzeba nigdzie rejestrować posiadanych
i używanych kopii -- trudno jest więc stwierdzić, ilu ludzi używa tego systemu.
Jednak faktem jest, że kilka firm utrzymuje się wyłącznie ze jego sprzedaży,
a linuksowe grupy są jednym z najbardziej obleganych zakątków Usenetu --
użytkowników musi więc być miliony; trudno jednak o konkretne dane.
Najlepsze badania rynku szacują obecnie tę liczbę na 7,5 do 11 milionów.
Odważny człowiek, Harald T. Alvestrand
(<Harald.T.Alvestrand@uninett.no>),
podjął ambitną próbę policzenia użytkowników Linuksa ,,sztuka po sztuce''.
Jeśli chcesz zostać policzony, użyj formularzy dostępnych na stronach
http://counter.li.org/ lub wyślij e-mail o jednym z dwóch tematów:
I use Linux at home
(,,używam Linuksa w domu'') lub I use Linux at home and at work
(,,używam Linuksa w domu i w pracy'') na adres linux-counter@uninett.no.
Honorowane są również zgłoszenia nieosobiste, o szczegóły pytaj autora projektu.
Harald wysyła co miesiąc aktualne statystyki na grupę
comp.os.linux.misc.
Informacje te są również dostępne na WWW:
http://counter.li.org/.
6. Skąd wziąć Linuksa?
6.1 Anonimowy serwer FTP
Wolną od ograniczeń w dystrybucji dokumentację Linuksa znajdziesz na serwerze
the Linux Documentation Project:
ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/docs/LDP/ i
http://sunsite.unc.edu/LDP/. (Od tłumacza: polskie wersje dużej
części umieszczonych tam dokumentów znajdują się na stronach JTZ:
http://www.jtz.org.pl/.)
Po najświeższe wiadomości zajrzyj na grupę
comp.os.linux.announce.
Linuksa ściągnąć można z (m.in.) następujących anonimowych serwerów ftp:
Nazwa Adres IP Katalog
============================= =============== ===============
tsx-11.mit.edu 18.172.1.2 /pub/linux
sunsite.unc.edu 152.2.22.81 /pub/Linux
ftp.funet.fi 128.214.248.6 /pub/Linux
net.tamu.edu 128.194.177.1 /pub/linux
ftp.mcc.ac.uk 130.88.203.12 /pub/linux
src.doc.ic.ac.uk 146.169.2.1 /packages/linux
fgb1.fgb.mw.tu-muenchen.de 129.187.200.1 /pub/linux
ftp.informatik.tu-muenchen.de 131.159.0.110 /pub/comp/os/linux
ftp.dfv.rwth-aachen.de 137.226.4.111 /pub/linux
ftp.informatik.rwth-aachen.de 137.226.225.3 /pub/Linux
ftp.Germany.EU.net 192.76.144.75 /pub/os/Linux
ftp.lip6.fr 132.227.77.2 /pub/linux
ftp.uu.net 137.39.1.9 /systems/unix/linux
wuarchive.wustl.edu 128.252.135.4 mirrors/linux
ftp.win.tue.nl 131.155.70.100 /pub/linux
ftp.stack.urc.tue.nl 131.155.2.71 /pub/linux
srawgw.sra.co.jp 133.137.4.3 /pub/os/linux
cair.kaist.ac.kr /pub/Linux
ftp.denet.dk 129.142.6.74 /pub/OS/linux
NCTUCCCA.edu.tw 140.111.1.10 /Operating-Systems/Linux
nic.switch.ch 130.59.1.40 /mirror/linux
sunsite.cnlab-switch.ch 193.5.24.1 /mirror/linux
cnuce_arch.cnr.it 131.114.1.10 /pub/Linux
ftp.monash.edu.au 130.194.11.8 /pub/linux
ftp.dstc.edu.au 130.102.181.31 /pub/linux
ftp.sydutech.usyd.edu.au 129.78.192.2 /pub/linux
tsx-11.mit.edu
oraz fgb1.fgb.mw.tu-muenchen.de
sÄ… oficjalnymi serwerami GCC.
Niektóre serwery są kopiami innych -- jeśli możesz, użyj najbliższego
(sieciowo) sobie.
Co najmniej sunsite.unc.edu
i ftp.informatik.tu-muenchen.de
udostępniają usługę ftp przez e-mail. Więcej informacji pod adresami
ftpmail@sunsite.unc.edu i ftp@informatik.tu-muenchen.de.
Jeśli czujesz się zagubiony, zajrzyj do
Distribution-HOWTO, gdzie wymieniona jest część dystrybucji. W chwili
obecnej, przynajmniej w USA, najpopularniejsze sÄ… Red Hat i Debian.
6.2 PÅ‚ytki CD
Większość ludzi instaluje Linuksa z kompaktów. Dystrybucje rozrosły się do
setek megabajtów oprogramowania; ściąganie tego przez modem 28.8 lub ISDN
trwa dłuuugo.
Linuksa na płytce można nabyć na dwa sposoby: jako część archiwów FTP,
albo bezpośrednio od producenta. Nabycie archiwów często umożliwia wybór
dystrybucji, oznacza jednak również rezygnację ze wsparcia technicznego.
Przy zakupie od producenta dystrybucji zazwyczaj wybrać nie można,
oferowana jest za to jakaś forma wsparcia (najczęściej pomoc w instalacji).
6.3 Inne źródła
Istnieje więcej BBSów niż jest plików w dystrybucji Linuksa. Od czasu do czasu
lista tych BBSów ogłaszana jest na grupie
comp.os.linux.announce. Popytaj wśród przyjaciół i w LUGach (Grupach
Użytkowników Linuksa), albo zamów którąś z komercyjnych dystrybucji (ich lista
znajduje siÄ™ w Linux distribution HOWTO
dostępnym pod adresem
http://sunsite.unc.edu/LDP/HOWTO/Distributions-HOWTO
oraz w grupie
comp.os.linux.announce).
(Od tłum.: w Polsce najłatwiejszą i najtańszą formą uzyskania Linuksa jest
zakup jednego z czasopism komputerowych dołączających płytki z którąś z
dystrybucji. O konkrety pytaj na grupie
pl.comp.os.linux.)
7. Status prawny Linuksa
Chociaż Linux dostarczany jest z kompletnym kodem źródłowym, system ten nie
jest własnością publiczną -- jest oprogramowaniem chronionym prawami
autorskimi, dostępnym jednakże za darmo na warunkach licencji GPL -- tam też
znajdziesz więcej informacji na ten temat. Działające pod Linuksem programy
również chronione są odpowiednimi prawami autorskimi, chociaż wiele z nich
także dostępnych jest na licencji GPL. X Window rozpowszechniany jest na
licencji MIT X, a niektóre programy użytkowe na licencji BSD. W każdym razie
dozwolone jest rozpowszechnianie oprogramowania dostępnego na serwerze FTP
(inaczej nie byłoby go tam).
8. Bieżące informacje o Linuksie
Ponad cztery lata temu powstał miesięcznik Linux Journal.
Skierowany jest do wszystkich użytkowników Linuksa, zawiera artykuły o różnym
stopniu trudności. Prenumerata jednoroczna kosztuje 22 dolary w USA, 27
dolarów w Kanadzie i Meksyku, 32 dolary w pozostałych miejscach, płatne w
dolarach USA. PrenumeratÄ™ zamawia siÄ™ pocztÄ… elektronicznÄ… (subs@ssc.com),
faksem (+1-206-782-7191), telefonicznie (+1-206-782-7733), lub pocztÄ…
tradycyjnÄ… (Linux Journal, PO Box 85867, Seattle, WA 98145-1867, USA).
SSC udostępnia swój publiczny klucz PGP, kodując nim e-maila z zamówieniem
prenumeraty bez strachu można podać numer swojej karty kredytowej. W/w klucz
PGP uzyskuje siÄ™ poleceniem finger info@ssc.com .
Istnieje szereg poświęconych Linuksowi grup oraz list dyskusyjnych. Linux FAQ
zawiera więcej informacji o tych ostatnich (FAQ to znajduje się
na wspomnianych serwerach FTP i w grupach dyskusyjnych).
Na moderowanÄ… grupÄ™
comp.os.linux.announce
wysyłane są ogłoszenia n/t Linuksa (nowe programy, poprawki, itd).
Na moderowanÄ… grupÄ™
comp.os.linux.answers
wysyłane są dokumenty FAQ (,,Najczęściej Zadawane Pytania''), HOWTO (,,Jak To
Zrobić''), itp.
Niemoderowana grupa
comp.os.linux.admin
jest miejscem dyskusji o administrowaniu systemami linuksowymi.
Niemoderowana grupa
comp.os.linux.development.system poświęcona jest rozwojowi jądra.
Pytania dotyczące programów można tu zadawać wyłącznie, jeśli są one blisko
powiązane z jądrem. Inne programistyczne zapytania kierować należy na grupę
comp.unix, chyba, że dotyczą one
konkretnych aplikacji. W takim przypadku właściwą grupą jest
comp.os.linux.development.apps.
Niemoderowana grupa
comp.os.linux.development.apps
przeznaczona jest na dyskusje o rozwoju aplikacji dla Linuksa. Nie należy
pytać tam, skąd takie aplikacje ściągnąć, nie jest to również miejsce na
rozmowy o aplikacjach jeszcze nieistniejÄ…cych.
Na grupÄ™
comp.os.linux.hardware
wysyłać można pytania dot. działania sprzętu pod Linuksem.
Grupa
comp.os.linux.networking
poświęcona jest zagadnieniu rozwoju, działania i konfiguracji oprogramowania
sieciowego pod Linuksem.
comp.os.linux.x zajmuje siÄ™
systemem X Window.
Następczyni comp.os.linux, grupa
comp.os.linux.misc,
przeznaczona jest dla dyskusji na tematy niewymienione powyżej.
Powodem rozbicia comp.os.linux na podgrupy było zmniejszenie ruchu na grupie
macierzystej, dlatego
nie krospostuj między grupami comp.os.linux.*! Jedynym
wyjątkiem jest wysłanie ogłoszenia do
news:comp.os.linux.announce
i którejś z niemoderowaych grup. Nie przestrzegając tej zasady narażasz się
na niemiłe potraktowanie...
Źródłem wiadomości o Linuksie na WWW jest
http://sunsite.unc.edu/LDP/.
9. Przyszłość
Od czasu jÄ…dra 1.0 wprowadzono do systemu istotne ulepszenia. Linux 1.2
miał krótszy czas dostępu do dysków, udoskonalone terminale, ulepszone
zarządzanie pamięcią wirtualną, wsparcie dla wielu platform, quoty i inne.
Linux 2.0 (obecna stabilna wersja) zawiera jeszcze więcej poprawek, włączając
w to poprawki w szybkości działania, nowe protokoły sieciowe, jedną z
najszybszych na świecie wersję TCP/IP i znacznie więcej. Linux 2.2 będzie
jeszcze szybszy i będzie obsługiwał większą ilość protokołów sieciowych oraz
urządzeń niż obecnie.
Jednak, mimo że kod źródłowy jądra to już ponad 3/4 miliona linii, wiele
jeszcze zostało do napisania, w tym również dokumentacji. Jeśli chciałbyś
pomóc w jej tworzeniu, zasubskrybuj listę dyskusyjną
linux-doc@vger.rutgers.edu; wyślij na adres majordomo@vger.rutgers.edu list
zawierający słowo ,,help'' w treści (NIE w temacie).
10. O tym dokumencie
Autor niniejszego dokumentu, Michael K. Johnson,
<johnsonm@redhat.com> prosi o wszelkie, nawet drobne, uwagi;
trudno bowiem stworzyć dobrą dokumentację całkowicie samemu.
Mniej-więcej bieżącą wersję tego tekstu znajdziesz zawsze pod adresem
http://sunsite.unc.edu/LDP/.
10.1 Formalności
Znaki handlowe są własnością ich posiadaczy. Nie udziela się żadnych gwarancji
co do informacji zawartych w niniejszym dokumencie. Użycie i rozpowszechnianie
na własne ryzyko. Zawartość tego dokumentu jest własnością publiczną (public
domain), bądź jednak uprzejmy i przy cytowaniu zaznacz autorstwo.
11. Od tłumacza
Przetłumaczyłem najnowszą dostępną wersję dokumentu. Niestety, w momencie,
w którym to piszę, tekst oryginalny nie był uaktualniany od dwóch lat; biorąc
pod uwagę szybki rozwój Linuksa, liczyć się należy z możliwością, że część
informacji jest przestarzała. Na pewno jednak wszystkie zmiany w stanie
faktycznym, które nastąpiły w przeciągu tych dwóch lat, są zmianami na lepsze. :-)
Wersja oryginalna dokumentu ("INFO-SHEET") znajduje siÄ™ pod adresem
http://sunsite.unc.edu/LDP/. Z polskimi tłumaczeniami pozostałych
dokumentów HOWTO zapoznać się możesz pod adresem
http://www.jtz.org.pl/.
Copyright for the translation:
(c) 2000, 2001 by Tomasz 'tsca' Sienicki, <tsca@edb.dk>
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
info sheet howto plinfo sheet howto pl 11info sheet howto pl 8INFO SHEET HOWTO plinfo sheet howto pl 6info sheet howto pl 3info sheet howto pl 9info sheet howto pl 10info sheet howto pl 4info sheet howto pl 4info sheet howto pl 5info sheet howto pl 2info sheet howto pl 1info sheet howto pl 7bootdisk howto pl 8PPP HOWTO pl 6 (2)NIS HOWTO pl 1 (2)cdrom howto pl 1jtz howto pl 5więcej podobnych podstron