Teologia duchowości:
1. Duchowość judaizmu.
·ð radykalny monoteizm  brak kultu Å›wiÄ™tych,
·ð Bóg transcendentny  objawia siÄ™ w Å›wiecie, ale jest wobec niego odrÄ™bny,
·ð teologia Boga bliskiego, krótko przed przyjÅ›ciem Jezusa,
·ð Bóg objawia siÄ™ zawierajÄ…c przymierze, przymierze wspólnotÄ… zamkniÄ™tÄ…,
·ð brak dynamiki ewangelizacyjnej,
·ð fundamentem przymierze z Mojżeszem  caÅ‚a symbolika przymierza, fundamentem jest nierówność,
·ð przymierze dotyczy życia na ziemi  brak odniesieÅ„ do zmartwychwstania, zapÅ‚atÄ… za przymierze jest
powodzenie na ziemi,
·ð ubóstwo  należy im pomagać, ale nie nimi być, nie jest cnotÄ… samÄ… w sobie,
·ð pobożność  wyraża siÄ™ poprzez realizacjÄ™ obowiÄ…zków wobec Boga,
·ð brak podziaÅ‚u Å›wiÄ™te-Å›wieckie,
·ð podstawÄ… pobożnoÅ›ci jest wykonywanie Prawa,
·ð chasydzi dopuÅ›cili do gÅ‚osu indywidualne doÅ›wiadczenie mistyczne, stÄ…d ortodoksi ich nie znoszÄ…,
·ð gdy byÅ‚a Å›wiÄ…tynia, w centrum byÅ‚ kult Å›wiÄ…tynny,
·ð ÅšwiÄ™ty jest tylko Bóg, czÅ‚owiek może co najwyżej żyć sprawiedliwie, ST zna pojÄ™cie grzechu; każdy
grzech jest czynem przeciw Bogu, tylko Bóg może przebaczyć grzech, prawo daje możliwość
oczyszczenia z grzechu przez złożenie ofiary,
·ð speÅ‚nione życie to życie rodzinne. Nie ma miejsca na ideaÅ‚ bezżennoÅ›ci, choć coÅ› takiego pojawia siÄ™ w
póz
nym judaizmie  esseńczycy,
·ð ksiÄ™gi  przeÅ‚amujÄ…ce schemat : Hi (rozumienie bÅ‚ogosÅ‚awieÅ„stwa Bożego), zasadÄ™ odpÅ‚aty kwestionuje
Koh, Pnp (miłość w wymiarze cielesnym, erotycznym, zmysłowym  więz
mężczyzna-kobieta nie tylko
dla potomstwa); Ps  całość życia duchowego, wszystkie odmiany modlitw,
·ð panowanie greckie i rzymskie  przesuniÄ™cie akcentu na życie po Å›mierci, gdy chodzi o odpÅ‚atÄ™, KsiÄ™gi
Machabejskie  myśl o indywidualnym zmartwychwstaniu.
·ð Mesjanizm  pojawia siÄ™ póz
no, 3-4 wieki przed Chr. Na pewno nie ma go przed niewolą babilońską.
2. Chrzest i eucharystia fundamentem duchowości chrześcijańskiej.
·ð Tertulian (II w.): czÅ‚owiek staje siÄ™ chrzeÅ›cijaninem, Å»ydzi rodzÄ… siÄ™ żydam;
·ð chrzest wejÅ›ciem do KoÅ›cioÅ‚a  wejÅ›cie do KoÅ›cioÅ‚a opisywane jako gruntowna przemiana czÅ‚owieka.
·ð Dwa aspekty chrztu:
o publiczne potwierdzenie wiary w TÅš;
o wejście w Kościół;
·ð wyrazem duchowoÅ›ci chrzcielnej sÄ… zachowane u Ojców KoÅ›cioÅ‚a wczesnochrzeÅ›cijaÅ„skie okreÅ›lenia
chrztu.
·ð Dwa elementy katechezy chrzcielnej (w zaÅ‚ożeniu skierowana do dorosÅ‚ych):
o grzech  chrzest obmywa z wszelkich grzechów  bardzo mocny akcent pozytywny
o chrzest jest tylko jeden.
·ð Wybrane nazwy chrztu:
o oczyszczenie (znak wody, który oczyszcza)
o katharsis  określenie pojawia się u niektórych ojców greckich  oznaczało dogłębne, duchowe
oczyszczenie człowieka.
·ð NajpeÅ‚niejszy opis ceremonii chrztu w pochrzcielnych katechezach Cyryla Jerozolimskiego
·ð W chrzcie otrzymujemy:
o przyjęcie imienia Jezus;
o pieczęć (znak nieodwracalnej przynależności);
o nowe narodzenie (rozmowa z Nikodemem)  umiera stary człowiek, rodzi się zupełnie nowy;
o oświecenie  przejście z ciemności do światła, ponieważ Chrystus jest światłością świata;
o przyjęcie do wojska Chrystusowego  chrześcijanin jest żołnierzem Chrystusa (zaczerpnięte od
Pawła);
o śmierć i zmartwychwstanie.
·ð Dzisiejsza duchowość katolicka nie ma tak silnego akcentu poÅ‚ożnego na chrzest, przynajmniej gdy
chodzi o poziom przeżywania. Od dawna przyjmujemy chrzest na samym początku życia.
·ð W starożytnoÅ›ci nawet w cotygodniowej Eucharystii wyeksponowany byÅ‚ aspekt chrzcielny:
katechumeni nie zostawali na całej mszy.
·ð Pierwsze trzy wieki: Eucharystia celebrowana wspólnotowo. Oskarżano o bezbożność chrzeÅ›cijan, bo
nie uczestniczyli w publicznych aktach kultu pogańskiego. Było to traktowane jako nielojalność wobec
państwa.
·ð Eucharystia nie byÅ‚a rozumiana jako akt kultu, jak te dookoÅ‚a, ale jako dziÄ™kczynienie, zgromadzenie
wspólnoty. Od IV w. Eucharystia rozwinęła się w uroczystą liturgię, coraz bardziej rozbudowaną.
Rodzi się duchowość eucharystyczna, liturgiczna, a Eucharystia staje się oddaniem chwały Bogu.
Przejmuje trochę z pogańskiego znaczenia aktu kultu.
·ð W starożytnoÅ›ci przy codziennych grzechach odwoÅ‚ywano siÄ™ do chrztu, dziÅ› żyjemy w rytmie
Eucharystii i kolejnych spowiedzi. Kiedyś jednorazowa pokuta dotyczyła wielkich, śmiertelnych
grzechów.
3. Duchowość męczeńsko  eschatologiczna.
Cechy charakterystyczne:
·ð bardzo silne przekonanie o rychÅ‚ej paruzji (oczekiwanie eschatologiczne); to bardzo mocno wpÅ‚ywa na
sposób życia; to, co mamy na tej ziemi, jest mało istotne;
·ð duchowość wspólnotowa  eksponuje, że życie chrzeÅ›cijan jest życiem w Duchu  odżyÅ‚o zwÅ‚aszcza we
wspólnotach charyzmatycznych;
·ð Boga spotykamy raczej w rozumie.
Aspekty:
·ð chrzest krwi  udziaÅ‚ w mÄ™ce Chrystusa; gotowość na mÄ™czeÅ„stwo jest naturalnÄ… konsekwencjÄ… chrztu.
Nie wolno wyprzeć się Chrystusa. W tej duchowości powyższe przekonanie jest wzmocnione, tam
męczeństwa się pragnie. Męczeńska śmierć jest zresztą chrztem krwi (katechumeni), który zmywał
wszystkie grzechy. Dopóki możesz, uciekaj  w istocie męczeństwa jest świadectwo wiary, a nie bycie
zabitym. W tej duchowości eksponuje się dziewictwo, bezżenność  zrodził się taki spontaniczny ruch i
został w Kościele zaakceptowany. Ideał bezżenności wejdzie na stałe do duchowości Kościoła.
Duchowość ta była popularna zwłaszcza na terenach azjatyckich. Bezżenność motywowana
eschatologicznie (zaraz będzie Paruzja, czekamy tylko na nią, więc nie ma sensu zajmować się
płodzeniem dzieci) a nie ascetycznie
·ð znak mocy ducha  drugi aspekt duchowoÅ›ci mÄ™czeÅ„skiej. My jesteÅ›my sÅ‚abi, ale Pan daje nam siÅ‚Ä™.
Męstwo w męczeństwie okazują też kobiety, uważane przez Rzymian za słabe (Perpetua i Felicyta);
·ð eklezjalny charakter  obecność Ducha wskazywaÅ‚a na KoÅ›ciół. Ten sam Duch daje moc mÄ™czennikowi
i buduje Kościół. Stąd męczennicy są znakiem autentyczności Kościoła. Tertulian: Krew męczenników
posiewem nowych wyznawców;
·ð rodzi siÄ™ kult mÄ™czenników  Å›wiÄ™tych fundamentów KoÅ›cioÅ‚a. Fundamentem KoÅ›cioÅ‚a sÄ… przede
wszystkim apostołowie (warto zwrócić uwagę na cześć, jaką otaczano ich groby); kult męczenników już
w IV w. (uroczyste złożenie w kościele, pielgrzymki do tego miejsca).
.
Męczeństwo Perpetuy (młoda rzymianka po ślubie, w ciąży) i Felicyty (jej służąca). Perpetua spisuje w
więzieniu pamiętnik. Druga część zachowanej relacji to opis męczeństwa, dodany przez jakiegoś
chrześcijanina. Obie części są w duchu bardzo entuzjastycznym. Ojciec i mąż błagają Perpetuę by zmieniła
zdanie (oprócz niej stracą majątek).
W skrócie:
·ð dążenie do mÄ™czeÅ„stwa; przyjÄ™cie chrztu jest gotowoÅ›ciÄ… na mÄ™czeÅ„stwo, mÄ™czeÅ„stwo jest chrztem
krwi;
·ð silne przekonanie o rychÅ‚ej paruzji;
·ð nacisk kÅ‚adziony na wspólnotowość;
·ð pragnienie dziewictwa, dotyczyÅ‚o obu pÅ‚ci, głównie kobiet  forma mÄ™czeÅ„stwa;
·ð spontaniczny kult mÄ™czenników  troska o miejsca pochówku w IV w. przerodziÅ‚a siÄ™ w kult
męczenników.
4. Stoicyzm jako duchowość (Marek Aureliusz)
Podstawowe cechy stoicyzmu:
·ð panteizm  Bóg Å›wiatem; utożsamienie Boga ze Å›wiatem;
·ð w czÅ‚owieku jest pierwiastek boski (rozum) i ziemski;
·ð Å›wiat kosmosem, czÅ‚owiek mikrokosmosem  Å›wiat i czÅ‚owiek ma tÄ™ samÄ… strukturÄ™ sÄ… harmoniÄ…;
kosmos posiada harmonię ze swej natury. Świat nie ma wolności, więc jego harmonia nie może być
zakłócona. Człowiek ma wolność więc do harmonii musi dążyć, a przez złe użycie wolności może ją
utracić; wolność jest w stoicyzmie postrzegana negatywnie;
·ð zasada arete  poddanie wszystkiego (popÄ™dów) rozumowi;
·ð cnota wynika z wiedzy, jest rodzajem wiedzy;
·ð pathein  popÄ™d, ale także cierpienie;
·ð apatheia  wolność od popÄ™dów i cierpienia  stan harmonii, rozum rzÄ…dzi emocjami i popÄ™dami, ideaÅ‚
stoików;
·ð physis  natura; natura jest rozumna; ideaÅ‚em życie zgodne z naturÄ…; natura jako duch czÅ‚owieka.
Rozmyślania (Do siebie) Marka Aureliusza:
·ð triada: dobro, prawda, piÄ™kno (dobro jest piÄ™kne, prawda jest dobra, zÅ‚o jest brzydkie itd);
·ð stoik jest samotnikiem  wspólnota nie jest czymÅ› istotnym;
·ð wspólnota ludzka ma pierwszeÅ„stwo przed rodzinÄ…;
·ð braki (również spoÅ‚eczne, np. bieda) wynikajÄ… z braku dobrego rozeznania;
·ð niezadowolenie ze Å›wiata jest przeciw naturze  zgodna jest akceptacja Å›wiata;
·ð zÅ‚e sÄ…: gniew, rozkosz, obÅ‚uda, dziaÅ‚anie bez celu; dobre jest dziaÅ‚anie zgodne z prawem paÅ„stwowym.
·ð paÅ„stwo elementem natury  polityka rzeczÄ… wzniosÅ‚Ä…;
·ð Å›wiat jest rozumny, wiÄ™c ma cel, czyli życie zgodne z naturÄ…;
·ð częściÄ… natury Å›wiata jest prawo rzymskie;
·ð nie ma eschatologii  Å›mierć jest zgodna z naturÄ….
5. Duchowość miejsko  obywatelska, (Klemens Aleksandryjski, Ambroży z Mediolanu).
·ð W poczÄ…tkach chrzeÅ›cijaÅ„stwa wiara w Chrystusa rozwijaÅ‚a siÄ™ poczÄ…tkowo głównie w miastach (np.
trasy misyjne św. Pawła biegły przez największe miasta wybrzeży Morza Śródziemnego). Dlatego też
chrześcijaństwo było wówczas religią miejską.
·ð W starożytnym Rzymie kluczowym elementem życia spoÅ‚ecznego byÅ‚a kategoria civis  obywatel. W
tym kontekście wiara w Chrystusa powodowało problematyczną kwestię podejścia do ziemskich struktur
państwowych, rządzących. W obliczu tego problemu pojawiły się dwa rozwiązania:
o negacja (poparcie tej tezy można znalez
ć w ewangelii św. Jana  przeciwstawienie wyznawców
Chrystusa i świata);
o afirmacja  nasza wiara czyni nas lepszymi obywatelami, charakteryzującymi się większą
lojalnością i moralnością (podstawą takiej postawy mogą być słowa św. Pawła, gdy wzywa do
modlitwy za rzÄ…dzÄ…cych).
Cechy duchowości miejsko  obywatelskiej:
·ð afirmacja, pozytywne nastawienie do paÅ„stwa i wÅ‚adzy;
·ð brak radykalnego nastawienia eschatologicznego, tzn. brak dążenia do mÄ™czeÅ„stwa;
·ð wÅ‚Ä…czenie siÄ™ w ksztaÅ‚towanie obecnego Å›wiata w oparciu o wiarÄ™, bardziej niż oczekiwanie paruzji;
·ð moralność stoicka  wolność od namiÄ™tnoÅ›ci.
Przykłady duchowości miejsko  obywatelskiej (duchowości pozytywnie nastawionej do struktur
państwowych  afirmującej):
·ð mÄ™czennicy scylitaÅ„scy  byli zamożnymi kupcami, racjonalnie postÄ™pujÄ…cymi, stonowanymi ludz
mi.
nie negowali oni świata ziemskiego sami go tworząc, poprzez bycie kupcami,
·ð Å›w. Ambroży  jego ojciec byÅ‚ zarzÄ…dcÄ… na terenie dzisiejszej Francji. Ambroży posiadaÅ‚ bardzo dobre
wykształcenie,
·ð Klemens Rzymski  pomimo negatywnej postawy wÅ‚adz rzymskich wobec chrzeÅ›cijaÅ„stwa
(prześladowania), polecał, aby modlono się za rządzących.
Ambroży czyta wiele pism Orygenesa; do tej myśli dodaje dorobek rzymskiej cywilizacji, jej kulturę,
organizację i moralność. Z kultury rzymskiej do chrześcijaństwa wnosi katalog 4 cnót podstawowych, który
wcześniej już pojawił się w pismach Cycerona i Marka Aureliusza, a są to:
1. męstwo  vir  łac. mężczyzna, virtus  łac. cnota; męstwo jest początkiem cnót;
2. roztropność;
3. sprawiedliwość;
4. umiarkowanie  jest punktem wspólnym wszystkich czterech cnót.
Rysem charakterystycznym przedstawionych cnót jest, że są to cechy środka.
6. Antropologie duchowe Orygenesa.
Dusza:
·ð wedÅ‚ug Orygenesa to biblijne serce czÅ‚owieka; tu jest rozum, siedziba wolnej woli; tu ukryty jest obraz
Boga, zawarty w człowieku podczas stworzenia;
·ð to nie tylko wymiar duchowy, ale dotyczy ona także aspektów zmysÅ‚owych i namiÄ™tnych;
·ð przejÄ…Å‚ od Platona mit o upadku dusz  preegzystencja.
Duch  psyche:
·ð w interpretacji  ducha Orygenes kieruje siÄ™ bardziej egzegezÄ… niż filozofiÄ… greckÄ…;
·ð jest to miejsce przebywania Ducha ÅšwiÄ™tego;
·ð dusza odpowiada za wolnÄ… wolÄ™, duch jest elementem Å‚Ä…czÄ…cym czÅ‚owieka z Bogiem;
·ð umożliwia dążenie czÅ‚owiekowi do tego, co w górze, do stanu pierwotnego (preegzystencji) sprzed
grzechu.
Ciało:
·ð element najniższy; czÅ‚owiek zyskaÅ‚ wymiar cielesny dopiero po upadku; w stanie preegzystencji
człowiek nie posiadał ciała;
·ð moment narodzenia to moment poÅ‚Ä…czenia siÄ™ upadÅ‚ej duszy z ciaÅ‚em; stworzenie materii w tej koncepcji
jest dopiero drugim etapem stwarzania;
·ð czas istnieje tylko dla materii  wieczność to nie przedÅ‚użenie czasu, ale wyższy wymiar;
·ð pomimo stwierdzenia, że ciaÅ‚o jest wynikiem grzechu, Orygenes nie potÄ™pia go wprost, tak jak to czyniÅ‚
Platon; fakt wcielenia nie pozwala postrzegać ciało jedynie negatywnie; Chrystus nie mógł wejść do
więzienia; Orygenes uznaje ciało za narzędzie zbawienia i w tym można dostrzec pozytywny aspekt
cielesności.
Orygenes dzieli stworzenia na trzy kategorie:
·ð anioÅ‚y  nie upadÅ‚y, wiÄ™c nie majÄ… ciaÅ‚;
·ð demony  upadÅ‚y tak mocno, że nie majÄ… nawet ciaÅ‚, które mogÅ‚yby stać siÄ™ dla nich narzÄ™dziem
zbawienia;
·ð ludzie  upadli, dlatego otrzymali ciaÅ‚o, jednoczeÅ›nie dziÄ™ki ciaÅ‚om mogÄ… być zbawienie.
Moment wcielenia ludzkiej duszy Orygenes umiejscawia w księdze Rodzaju, gdy Adam i Ewa sporządzili
sobie odzienie ze skór. Orygenes jest również autorem koncepcji apokatastazy. Piekło nie istnieje, ale
czyściec wiąże się z wielkim cierpieniem.
7. Początki monastycyzmu chrześcijańskiego (Antoni Pustelnik).
Monastycyzm
·ð zjawisko starsze niż chrzeÅ›cijaÅ„stwo;
·ð wystÄ™powaÅ‚ już w religiach dalekiego wschodu;
·ð w starożytnej Grecji przedstawicielami nurtu monastycznego byli pitagorejczycy;
·ð we współczesnym islamie monastycyzm nie istnieje.
W chrześcijaństwie:
·ð ruch monastyczny rozpoczyna siÄ™ w IV wieku;
·ð prekursorem jest Antoni Pustelnik (250  356)  pochodziÅ‚ z bogatej rodziny, posiadaÅ‚ dobre
wykształcenie; po śmierci rodziców usłyszał w Kościele fragment Ewangelii o bogatym młodzieńcu 
słowa te odebrał bardzo osobiście, rozdał cały swój majątek i wyruszył na pustynię; sława Antoniego
szybko się rozeszła po okolicy; po długich naleganiach przychodzi do rodzinnej wsi i tam naucza,
następnie znów wraca na pustynię; tam przychodzą do niego wciąż nowi naśladowcy, co w rezultacie
doprowadza do masowego ruchu pustelniczego; ruch ten mocno oddziaływał na wschód (obszar kultury
greckiej), zaś słabo na zachód (obszar kultury rzymskiej);
·ð monastycyzm zainicjowany przez Antoniego bierze swoje poczÄ…tki z Ewangelii; nie ma tu wpÅ‚ywu
buddyzmu; życie monastyczne było radykalnym naśladowaniem Chrystusa;
·ð Antoni pozostawiÅ‚ po sobie pisma; obecnie 7 z nich uznaje siÄ™ za autentyczne, zaÅ› pozostaÅ‚e sÄ…
pseudoepigrafami;
·ð sposób życia monastycznego nakreÅ›lony w pismach Antoniego, ma charakter zdrowej ascezy
pozbawionej zabarwienia mistycznego.
8. Idee przewodnie monastycyzmu pierwszych wieków (wybrać 4 najistotniejsze).
·ð Radykalne naÅ›ladowanie Chrystusa  pójÅ›cie na caÅ‚ego.
·ð TÄ™sknota za pierwotnÄ… wspólnotÄ… chrzeÅ›cijaÅ„skÄ…  Dz 2, 44-45, 4, 32; życie monastyczne to dosÅ‚owna
realizacja pierwszej wspólnoty chrześcijańskiej; współczesna egzegeza traktuje słowa  wszystko mieli
wspólne , jako wyraz wielkiej hojności, a nie całkowitej komunii dóbr; w IV wieku jednak słowa te
interpretowano dosłownie.
·ð Walka z demonami. PustyniÄ™ uważano za miejsce przebywania demonów. Mnisi szli na pustyniÄ™, by
walczyć z demonami.
·ð Å»ycie pozbawione namiÄ™tnoÅ›ci (od stoików).
9. Duchowości ojców pustyni (Apoftegmaty).
·ð duchowość ascetyczna (osÅ‚abianie swojego ciaÅ‚a, maÅ‚o pożywienia, maÅ‚e zażywanie wody; nie popierali
agresji wobec swojego ciała  wyjątkiem była Syria  Szymon Słupnik);
·ð cel ascezy: oczyszczenie; pojawiaÅ‚y siÄ™ tendencje manichejskie, jednak ta postawa byÅ‚a potÄ™piana, gdyż
wielcy ojcowie mówili, że ciało pochodzi od Boga; biczowanie było traktowane jako zadośćuczynienie
za grzechy;
·ð jest to duchowość biblijna  opanowywali fragmenty z Pisma ÅšwiÄ™tego i modlili siÄ™ nimi;
·ð duchowość ainstytucjonalna  chcieli żyć samotnie i nie obchodziÅ‚y ich struktury koÅ›cielne; dystans, a
nie wrogość wobec Kościoła;
·ð semianachoretyzm  raz na tydzieÅ„ (w niedzielÄ™) uczestniczyli w Eucharystii; zasadniczo nie zabierano
Eucharystii do pustelni;
·ð chrzest staje siÄ™ mniej ważny na rzecz momentu wyjÅ›cia na pustyniÄ™;
·ð znikomość doczesnoÅ›ci;
·ð relacja uczeÅ„  mistrz; uczeÅ„ jednak nie mieszkaÅ‚ z mistrzem;
·ð duchowość walki z demonami - mnich wychodziÅ‚ na pustyniÄ™, aby walczyć z demonami.
10. Duchowość Ewagriusza z Pontu (8 duchów, antropologia).
Duchy wg Ewagriusza z Pontu
·ð obżarstwo;
·ð nieczystość;
·ð chciwość;
·ð gniew;
·ð smutek;
·ð acedia;
·ð próżność;
·ð pycha.
Pierwsze trzy demony atakują cielesne pożądliwości w człowieku. Z nimi mnich powinien poradzić sobie
bez problemu. Według Ewagriusza obżarstwo to lęk przed głodem.
Kolejne trzy demony przynależą do sfery duszy (sfera emocjonalna). Są łatwe do odczytania z perspektywy
dzisiejszej psychologii.
Następne trzy demony: kiedy mnich zaczyna uważać nie wprost, że jest lepszy od Boga. Jest to upadek
najwyższej części duszy. Jest to wielki upadek, większy od grzechu nieczystości.
11. Pachomiusz.
·ð reprezentuje drugi nurt monastycyzmu;
·ð ur. 290 r., nie wywodziÅ‚ siÄ™ z rodziny chrzeÅ›cijaÅ„skiej; byÅ‚ żoÅ‚nierzem za czasów Konstantyna
Wielkiego; ranny trafia do niewoli, tam doświadcza miłosierdzia chrześcijan;
·ð reguÅ‚a pachomiaÅ„ska jest pierwszÄ… reguÅ‚Ä… monastycznÄ… na Å›wiecie; klasztory przybieraÅ‚y formy wiosek z
kościołem; powstawały też klasztory pachomiańskie żeńskie; ten typ monastycyzmu nie wyszedł poza
Egipt.
Reguła Pachomiusza:
·ð podyktowana przez anioÅ‚a  autorytet Boski;
·ð struktura reguÅ‚y nawiÄ…zuje do regulaminu wojskowego;
·ð opisuje zasady życia w klasztorze  struktura dnia, podziaÅ‚ funkcji, czym można i czym nie można siÄ™
zajmować;
·ð ważne jest życie pustelnicze, zaÅ› centrum reguÅ‚y jest posÅ‚uszeÅ„stwo regule;
·ð rytm postów  jeżeli mnich nie chce przychodzić na posiÅ‚ki, to potrzebuje zgodÄ™ przeÅ‚ożonego;
·ð strój  habit; mnich powinien nosić kaptur, który jest ochronÄ… samotnoÅ›ci; zarzucany na czoÅ‚o po to, by
nie rozglądać się;
·ð nie ma miejsca na studium  tekst Pisma Å›w. sÅ‚uży do modlitw;
·ð klasztor tworzy odrÄ™bny Å›wiat  jest symbolem nowego Jeruzalem;
·ð ten kto wstÄ™puje do klasztoru musi zerwać wiÄ™zy rodzinne;
·ð opisuje także, jak mnich ma spać, aby sen nie zbyt gÅ‚Ä™boki  mnich miaÅ‚ czuwać.
12. Duchowość benedyktyńska.
·ð mnich  żoÅ‚nierz Boga, stÄ…d posÅ‚uszeÅ„stwo;
·ð benedyktyni troszczyli siÄ™ o naukÄ™;
·ð modlitwa:
·ð modlitwa wspólna  modlitwa psalmami;
·ð modlitwa myÅ›lna podczas pracy;
·ð milczenie jako zasada życia duchowego;
·ð wystarczy samotność w Bogu pod posÅ‚uszeÅ„stwem, bez rozmów duchowych;
·ð posÅ‚uszeÅ„stwo (czyny) i pokora (wewnÄ™trzny aspekt tego, co siÄ™ wyraża w czynach);
·ð czÅ‚owiek pokorny jest mężny;
·ð życie mnicha jako szukanie Boga; obecność Boga w monotonii życia, bez duchowych uniesieÅ„.