ANALIZY  BADANIA  PRZEGL
DY
Energooszczędne żarówki jako sposób na  ratowanie klimatu ?
Mirosław Gajer
W ostatnich miesiącach pożegnaliśmy się  prawdopodobnie dobne). Trudno jest w takim wypadku uznać, aby zastąpienie ża-
na zawsze  z tradycyjnymi żarówkami o mocy 75 W, które rówki tradycyjnej o wiele droższą żarówką energooszczędną było
podzieliły nieuchronnie los, jaki spotkał w ubiegłym roku uzasadnione ekonomicznie.
żarówki o mocy 100 W. Niecały rok w handlu dostępne będą Podobnie sprawy mają się w przypadku oświetlenia piwnicy, do
jeszcze żarówki o mocy 60 W, jednak za kilka lat tradycyjne której ktoś może schodzić średnio dwa razy w tygodniu, zapewne po
żarówki przejdą już na dobre do historii techniki. jakieś produkty spożywcze, i każdorazowo włączać żarówkę średnio
na okres pięciu minut. Jak można policzyć, w tym wypadku koszt
Niewątpliwie korzystną cechą nowych żarówek energooszczęd- zakupu żarówki energooszczędnej do piwnicy zwróci się dopiero
nych jest zdecydowanie mniejszy pobór mocy elektrycznej, zapew- po ponad stu latach. Zatem profity z zakupionej przez nas żarówki
niający istotnie mniejsze zużycie energii, sięgające nawet do 80%. energooszczędnej czerpać będą, być może, dopiero nasze prawnu-
Z faktem tym trudno jest dyskutować i stanowi on niewątpliwie ki, oczywiście, jeśli tego typu żarówki będą jeszcze w tym czasie
bardzo poważny argument, przemawiający za całkowitym zastąpie- w użyciu i wcześniej na przykład ich użytkowanie nie zostanie,
niem żarówek tradycyjnych żarówkami energo- oszczędnymi. z jakichś trudnych obecnie do przewidzenia powodów, zabronione.
Niestety, istotną wadą żarówek energooszczędnych jest wciąż ich Innym przykładem zastosowań, w przypadku którego żarówki
relatywnie wysoka cena, przekraczająca w wielu wypadkach 20 zł tradycyjne wydają się być niezastąpione, jest oświetlanie wszelkiego
za sztukę, czyli co najmniej kilkanaście razy więcej niż w przypadku rodzaju remontowanych czy też malowanych pomieszczeń. W takim
żarówek tradycyjnych. Gdyby ceny żarówek energooszczędnych wypadku najczęściej żarówka  pozbawiona jakiegokolwiek klosza
uległy w najbliższym czasie radykalnej redukcji i spadły przyna-  jest zawieszona po prostu na drucie pod sufitem i w związku z tym
jmniej kilkakrotnie, wówczas podane poniżej argumenty przeciwko jest całkowicie zakurzona oraz zachlapana farbą, szpachlą bądz

ich stosowaniu straciłyby w większości wszelkie znaczenie. Jed- tynkiem. Po zakończeniu remontu żarówkę taką (wartą około jed-
nak obecnie nic nie wskazuje na to, aby taki scenariusz miał się nej złotówki) bez żalu wyrzuca się po prostu na śmietnik. Niestety,
zrealizować i to nawet w dość odległej przyszłości. uczynienie tego samego z żarówką energooszczędną jest już całkiem
sporym wydatkiem.
Stosowanie energooszczędnych żarówek
Ponadto kwestią wysoce problematyczną jest instalowanie
nie zawsze jest uzasadnione ekonomicznie
żarówek energooszczędnych w miejscach, do których mają nie-
ograniczony dostęp różne osoby postronne. W polskich warunkach
Wciąż wysokie ceny energooszczędnych żarówek powodują, że
dla nader licznych drobnych złodziejaszków i kloszardów, starają-
ich stosowanie nie jest uzasadnione ekonomicznie w pomieszczeni-
cych się codziennie pozyskać parę złotych na zakup alkoholu, za-
ach, w których światło jest włączane sporadycznie bądz
w krótkich
montowana na przykład na zewnątrz budynku lub na klatce scho-
okresach czasu. Wśród tego typu pomieszczeń wymienić można
dowej i kosztująca około 20 złotych, żarówka energooszczędna
piwnice, strychy, komórki, drewutnie, budynki gospodarcze,
stanowi już bardzo atrakcyjny łup, który po sprzedaży nawet za
pomieszczenia magazynowe, garaże itp.
jedną trzecią ceny może zostać wymieniony na przykład na dwie
Dla przykładu rozważmy sposób oświetlenia garażu. Zakładając
puszki piwa lub butelkę taniego wina. Zdaniem autora za kilka lat,
nawet, że ktoś korzysta codziennie z samochodu, można przyjąć, że
gdy z użytku wyjdą już na dobre żarówki tradycyjne, kradzieże
światło w garażu jest zapalane dwa razy na dobę, odpowiednio pod-
żarówek energooszczędnych staną się prawdziwą plagą. Niestety,
czas wyjazdu z garażu i wjazdu do niego. Załóżmy, że daje to około
obecnie problem ten jest całkowicie bagatelizowany i wręcz zdaje
10 minut świecenia żarówki na dobę, czyli około jednej godziny
się nie być w ogóle dostrzegany.
w każdym tygodniu i około 50 godzin w roku.
W świetle powyższych rozważań decyzja o całkowitym wycofa-
W zależności od mocy zastosowanej żarówki tradycyjnej (od 60
niu z handlu tradycyjnych żarówek wydaje się, mimo wszystko, nie
do 100 W), w przypadku jej zastąpienia żarówką energooszczędną,
do końca przemyślana i zdecydowanie zbyt pochopna.
jej koszt zakupu zwraca się po upływie mniej więcej od 500 do 1000
godzin świecenia [1]. Widać zatem, że w przypadku rozważanego
Żarówki energooszczędne nie są w pełni ekologiczne
garażu koszt zakupu żarówki energooszczędnej zwróciłby się
Wartym zwrócenia bliższej uwagi jest fakt, że zakup i użytko-
 licząc średnio  być może po około 15 latach (oczywiście pod
wanie żarówek energooszczędnych są propagowane jako działania
warunkiem, że wcześniej rozważana żarówka nie uległaby awarii,
proekologiczne. Zapewne jest w tym sporo racji i z korzyściami
co na przestrzeni tak długiego czasu wydaje się wysoce prawdopo-
wynikającymi ze zmniejszonego zużycia energii trudno jest po-
lemizować, ale istnieją także i inne aspekty związane z wpływem
żarówek energooszczędnych na środowisko. Mianowicie, każda
Dr inż. Mirosław Gajer  Katedra Automatyki Akademii Górniczo-Hutni-
czej, Kraków nowo zakupiona żarówka energooszczędna jest obowiązkowo wy-
Rok LXXVIII 2010 nr 10 3
 ANALIZY  BADANIA  PRZEGL
DY
posażona w ulotkę, z której można się dowiedzieć, że zawiera nie- Zakaz sprzedaży tradycyjnych żarówek stanowi niewątpliwie
bezpieczne związki, między innymi rtęć, które stanowić mogą po- poważne ograniczenie naszej wolności. Proszę zauważyć, że
tencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi i środowiska naturalnego. wszystko to dzieje się w warunkach, gdy o wolności mówi się obec-
W związku z powyższym przepalonej żarówki energooszczędnej nie nie bardzo wiele i jest wręcz ona pojmowana jako jedna z podsta-
można ot tak po prostu wyrzucić do śmieci wraz z innymi odpadka- wowych wartości i praw przynależnych każdej jednostce ludzkiej.
mi, tylko należy ją oddać do punktu jej zakupu, który ma ustawowy Co więcej  obecnie różnego rodzaju mniejszości i grupy roszcze-
obowiązek ją bezpłatnie przyjąć, w celu przeprowadzenia dalszej niowe w imię fałszywie pojmowanej wolności wysuwają coraz
utylizacji. Jednak jest to tylko teoria, natomiast z pewnością więk- śmielsze żądania, domagając się wręcz niczym nie skrępowanej
szość przepalonych energooszczędnych żarówek w naszych realiach swobody działania oraz przyznania im szczególnych praw, godzą-
trafi po prostu wraz z innymi odpadkami na wysypiska śmieci. cych nawet w istniejący ład etyczny i porządek społeczny. Pod ich
Dodatkowo, można tylko próbować zgadywać, jaki procent zuży- naciskiem parlamenty wielu krajów skłonne są pójść na daleko idące
tych energooszczędnych żarówek wyląduje w przydrożnym rowie, ustępstwa. Wszystko to ma miejsce w sytuacji, gdy równocześnie
w zaroślach, na brzegu jeziora lub w potoku. Na polskiej wsi wy- zabrania się sprzedaży zwykłych żarówek. Jednak wprowadzony
rzucanie śmieci do lasu lub pozostawianie ich w krzakach nad brze- zakaz sprzedaży jest motywowany wyższą koniecznością, jaką jest
giem rzeki jest wciąż intensywnie uprawianym procederem, którego walka z tzw. globalnym ociepleniem.
z pewnością w najbliższych latach nie da się całkowicie wykorzenić.
Globalne ocieplenie klimatu na Ziemi
Zresztą w miastach jest pod tym względem niewiele lepiej, skoro
niejednokrotnie spółdzielnie mieszkaniowe muszą apelować do W myśl teorii dotyczącej globalnego ocieplenia klimatu na Zie-
mieszkańców bloków o niewyrzucanie śmieci przez okno. W tym mi, od kilkudziesięciu lat średnia temperatura na naszym globie nie-
kontekście jest rzeczą interesującą, czy jakiś krajowy ośrodek ba- ustannie wzrasta, wskutek przemysłowej emisji dwutlenku węgla.
dawczy próbował przeprowadzić analizy, w jakim stopniu wzrośnie W związku z tym faktem społeczeństwa wzywane są do podjęcia
skażenie środowiska metalami ciężkimi, wskutek bezmyślnego wy- radykalnych działań, mających na celu  ratowanie klimatu na Ziemi,
rzucania gdzie popadnie przepalonych energooszczędnych żarówek. bowiem zwiększenie się temperatury na Ziemi ma w konsekwencji
doprowadzić do stopienia się lodowców, co spowoduje podniesienie
Co się stało z naszą wolnością?
się poziomu światowego oceanu nawet o kilka metrów, w związku
Wydaje się, że obecnie  w dobie gospodarki rynkowej, tak z czym liczne gęsto zaludnione obszary znajdą się pod wodą. Aby
w ostatnich latach intensywnie lansowanej przez wszelkiego ro- temu zapobiec, proponuje się podjęcie różnorodnych działań, przy
dzaju autorytety w dziedzinie ekonomii, wybór produktu powinien czym do ciekawszych można zaliczyć wezwanie do ograniczenia
należeć przede wszystkim do konsumenta, który  przeprowadzając spożycia wyrobów mięsnych, albo jeszcze lepiej  całkowitego
rachunek ekonomiczny  powinien dokonywać racjonalnych za- przejścia na wegetarianizm, bowiem zwierzęta gospodarskie, takie
kupów określonych produktów. Tak też powinno być w przypadku jak krowy i świnie, wypuszczają do atmosfery ogromne ilości gazów
żarówek. Ktoś powinien usiąść z ołówkiem w ręku, policzyć wydatki cieplarnianych, co wszystkim nam grozi globalną katastrofą.
i ewentualne zyski, aby dojść do słusznego wniosku, że korzystnie Co ciekawe, ponad pół wieku temu Stanisław Lem w swojej po-
jest na przykład zainstalować żarówki energooszczędne w salonie wieści pod tytułem  Astronauci przedstawił wizję przyszłości,
i w sypialni, ale w łazience i ubikacji należy pozostawić raczej te w której uczeni postanowili umieścić nad ziemskimi biegunami
tradycyjne, a o piwnicy i garażu już nawet nie wspominając, gdyż północnym i południowym potężne reaktory termojądrowe właś-
w ich przypadku zużycie energii jest znikome. nie w celu roztopienia pokrywy lodowcowej, aby stało się możliwe
Stało się jednak inaczej, ponieważ od ponad roku systematycznie zasiedlenie i wykorzystanie przez ludzkość tych dotąd bezludnych
wprowadzany jest zakaz sprzedaży tradycyjnych żarówek o coraz i nieużytecznych terenów [2]. W owym czasie taki pomysł wydawał
to mniejszej mocy, aż niedługo znikną one zupełnie z półek skle- się bardzo postępowy i był wyrazem możności pełnego zapanowania
powych. Zdaniem autora sprawa jest wręcz skandaliczna. Czy taki człowieka nad siłami natury i wręcz jej całkowitego ujarzmienia.
zakaz sprzedaży całkowicie bezpiecznego i legalnego produktu jest Co najważniejsze, w całej tej medialnej wrzawie dotyczącej glo-
w ogóle zgodny z naszą konstytucją? Czy sprawa ta była analizowa- balnego ocieplenia klimat na Ziemi przedstawiany jest jako coś, co
na przez prawników lub nawet Rzecznika Praw Obywatelskich bądz
było od niepamiętnych czasów stałe i nie podlegało jakimkolwiek
Trybunał Konstytucyjny? Przecież postępując w ten sposób można zmianom. Dopiero mniej więcej od połowy ubiegłego wieku, gdy
zakazać sprzedaży czegokolwiek, na przykład rowerów, budzików, ludzkość zaczęła na dużą skalę  bawić się w cywilizację techniczną,
elektrycznych maszynek do golenia, papieru toaletowego, skar- klimat zaczął się nagle  o zgrozo  zmieniać. Ponieważ skutki tych
petek, mleka w proszku, konserw rybnych czy jeszcze tam czegoś zmian mogą być katastrofalne, trzeba zrobić wszystko, aby im za-
innego, co tylko ktoś sobie z jakiś bliżej nie określonych powodów pobiec  trzeba zatem przystąpić bezzwłocznie do  ratowania kli-
wymyśli (jakieś mniej lub bardziej pokrętne uzasadnienie podjętej matu na Ziemi, między innymi przez rezygnację z użytkowania
decyzji zawsze można przecież znalez
ć). Wprowadzony zakaz nosi tradycyjnych żarówek na rzecz tych energooszczędnych. Można
wręcz znamiona zwykłego biurokratycznego absurdu, który jest także usłyszeć wezwania do ograniczenia emisji  trującego dwut-
raczej charakterystyczny dla państw o ustroju totalitarnym. W tym lenku węgla, co jest wręcz śmieszne, ponieważ już w szkole podsta-
kontekście warto przypomnieć, że podobne ograniczenia były wowej każde dziecko powinno nabyć wiedzę, że dwutlenek węgla
swego czasu wprowadzane w imię oszczędności w hitlerowskich żadnym  trującym gazem bynajmniej nie jest i w sposób naturalny
Niemczech, czego słynnym przykładem był Eintopf, czyli nakaz występuje w atmosferze w stężeniu około 300 ppm, a ponadto każdy
spożywania tylko jednego posiłku w ciągu dnia. z nas go nieustannie w procesie oddychania wydziela.
4 Rok LXXVIII 2010 nr 10
 ANALIZY  BADANIA  PRZEGL
DY
Także twierdzenie, że klimat na Ziemi został nam dany raz na Twierdzenie, że w wyniku podjęcia jakiś działań można proces
zawsze i nie podlegał w historii poważniejszym zmianom, jest zmian poziomu światowego oceanu powstrzymać jest albo wyrazem
oczywistym fałszem. Na przykład wiek XVII był określany mianem bezgranicznej pychy człowieka, albo wręcz jego przerażającej
małej epoki lodowcowej, ponieważ średnie roczne temperatury obni- głupoty. Zatem w przyszłości poziom światowego oceanu będzie
żyły się do tego stopnia, że Bałtyk zamarzał w zimie tak, iż do Szwe- się zmieniał i to niezależnie od tego, czy nam się to podoba, czy
cji można było przez niego dotrzeć saniami [7]. Z kolei wiek X bywa nie. Zresztą nie pozostaje nam nic innego, jak te zmiany tylko
nazywany małym optimum klimatycznym, podczas którego Grenlan- i wyłącznie biernie obserwować. Co więcej, historyczne wykresy
dia została określona przez docierających do jej brzegów Wikingów zmian poziomu światowego oceanu do złudzenia przypominają
mianem zielonej wyspy, co zresztą sama jej nazwa w języku dawnych wykresy instrumentów finansowych, gdyż również w ich przypadku
Skandynawów oznacza [3]. Ponadto historykom doskonale znane można zauważyć charakterystyczne trendy z licznymi ich korekta-
są fakty występowania na przestrzeni dziejów długich serii chłodnych mi, jednak prawdopodobnie nie sposób jest skutecznie przewidzieć
i wilgotnych lat, które powodowały dotkliwe nieurodzaje i wręcz klę- momentu gwałtownego odwrócenia się trendu.
ski głodowe. Zmiany klimatyczne były też główną przyczyną wystę- Dlatego w myśl hipotezy o efektywności rynku, nie istnieje sku-
powania w starożytności wielkich wędrówek ludów. teczny sposób na systematyczne wygrywanie z rynkiem poprzez
Także oczywistą nieprawdą jest twierdzenie, że poziom świato- trafne przewidywanie kierunku przyszłych zmian notowań instru-
wego oceanu utrzymywał się od zarania dziejów na nie zmienionej mentów finansowych (dla przykładu, na rysunku zamieszczono wy-
wartości i w związku z tym kształt linii brzegowej kontynentów był kres notowań baryłki ropy naftowej z kilku ostatnich lat [9]).
zawsze stały [4]. Okazuje się, że nic bardziej błędnego. Do lipca 2008 roku cena baryłki ropy naftowej wzrastała
w szybkim tempie, osiągając poziom 148 dolarów. Póz
niej nastąpił
Gigantyczne wahania poziomu światowego oceanu
gwałtowny zwrot i cena w jeszcze w szybszym tempie spadła do
Około 120 tysięcy lat temu poziom światowego oceanu był mniej poziomu 37 dolarów za baryłkę. Czy był ktoś w stanie taki sce-
więcej taki, jak jest obserwowany obecnie. Póz
niej, w wyniku kolej- nariusz przewidzieć w sytuacji, gdy jeszcze niedawno dzień po dniu
nych zlodowaceń, zaczął się gwałtownie obniżać, przy czym bynaj- ceny ropy naftowej biły kolejne rekordy?
mniej nie była to zmiana o charakterze monotonicznym [6]. Wręcz Jak widać, i tym razem potwierdziła się stara maksyma, mówią-
przeciwnie, głównej tendencji spadkowej towarzyszyły liczne oscy- ca że  rynek ma zawsze rację i wielu inwestorów poniosło gigan-
lacje poziomu światowego oceanu, o amplitudzie sięgającej nawet tyczne straty. Jednak od początku 2009 roku można zaobserwować
kilkudziesięciu metrów. ponowny wzrost cen ropy naftowej, które w chwili pisania ninie-
Minimum poziomu światowego oceanu zostało osiągnięte niecałe jszego artykułu osiągnęły już poziom 85 dolarów za baryłkę. Któż
20 tysięcy lat temu. W tym czasie poziom światowego oceanu był jednak z całą pewnością potrafi przewidzieć, co będzie dalej? Jest
około 120 metrów niższy niż obecnie. Wskutek tego obecne konty- rzeczą wysoce prawdopodobną, że rynek znów nas w jakiś sposób
nenty Azji i Australii były ze sobą połączone dość szerokim pasmem zaskoczy.
lądu, co umożliwiło przedostanie się suchą stopą z Azji do Australii Nie inaczej jest w przypadku przewidywania zmian klimaty-
przodkom dzisiejszych Aborygenów. Również Ameryka Północna cznych oraz kierunku zmian poziomu światowego oceanu. Czy za
i Azja były w tym czasie połączone lądem, co umożliwiło system- tysiąc lat poziom wody w morzach się podniesie, czy też opad-
atyczne napływanie z Azji kolejnych fal emigracji przodków dzisie- nie? Czy w związku z tym powierzchnia naszego kraju się nieco
jszych Indian. Póz
niej podniesienie się poziomu światowego oceanu powiększy, czy też skurczy? Jak będzie wówczas wyglądała linia
sprawiło, że wymienione grupy ludności zostały trwale odcięte od brzegowa Bałtyku. Któż może to wiedzieć? Parafrazując cytowaną
dopływu świeżej krwi, co spowodowało wykształcenie się charak- przed chwilą maksymę dotyczącą rynków finansowych, można po-
terystycznych dla nich ras. wiedzieć, że to właśnie  natura ma zawsze rację i  podobnie jak
Podczas ustępowania ostatniego zlodowacenia, czyli około rynki finansowe  jeszcze niejednym nas zaskoczy. W takiej sytuacji
kilkanaście tysięcy lat temu, poziom światowego oceanu zaczął wszelkie prognozy i próby przewidywania przyszłości mogą okazać
się bardzo szybko podnosić, przy czym maksimum tego procesu się niewiele warte.
osiągnięte zostało około 5000 lat temu, czyli już w czasach histo-
rycznych, gdy kształtowały się początki cywilizacji starożytnych
Wykres notowań ceny baryłki ropy naftowej na przestrzeni kilku ostatnich lat [9]
Sumerów i Egipcjan. W tym czasie poziom światowego oceanu był
około dziesięciu metrów wyższy niż obecnie. Jak widać, w ciągu
kilkunastu tysięcy lat amplituda wahań poziomu światowego oceanu
wyniosła około 130 metrów.
A
atwo jest wyliczyć, że średnie tempo podnoszenia się poziomu
światowego oceanu wyniosło około jednego metra na stulecie. Jest
to dokładnie taka sama wartość, jaką straszą nas propagatorzy teorii
globalnego ocieplenia. Tymczasem na podstawie przedstawionych
danych widać, że proces ten jest całkowicie naturalny, ponieważ
w przeszłości zachodził całkowicie samoistnie i bez jakiejkolwiek
ingerencji człowieka. Jak można się domyślić, w tym wypadku
działać muszą jakieś potężne siły natury, na które nie mamy, bo po
prostu nie możemy mieć, najmniejszego wpływu.
Rok LXXVIII 2010 nr 10 5
 ANALIZY  BADANIA  PRZEGL
DY
Wracając do zagadnienia kształtu linii brzegowej Morza Przytoczone w artykule argumenty powinny być całkowicie wy-
Bałtyckiego, warto jest wspomnieć, że morze to powstało już starczające, aby przekonać społeczeństwa co do konieczności po-
właściwie w czasach historycznych, gdyż jeszcze około 7000 lat szukiwania nowych i ekologicznie bezpiecznych z
ródeł energii oraz
temu było ono jedynie słodkowodnym jeziorem, bez połączenia zdecydowanej redukcji poziomu jej konsumpcji. W tym kontekście
z innymi akwenami morskimi [8]. Również jego powierzchnia można zadać pytanie, dlaczego w sytuacji, gdy walczy się tradycyj-
była znacznie mniejsza niż obecnie i dopiero całkowite stopienie nymi żarówkami, prawie nigdzie nie można napotkać wypowiedzi
lodowca pokrywającego Półwysep Skandynawski spowodowało piętnujących przybierającą bardzo na sile w ostatnich latach modę
podniesienie poziomu jego lustra wody, dzięki czemu zyskało ono jeżdżenia, zwłaszcza w dużych polskich miastach, wielkimi samo-
trwałe połączenie z wodami światowego oceanu poprzez Cieśniny chodami terenowymi, które zużywają co najmniej dwukrotnie wię-
Duńskie. cej paliwa niż zwykłe samochody osobowe i zajmują o wiele więcej
Obecnie klimat na Ziemi zdaje się ocieplać, choć po wykryciu miejsca na ciasnych miejskich parkingach. Jakoś dziwnym trafem
ostatnich fałszerstw związanych z fabrykowaniem przez nieuczci- prasa i media zdają się nie dostrzegać tego problemu [5].
wych naukowców danych pomiarowych można odnośnie skali tego Skoro do konieczności oszczędzania energii i redukcji ilości spal-
zjawiska nieco powątpiewać. Czy jednak jest to trwała tendencja? anych paliw kopalnych można przekonać społeczeństwa, stosując
A może z jakiś bliżej nieznanych nam powodów nagle się ona w tym celu proste i zdroworozsądkowe argumenty, to po co tworzyć
odwróci i za jakieś trzydzieści lat będziemy nawoływani do  walki mity o globalnym ociepleniu i o konieczności  ratowania klimatu na
już tym razem z globalnym oziębieniem. Czy w takiej sytuacji Ziemi. Można zadać pytanie, w jakim celu kreowana jest związana
obowiązkowo wrócą do łask tradycyjne żarówki? z tym swoista ideologia, przyjmująca wręcz znamiona świeckiej re-
ligii. Niestety, wszystko wskazuje na to, że cała ta propagandowa
wrzawa związana z globalnym ociepleniem ma służyć realizacji
Zakończenie
jakiś innych, ukrytych i całkowicie odmiennych celów.
Zasoby kopalnych surowców energetycznych, takich jak węgiel
kamienny i brunatny, ropa naftowa oraz gaz ziemny, występujące
LITERATURA
na Ziemi są z całą pewnością ograniczone i kiedyś w przyszłości
[1] Gajer M.: O historii i niezbyt świetlanej przyszłości tradycyjnych żarówek.
nieuchronnie się wyczerpią. Fakt ten powinien stanowić
Wiadomości Elektrotechniczne 2010 nr 1
[2] Lem S.: Astronauci. Spółdzielnia Wydawnicza  Czytelnik , Warszawa 1955
niepodważalny argument przemawiający za ich racjonalnym
[3] Mowat F.: Wyprawy Wikingów. Wydawnictwo KSI
ŻNICA, Katowice 1995
i oszczędnym wykorzystywaniem, poprzez niedopuszczanie do
[4] Stodółkiewicz J.S.: Astrofizyka ogólna z elementami geofizyki. PWN, Warszawa
marnotrawstwa energii, co niestety wciąż w wielu krajach ma mie-
1977
jsce na dość dużą skalę.
[5] Swolkień O.: Polityka transportowa. Instytut Spraw Obywatelskich, A
ódz
2009
Ponadto spalanie w wielkich ilościach paliw kopalnych powoduje [6] Walanus A., Goslar T.: Datowanie radiowęglowe. Wydawnictwa AGH, Kraków
2009
emisję do atmosfery wielu szkodliwych substancji, takich jak tlenki
[7] Wójcik Z.: Historia Powszechna  wiek XVI XVII. Wydawnictwo Naukowe PWN,
siarki, tlenki azotu, tlenek węgla oraz różnego rodzaju pyły. Jest
Warszawa 1996
to kolejny poważny argument przemawiający za podjęciem ko-
[8] Atlas Geograficzny. Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych,
niecznych działań, w celu ograniczenia ilości zużywanych paliw
Warszawa  Wrocław 1986
[9] Stona internetowa X-Trade Brokers (http://www.xtb.pl)
kopalnych.
PROBLEMY BUDOWY
ELEKTROWNI WODNEJ W BRAZYLII
Projekt budowy elektrowni wodnej na rzece Xingu, dopływie Ama-
zonki, spotkał się z gwałtownymi protestami miejscowej ludności in-
diańskiej. Miała to być trzecia co do wielkości elektrownia wodna na
świecie, po chińskiej elektrowni Trzech Przełomów (Three Gorge) oraz
brazylijskiej elektrowni wodnej Itaipu. Protesty zostały poparte przez
światową opinię publiczną, chroniącą przed zalaniem lasy tropikalne.
W rezultacie powstał ograniczony projekt elektrowni rzecznej (run-of-
river dam) nazwany Belo Monte. W sezonie deszczowym elektrownia
będzie miała moc 11 200 MW, w okresie letnim  3500 4500 MW.
(wb-103)
The Economist 2010 April
6 Rok LXXVIII 2010 nr 10