Ustrój samorządu terytorialnego
3 marca 2012 - WYKA
AD 1
Samorząd terytorialny jest częścią składową władz publicznych ( jeszcze władza
ustawodawcza, wykonawcza, sÄ…downicza)
Art. 15 i 16 Konstytucji RP
Decentralizację władzy zapewnia ustrój terytorialny RP.
Podział uwzględnia więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe.
Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy
prawa wspólnotę
samorządową. Samorząd uczestniczy w usprawnianiu władzy publicznej.
Władza została oddana społecznościom lokalnym (zostało przekazane ponad 65%
zadań)-
jest to największe osiągnięcie tego 20lecia.
27 maja 1990- Pierwsze demokratyczne wybory samorzÄ…dowe III RP
Istota samorzÄ…du. Elementy przesÄ…dzajÄ…ce o istocie samorzÄ…du:
-Podmiot-społeczność (terytorialny związek samorządowy, korporacja komunalna)
-Przedmiot- sposób wykonywania administracji państwowej
Teorie samorzÄ…du terytorialnego:
-naturalistyczna- najstarsza teoria o naturalnym prawie gminy do samorządu zrodziła się
z ideologii
rewolucji francuskiej i doktryny prawa natury. Zgodnie z teorią o wolności gminy- gmina
jest starsza
od państwa. Państwo od gminy wywodzi swe prawa.
-państwowa- wychodzi z suwerenności państwa. Państwo wykonuje władzę
bezpośrednią przez organy,
Ustrój samorządu terytorialnego
ale część władzy może przekazać miejscowemu społeczeństwu, jako odrębnemu
podmiotowi prawnemu, wchodzącego w stosunki prawne z państwem.
-polityczna- samorząd to nie tylko rozwiązania prawne, ale pewna myśl polityczna.
Samorząd identyfikowany jest z administracją państwową wykonywaną przy pomocy
honorowych urzędników.
Światowa Deklaracja Samorządu Lokalnego z 1985 roku określa samorząd jako prawo
i powinność władz lokalnych do regulowania i zarządzania sprawami publicznymi dla
dobra społeczności lokalnej (robić coś dla dobra mieszkańców, społeczności lokalnej,
zgodnie z prawem, ustawami i na własną odpowiedzialność).
Europejskie modele ustroju samorzÄ…du terytorialnego.
Angli
-hrabstwa
-Sędziowie Pokoju- wybierani przez monarchę
-enumeratywne określenie zadań samorządu (poprzez wyczerpujące wyliczenie)
-nie wyodrębniono organu wykonawczego
-funkcjonowały rady angielskie
Szwecja
-od XVII wieku samorząd terytorialny działał pod nadzorem przedstawicieli władz
centralnych (przeciwnie do Anglii)
-gminy i ziemie od 1862 roku
-Nowa Konstytucja z 1974 roku- zmniejszono liczbÄ™ gmin z 2500 do 300
-ziemie to gminy rady ziemi
-gminy podstawowe
-gmina: rada i jej komitet wykonawczy
-ziemia: gubernator (powołany przez rząd, stoi na czele rady administracyjnej)
-dualizm administracji terytorialnej- samorzÄ…dowi terytorialnemu szerokie zadania
(gminie-całość spraw szkolnictwa, ziemi-zadania w sferze zdrowia)
Niemcy
W drugiej połowie XIX wieku- Pierwszy samorząd
-polska nazwa "samorządu" zaczerpnięta od Niemiec
-zaczerpnięte również wzory dla instytucji samorządowych w Polsce
-obecny był organ wykonawczy jednoosobowy, wybierany w wyborach bezpośrednich
Francja
-próby stworzenia samorządu terytorialnego wcześniej niż w Niemczech
-Gmina, departament, region
-Ustawa z 2 marca o prawach i swobodach gmin, departamentów i regionów
-gminy, departamenty i regiony administrują się same w sposób wolny poprzez
wybierane rady
Ustrój samorządu terytorialnego
Niemcy i Francja
-przykład kształtowania samorządu terytorialnego jako podstawowej formuły
decentralizacji administracyjnej, co odzwierciedla powołane tradycyjne francuskie
określenie samorządu- administracja zdecentralizowana.
Federalizm antagonistyczny- nastawiony na konflikt interesów między federacją i jej
częściami składowymi
Federalizm kooperacyjny- oparty na współpracy federacji i jej części składowych,
wspólna polityka zagraniczna, wojsko, ale oddzielne sądy i polityka stanowa.
Podział władzy ustawodawczej.
AUTONOMIA
-Podział władzy ustawodawczej między parlament a ciała stanowiące jednostki
terytorialne, które wówczas uzyskują uprawnienia do stanowienia prawa rangi ustawy,
wszakże przy zachowaniu jedności państwa. Państwo przekazuje część swoich
kompetencji organowi stanowiącemu. Decydują o podatkach, o systemie oświaty.
-Autonomia była obecna w Belgii od 1990 roku, autonomia trzech regionów: Flamanii,
Walonii, Brukseli (autonomia regionalna). Obecnie funkcjonuje federalizm.
Tradycje samorzÄ…du terytorialnego w Polsce
-samorzÄ…d dawnej RP
-szlachecki samorząd ziemski-podstawowym jego organem był sejmik
-samorząd wiejski w dawnej RP występował w ramach gromady a jego organami był wójt
i przysiężni ściśle podporządkowani właścicielowi wsi
SamorzÄ…d terytorialny w II RP
23 marca 1933r. - Ustawa Scaleniowa:
-ujednolicenie ustroju samorzÄ…du terytorialnego na ziemiach Polskich (gminnego,
miejskiego i powiatowego)
-wprowadzenie trójstopniowego samorządu-gminy wiejskie, gminy miejskie, samorząd
powiatowy
-wprowadziła organy stanowiące-rady gminne, miejskie i powiatowe oraz organy
wykonawcze-zarządy gminne, miejskie i powiatowe. Na czele zarządu gminnego stał
wójt, na czele miejskiego w zależności od wielkości miasta burmistrz lub prezydent-
wybierani byli przez właściwa radę ale z wymogami zatwierdzenia wyboru przez
administracjÄ™ rzÄ…dowÄ….
Powiaty Grodzkie-większe miasta -powyżej 75 tysięcy mieszkańców. Cechował je
dualizm administracyjny władzy na poziomie powiatu, mamy tam starostów
powiatowych (organ administracji rządowej) i burmistrzów (przełożeni gmin miejskich).
SamorzÄ…d terytorialny w latach 1944/45-1990.
Dwie przeciwstawne tendencje. Przywrócono organy wykonawcze samorządu w postaci
zarządów gminnych i miejskich.
20.03.1950-Ustawa o terenowych organach jednolitej władzy państwowej -zniesiono
samorzÄ…d terytorialny
Ustrój samorządu terytorialnego
8.03.1990- Ustawa o samorzÄ…dzie terytorialnym (od 01.01.1999 nosi nazwÄ™ Ustawa o
samorządzie gminnym) + trójstopniowy podział władzy
17 marca- Wykład 2
1. Podstawowe cechy obecnego samorzÄ…du terytorialnego
-Jednolitość rozwiązań (brak różnic między gminami- każda gmina podlega ustawie
o samorządzie gminnym, odstępstwem jest ustrój miasta stołecznego Warszawy-
każda dzielnica ma swoją radę i swojego burmistrza-ustawa o ustroju miasta
stołecznego Warszawy z 2002 roku)
-Zakres gmin miejskich i wiejskich- jedynie różnica terminologiczna
-trójstopniowość- dopiero od 1 stycznia 1999 roku gdzie utworzono powiaty i
województwa-wcześniej były same gminy (2479 gmin, 314 powiatów, 65 miast na
prawach powiatu, 16 województw)
-stosunkowo szeroka decentralizacja w zakresie zadań przy niewystarczającym
zapewnieniu środków finansowych
-zagwarantowanie samodzielności i ochrony prawnej samorządu
-ograniczenie nadzoru do kryterium legalności
-ograniczony dualizm
-brak zdecydowania co do zasady na jakiej kształtuje się stosunek organu
uchwałodawczego (stanowiącego) i organu wykonawczego (brak hierarchicznego
podporzÄ…dkowania)
2. Podstawy prawne funkcjonowania samorzÄ…du terytorialnego
-Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. (w preambule zasada pomocniczości).
-Europejska Karta SamorzÄ…du Lokalnego (sporzÄ…dzona w Strasburgu 15
paz
dziernika 1985 r.) (zawiera ogólne zasady dotyczące samorządu)
-Prawo Unii Europejskiej (w małym zakresie).
-Ustawy ustrojowe
-Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorzÄ…dzie gminnym
-Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzÄ…dzie powiatowym
-Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie wojewódzkim
-Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i
prezydenta miasta
-Ustawa z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy
-Ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gminy, rad powiatu I
sejmiku wojewódzkiego
-Ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych
- Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorzÄ…du
3. Szeroka decentralizacja w zakresie zadań publicznych
Zadania publiczne w dużym stopniu należą do samorządu terytorialnego (ponad
65% zadań)
Ustrój samorządu terytorialnego
4. Samodzielność i ochrona prawna, (deklaruje ją art. 165 Konstytucji RP)
Jednostki samorządu terytorialnego podlegają ochronie prawnej, gmina może
wystąpić na drogę sądową.
5. Ograniczenie nadzoru do kryterium legalności
Bada się tylko kryterium legalności, nie bada się kryterium celowości ( np.
mieszkańcy chcą stadion i bada się czy powstanie on zgodnie z prawem a nie czy
będzie potrzebny, czy w danej gminie jest drużyna piłkarska itp.)
6. Ograniczony dualizm
Dualizm występuje w administracji rządowej i w samorządzie terytorialnym na tym
samym szczeblu ( na szczeblu województwa). Na szczeblu gminy i powiatu nie
występuje.
7. Brak zdecydowania co do zasady na jakiej kształtuje się stosunek organu
uchwałodawczego (stanowiącego) i organu
wykonawczego.
-Gmina i powiat- domniemanie kompetencji organu stanowiÄ…cego (to, co nie jest
zapisane należy do kompetencji organu stanowiącego -np. jest określone ile osób
musi być aby zatwierdzić rade gminy ale nie ma ile musi być aby ją odwołac i to
właśnie jest domniemanie kompetencji)
-Województwo- domniemanie kompetencji zarządu województwa
PODZIAA
TERYTORIALNY PAC
STWA
-zasadniczy- trójstopniowość: gmina, powiat, województwo
-pomocniczy-jednostki, które mają wspomagać (dzielnice ( w Warszawie tworzone są
obligatoryjnie, musza być w Warszawie), osiedla, sołectwa)
Ustrój samorządu terytorialnego
MODELE SAMORZ
DU TERYTORIALNEGO:
Modele samorządu państwa według kryterium zadań:
-model unitarny: samorząd wykonuje tylko własne zadania
-model dualistyczny: samorząd wykonuje zadania własne i zlecone (np. w Polsce gmina
wykonuje zadania własne -Ustawa o samorządzie gminnym art. 7 ust1)
Ustrój samorządu terytorialnego
Modele samorządu państwa według kryterium organizacyjnego
-jednostopniowy
-dwustopniowy
-trójstopniowy (np. w Polsce)
Modele samorządu państwa według kryterium ingerencji państwa w działalność
samorzÄ…du terytorialnego:
-represyjny: ingerencja państwa po dokonaniu czynności przez samorząd (np. w Polsce)
-prewencyjny: ingerencja państwa przed dokonaniem czynności przez samorząd
17 marca- WYKA
AD 3
Formy demokracji bezpośredniej:
1. Konsultacje: -opinie mieszkańców mogą być wzięte pod uwagę ale nie muszą
-obligatoryjne
-fakultatywne
2. Referendum lokalne- opinie mieszkańców muszą być wzięte pod uwagę
-przedmiot referendum
-inicjowanie referendum
-kampania referendalna
-finansowanie referendum
-warunki ważności referendum
Formy demokracji bezpośredniej wynikające z Ustawy o Samorządzie Gminnym:
-konsultacje z mieszkańcami (art. 5a)
-referendum gminne (art.12)
-wybory (art. 11)
-zebranie wiejskie (art. 36)
Ustrój samorządu terytorialnego
-w miastach na zasadzie wyjątku, ogólne zebranie mieszkańców osiedla (art. 37)
KONSULTACJE Z MIESZKAC
CAMI to forma zasięgnięcia opinii mieszkańców. Wyniki
konsultacji nie są wiążące, mogą być wzięte pod uwagę przy podejmowaniu decyzji ale
nie muszÄ….
KONSULTACJE OBLIGATORYJNE występują w procesie tworzenia, łączenia, podziału i
znoszenia gmin, ustalenia ich granic i nazw oraz siedzib władz przed
wydaniem rozporządzenia Rady Ministrów (art. 4a ust. 1), przy zmianie granic miasta
( art. 4a ust. 2), przed podjęciem przez Radę Gminy uchwały o utworzeniu jednostki
pomocniczej (art. 5 ust. 2)
KONSULTACJE FAKULTATYWNE- mogą być prowadzone w innych sprawach ważnych dla
gmin, mogły się odbyć ale nie musiały ( w drodze uchwały Rada Gminy określa zasady i
tryb prowadzenia konsultacji z mieszkańcami)
KONSULTACJE SPOA
ECZNE- procedury konsultacyjne znalez
ć można w innych ustawach,
np. Ustawa z dnia 27 marca 2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
określająca sposób informowania społeczeństwa o projektach planów zagospodarowania
przestrzennego oraz wnoszenia uwag dotyczÄ…cych projektu
Ustrój samorządu terytorialnego
Każda gmina powinna mieć regulamin konsultacji z mieszkańcami z zaznaczeniem
sytuacji w jakich mają odbyć się konsultacje obligatoryjne a w jakich mogą się odbyć
konsultacje fakultatywne.
REFERENDUM LOKALNE jest to przejaw demokracji bezpośredniej. Uregulowane jest to
w Ustawie z dnia 15 września 2000r. o referendum lokalnym (obowiązuje od
dnia 4 listopada 2000r.)
Polega na tym, że mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego jako członkowie
wspólnoty samorządowej wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co do sposobu
rozstrzygania sprawy dotyczące tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i
kompetencji organów danej jednostki lub w sprawie odwołania organu stanowiącego tej
jednostki, a w przypadku gminy także wójta (burmistrza, prezydenta miasta)
Istotne cechy referendum:
-bezpośredni udział obywateli
-jeden głos (tak lub nie)
-uważanie woli większości wszystkich równouprawnionych obywateli
Przedmiot referendum:
-najczęściej w sprawie odwołania jednego z organów stanowiącego jednostki samorządu
terytorialnego (rada gminy, rada powiatu, sejmik wojewódzki)
-odwołanie organu wykonawczego- wójta, burmistrza, prezydenta miasta
-wyrażanie woli co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej danej jednostki
samorzÄ…du terytorialnego
-samoopodatkowanie mieszkańców na cele publiczne
Referenda obligatoryjne: (TYLKO W DRODZE REFERENDUM!)
-samoopodatkowanie mieszkańców
-odwołanie organów lub kogoś z urzędów
Referenda fakultatywne:
-mogę ale nie muszą się odbywać (wspólnoty mieszkaniowe itp.)
Odwołanie organu wykonawczego i stanowiącego w gminie:
-tylko w drodze referendum
-przez prezesa Rady Ministrów na wniosek wojewody
-przez Sejm RP, jeśli organ stanowiący rażąco Konstytucję lub ustawy, na wniosek
Prezesa Rady Ministrów Sejm może go rozwiązać
Ustrój samorządu terytorialnego
Inicjowanie referendum
-można zainicjować po 10 miesiącach
-z inicjatywy organu stanowiącego, niezbędna uchwała podjęta bezwzględną liczbą
głosów statusowej liczby radnych
-z inicjatywy mieszkańców- wniosek musi podpisać 10% liczby uprawnionych do
głosowania mieszkańców gminy lub powiatu, w województwie 5%
Referendum w sprawie odwołania Rady Gminy przed upływem kadencji przeprowadza
się jedynie na wniosek mieszkańców.
Wniosek mieszkańców gminy może dotyczyć odwołania Rady Gminy i wójta, burmistrza,
prezydenta miasta.
Mieszkańcy mają 60 dni na zebranie podpisów.
Kampania referendalna
Zgodnie z art. 29.1 kampania referendalna rozpoczyna się z dniem podjęcia uchwały
organu stanowiÄ…cego jednostki samorzÄ…du terytorialnego lub postanowienia komisarza
wyborczego o przeprowadzeniu referendum i ulega zakończeniu na 24 godziny przed
dniem głosowania
Referendum przeprowadza się w dzień wolny od pracy najpóz
niej w 50 dni od dnia
opublikowania postanowienia komisarza w tej sprawie
Warunki ważności referendum:
-gdy udział brało 30% i więcej uprawnionych do głosowania
-
Wykład 4- 21 kwietnia
1. Zasada pomocniczości jako podstawa do określania zadań jednostek samorządu
terytorialnego
2. Zadania publiczne
3. Zadania gminy
4. Zadania powiatu
5. Zadania województwa
1. Zasada pomocniczości ( subsydiarności):
-określa istotę zadań publicznych
-określa rozdział zadań publicznych między różne szczeble władz publicznych ( w
tym samorzÄ…du terytorialnego)
-określa podstawowe zasady wykonywania zadań publicznych
-zakłada odpowiedzialność jednostki za zaspokajanie swoich potrzeb
-gdy jednostka nie może podołać, przewiduje interwencję społeczności czy
wspólnoty- od najbliższych do instytucji społeczeństwa obywatelskiego
-dopiero, gdy problemu nie rozwiązuje społeczeństwo obywatelskie, wkraczają
organy władzy publicznej -pojawia się zadanie publiczne
Ustrój samorządu terytorialnego
2. Zadania publiczne:
-wykonywanie władczych kompetencji (uchwała o podatku do nieruchomości)
-strefa działalności świadczącej (zapewnienie dostarczenia określonych usług
niezbędnych do funkcjonowania zbiorowości, o charakterze społecznym- edukacja,
kultura, ochrona zdrowia, pomoc społeczna
Osobowość prawna gminy:
-na mocy przepisu art. 2 ust 2 ustawy o samorzÄ…dzie gminnym, gminy posiadajÄ…
osobowość prawną. Osoba prawna jest to jednostka organizacyjna, której przepisy prawa
przyznają osobowość prawną. Osoba prawna posiada zdolność prawną. Jest to zdolność
do bycia podmiotem praw i obowiązków
3. Zadania gminy:
W ramach zadań publicznych mamy:
-zadania własne-polegają na zaspokajaniu zbiorowych potrzeb społeczności lokalnej
-zadania zlecone- są to zadania należące do administracji rządowej zlecone do wykonania
przez gminÄ™
Zadania gminy
Domniemanie kompetencji gminy - Art. 6 "Do zakresu działania gminy należą wszystkie
sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych
podmiotów
Ustrój samorządu terytorialnego
Zadania własne gminy:
-Zadania własne gminy (nie ma zamkniętego katalogu zadań gminy w przeciwieństwie do
powiatów i województw)
-Zadania własne gminy określane są jako zadania użyteczności publicznej, których celem
jest bieżące i nieprzerwalne zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności
Zadania powierzone:
-Zadania, które jednostki samorządu terytorialnego wykonują na podstawie porozumień
zawartych z innymi jednostkami Samorządu Terytorialnego lub właściwymi organami
administracji rządowej (art. 74 ustawy gminnej- gmina może powierzyć wykonanie zadań
innej gminie w celu porozumienia międzygminnego)
Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego
-Gmina i inne jednostki samorządu terytorialnego mogą prowadzić działalność
gospodarczą w celu realizacji swych zadań, zaś w zakresie wykraczającym poza zadania w
charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w ustawie z
dnia 20 grudnia 1996 roku
Działalność gospodarcza gminy:
-Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki prawa handlowego i
przystępować do nich, jeśli istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej
na rynku lokalnym w celu znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego
ograniczenia bezrobocia
Zadania o charakterze obligatoryjnym i fakultatywnym:
a. z mocy ustawy musza być wykonywanie (niezależnie od kondycji finansowej i
majÄ…tkowej samorzÄ…du)
b. Zakres ich realizacji nie musi być pełny
Zadania obowiÄ…zkowe:
-prowadzenie szkół podstawowych
-zadania z zakresu pomocy społecznej
-obowiązkowość zadania polega na konieczności jego wykonania przez daną jednostkę.
Inne zadania winny być wykonane wówczas, gdy w danym miejscu i czasie występuje
dana potrzeba
-istnieje możliwość zlecenia wykonania danego zadania innym podmiotom w
szczególności organizacjom pozarządowym
Ustrój samorządu terytorialnego
Zadania własne gminy:
Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, sprawy:
1. ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody
oraz gospodarki wodnej
2. Gminnych dróg, ulic, mostów, placów, organizacji ruchu drogowego
Na organie wykonawczym spoczywa podejmowanie rozstrzygnięć w zakresie
organizacji ruchu drogowego, zaś na stanowiącym między innymi ustalenie różnych
opłat za korzystanie z usług drogowych)
3. Wodociągów, zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, oczyszczania i usuwania ścieków
komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk,
unieszkodliwienia odpadów, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną, oraz gaz
4. Lokalnego transportu zbiorowego
5. Ochrony zdrowia- placówki lecznictwa ambulatoryjnego, opieka nad dzieckiem
zdrowym, leczenie uzależnień
6. Pomoc społeczna, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych
7. Gminne budownictwo mieszkaniowe- gmina na zasadach przewidzianych w
ustawie, ma zapewnić lokale socjalne i lokale zamienne, a także zaspokoić potrzeby
mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach. W tym celu może
tworzyć własny zasób mieszkaniowy
8. Edukacji publicznej
9. Kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków
i opieki nad zabytkami
10. Kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych -
kluby sportowe
11. Targowisk i hal targowych
12. Zieleni gminnej i zadrzewień
13. Cmentarzy gminnych
14. Porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli
15. Utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów
administracyjnych
16. Polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej,
medycznej i prawnej
17. Wspierania, upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do
działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania
aktywności obywatelskiej
18. Promocji gminnej
19. Współpracy z organami pozarządowymi
20. Współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw
Ustrój samorządu terytorialnego
WYKA
AD 5
1. Organy gminy- stanowiÄ…ce i wykonawcze
a. Rada gminy
b. statut prawny radnego
c. typy sesji
d. organy pomocnicze rady
e. odwołanie rady gminy przed upływem kadencji
f. zadania rady gminy
Organami gminy sÄ…:
·ð Rada gminy
·ð Wójt, burmistrz, prezydent miasta
Działalność gminy jest jawna, ograniczenia jawności gminy mogą wynikać wyłącznie z ustaw.
Zasady dostępności do dokumentów i korzystania z nich określa statut gminy.
Rada gminy:
-organ stanowiÄ…cy i kontrolny w gminie
-kadencja rady gminy trwa 4 lata
-liczbę radnych ustala się odpowiednio do liczby mieszkańców gminy
-(ustawa warszawska z 2002 roku odrębnie ustaliła liczbę radnych miasta stołecznego
Warszawy na 60)
Statut prawny radnego:
(Obowiązki radnego; dwie podstawowe grupy obowiązków)
-utrzymanie stałej więzi z mieszkańcami oraz ich organizacjami
-branie udziału w pracach rady gminy, jej komisjach oraz innych instytucjach
samorządowych, do których został wybrany
Kluby radnych:
(szczegółowo określa statut gminy)
-kwestie minimalnego składu klubu-minimum 3 radnych
-przynależność do klubu- np. polityczna, wyznaniowa
-klubom przysługują wyłącznie uprawnienia wnioskodawcze i opiniotwórcze w zakresie
organizacji i trybu działania rady
-stanowiska klubów
Ochrona prawna radnego:
-rada korzysta z ochrony prawnej przewidywanej dla funkcjonariuszy publicznych
-rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy, której jest
członkiem
Zakazy dla radnych:
-radny nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z
innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego, w której uzyskał mandat
Ustrój samorządu terytorialnego
-nie może zarządzać taką działalnością i być pełnomocnikiem w zarządzaniu taką
działalnością
-nie może być członkiem władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani
pełnomocnikiem spółek z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorstw, w których
uczestniczą takie osoby. Zakazy te dotyczą również małżonków radnych.
-osoby te nie mogą posiadać udziałów w tych spółkach
-nie może wykonywać pracy w ramach stosunku pracy w urzędzie gminy, w której uzyskał
mandat oraz wykonywać funkcji kierownika lub zastępcy w jednostce organizacyjnej tej
gminy ( w ciągu 7 dni musi złożyć wniosek o bezpłatny 3dniowy urlop bo inaczej przepadnie
mu mandat)
Dodatkowe ograniczenia:
(nowelizacja z dnia 11 kwietnia 2001)
1. Radny nie może brać udziału w głosowaniu w radzie ani w komisji, jeżeli dotyczy ono
jego interesu (art. 25a)
2. Mandatu radnego nie można łączyć z:
a. mandatem posła lub senatora
b. wykonywaniem funkcji: wojewody, wójta, burmistrza, prezydenta miasta
Przyczyny wygaśnięcia mandatu:
-odmowa złożenia ślubowania
-pisemne zrzeczenie siÄ™ mandatu
-naruszenie ustawowego zakazu łączenia się mandatu radnego z wykonywaniem określonych
w odrębnych przepisach funkcji lub działalności , wybór na wójta, burmistrza, wojewodę,
prezydenta miasta
-utrata prawa wybieralności lub brak tego prawa w terminie wyborów
-śmierć
-niezłożenie w terminie oświadczenia majątkowego
Wygaśnięcie mandatu stwierdza rada gminy w drodze uchwały, najpóz
niej do 3 miesięcy od
wystąpienia przyczyn wygaśnięcia mandatu.
Organizacja wewnętrzna rady gminy:
-Rada wybiera ze swojego grona przewodniczÄ…cego i 1-3 wiceprzewodniczÄ…cych w
głosowaniu tajnym, bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowego składu rady
-Zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie
obrad rady
Organizacja pracy rady:
-Szczegółową organizację wewnętrzną oraz tryb pracy i jej organów określa sama rada w
uchwalonym przez siebie statusie gminy
Statut gminy powinien zawierać:
-określenie struktury wewnętrznej organów gminy
-opis herbu
-sposób głosowania
Ustrój samorządu terytorialnego
-określenie jednostki powołanej do obsługi gminy i innych organów
-wykaz komisji stałych
-podział gminy na sołectwa, dzielnice lub osiedla
-zasady zarzÄ…du mieniem gminy
Sesje rady:
-podstawowa forma pracy gminy
-sesje zwyczajne- zwoływane przez przewodniczącego rady w miarę potrzeby, nie rzadziej niż
na kwartał (w dużych miastach np. raz na dwa tygodnie)
-sesje nadzwyczajne-zwoływane przez przewodniczącego rady na wniosek wójta, burmistrza,
prezydenta miasta lub co najmniej 1/4 ustawowego składu rady gminy
-do zawiadomienia o zwołaniu sesji dołączony jest porządek obrad wraz z projektami uchwał
-wszelkie kwestie dotyczące sposobu obradowania na sesji powinien rozstrzygać statut
gminy
Sposób głosowania:
-uchwały rady gminy zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowego składu rady w głosowaniu jawnym, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej
(art. 14)
Organy pomocnicze rady
-w celowości ich powoływania decyduje rada gminy, ustalając jednocześnie przedmiot
działania i składu osobowego komisji
-rada może powołać komisje: stałe-działające przez cały okres kadencji, doraz
ne- w celu
rozwiązania określonych zadań, wykraczających poza zakres działania stałych komisji.
Komisja rewizyjna/kontrolna
-wykonuje kontrolę, w tym zwłaszcza organu wykonawczego, gminnych jednostek
organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy
-opiniuje wykonanie budżetu i występuje z wnioskiem do rady gminy w sprawie udzielania
lub nieudzielania absolutorium wójtowi (art. 18a)
-zasady i tryb działania komisji rewizyjnej określa statut gminy
Odwoływanie rady przed upływem kadencji:
-może nastąpić w drodze referendum lokalnego przeprowadzonego na wniosek co najmniej
10% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy. Nie istnieje natomiast możliwość
odwołania w tym trybie poszczególnego radnego
Zadania rady gminy:
-uchwalenie statutu gminy
-ustalenie wynagrodzenia dla jednoosobowego organu wykonawczego, stanowienie o
kierunkach jego działania oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności
-powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu oraz
sekretarza gminy-na wniosek wójta, burmistrza, prezydenta miasta
-uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz
podejmowania uchwały w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium organowi
wykonawczemu
Ustrój samorządu terytorialnego
-uchwalenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
-uchwalenie programów gospodarczych
-ustalenie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania środków
budżetowych na realizację zadań przez te jednostki
-podejmowanie uchwał w sprawie podatków i opłat w granicach określonych w odrębnych
ustawach
-podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy (określenie zasad nabycia, zbycia
nieruchomości gruntowych oraz ich wydzierżawienia lub najmu na okres dłuższy niż 3 lata,
emitowanie obligacji oraz określenie zasad ich zbycia, nabycia i wykupu, zaciągania
długoletnich pożyczek i kredytów
-określenie wysokości sumy, do jakiej organ wykonawczy może samodzielnie zaciągać
zobowiÄ…zania
-podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań powierzonych administracji rządowej
-podejmowanie uchwał w sprawach herbu gminy, nazw ulic, placów, wznoszenia pomników
-nadawanie honorowego obywatelstwa gminy