SYSTEM OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ W POLSCE
Podstawowym aktem prawnym regulującym zagadnienia ochrony przeciwpożarowej w
Polsce jest ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 1991r.
Nr 81, poz. 351 z póz
n. zm.  ostatni tekst jednolity ogłoszono w Dz. U. z 2010r. Nr 57, poz.
353). Jak również ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. o Państwowej straży Pożarnej (Dz.U. z
1991r. Nr 88, poz. 400, z póz
n. zm.  ostatni tekst jednolity ogłoszono w Dz. U. z 2009r. Nr
12, poz. 68).
Przepisy wykonawcze do ustawy z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej:
1. rozporządzenie MSWiA z dnia 7 czerwca 2010r. w sprawie ochrony
przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z
2009r. Nr 124, poz. 1030)
2. rozporządzenie MSWiA z dnia 24 lipca 2009r. w sprawie przeciwpożarowego
zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. z 2009r. Nr 124, poz. 1030)
3. rozporządzenie MSWiA z dnia 16 czerwca 2003r. w sprawie uzgodnienia projektu
budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. z 2003r. Nr 121, poz.
1137)
KLASYFIKACJE BUDYNKÓW
1. Budynki dzieli się na:
a) mieszkalne  budynki przeznaczone na mieszkania, majace postać:
- budynku wielorodzinnego, zawierającego 2 lub więcej mieszkań,
- budynku jednorodzinnego,
- budynku mieszkalnego w zabudowie zagrodowej,
b) zamieszkania zbiorowego  są to budynki przeznaczone do okresowego pobytu ludzi poza
stałym miejscem zamieszkania, taki jak hotel, motel, pensjonat, dom wypoczynkowy,
schronisko turystyczne, schronisko socjalne, internat, dom studencki, budynek koszarowy,
budynek zakwaterowania na terenie zakladu karnego, aresztu sledczego, zakładu
poprawczego, schronisko dla nieletnich, a także budynek do stałego pobytu ludzi, taki jak
dom rencistów, dom zakonny i dom dziecka,
c) użyteczności publicznej  rozumie się przez to budynki przeznaczone do administracji
publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa
Przedmiot: Ochrona p.poż.
1
Prowadzący: mgr Barbara Nowak
wyższego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki społecznej i socjalnej, obsłogi bankowej, handlu,
gastronomii, usług, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym,
drogowym, lotniczym lub wodnym, poczty lub komunikacji oraz inne ogólnodostepne
budynki przeznaczone do wykonywania podobnych funkcji  za budynki użyteczności
publicznej uznaje się także budynki biurowe i socjalne,
d) produkcyjne i magazynowe,
e) inwentarskie
f) gospodarcze  rozumie się przez to budynki przeznaczone do niezawodowego
wykonywania prac warsztatowych oraz do przechowywania materiałów, narzędzi i sprzętu
służacych do obsługi budynku mieszkalnego, zamieszkania zbiorowego, użyteczności
publicznej.
Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, z uwagi na
przeznaczenie i sposób użytkowania, dzieli się na:
a) mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, charakteryzowane
kategorią zagrożenia ludzi, okreslane jako ZL
b) produkcyjne i magazynowe, określane jako PM
c) inwentarskie (służąco do hodowli inwentarza), określane jako IN
2. Pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi dzieli się na:
a) pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi, w których przebywanie tych
samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny,
b) pomieszczenia przeznaczone na czasowy pobyt ludzi, w których przebywanie tych
samych osób w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin włącznie.
3. Kategorie zagrożenia ludzi:
ZL I zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania
ponad 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone do
użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się (kino, teatr, lotnisko)
ZL II przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności
poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych
ZL III uzyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II
ZL IV mieszkalne
Przedmiot: Ochrona p.poż.
2
Prowadzący: mgr Barbara Nowak
ZL V zamieszkania zbiorowego, niezakwalifkowane do ZL I i ZL II (domy zakonne,
domy dziecka)
4. Klasyfikacje budynków ze względu na wysokość:
nieskie N  do 12 m (do 4 kondygnacji włącznie)
średniowysokie SW  12 - 25m (ponad 4 do 9 kondygnacji włącznie)
wysokie W  25-55m (ponad 9 do 18 kondygnacji wlącznie)
wysokościowe WW powyżej >55m nad poziomem terenu
WYMAGANIA EWAKUACYJNE
Przejście ewakuacyjne  to odległość od najdalszego miejsca w pomieszczeniu, w
którym może przebywać człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego z tego pomieszczenia na
drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej albo na zewnętrz budynku.
Dopuszczalna długość przejścia ewakuacyjnego wynosi:
* w strefach ZL  40m
* w strefach pożarowych PM o gęstości obciążenia ogniowego przekraczającej 500
MJ/m2 w budynku o więcej niż jednej kondygnacji nadziemnej  75m
* w strefach pożarowych PM o gęstości obciążenia ogniowego nieprzekraczającej 500
MJ/m2 w budynku o więcej niż jednej kondygnacji nadziemnej oraz w strefach
pożarowych PM w budynku o jednej kondygnacji nadziemnej bez względu na gęstość
obciążenia ogniowego  100m
* w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem  40m
Wyjścia ewakuacyjne
Pomieszczenie powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne oddalone od siebie o
co najmniej 5m w przypadku gdy:
- jest przeznaczone do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 osób, a w strefie
pożarowej ZL II  ponad 30 osób,
- znajduje się w strefie pożarowej ZL, a jego powierzchnia przekracza 300m2
- znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia ogniowego powyżej 500
MJ/m2 a jego powierzchnia przekracza 300m2
- znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia ogniowego do 500 MJ/m2 a
jego powierzchnia przekracza 1000m2
Przedmiot: Ochrona p.poż.
3
Prowadzący: mgr Barbara Nowak
Zabrania się stosowania do celów ewakuacjidrzwi obrotowych i podnoszonych.
ŚRODKI GAŚNICZE
1. Środki gaśnicze to wszelkiego rodzaju substancje chemiczne, które podawane we
właściwy sposób z nalezytą intensywnością i w odpowiednich ilościach oraz zgodnie z
grupą pożaru umożliwiają jego ugaszenie.
a) woda jest naturalnym środkiem gaśniczym, bierze się to z jej dostępności, niskiej ceny
oraz z jej wyskoiej skuteczności. Podstawowym efektem gaśniczym wody jest jej
działanie chłodzące skutecznie obniżające temperaturę płonącego materiału (poniżej
temperatury zapalenia).
b) piana gaśnicza podstawowe działanie piany polega nad odizolowaniu dostępu tlenu do
powierzchni materiału (mechanizm izolująco-chłodzący). Nadaje się do gaszenia pożarów
ciał stałych i cieczy, nie reagujacych z wodą. Piany mają przede wszystkim zastosowanie
do gaszenia cieczy palnych w zakładach rafineryjnych i petrochemicznych, zakładach
przemysłu koksowniczego, w zakładach przemysłu chemicznego i spozywczego.
c) proszek gaśniczy  główne działanie proszków gaśniczych, to działanie inhibicyjne
(inhibicja jest to zahamowanie, opóz
nienie procesu, a inhibitor czyli antykatalizator jest
przeciwstawieniem katalizatora  przyśpieszacza procesu). Działanie gaśnicze proszków
polega na dezaktywacji wolnych rodników odpowiedzialnych za proces spalania dzięki
temu przerwaniu łańcuchowej reakcji spalania. Ponadto wykorzystywany jest efekt
obecności chmury rozdrobnionego proszku nad powierzchnią palącego się ciała i
spowodowaniu zmniejszania zawartości tlenu w strefie spalania.
2. Podział pożarów na grupy ze względu na rodzaj palących się materiałów
Grupa Charakterystyka Opis
A Pozar ciał stałych, Stałe materiały palne (np. drewno, papier, węgiel, tkaniny,
pochodzenia słoma) mogą pod wpływem ciepła ulegać rozkładowi i
organicznego przy wydzielać przy tym gazy palne i pary. Ich obecność
spalaniu których powoduje, że materiały te palą się płomieniem. Jeśli
występuje zjawisko materiały nie mają tych właściwości to spalają się przez
żarzenia żarzenie.
B Pożar cieczy Ciecze palne i topiące się pod wpływem temperatury (np.
palnych i substancji benzyna, nafta i jej pochodne, alkohol, aceton, eter, oleje,
topiących się w lakiery, tłuszcze, parafina, naftalen, smoła) ulegają
wyniku ciepła zapaleniu, gdy pod wpływem ogrzania ich do temperatury
wydzielanego palenia utworzy się nad zewnętrzną warstwą mieszanina
podczas pożaru par z powietrzem. Dalszy proces palenia przebiega
samorzutnie, ponieważ górna warstwa cieczy, paląc się,
Przedmiot: Ochrona p.poż.
4
Prowadzący: mgr Barbara Nowak
nagrzewa warstwy głębsze i powoduje ich parowanie.
Pożar cieczy palnych w wyniku parowania i łączenia się z
powietrzem może spowodować powstanie mieszaniny
wybuchowej. Niebezpieczne jest zarówno wyciekanie
palącego się płynu, jak i płynu jeszcze się niepalącego. W
każdej chwili bowiem ogień może go zapalić, powodując
rozprzestrzenianie się pożaru.
C Pożary gazów Spalanie gazów (np. metanu, acetyleniu, propanu, wodoru,
palnych gazu miejskiego) odbywa się w warstwie stykania się
strumienia gazu z powietrzem. Mieszanina gazu palnego z
pwoietrzem lub w odpowiedniej proporcji z innymi
gazami, ulega łatwemu zapaleniu od najmniejszego z
ródła
ciepła, nawet od iskry lub żaru papierosa. Gazy palne
stanowią duże niebezpieczeństwo szczególnie wtegy, gdy
wymieszają się z powietrzem i zostaną podpalone w
pomieszczeniu zamkniętym. Wybuch mieszaniny gazowo-
powietrznej może dokonać poważnychz zniszczeń w
budynku, a nawet jego okolicach.
D Pożary metali Metale (np. lit, sód, potas, glin i ich stopy, uran) w
zależności od składu chemicznego, podczas palenia
zużywają tlen z powietrza albo jako  mieszaniny mające
w swym składzie utleniacze  spalają się bez dostępu do
powietrza.
F Pożary tłuszczów Pożary tłuszczów i olejów w urządzenia kulinarnych.
Ze względu na zastosowanie do gaszenia odpowiednich grup pożarów, proszki dzielimy
na proszki ABC, BC, D
- proszek ABC  ma zastosowanie do gaszenia pożarów grup A, B, C.
- proszek BC  stosuje się głównie do pożarów grup B, C.
- proszek D  stosuje się do pożarów grupy D
3. Gaśnice to sprzęt przeciwpożarowy uruchamiany ręcznie służący do zwalczaniu
pożarów w zarodku.
Do tej grupy sprzętu zaliczamy:
a) gaśnice
- pianowe,
- wodne (dawniej zwane płynowymi)
- śniegowe (środek gaśniczy dwutlenek węgla)
- proszkowe
- przewoz
ne (agregaty gaśnicze)  pianowe, proszkowe, śniegowe
b) koce gaśnicze
c) hydronetki
Przedmiot: Ochrona p.poż.
5
Prowadzący: mgr Barbara Nowak
Rodzaj gaśnic powienien być dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, które
mogą występić w obiekcie.
Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2kg (lub 3dm3) zawartego w gaśnicach
powinna (z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach szczegołowych)
przypadać:
a) na każde 100 m2 powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym
urządzeniem gaśniczym:
- zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V,
- produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500
MJ/m2
b) na każde 300 m2 powierzchni strefy pożarowej nie wymienionej powyżej z
wyjątkiem zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV.
4. Zasady rozmieszczania gaśnic
Gasnice w obiektach powinny być rozmieszczone;
a) w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, w szczególności:
- przy wejściach do budynków,
- na klatkach schodowych,
- na korytarzach,
- przy wyjściach z pomieszczeń na zewnętrz,
b) w miejscach nie narażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie z
rodeł
ciepła (piece, grzejniki),
c) w obiektach wielokondygnacyjnych  w tych samych miejscach na każdej
kondygnacji, jeżeli pozwalają na to istniejące warunki.
Przy rozmieszczeniu gaśnic powinny być spełnione następujące warunki:
- odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek, do
najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30m
- do gaśnic powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m.
W ochronie przeciwpożarowej powinny być stosowane tylko gaśnice spełniające
wymagania normy PN-EN 3.
Przedmiot: Ochrona p.poż.
6
Prowadzący: mgr Barbara Nowak
Urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice powinny być poddawane przeglądom
technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami okreśonymi w
dokumentacji techniczno-ruchowej oraz instrukcjach obsługi producenta (zgodne z
PN) nie rzadziej jednak niż raz w roku.
Symbolika oznaczeń rodzajów gaśnic w zależności od środka gaśniczego:
W  wodna (środek gaśniczy oparty na wodzie, ale nie woda)
WP  pianowa
S  śniegowa
P  proszkowa
Symbolika oznaczeń odmian gaśnic ze względu na sposób magazynowania czynnika
roboczego:
X  pod stałym ciśnieniem, czynnik wyrzucajacy w zbiorniku gaśnicy razem ze
środkiem gasniczym,
Z  czynnik wyrzucający w oddzielnym zbiorniku.
Cyfra w nazwie oznacza masę lub objętość środka gaśniczego w kg lub dm3 (l).
Przykładowe oznaczenie gaśnicy;
GP-1X
Gdzie:
G  gaśnica,
P  środek gaśniczy proszek,
1  1kg proszku gaśniczego,
X  pod stałym ciśnieniem
Gaśnice powyżej 6 kg powinny być poddane badaniom przez UDT.
Koc gaśniczy jest to plachta wykonana z takniny całkowicie niepalnej 9włókna
szklanego) o powierzchni około 2m2 (dostępny również w innych rozmiarach).
Przechowuje się go w futerale, łatwym do otwarcia. Służy do tłumienia pozaru w
zarodku przez odcięcie dopływu powietrza do palącego się przedmiotu.
Przedmiot: Ochrona p.poż.
7
Prowadzący: mgr Barbara Nowak