Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Nexto.pl.
LVDZ .BVE .POUHPNFSZ
"OJB [ ZJFMPOFHP 8[HÄ…S[B
5ZUVÅ‚ PSZHJOBÅ‚V
"OOF PG (SFFO (BCMFT
1S[FłPżZłB
"HOJFT[LB ,VD
$PQZSJHIU, 1908, CZ L.$. 1BHF & $PNQBOZ. &OUFSFE BU
4UBUJPOFS T )BMM, LPOEPO
'JSTU #SJUJTI &EJUJPO QVCMJTIFE CZ 1JUUNBO 1908
h %BWJE .BDEPOBME, USVTUFF, BOE 3VUI .BDEPOBME 1996
1PMJTI 5SBOTMBUJPO h 8ZEBXOJDUXP LJUFSBDLJF, ,SBLÄ…X
2003
L... .POUHPNFSZ JT B USBEFNBSL PG UIF )FJST PG L...
.POUHPNFSZ *OD., VTFE VOEFS MJDFODF CZ 8ZEBXOJDUXP
LJUFSBDLJF, ,SBLPX, 1PMBOE.
"OOF PG (SFFO (BCMFT BOE PUIFS JOEJDJB PG  "OOF BSF USB-
EFNBSLT PG UIF "OOF PG (SFFO (BCMFT LJDFOTJOH "VUIPSJ-
UZ *OD., XIJDI JT PXOFE CZ UIF IFJST PG L... .POUHPNFSZ
BOE UIF 1SPWJODF PG 1SJODF &EXBSE *TMBOE BOE MPDBUFE JO
4/22
$IBSMPUUFUPXO, 1.&.*., $BOBEB, BOE BSF VTFE VOEFS MJDFODF
PG 8ZEBXOJDUXP LJUFSBDLJF, ,SBLPX, 1PMBOE.
$PWFS BSU h #FO 4UBIM
8ZEBOJF QJFSXT[F X UFK FEZDKJ
3FEBLUPS QSPXBE[ÃDZ
+PMBOUB ,PSLVÅ
3FEBLDKB
.BSJBOOB $JFMFDLB, 1BXFÅ‚ $JFNOJFXTLJ
,PSFLUB
)FOSZLB 4BMBXB, "OOB 3VEOJDLB, .BÅ‚HPS[BUB 8Ä…KDJL, "MJ-
OB %PCPT[FXTLB, 6ST[VMB 4SPLPT[
0QSBDPXBOJF LPNQVUFSPXF PLÅ‚BELJ
.BSFL 1BXÅ‚PXTLJ
3FEBLUPS UFDIOJD[OZ
#PżFOB ,PSCVU
5/22
8ZEBXOJDUXP LJUFSBDLJF 4Q. [ P.P., 2008
VM. %Å‚VHB 1, 31-147 ,SBLÄ…X
CF[QÅ‚BUOB MJOJB UFMFGPOJD[OB: 0 800 42 10 40
LTJ×HBSOJB JOUFSOFUPXB: XXX.XZEBXOJDUXPMJUFSBDLJF.QM
F-NBJM: LTJFHBSOJB!XZEBXOJDUXPMJUFSBDLJF.QM
GBY: ([phone]
UFM.: ([phone]
*4#/ 978-83-08-04642-5
,POXFSTKB EP GPSNBUV &16#:
LFHJNJ 4Q [ P.P.
4BNF EPCSF HXJB[EZ TQPULBÅ‚Z TJ× OB OJFCB
T[D[ZDJF,
Z EVDIB, PHOJB J SPTZ UDIO×Å‚Z X DJFCJF żZDJF.
3PCFSU #SPXOJOH
$P [BE[JXJÅ‚P QBOJÃ .BÅ‚HPS[BU×
1BOJ .BłHPS[BUB LJOEF NJFT[LBłB UVż QS[Z HłąXOZN USBL-
DJF XJPEÃDZN QS[F[ "WPOMFB, UBN HE[JF Å‚BHPEOJF PQBEBÅ‚
PO X Eął, LV NBłFK LPUMJOJF. %SPHB CJFHłB XśSąE PMT[ZOP-
XZDI [BSPśMJ J QPMOZDI E[XPOLąX. 1S[FDJOBł Kà TUSVNZL,
LUÄ…SFHP z
SÄ…EÅ‚P CJÅ‚P HE[JFÅ› EBMFLP X MBTBDI PUBD[BKÃDZDI
TUBSF EPNPTUXP $VUICFSUÄ…X. 1S[F[ MFÅ›OF PTU×QZ TUSVNJFÅ„
QÅ‚ZOÃÅ‚ [BLPMBNJ, OJF[XZLMF XBSULP, QP ESPE[F SP[MFXBÅ‚
TJ×, UXPS[ÃD NSPD[OF TUBXZ J NBMPXOJD[F LBTLBEZ, [ DIXJ-
MÃ KFEOBL HEZ EPQÅ‚ZXBÅ‚ EP LPUMJOZ, X LUÄ…SFK NJFT[LBÅ‚B QBOJ
LJOEF, [NJFOJBÅ‚ TJ× X DJDIZ J TQPLPKOZ QPUPD[FL, QÅ‚ZOÃDZ
VLÅ‚BEOJF X LJFSVOLV KFK EPNV. /JD X UZN [SFT[UÃ OJF CZ-
Å‚P E[JXOFHP, XPCFD QBOJ .BÅ‚HPS[BUZ CPXJFN OBXFU TUSV-
NJFÅ„ NVTJBÅ‚ [BDIPXZXBÅ TJ× OBMFżZDJF J [HPEOJF [ [BTBEB-
NJ. 8JEPD[OJF EPTLPOBMF [EBXBÅ‚ TPCJF TQSBX× [ UFHP, żF
QBOJ .BłHPS[BUB CBD[OJF XT[ZTULP PCTFSXVKF [ XZTPLPśDJ
TXPKFHP PLOB, OJF XZÅ‚ÃD[BKÃD TUSVNZLB J CJFHBKÃDZDI OJF-
PQPEBM E[JFDJ, J KFśMJ UZMLP [BVXBżZ DPś E[JXOFHP MVC OJF-
8/22
TUPTPXOFHP, OJF TQPD[OJF, EPQÄ…LJ OJF EPXJF TJ×, DP [B UZN
TUPJ.
8 "WPOMFB J PLPMJDZ NJFT[LBÅ‚B TQPSB HSVQB MVE[J, LUÄ…-
S[Z UBL CBSE[P QS[ZHMÃEBMJ TJ× UFNV, DP SPCJà TÃTJFE[J, żF
[BOJFECZXBMJ QS[F[ UP XÅ‚BTOF PCPXJÃ[LJ; QBOJ .BÅ‚HPS[B-
UB LJOEF OBMFżBÅ‚B KFEOBL EP DIMVCOZDI XZKÃULÄ…X  OJF EP-
TZÅ, żF QPUSBGJÅ‚B EPTLPOBMF [F XT[ZTULJN TJ× VQPSBÅ, UP
KFT[D[F [OBKEPXBÅ‚B D[BT, BCZ NJFÅ XHMÃE X TQSBXZ JO-
OZDI. #ZÅ‚B [OBLPNJUÃ HPTQPEZOJÃ, [BXT[F XT[ZTULP CZÅ‚P
V OJFK [SPCJPOF KBL OBMFżZ J OB D[BT. .BłP UFHP,  [BXJBEZ-
XBłB UBLżF LąłLJFN LSBXJFDLJN, QPNBHBłB X QSPXBE[F-
OJV T[LÄ…Å‚LJ OJFE[JFMOFK, LJFSPXBÅ‚B QBSBGJBMOZN PEE[JBÅ‚FN
,PłB 1PNPDZ, B UBLżF XJPEłB QSZN X 4UPXBS[ZT[FOJV .J-
TZKOZN. 1PNJNP TXZDI SP[MJD[OZDI [BK×Å, QBOJ .BÅ‚HPS[B-
UB [OBKEPXBłB Bż OBEUP XJFMF D[BTV, CZ QS[FTJBEZXBŠDB-
Å‚ZNJ HPE[JOBNJ X LVDIFOOZN PLOJF J E[JFSHBÅ [ CBXFÅ‚-
OJBOZDI SFT[UFL OBS[VUZ OB UBQD[BO. ZSPCJłB JDI KVż T[FT-
OBśDJF, DP [ OJFLłBNBOZN QPE[JXFN QPXUBS[BłZ TPCJF [
VTU EP VTU HPTQPEZOJF X "WPOMFB. 3PCJFOJF OB ESVUBDI OJF
QS[FT[LBE[BłP KFK VXBżOJF śMFE[JŠXT[ZTULJFHP, DP E[JBłP
TJ× OB ESPE[F, LUÄ…SB QS[FDJOBÅ‚B LPUMJO× J QJ×Å‚B TJ× EBMFK QP
9/22
TUSPNZN [CPD[V X[HÄ…S[B SVEBXPD[FSXPOFK CBSXZ. 1POJF-
XBż "WPOMFB MFżBÅ‚P OB NBÅ‚ZN USÄ…KLÃUOZN QÄ…Å‚XZTQJF XS[Z-
OBKÃDZN TJ× X ZBUPL× Å›X. 8BXS[ZÅ„DB J [ PCV TUSPO PUBD[B-
Å‚B KF XPEB, LBżEZ, LUP DIDJBÅ‚ UV EPUS[FÅ MVC TUÃE XZKFDIBÅ,
NVTJBÅ‚ QPEÃżBÅ ESPHà QSPXBE[ÃDà OB X[HÄ…S[F, B UZN TB-
NZN EPTUBXBÅ‚ TJ× QPE D[VKOF PLP QBOJ .BÅ‚HPS[BUZ.
,UÄ…SFHPÅ› QPQPÅ‚VEOJB OB QPD[ÃULV D[FSXDB QBOJ .BÅ‚-
HPS[BUB XZHMÃEBÅ‚B XÅ‚BÅ›OJF QS[F[ PLOP. $JFQÅ‚F, KBTOF QSP-
NJFOJF TÅ‚PÅ„DB XQBEBÅ‚Z EP XO×US[B LVDIOJ; TBE QPÅ‚PżPOZ
OB [CPD[V X[HÄ…S[B QPOJżFK EPNV XZHMÃEBÅ‚ OJD[ZN [B-
SVNJFOJPOB QBOOB NłPEB, DBłZ X CMBEPSążPXZN LXJFDJV,
IVD[ÃDZ PE QT[D[Ä…Å‚. 5PNBT[ LJOEF, OJFQP[PSOZ, DJDIZ
N׿D[Z[OB, LUÄ…SFHP NJFT[LBÅ„DZ "WPOMFB PLSFÅ›MBMJ [BXT[F
NJBOFN  N׿B QBOJ .BÅ‚HPS[BUZ , [BK×UZ CZÅ‚ BLVSBU QSBDÃ
X QPMV  TJBÅ‚ QÄ…z
OÃ PENJBO× S[FQZ OB HÄ…SDF [B TUPEPÅ‚Ã.
5BLżF .BUFVT[ $VUICFSU QPXJOJFO CZÅ‚ XÅ‚BÅ›OJF PCTJFXBÅ
S[FQà TXPKF SP[MFHłF, SE[BXPSVEF QPMF, LUąSF MFżBłP OJFEB-
MFLP, OBE TUSVNJFOJFN, OJFPQPEBM EPNV P OB[XJF ZJFMPOF
8[HÄ…S[F. 1BOJ .BÅ‚HPS[BUB CZÅ‚B P XT[ZTULJN EPCS[F QPJO-
GPSNPXBOB, TÅ‚ZT[BÅ‚B CPXJFN, KBL QPQS[FEOJFHP XJFD[PSV
SP[NBXJBÅ‚ P UZN [ 1JPUSFN .PSSJTPOFN X TLMFQJF 8JMIFM-
10/22
NB #MBJSB, X $BSNPEZ. .Ä…XJÅ‚, żF [BNJFS[B QS[ZTUÃQJÅ EP
TJFXV XÅ‚BÅ›OJF OB[BKVUS[. 1JPUS PD[ZXJÅ›DJF NVTJBÅ‚ XZDJÃ-
HOÃÅ [ OJFHP U× JOGPSNBDK×, HEZż .BUFVT[ $VUICFSU TÅ‚ZOÃÅ‚
[ UFHP, żF OJF CZł TLPSZ EP XZOVS[Fń.
"ż UV QSPT[×, .BUFVT[ $VUICFSU XF XÅ‚BTOFK PTPCJF, P
XQÄ…Å‚ EP D[XBSUFK QP QPÅ‚VEOJV, HEZ XT[ZTDZ QPDIÅ‚POJ×DJ
CZMJ QSBDÃ, KFDIBÅ‚ [ XPMOB ESPHÃ XJPEÃDÃ QS[F[ LPUMJO× J
EBMFK LV X[OJFTJFOJV. +BLCZ UFHP CZÅ‚P NBÅ‚P, [BÅ‚PżZÅ‚ CJBÅ‚Ã
LPT[VM× J TXPKF OBKMFQT[F VCSBOJF. /JFXÃUQMJXJF XZKFżEżBÅ‚
XÅ‚BÅ›OJF [ "WPOMFB. 8 EPEBULV EP QPXP[V [BQS[ÃHÅ‚ LBT[-
UBOL×, DP P[OBD[BÅ‚P, żF VEBXBÅ‚ TJ× X EBMFLà ESPH×. (E[JFż,
OB #PHB, NÄ…HÅ‚ TJ× XZCJFSBÅ, OP J QP DP?
(EZCZ DIPE[JÅ‚P P KBLJFHPLPMXJFL JOOFHP NJFT[LBÅ„DB
"WPOMFB, QBOJ .BÅ‚HPS[BUB OB QFXOP OJF NJBÅ‚BCZ LÅ‚PQPUV
[F [OBMF[JFOJFN PEQPXJFE[J OB PCB OVSUVKÃDF KÃ QZUBOJB.
.BUFVT[ KFEOBL UBL S[BELP XZKFżEżBł [ EPNV, żF NVTJBł
UP CZÅ KBLJÅ› OBHMÃDZ J DBÅ‚LJFN OJF[XZLÅ‚Z XZQBEFL. #ZÅ‚ UP
QS[FDJFż OBKCBSE[JFK OJFÅ›NJBÅ‚Z N׿D[Z[OB QPE TÅ‚PÅ„DFN, X
EPEBULV OJF DJFSQJBÅ‚ QS[FCZXBÅ X UPXBS[ZTUXJF PCDZDI MV-
E[J, B KVż T[D[FHąMOJF OJF [OPTJł NJFKTD, HE[JF OBMFżBłP [B-
CJFSBÅ HÅ‚PT. .BUFVT[ X CJBÅ‚ZN LPÅ‚OJFS[ZLV, KBEÃDZ QPXP-
11/22
[FN, TUBOPXJÅ‚ XJEPL [BJTUF OJFTQPUZLBOZ. 1BOJ .BÅ‚HPS[B-
UB, NJNP VTJMOZDI TUBSBÅ„, OJD OJF NPHÅ‚B [ UFHP QPKÃÅ J UFO
GBLU [VQFÅ‚OJF QPQTVÅ‚ KFK IVNPS.
 1P QPEXJFD[PSLV [BKE× OB DIXJM× EP EPNV $VUICFS-
UÄ…X J EPXJFN TJ× PE .BSZMJ, EPLÃE TJ× VEBÅ‚ J QP DP  [EF-
DZEPXBÅ‚B XSFT[DJF UB XJFMDF T[BDPXOB PTPCB.  ZB[XZ-
D[BK OJF KFz
E[J P UFK QPS[F SPLV EP NJBTUB, B KVż OB QFXOP
O J F [ X J [ Z U Ã. (EZCZ [BCSBLÅ‚P NV OBTJPO EP PCTJB-
OJB QPMB, OJF XZTUSPJÅ‚CZ TJ× UBL, OP J OJF [BQS[ÃHÅ‚CZ LBT[-
UBOLJ EP QPXP[V; OJF VEBXBÅ‚ TJ× UFż QP EPLUPSB, KFDIBÅ‚ CP-
XJFN [CZU XPMOP. 0E VCJFHÅ‚FK OPDZ NVTJBÅ‚P KFEOBL XZEB-
S[ZÅ TJ× DPÅ›, DP TLÅ‚POJÅ‚P HP EP XZKB[EV. +FTUFN [E[JXJPOB,
PU DP, J OJF [B[OBN TQPLPKV, EPQÄ…LJ TJ× OJF EPXJFN, EMB-
D[FHP .BUFVT[ $VUICFSU XZCSBÅ‚ TJ× X ESPH×.
+BL QPNZśMBłB, UBL [SPCJłB. /JF NJBłB [SFT[Uà EBMFLP,
KBLP żF PCT[FSOZ, QFłFO [BLBNBSLąX EPN $VUICFSUąX,
PUVMPOZ SP[MFHÅ‚ZN TBEFN, [OBKEPXBÅ‚ TJ× [BMFEXJF P ÅXJFSÅ
NJMJ PE QPTFTKJ QBOJ .BłHPS[BUZ. (XPMJ śDJTłPśDJ OBMFżBłP-
CZ EPEBÅ, żF XÃTLB ESążLB, LUÄ…SB Å‚ÃD[ZÅ‚B PCJF QPTJBEÅ‚PÅ›DJ,
OJFQPNJFSOJF U× PEMFHÅ‚PśŠ[XJ×LT[BÅ‚B. 0KDJFD $VUICFSUÄ…X,
UBL TBNP DJDIZ J OJFśNJBłZ KBL .BUFVT[, X[OJąTł TXPKF EP-
12/22
NPTUXP OB UZMF EBMFLP PE TÃTJBEÄ…X, OB JMF TJ× EBÅ‚P, CF[
[BT[ZXBOJB TJ× X MFÅ›OF VTUSPOJB. %PN $VUICFSUÄ…X [PTUBÅ‚
[CVEPXBOZ X OBKPEMFHMFKT[ZN [BLÃULV QPTJBEÅ‚PÅ›DJ, EMBUF-
HP [BXT[F CZÅ‚ MFEXJF XJEPD[OZ PE TUSPOZ HÅ‚Ä…XOFK ESP-
HJ, QS[Z LUÄ…SFK UBL [HPEOJF J QS[ZKBz
OJF TÃTJBEPXBÅ‚Z [F TP-
CÃ QP[PTUBÅ‚F [BCVEPXBOJB "WPOMFB. %MB QBOJ .BÅ‚HPS[BUZ
LJOEF żZDJF OB UBLJN PEMVE[JV CZłP OJF EP QPNZśMFOJB.
 5P OJF żZDJF, UZMLP [XZLłF U S X B O J F, PU DP  QP-
XJFE[JBłB, HEZ XFT[łB OB [SZUà LPMFJOBNJ USBXJBTUà śDJFż-
L×, QS[Z LUÄ…SFK SPTÅ‚Z LS[FXZ E[JLJFK SążZ.  /JD E[JXOF-
HP, żF .BUFVT[ J .BSZMB Tà OJFDP [E[JXBD[BMJ, żZKà X LPń-
DV OB [VQFłOZN QVTULPXJV, DBłLJFN TBNJ. 1S[FDJFż ES[F-
XB OJF NPHà [BTUÃQJÅ D[Å‚PXJFLPXJ UPXBS[ZTUXB, DIPDJBż
HEZCZ NPHÅ‚Z, UP V[CJFSBÅ‚BCZ TJ× XDBMF MJD[OB LPNQBOJB. +B
UBN XPM× QS[ZHMÃEBÅ TJ× MVE[JPN, BMF US[FCB QS[Z[OBÅ, żF
.BUFVT[ J .BSZMB D[VKÃ TJ× UVUBK EPCS[F. 0TUBUFD[OJF, KBL UP
[HSBCOJF VKÃÅ‚ QFXJFO *SMBOED[ZL, NPżOB TJ× QS[Z[XZD[BJÅ
EP XT[ZTULJFHP, OBXFU EP XJT[FOJB OB T[VCJFOJDZ.
Z UBLJNJ NZśMBNJ QBOJ .BłHPS[BUB XLSPD[ZłB OB QP-
EXÄ…S[F EPNV $VUICFSUÄ…X. 5PO×Å‚P X [JFMFOJ, B QS[Z UZN
XT[×E[JF QBOPXBÅ‚ JEFBMOZ Å‚BE J QPS[ÃEFL. Z KFEOFK TUSPOZ
13/22
SPTÅ‚Z EPTUPKOJF XZHMÃEBKÃDF SP[Å‚PżZTUF XJFS[CZ, B [ ESV-
HJFK TUS[FMJTUF UPQPMF. /BKNOJFKT[B TÅ‚PNLB BOJ LBNJFÅ„ OJF
QTVÅ‚Z EPTLPOBÅ‚FK IBSNPOJJ; HEZCZ CZÅ‚P JOBD[FK, QBOJ .BÅ‚-
HPS[BUB OBUZDINJBTU CZ UP [BVXBżZłB. 4LSZDJF żZXJłB QS[F-
śXJBED[FOJF, żF .BSZMB $VUICFSU [BNJBUB TXPKF QPEXąS[F
SÄ…XOJF D[×TUP, KBL TQS[ÃUB EPN. Z [JFNJ NPżOB CZ KFśŠCF[
PCBXZ, żF [HBSOJF TJ× DIPÅCZ PESPCJOL× CSVEV.
1BOJ .BÅ‚HPS[BUB [BQVLBÅ‚B EFMJLBUOJF EP LVDIFOOZDI
ES[XJ J XFT[łB EP śSPELB EPQJFSP, HEZ VTłZT[BłB [BQSPT[F-
OJF. ,VDIOJB CZłB CBSE[P KBTOB J QS[ZUVMOB, B XłBśDJXJF
NPHÅ‚BCZ [B UBLÃ VDIPE[JÅ, HEZCZ OJF PXB QS[FTBEOB D[Z-
TUPÅ›Å, LUÄ…SB OBEBXBÅ‚B KFK XZHMÃE OJFVD[×T[D[BOFHP TBMPOV.
0LOB LVDIOJ XZDIPE[JÅ‚Z OB XTDIÄ…E J OB [BDIÄ…E; QS[F[ [B-
DIPEOJF, LUÄ…SF Å‚BQBÅ‚P EFMJLBUOF D[FSXDPXF QSPNJFOJF, XJ-
EBÅ CZÅ‚P QPEXÄ…S[F. ZF XTDIPEOJFHP SP[UBD[BÅ‚ TJ× QS[FEF
XT[ZTULJN XJEPL OB PCTZQBOF CJBłZN LXJFDJFN D[FSFśOJF
SPTOÃDF X TBE[JF PSB[ OB T[QBMFS XZTNVLÅ‚ZDI CS[Ä…[, QP-
DIZMBKÃDZDI TJ× OBE TUSVNJFOJFN QS[FDJOBKÃDZN LPUMJO×.
%PQJFSP QP DIXJMJ EPTUS[FD NPżOB CZÅ‚P HÃT[D[ XJOPSPÅ›MJ
PQMBUBKÃDZDI PLOP. 5P UVUBK TJBEZXBÅ‚B .BSZMB $VUICFSU, KF-
żFMJ KVż [EFDZEPXBÅ‚B TJ× QS[ZTJÃśŠOB DIXJM×. ZBXT[F OJF-
14/22
VGOJF USBLUPXBłB śXJBUłP TłPOFD[OF, LUąSFHP OJFPEQPXJF-
E[JBMOF QMÃTZ J JHSBT[LJ [VQFÅ‚OJF OJF MJDPXBÅ‚Z [ QPXBHÃ J
TVSPXPśDJà śXJBUB. 5P UVUBK [BTUBłB Kà UFSB[ QBOJ .BłHPS[B-
UB. .BSZMB SPCJÅ‚B DPÅ› OB ESVUBDI, B [B KFK QMFDBNJ XJEBÅ CZ-
Å‚P TUÄ…Å‚ OBLSZUZ EP LPMBDKJ.
1BOJ .BÅ‚HPS[BUB, [BOJN [BNLO×Å‚B ES[XJ, VXBżOJF
QS[ZKS[BÅ‚B TJ× XT[ZTULJFNV, DP TUBÅ‚P OB TUPMF. 4QPTUS[FHÅ‚B
US[Z OBLSZDJB J PE SB[V EPNZÅ›MJÅ‚B TJ×, żF .BSZMB TQPE[JFXB
TJ× LPHPÅ›. /BD[ZOJB KFEOBL CZÅ‚Z DPE[JFOOFHP VżZULV, B
PCPL OJDI TUBÅ‚ UZMLP [XZD[BKOZ NVT KBCÅ‚LPXZ J KFEFO SP-
E[BK DJBTUB, UBL żF PE SB[V CZÅ‚P XJEBÅ, Jż PD[FLJXBOZ HPÅ›Å
OJF KFTU UBL [OPXV OJF[XZLÅ‚Z. /P UBL, BMF D[FNV .BUFVT[
QS[ZXE[JBÅ‚ CJBÅ‚Z LPÅ‚OJFS[ZL, B X [BQS[×HV T[Å‚B LBT[UBO-
LB? 1BOJ .BÅ‚HPS[BUB CZÅ‚B OBQSBXE× QPEFLTDZUPXBOB DBÅ‚Ã
UÃ TQSBXÃ, LUÄ…SB [F TQPLPKOFHP, [VQFÅ‚OJF [XZD[BKOFHP EP-
NV $VUICFSUÄ…X VD[ZOJÅ‚B NJFKTDF OBE XZSB[ UBKFNOJD[F.
 %PCSZ XJFD[ąS, .BłHPS[BUP  QPXJFE[JBłB żZXP .B-
SZMB.  +FTU OBQSBXE× QJ×LOJF. .PżF [FDIDFT[ VTJÃÅ›Å? $P V
XBT TÅ‚ZDIBÅ?
15/22
1PNJ×E[Z .BSZMÃ $VUICFSU J QBOJÃ .BÅ‚HPS[BUÃ [BXT[F
JTUOJBÅ‚P DPÅ› X SPE[BKV QS[ZKBz
OJ, OB QS[FLąS  B NPżF XłB-
Å›OJF E[J×LJ  XT[ZTULJN E[JFMÃDZN KF SążOJDPN.
.BSZMB CZÅ‚B XZTPLÃ, T[D[VQÅ‚Ã LPCJFUÃ, EPTZÅ LPÅ›DJTUà J
NBÅ‚P LT[UBÅ‚UOÃ. +FK DJFNOF XÅ‚PTZ QPQS[FUZLBOF CZÅ‚Z TSFCS-
OZNJ OJULBNJ J KBL [BXT[F VQJ×UF XZTPLP X NBÅ‚Z, DJBTOZ
LPL, [ LUÄ…SFHP TUFSD[BÅ‚Z HSPz
OJF EXJF NFUBMPXF T[QJMLJ.
.BSZMB XZHMÃEBÅ‚B OB LPCJFU× P OJFXJFMLJN EPÅ›XJBED[FOJV
J OJFVHJ×UZDI [BTBEBDI. 5BLB UFż J CZÅ‚B. 5ZMLP X LÃDJLBDI
KFK VTU LSZÅ‚P TJ× DPÅ›, DP [XJBTUPXBÅ‚P QPD[VDJF IVNPSV, LUÄ…-
SFNV OJHEZ KFEOBL OJF QP[XPMJÅ‚B X QFÅ‚OJ SP[CÅ‚ZTOÃÅ.
 6 OBT XT[ZTULP EPCS[F  PEQBSÅ‚B .BÅ‚HPS[BUB.  /JF-
QPLPJÅ‚BN TJ× KFEOBL P XBT, HEZ [PCBD[ZÅ‚BN, żF .BUFVT[
EPLÃEÅ› TJ× E[JTJBK XZCSBÅ‚. .ZÅ›MBÅ‚BN, żF QPKFDIBÅ‚ QP EPL-
UPSB.
.BSZMB QPSVT[ZÅ‚B VTUBNJ [F [SP[VNJFOJFN. 4QPE[JF-
XBÅ‚B TJ× XJ[ZUZ .BÅ‚HPS[BUZ. 8JFE[JBÅ‚B, żF OB XJEPL KFK
CSBUB XZSVT[BKÃDFHP X ESPH× QBOJ LJOEF OJF C×E[JF NPHÅ‚B
QPXÅ›DJÃHOÃÅ TXFK DJFLBXPÅ›DJ.
 "DI, OJF, D[VK× TJ× DBÅ‚LJFN EPCS[F, UZMF żF XD[PSBK
CPMBÅ‚B NOJF HÅ‚PXB  QPXJFE[JBÅ‚B.  .BUFVT[ QPKFDIBÅ‚ EP
16/22
#SJHIU 3JWFS. ZEFDZEPXBMJÅ›NZ TJ× X[JÃÅ OB XZDIPXBOJF
NBÅ‚FHP DIÅ‚PQDB [ TJFSPDJÅ„DB X /PXFK 4[LPDKJ. 1S[ZKFE[JF
XJFD[PSOZN QPDJÃHJFN.
(EZCZ .BSZMB QPXJFE[JBłB, żF .BUFVT[ QPKFDIBł EP
#SJHIU 3JWFS, żFCZ PEFCSBŠ[F TUBDKJ BVTUSBMJKTLJFHP LBOHV-
SB, LPOTUFSOBDKB QBOJ .BÅ‚HPS[BUZ CZÅ‚BCZ [BQFXOF NOJFK-
T[B. 1P QSPTUV POJFNJBÅ‚B OB QJ×Å TFLVOE. /JFNPżMJXF, żF-
CZ .BSZMB DIDJBÅ‚B [ OJFK TPCJF [BESXJÅ, BMF X UFK DIXJMJ QB-
OJ .BÅ‚HPS[BUB CZÅ‚B TLÅ‚POOB X UP VXJFS[ZÅ.
 .ąXJT[ QPXBżOJF, .BSZMP?  [BQZUBłB, HEZ KVż X
QFÅ‚OJ PE[ZTLBÅ‚B HÅ‚PT.
 /BUVSBMOJF, żF UBL  PEQPXJFE[JBłB TQPLPKOJF .B-
SZMB, KBL HEZCZ QS[ZHBSOJBOJF DIÅ‚PQDÄ…X [ TJFSPDJÅ„DB X
/PXFK 4[LPDKJ OJF CZÅ‚P żBEOà OJFTÅ‚ZDIBOà GBOBCFSJÃ, MFD[
[XZLÅ‚Ã, SVUZOPXà D[ZOOPÅ›DJÃ, UBLà KBL XJPTFOOF QSBDF QP-
MPXF OB GBSNBDI X "WPOMFB.
1BOJ .BłHPS[BUB QPD[VłB, żF QS[FżZXB T[PL. 8 HłPXJF
IVD[BÅ‚P KFK PE XZLS[ZLOJLÄ…X. $IÅ‚PQBL! .BSZMB J .BUFVT[
$VUICFSU, BLVSBU POJ, BEPQUVKÃ DIÅ‚PQDB! Z TJFSPDJÅ„DB!
ÅšXJBU DIZCB TUBOÃÅ‚ OB HÅ‚PXJF! 5FSB[ OJD OJF KFTU X TUBOJF
KFK [BTLPD[ZÅ! "CTPMVUOJF OJD!
17/22
 4LÃE UBLB NZÅ›M QS[ZT[Å‚B XBN EP HÅ‚PXZ?  [BQZUBÅ‚B
[ QS[ZHBOÃ X HÅ‚PTJF.
8 LPÅ„DV OJF QPQSPTJMJ KFK OBXFU P SBE×, TJÅ‚Ã S[FD[Z OB-
MFżBÅ‚P XJ×D XZSB[JÅ TXPKF OJF[BEPXPMFOJF.
 /P Dąż, [BTUBOBXJBMJÅ›NZ TJ× OBE UZN KVż PE EÅ‚VżT[F-
HP D[BTV, XÅ‚BÅ›DJXJF QS[F[ DBÅ‚Ã [JN×  PEQPXJFE[JBÅ‚B .B-
SZMB.  "MFLTBOESB 4QFODFS PEXJFE[JÅ‚B OBT LUÄ…SFHPÅ› EOJB
QS[FE #PżZN /BSPE[FOJFN J PÅ›XJBED[ZÅ‚B, żF OB XJPTO×
QMBOVKF TQSPXBE[JÅ [ TJFSPDJÅ„DB X )PQFUPXO QFXOÃ NB-
Å‚Ã E[JFXD[ZOL×. 1PX[J×Å‚B UFO [BNJBS X USBLDJF XJ[ZUZ V
LV[ZOLJ, LUÄ…SB NJFT[LB X )PQFUPXO. 5BL XJ×D .BUFVT[ J
KB OJFKFEOPLSPUOJF P DBłFK TQSBXJF SP[NBXJBMJśNZ. 6NZ-
Å›MJMJÅ›NZ TPCJF X[JÃÅ DIÅ‚PQDB. .BUFVT[ DPSB[ CBSE[JFK QP-
TVXB TJ× X MBUBDI, XJFT[, NB KVż T[FÅ›ÅE[JFTJÃUL×  J OJF
KFTU UBL żXBXZ KBL EBXOJFK. 4FSDF PENBXJB NV QPTłVT[Fń-
TUXB. " TBNB XJFT[, KBL USVEOP KFTU [OBMFz
Å EPCSZDI QP-
NPDOJLÄ…X. %P X[J×DJB TÃ UZMLP UF HÅ‚VQJF GSBODVTLJF DIÅ‚P-
QBLJ, [VQFÅ‚OF OJFEPSPTULJ KFT[D[F. LFEXP [EÃżZT[ UBLJFHP
QS[ZVD[ZŠEP UFHP D[Z UBNUFHP, B KVż DJ D[NZDIOJF QSBDP-
XBÅ X GBCSZDF LPOTFSX BMCP VDJFLOJF EP "NFSZLJ. Z QP-
D[ÃULV .BUFVT[ QSPQPOPXBÅ‚, żFCZ X[JÃÅ KBLJFHPÅ› DIÅ‚PQDB
18/22
[ QS[ZUVÅ‚LV EMB BOHJFMTLJDI TJFSPU. +B KFEOBL CZÅ‚BN [EFDZ-
EPXBOJF QS[FDJXOB. .PżF POJ Tà J X QPS[ÃELV, OJF NÄ…-
XJ×, żF OJF, BMF OJF QPUS[FCB NJ UVUBK żBEOZDI MPOEZÅ„TLJDI
VMJD[OJLÄ…X. +FżFMJ NBN LPHPÅ› QS[ZHBSOÃÅ, UP OJFDI UP C×-
E[JF KBLJÅ› DIÅ‚PQJFD TUÃE. 3Z[ZLB J UBL OJF EB TJ× XZLMV-
D[ZÅ. /B QFXOP C×E× TJ× D[VÅ‚B CF[QJFD[OJFK J MFQJFK C×-
E× X OPDZ TQBÅ, HEZ EPTUBOJFNZ ,BOBEZKD[ZLB. 5BL XJ×D
LPOJFD LPÅ„DÄ…X [EFDZEPXBMJÅ›NZ TJ× QPQSPTJÅ QBOJà 4QFO-
DFS, BżFCZ XZCSBÅ‚B EMB OBT KBLJFHPÅ›, HEZ QPKFE[JF QP TXPKÃ
E[JFXD[ZOL×. 8 VCJFHÅ‚ZN UZHPEOJV EPXJFE[JFMJÅ›NZ TJ×,
żF XÅ‚BÅ›OJF XZCJFSB TJ× X ESPH×, J QPQS[F[ LSFXOZDI 3Z-
T[BSEB 4QFODFSB NJFT[LBKÃDZDI X $BSNPEZ QPQSPTJMJÅ›NZ,
BCZ QS[ZXJP[Å‚B OBN KBLJFHPÅ› CZTUSFHP, PEQPXJFEOJFHP EMB
OBT DIÅ‚PQDB X XJFLV E[JFTJ×DJV MVC KFEFOBTUV MBU. 6[OBMJ-
śNZ, żF UP OBKMFQT[Z XJFL  E[JFDLP KFTU KVż OB UZMF EVżF,
żF NPżF OBN USPDI× QPNÄ…D X EPNPXZDI [BK×DJBDI, B KFE-
OPD[FÅ›OJF OB UZMF KFT[D[F NBÅ‚F, żF NPżOB KF C×E[JF PE-
QPXJFEOJP XZDIPXBÅ. 1MBOVKFNZ TUXPS[ZÅ EMB OJFHP EPN
J [BECBÅ P TUPTPXOF XZLT[UBÅ‚DFOJF. LJTUPOPT[ QS[ZXJÄ…[Å‚
E[JÅ› [F TUBDKJ UFMFHSBN PE QBOJ 4QFODFS, [ LUÄ…SFHP XZOJ-
LBÅ‚P, żF QS[ZKBEà XJFD[PSOZN QPDJÃHJFN P XQÄ…Å‚ EP T[Ä…-
19/22
TUFK. %MBUFHP .BUFVT[ VEBÅ‚ TJ× EP #SJHIU 3JWFS, BCZ PEF-
CSBÅ DIÅ‚PQDB. 1BOJ 4QFODFS XZTBE[J HP OB TUBDKJ. 4BNB QP-
KFE[JF PD[ZXJśDJF EBMFK, EP #JBłZDI 1JBTLąX.
1BOJ .BÅ‚HPS[BUB T[D[ZDJÅ‚B TJ× UZN, żF [BXT[F NÄ…XJÅ‚B
UP, DP NZÅ›MJ. 5BLżF J UZN SB[FN [EFDZEPXBÅ‚B TJ× XZSB[JÅ
TXPKF [EBOJF, HEZ UZMLP [EÃżZÅ‚B PTXPJÅ TJ× OJFDP [ OJF-
[XZLÅ‚Ã OPXJOÃ.
 /P Dąż, .BSZMP, NVT[× DJ T[D[FS[F XZ[OBÅ, żF QP-
QFÅ‚OJBT[ TUSBT[OF HÅ‚VQTUXP  XJFMF SZ[ZLVKFT[, PU DP. /JF
XJFT[, DP TPCJF Å›DJÃHBT[ OB HÅ‚PX×. 8QVT[D[BT[ PCDF
E[JFDLP EP XÅ‚BTOFHP EPNV, B OJD P OJN OJF XJFT[, OJF
[OBT[ KFHP DIBSBLUFSV, OJF XJFT[, LJN CZMJ KFHP SPE[JDF,
OJF NPżFT[ UFż QS[FXJE[JFÅ, DP [ OJFHP XZSPÅ›OJF. %PQJFSP
DP D[ZUBłBN X HB[FDJF, CPEBKżF X VCJFHłZN UZHPEOJV, KBL
QFXJFO N׿D[Z[OB J KFHP żPOB, NJFT[LBKÃDZ OB QÄ…Å‚OPDOZ
[BDIÄ…E PE 8ZTQZ, QS[ZHBSO×MJ DIÅ‚PQDB [ TJFSPDJÅ„DB, B UFO
QPEłPżZł OPDà PHJFń QPE JDI EPN. ZSPCJł UP T Q F D K B M O
J F, .BSZMP, NBÅ‚P CSBLPXBÅ‚P, B VQJFLMJCZ TJ× XF XÅ‚BTOZDI
łążLBDI. 4Å‚ZT[BÅ‚BN UFż P JOOZN DIÅ‚PQDV, UBLżF X[J×UZN
[ TJFSPDJÅ„DB, LUÄ…SZ DJÃHMF QPELSBEBÅ‚ J XZQJKBÅ‚ KBKLB, X żB-
EFO TQPTÄ…C OJF NPżOB HP CZÅ‚P UFHP PEVD[ZÅ. +FżFMJ DIDFT[
20/22
[OBÅ NPKF [EBOJF, UP T[LPEB, żFÅ› TJ× XD[FÅ›OJFK OJF TQZUBÅ‚B,
OB QFXOP CZN DJ XZCJÅ‚B UFO T[BMFÅ„D[Z QPNZTÅ‚ [ HÅ‚PXZ, PU
DP.
8T[ZTULJF UF VXBHJ OJF [SPCJÅ‚Z XJ×LT[FHP XSBżFOJB OB
.BSZMJ, OJF QPD[VÅ‚B TJ× UFż OJNJ EPULOJ×UB. %BMFK TQPLPKOJF
SPCJÅ‚B OB ESVUBDI.
 /JF QS[FD[×, .BÅ‚HPS[BUP, żF X UZN, DP NÄ…XJT[, ULXJ
TQPSP SBDKJ. 4BNB UFż NJBÅ‚BN XJFMF XÃUQMJXPÅ›DJ. .BUFVT[
CBSE[P KFEOBL OBMFHBÅ‚. /JFUSVEOP NJ CZÅ‚P [BVXBżZÅ, KBL
TUSBT[OJF NV [BMFżZ, UPUFż X LPÅ„DV VTUÃQJÅ‚BN. .BUFVT[ UBL
S[BELP TJ× QS[Z D[ZNÅ› VQJFSB, żF HEZ KVż DPÅ› QPTUBOPXJ,
D[VK× TJ× X PCPXJÃ[LV NV VMFD. +FżFMJ DIPE[J P SZ[ZLP,
UP OJFPEÅ‚ÃD[OJF UPXBS[ZT[Z OBN POP X LBżEFK DIXJMJ żZ-
DJB. $J, LUÄ…S[Z EFDZEVKà TJ× OB E[JFDJ, UBLżF QPOPT[à SZ[Z-
LP  X LPÅ„DV OJF XT[ZTULJN VEBKF TJ× XZDIPXBÅ XÅ‚BTOF
QPUPNTUXP UBL, KBL CZ DIDJFMJ. " QP[B UZN /PXB 4[LPDKB
MFżZ CBSE[P CMJTLP 8ZTQZ. $P JOOFHP, HEZCZ DIłPQJFD QP-
DIPE[JÅ‚ [ "OHMJJ MVC [F 4UBOÄ…X  BMF TLPSP KFTU TUÃE, OJF
QPXJOJFO TQFDKBMOJF SążOJÅ TJ× PE OBT.
 /P Dąż, NJFKNZ OBE[JFK×, żF NBSUXJ× TJ× OB XZSPTU
 PES[FLÅ‚B QBOJ .BÅ‚HPS[BUB UPOFN QFÅ‚OZN XÃUQMJXPÅ›DJ. 
21/22
5ZMLP żFCZÅ› QPUFN OJF NJBÅ‚B żBMV, żF DJ× OJF PTUS[FHB Å‚BN,
HEZ PO QPEQBMJ XBT[ EPN MVC XS[VDJ TUSZDIOJO× EP TUVEOJ.
4Å‚ZT[BÅ‚BN P UBLJN QS[ZQBELV, LUÄ…SZ [EBS[ZÅ‚ TJ× X /PXZN
#SVOT[XJLV; E[JFDLP [ TJFSPDJÅ„DB [BUSVÅ‚P TUVEOJ× J DBÅ‚B SP-
E[JOB TLPÅ„D[ZÅ‚B żZDJF X TUSBT[OZDI N×D[BSOJBDI. 5ZMF żF
XÄ…XD[BT DIPE[JÅ‚P P E[JFXD[ZOL×.
 "MF NZ OJF TUBSBNZ TJ× P E[JFXD[ZOL×  PEQPXJF-
E[JBÅ‚B .BSZMB, KBLCZ [BUSVXBOJF TUVEOJ CZÅ‚P XZÅ‚ÃD[OJF
EBNTLà TQFDKBMOPśDJà J OJF EPUZD[ZłP NBłZDI DIłPQDąX. 
/JHEZ OJF PEXBżZÅ‚BCZN TJ× X[JÃÅ E[JFXD[ZOLJ OB XZDIP-
XBOJF. 1PE[JXJBN QBOJà 4QFODFS, żF [FDIDJBÅ‚B TJ× QPEKÃÅ
UBLJFHP [BEBOJB. /P, BMF QBOJ 4QFODFS, HEZCZ UZMLP NPHÅ‚B,
[BBEPQUPXBÅ‚BCZ DBÅ‚Z TJFSPDJOJFD.
1BOJ .BÅ‚HPS[BUB OBKDI×UOJFK [BD[FLBÅ‚BCZ, Bż .BUFVT[
XSąDJ [F TUBDKJ SB[FN [ NBłZN QPEPQJFD[OZN. 1POJFXBż
KFEOBL NVTJBÅ‚BCZ D[FLBÅ KFT[D[F EPCSF EXJF HPE[JOZ, QP-
TUBOPXJÅ‚B XTUÃQJÅ EP EPNV 3PCFSUB #FMMB J D[ZN QS×E[FK
QPE[JFMJÅ TJ× OPXJOÃ. /JFXÃUQMJXJF [BOPTJÅ‚P TJ× OB TFOTB-
DK×, KBLJFK EPUÃE X "WPOMFB KFT[D[F OJF CZÅ‚P, B QBOJ .BÅ‚-
HPS[BUB XQSPTU VXJFMCJBłB SP[HłBT[BŠUBLJF IJTUPSJF. 5PUFż
T[ZCLP QPEOJPTÅ‚B TJ× J XZT[Å‚B, DP TQSBXJÅ‚P .BSZMJ VMH×, KB-
22/22
LP żF QPE XQÅ‚ZXFN VXBH .BÅ‚HPS[BUZ KFK TQPLÄ…K [BD[ÃÅ‚
VTU×QPXBÅ NJFKTDB EBXOZN XÃUQMJXPÅ›DJPN J PCBXPN.
 .ąK #PżF, UFHP KFT[D[F V OBT OJF CZłP!  XZLS[ZL-
O×Å‚B QBOJ .BÅ‚HPS[BUB, HEZ T[Å‚B KVż QPMOà ESPHÃ.  +B DIZCB
Å›OJ×. 5FO CJFEOZ NBÅ‚Z OJF C×E[JF NJBÅ‚ Å‚BUXFHP żZDJB, PK
OJF. .BUFVT[ J .BSZMB OJF NBKÃ QPK×DJB P XZDIPXZXBOJV
E[JFDJ, XJ×D QFXOJF C×Eà PD[FLJXBÅ, żF UFO DIÅ‚PQJFD PLBżF
TJ× NÃES[FKT[Z J CBSE[JFK QPXBżOZ PE XÅ‚BTOFHP E[JBELB,
LUÄ…SFHP [SFT[UÃ QFXOJF XDBMF OJF [OBÅ‚. +BLPÅ› USVEOP TJ×
QS[Z[XZD[BJŠEP NZśMJ, żF X EPNV SPE[FńTUXB $VUICFS-
UÄ…X QPKBXJ TJ× E[JFDLP. /JHEZ XD[FÅ›OJFK OJF CZÅ‚P UBN
E[JFDJ, CP .BUFVT[ J .BSZMB CZMJ KVż EPSPśMJ, HEZ XQSPXB-
E[JMJ TJ× EP OPXFHP EPNV. 1BUS[ÃD OB OJDI, NPżOB XÃUQJÅ,
D[Z X PHÄ…MF LJFEZLPMXJFL CZMJ E[JFÅNJ. ZB OJD OJF DIDJB-
Å‚BCZN TJ× [OBMFz
Å OB NJFKTDV UFHP DIÅ‚PQDB. 4[LPEB HP, CF[
EXÄ…DI [EBÅ„, PU DP.
5BL [ HÅ‚×CJ TXFHP TFSDB QS[FNBXJBÅ‚B QBOJ .BÅ‚HPS[BUB
EP LS[BLąX E[JLJFK SążZ. (EZCZ KFEOBL XJFE[JBłB, KBLJF
E[JFDLP D[FLB DJFSQMJXJF OB TUBDKJ X #SJHIU 3JWFS, KFK TNV-
UFL CZÅ‚CZ KFT[D[F XJ×LT[Z J CBSE[JFK EPKNVKÃDZ.
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Nexto.pl.